Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

cum compositis, et

1)loci:

a) ድኅረ፡ pone^la, post^la, (et reflex. retro^la): አግባእክኒ፡ ድኅረ፡ ዘባንኪ፡ ; ; ድኅረ፡ ማዕጾ፡ ; ; ; ; ; ; ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ገብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; የሐውር፡ ድኅሬሆሙ፡ Lit. Chrys.

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

c)creberrime እምድኅረ፡ post^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እምድኅረዝ፡ vel እምድኅረ፡ ዝንቱ፡ post^lahaec^la, postea^la ; ; ; ; ; ; al.; እምድኅረ፡ ሕቅ፡ et ሕቀ፡ paulo post^la; እለ፡ እምድኅሬከ፡ posteri tui^la ; እስከ፡ እምድኅሬሁ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> , rarius ማዕጹት፡ , et ማዕጾት፡ (Lud. e Mss. Colb.), , m. et fem. , መዓጹት፡ ; rarius መዓጽው፡ (M.M. f. 312; Org.), መዓጽዋት፡ (Lud. e Mss. Colb.)

1)janua^la, fores^la, valvae^la: ማዕጾ፡ θύρα ; ከመ፡ ማዕጾ፡ እንተ፡ ተዐውድ፡ ውስተ፡ ድርኵኵታ፡ ; ድርኵኵተ፡ ማዕጾ፡ ; ; ድኅረ፡ ማዕጾ፡ ; ; n. 1023 ; ቦአ፡ እንዘ፡ ዕጽው፡ ማዕጹት፡ ; ማዕጾ፡ ዐቢያን፡ ዘአናቅጽ፡ ; መዓጹት፡ ; ; ; ; ; ; መዓጹት፡ (v. ማዕጹት፡ ) ወመናስግት፡ ; መዓጹት፡ ዘቅድመ፡ ገጹ፡ .

2)sera^la, claustrum^la: ሰበረ፡ ማዕጾ፡ ; σανίς ; በከናፍሪሁ፡ ማዕጾ፡ እብን፡ ወደየ፡ Enc.; መዓጹት፡ κλεῖθρα ; .

3)clausura^lacordis i.e. pericardia^la: እሠጥቅ፡ ማዕጾ፡ ልቦሙ፡ (vers. nov., סְגִוֹר ); oculorum i.e. nictus^la: ማዕጾተ፡ ዐይን፡ („dum oculi vicissim clauduntur et aperiuntur“) Lud. e Mss. Colb. – : ማዕጾ፡ ዘ፡ መዝግያ፡ መቆለፍያሂ፡ ; aliud^la: ዘ፡ ሳንቃ።

<III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III>

ገብአ

I, 1 [proprie: se recipere^la, sich zurückziehen جَبَأَ ; deinde colligere^la, zusammenziehen^de, جَبَا ܓܒܳܐ ] ይግባእ፡

1)recedere^la, reverti^la, redire^la: ድኅረ፡ ኀለፈ፡ ክረምት፡ ወገብአ፡ ዝናም፡ (sc. in suum locum, unde venerat) ; ኢይገብእ፡ እንከ፡ ; ; ; ሑር፡ ወግባእ፡ ; ; ; ; ገቢኦ፡ ; ይትመየጥ፡ ለገቢእ፡ ; ብሔረ፡ ኢገቢእ፡ (regio unde non est reversio) ; ገብኦ፡ ልቡ፡ (rediit ei animus) ; ; loci: ገብአ፡ ቤቶ፡ ; ; ; ; viae ; ; loci: እመ፡ ገብአ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ ; ; ገቢኦትከ፡ ውስተ፡ ሥጋ፡ ; ; ; ; ; ; n. 1169 እገብእ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ኵሉ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ ባሕር፡ ይገብእ፡ ማዩ፡ ; ; ኀበ፡ ; ; ለ፡ loci ; አይቴ፡ ይገብኡ፡ ; ዲበ፡ ; እምነ፡ ; ኀበ፡ pers.: ; ; ; ; ; ; ; ላዕለ፡ pers. ; ; ይግብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ዲበ፡ rei ; ; ውስተ፡ rei vel conditionis, ad quam quis revertitur: ; ይገብእ፡ ውስተ፡ ኀጢአት፡ ; ገብኡ፡ እምነ፡ ላሕ፡ ውስተ፡ ፍሥሓ፡ ; reflecti^la, de finium tractu ; ; .

a)recedere^la, desistere^laa re: ገብኡ፡ ፩፩፡ እምፍኖት፡ እኩይ፡ ; .

b)se convertere^la ኀበ፡ ; ad Deum , vel resipiscere^la: ; ; ለእመ፡ ተመይጡ፡ ወገብኡ፡ ውስተ፡ ንስሓ፡ ;

c)recĭdere^lain consuetudinem malam: ;

d)alio verbo i.q.

α)iterum^lafacere aliquid: ግባእ፡ ስክብ፡ 1 ; ገብአ፡ ወገብረ፡ ; ኢይገብእ፡ ይርአይ፡ ; ተዐንብዝ፡ ገባእከ፡ .

β)denique^lavel postremo^lafacere aliquid: ይገብእ፡ ይትኀየልከ፡ et ይገብእ፡ ያሕምምከ፡ .

e)reddi^la, restitui^laalicui, ; ; ; vel redire^laad possessorem vel dominum pristinum ( zurückfallen ): ይገብእ፡ ሎቱ፡ ገራህቱ፡ ; ; .

f)retrahi^la, ገብአት፡ እዴሁ፡ ኀቤሁ፡ ወኮነት፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ .

g)restitui^lain statum pristinum, iterum fieri^la(id quod aliquid antea fuerat): ; ሐይወት፡ ወገብአት፡ ከመ፡ ካልእታ፡ ; ; ወትገብእ፡ ካዕበ፡ ከመ፡ ትካት፡ .

h)reduci^lavel redigi^lain statum vel conditionem: ይገብእ፡ ውስተ፡ ስኢል፡ ἐπιδεὴς γίνεται ; ገብኡ፡ ይብልዑ፡ እንስሳሆሙ፡ ; ከመ፡ ኢትግባእ፡ ታስተበቍዖሙ፡ .

i)converti^lavel transmutari^lain aliquid vel fieri^laaliquid: መዋቅሕቲሃ፡ ወልታ፡ ጽኑዕ፡ ይከውነከ፡ ወጋጋሃ፡ አልባሰ፡ ክብር፡ ይገብአከ፡ ; ገብኡ፡ ከመ፡ ዘኢተወልዱ፡ ; ደኀርት፡ ይገብኡ፡ ቅድመ፡ ; መዝሙረ፡ ገብአኒ፡ ብካይየ፡ .

2)devenire^lavel transire in^lavel ad^laaliquid vel aliquem,

a)cedere^laalicui: res domino vacua ለይግባእ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ F.N. 18; de terra expugnata .

b)incĭdere^lain aliquid, ውስተ፡ , ; .

c)se convertere^laad aliquem, se adjungere^laalicui: ገብአ፡ ልቦሙ፡ ኀበ፡ አቤሴሎም፡ ; ፈላሲ፡ ዘገብአ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ὁ προσκείμενος πρὸς θεόν ; ; ; ውስተ፡ ( προσθῆσθε ).

d)se dedere^lavel tradere^lain fidem, ditionem alicujus: ገብኡ፡ ለሊሆሙ፡ ኀበ፡ ኢየሱስ፡ ηὐτομόλησαν .

e)se subjicere^lavel submittere^la: ዘኢገብአ፡ ታሕተ፡ ዘየአክዮ፡ ἐδούλευσεν .

f)tradi^la: ገባእነ፡ ውስተ፡ እደ፡ ጸላእትነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ pers. ; ; ሀብተ፡ ገብኡ፡ ሊተ፡ እሙንቱ፡ .

g)subjici^la, submitti^la: ገብኡ፡ ታሕተ፡ እደ፡ ትሑት፡ ; ገባእነ፡ ውስተ፡ ጸጋ፡ እግዚአብሔር፡ ἐσμὲν ὑπὸ χάριν ; .

ዕልወት

et , fem. et m. , ዕልወታት፡ ,

1)conversio^la(rerum divinitus immissa), catastropha^la: እስመ፡ ኮነ፡ ዕልወተ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ μεταστροφὴ παρὰ τοῦ θεοῦ ; ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዕልወተ፡ አኮዝያስ፡ καταστροφή ; ትበጽሖሙ፡ ዕልወቶሙ፡ .

2)perversitas^la, pravitas^la, rebellio^la, defectio^la, transgressio^la, haeresis^la, apostasia^la: ንትሉ፡ በዕልወትነ፡ ὀπίσω τῶν ἀποστροφῶν ἡμῶν ; ; እስመ፡ ዕልወተ፡ ሕግ፡ ውእቱ፡ ዝግብር፡ ; ; ዕልወታት፡ αἱρέσεις , ; ; አዝማነ፡ ዕልወታት፡ Enc.; ድኅረ፡ ኀለፈ፡ ዕልወት፡ Enc.

3)descriptum^lavel transscriptum^la( exemplar^la), apographum^la: ሀሎ፡ ኀቤነ፡ ዕልወቱ፡ ለውእቱ፡ መጽሐፍ፡ ἐξ ἀντιγράφων τῶν παρ ’ ἡμῖν , Epist. Cyr. ad Joann. in

አትለወ

II,1adhaerere vel sequi facere

a)inducere^lavel sinere^la, ut sectetur aliquem vel aliquid: ከመ፡ ኢያትልዉክሙ፡ ኀበ፡ አማልክቲሆሙ፡ ; ; ብጹዕ፡ ዘኢያትለወ፡ ልቦ፡ ድኅረ፡ ንዋይ፡ ; .

b)facere ut persequatur^lavel instet^la: ኣተሉ፡ መጥባሕትየ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ያተሉ፡ እግዚአብሔር፡ ሞተ፡ ሳዕሌከ፡ προςκολλήσαι εἰσ σὲ τὸν θάνατον .

c)facere ut sequatur^la(vel comitetur^la): ድኅረ፡ ኅሊና፡ አበዊሆሙ፡ አትለዉ፡ ዐይኖሙ፡ ; አትለወ፡ ምስሌሆሙ፡ ኀይሎ፡ ; ἐπιχορηγεῖν .

d)pergere^la, continuare^la, ut: ወእመሰ፡ አትለወ፡ አብሶ፡ ; .

e)in oratione nectenda: subjungere^la, ወእምዝ፡ አትለወ፡ ወይቤ፡ ( ἐπάγει ) ; ወእምዝ፡ ያተሉ፡ ; ወእምዝ፡ ታተሉ፡ እስመ፡ ለዓለም፡ ምሕረቱ፡ (verba: „quoniam in saeculum misericordia ejus“) ; ዳንኤል፡ ዘፈከረ፡ በቃሉ፤ ሕልመ፡ ንጉሥ፡ ስዉረ፡ ወተርጕሞቶ፡ ያተሉ፤ Enc.; Enc.

ሞጣሕት

, m. et fem. , መዋጥሕ፡ , raro ሞጣሕታት፡ (F.N. 8,3), ein Tuch

1)linteamen^la, linteum^la, linteolum^la, ὀθόνη , ὀθόνιον , መዋጥሕየ፡ ; ; ; ; ; .

2)velamen^la, indumentum^la(exterius), amictus^la, περιβόλαιον ; ; ; ; ; ; ; .

a)velum muliebre^la, θέριστρον ; ; .

b)peplum^la, Lud. e V.S.

c)vestimentum clericorum (sec. Lud. 10 – sub voce ሄጶዲጤን፡ – vestis sacerdotalis a tergo dependens): orarium^la, stola^la, ( ቀሚጽ፡ ); (23); F.N. 8,3.

d)pallium^laepiscopi, patriarchae: ሰላም፡ ለአክርጲኑ፡ (Patriarchae Alex.) ድኅረ፡ ከላድያኖስ፡ ዘቆመ፤ ሞጣሕተ፡ ጳጳሳት፤ ይትዐጸፍ፡ በፈትለ፡ ሃይማኖት፡ እኑመ፤ Enc. – : መዋጥሕ፡ ዘ፡ ነጭ፡ ሐር።

moṭāḥt , ሞጣኅት፡ moṭāḫt
(Dillmann 2) stola^en ፲ወ፱፡ ሞጣኅት፡ ‘19 stole,^it’ 41 IV l. 7 (ed.), 30 IV l. 10 (tr.); ሞጣሕት፡ ዘግምዛ፡ ፵ወ፫ ‘43 stole di stoffa colorata,^it’ 43 VI l. 20 (ed.), 36 l. 17 (tr.); ወሞጣሕት፡ ግምዛ፡ ፲ወ፭፡ ወሞጣሕት፡ ዘወርቅ፡ ፯[፡] ‘15 stole di stoffe colorate, 7 stole d’oro^it’ 64 l. 5–6 (ed.), 53 l. 11–12 (tr.); ወሞጣሕት፡ ዘወትር፡ ዘግምዛ፡ ፱። ‘9 stole di filo di tessuto colorato,^it’ 64 l. 15 (ed.), 53 l. 22–23 (tr.) (‘Si veda inoltre 154.’ 47b)

Grébaut
ሞጣሕት፡ moṭāḥt «vêtement^fr, manteau^fr, voile^fr» ― ልብስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
115

Leslau
ሞጣሕት moṭāḥt , መዋጥሕ mawāṭǝḥ , ሞጣሕታት moṭāḥtāt ; () መዋጥህ mawāṭeh linen^en, linen sheet^en, clothing cloak^en, cloak^en, veil^en, awning^en, covering^en, coverlet^en, chasuble^en, sacerdotal stole^en 622b

ከወላ

et ከዋላ፡ (et ከዋል፡ et ከወል፡ )

1)pars posterior^lavel postica^larei, ; ; ; ተኖለወኒ፡ (Lud.; ተኖልወኒ፡ Cod. Tubing.) በፍጽም፡ ወዕቀበኒ፡ በከዋላ፡ Enc.

a) ከወላ፡ ሐመር፡ puppis^la .

b)extremum agmen^la: በከዋላሁ፡ ( በፍጽም፡ ) ; ነዐቅብ፡ ፍጽመ፡ ወከዋላ፡ .

2): pone^la, a parte postica^la, post^la,

a) የሐውሩ፡ ከወላ፡ (v. ከዋላ፡ ) ; ወከወለ፡ (sic) ብዙኃን፡ አሕዛብ፡ ከመ፡ ማይ፡ ይደምፁ፡ in ; ዘኮነ፡ እምድሜጥሮስ፡ ከዋላ፡ ( qui Demetrio fuit posterior^la, tempore) Enc.; ከዋለ፡ postea^la, posthac^laSx. Enc.

b): ከወላ፡ (v. ከዋለ፡ ) ደብተራ፡ . – Voc. Ae.:^la ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኋላ፡

ድኅር

1)pars rei posterior^lavel postica^la: ድኅሬሆሙ፡ ( per ê^la, quasi esset) ለእልክቱ፡ አልህምት፡ ይኔጽር፡ ውስጠ፡ τὰ ὀπίσθια αὐτῶν ; ገቦሃ፡ ዘድኅር፡ i.e. puppis^la(navis) Platt; ዘባን፡ እንተ፡ ድኅር፡ ( እንግድዓ፡ እንተ፡ ፍጽም፡ ) . Adverbialiter

a) ድኅረ፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ; ሜጠ፡ ድኅረ፡ የማኖ፡ ; ገብኡ፡ ድኅረ፡

b) ለድኅር፡ vel መንገለ፡ ድኅር፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ይግብኡ፡ ለድኅር፡ εἰς τὰ ὀπίσω ; ይትመየጥ፡ መንገለ፡ ድኅር፡ F.M. 27,9; ከመ፡ ኢይሚጥ፡ መንገለ፡ ድኅር፡ ኵሎ፡ ዘመጽአ፡ F.M. 16,1.

c) እምድኅር፡ a parte posteriori^la, a tergo^la, pone^la: ; ; ; ; እምቅድም፡ ወእምድኅር፡ Mavâs. 17.

d) በድኅር፡ retro^lavel postremo^la: ለዘተረፈ፡ ብእሲ፡ እምሕዝቡ፡ በድኅር፡

2)finis^la Laur.; tempus posterum^lavel futurum^la: አሰፈወ፡ ለድኅር፡ in posterum F.M. 25,3; አዝማን፡ ዘድኅር፡ ወእለ፡ ኀለፋ፡ Adv.

a) ድኅረ፡

α)post^la, postea^la, deinde^la, tum^la, ὕστερον ; ; ; ; ; ἔσχατον ; μετὰ ταῦτα ; ; ቅድመ፡ ጠይቅ፡ ወድኅረ፡ ትጌሥጽ፡ καὶ τότε .

β)postremo^la, tandem^la: ; ; ; ἐπ ʼ ἐσχάτῳ ; ; .

b) እምድኅረ፡ postea^la Platt. — Voc. Ae.: ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኌላ።

ቅሩፅ

1)abscisus^la, resectus^la: ድኅረ፡ ወድቀ፡ መልዕልተ፡ ምድር፡ ርእሱ፡ ቅሩፅ፡ Enc.

2)tonsus^la: ኵሎሙ፡ እለ፡ ቅሩፃን፡ ገጾሙ፡ ; ቅሩፃነ፡ ገጽ፡ ; መራዕይ፡ ቅሩፃት፡

3)discissus^la, dilaceratus^la: ሥጋከ፡ በዝብጠተ፡ በትር፡ ቅሩፅ፡ Sx. Tachs. II Enc.

ዐለወ

I,1[vid. ዐለየ፡ et ለወወ፡ ; עול , ܥܘܠ , عال ] ይዕሉ፡ (Perf. ዐልወ፡ semel inveni in codice Abbad. CXLI),

1)reflectere, retorquere, repercutere^lasonum: ድምፀ፡ ቃል፡ ዘአድባር፡ መፍርሃን፡ እለ፡ ያወሥኡ፡ ወየዐልዉ፡ ድምፀ፡ በበይናቲሆሙ፡ .

2)pervertere^la, mutare^la, transformare^la, depravare^la, ዐለዉ፡ ልቦሙ፡ ከመ፡ ኢየኀልዩ፡ μετέστησαν τὴν διάνοιαν ; ይፈቅዱ፡ ይዕልዉ፡ ትምህርቶ፡ μεταστρέψαι ; ዕልዋ፡ እግዚኦ፡ ለምክሩ፡ διασκέδασον ; የዐሉ፡ ለክሙ፡ (v. የዐልወክሙ፡ ) ማሕላክሙ፡ ዘምስለ፡ ሞት፡ ( ἀφέλῃ ) ; ድኅረ፡ የዐልወከ፡ ቃለከ፡ (v. ቃሎ፡ ) διαστρέψει ; እከዪሃ፡ የዐልዎ፡ ለራእይ፡ ἀλλοιοῖ τὴν ὅρασιν ; የሀውከከ፡ ወየዐልወከ፡ διαστρέψει σε (sc. statum tuum) ; ቦእለ፡ ረገመ፡ ወአኅሰሮሙ፡ ወዐለዎሙ፡ ἀνέστρεψεν ἀπὸ στάσεως αὐτῶν .

3)praevaricari^la, migrare^la, transgredi^la, violare^lalegem, praecepta, foedus, rarius እምነ፡ , ut: ዐለዉ፡ ፍጡነ፡ እምነ፡ ፍኖት፡ , vel በ፡ , ut: ዘዐለወ፡ በወግዝ፡ 1 ; plerumque : ዐለዉ፡ ሕገከ፡ παρέβησαν ; ; παρήλθοσαν ; ; ἀπώσαντο ; διεσκέδασται ; ; ዐለዉ፡ ኪዳንየ፡ ; ዐሎኪ፡ ሥርዐትየ፡ ; διεφθείρατε ; እለ፡ ዐለዉ፡ ቃለከ፡ ἀθετοῦντες ; ; ;

4)fidem fallere^la, perfide agere^la, n. 953rebellem^lavel refractarium esse^la, desciscere^la, deficere^la, perfide desedere^la, : ; ; ዐለውነ፡ ἀπέστημεν ; ἀπώσαντο Platt; σκανδαλίζεσθαι ; ; : ዐሊው፡ ዐለዉኒ፡ ቤተ፡ እስራኤል፡ ἀθετεῖν ; ; ከመ፡ ተዐልዎ፡ ብእሲት፡ ለምታ፡ ; ዐለዎ፡ ሴዴቅያስ፡ ለንጉሠ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; ; ἀπειθεῖν ከመ፡ ኢይዕሉከ፡ ; ; ; ; ዐለዉኒ፡ ἐφαύλισάν με ; ; ἀσεβεῖν ዐሎክኒ፡ ; ; ; ἀνομεῖν ; ዐለወቶ፡ ለምታ፡ εἰς ἄνδρα ἑαυτῆς ἐπλημμέλησε ; ዐለዉኒ፡ ἀπέστησαν ; ተዐልዉኒ፡ σκανδαλισθήσεσθε ἐν ἐμοί ; የዐልዉ፡ ሰብእ፡ አማልክቲሆሙ፡ ἀπαρνήσονται ; προδιδόναι ; religionis, a qua quis deficit: ; የዐልዉ፡ ሃይማኖቶሙ፡ Clem. f. 154; peccati: ዐለዉ፡ ማዕሌተ፡ እኪየ፡ ; : ዐለውዎ፡ ማዕሌተ፡ ; ጌጋዮሙ፡ ዘዐለዉኒ፡

ዖቀ

I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] ይዑቅ፡

1)servare^la, observare^la: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡

a)respicere^la, attendere^la, videre^la, prospicere^la, vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με ; εἰδέναι ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ ; βλέπειν ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ለ ) ኢዮብ፡ προσέχειν .

b)cavere^la

α)aliquem vel aliquid i.e. vitare^la, : ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ ; እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ .

β)providere^la, videre^la, cautionem adhibere^la, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodire^la) sive omisso; : ዑቅ፡ ርእሰከ፡ ; ; ; ; ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ ; በእንተ፡ rei ; ኢ፡ cum verbi ( ne^la): ; ; ; ; ; ; ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ ; ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ ; ; ; ; ; raro Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ ; ; ከመ፡ ( ut^la): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ ; ; ዮጊ፡ ኢ፡ ne forte^lac. , Platt.

2)animadvertere^la, cognoscere^la: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; נָצַר custodire^la, at نظر ነጸረ፡ intueri^la, aspicere^la].

3)intrans.: notum^la, manifestum esse^lavel fieri^la, apparere^la: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ … („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.

ድኅሪተ

(Acc. a ድኅሪት፡ )

1)retro^la, retrorsum^la, rursum^la: ; ከመ፡ ይደቁ፡ ድኅሪተ፡ ; ; ; gloss.; ኢገብኡ፡ ድኅሪተ፡ Lud. ex Enc. Passim latine adjectivo retroversus^lainterpretandum est, ut: የሐርስ፡ ድኅሪተ፡ ; ገጾሙ፡ ድኅሪተ፡ ; እንዘ፡ እሱራን፡ እሙንቱ፤ እደዊሆሙ፡ ድኅሪተ፡ Mavâs. 22.

2)retro^lai.e. a tergo^la, pone^la, (coll. 2.).

ድኅሪተ

(Acc. a ድኅሪት፡ )

2)retro^lai.e. a tergo^la, pone^la, (coll. 2.).

ድኅረ ዴገነ

cum compositis, et

1)loci:

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> quadril. I

1)persequi^la, insequi^la, hostili modo, ; ዴጊንየ፡ ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዴገኑ፡ ወተለውዎ፡ ; ; ; ; ; ; ይዴግን፡ Chrys. ho. 11; ዴግኖሙ፡ ; ; ; ; ; ዴግኖቶ፡ ; እለ፡ ይኤብሱ፡ ይዴግኖሙ፡ እኩይ፡ ; ; ድኅረ፡ vel እምድኅረ፡ , ut: ዴገነ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; et ድኅረ፡ conjunctim: ዴገኖ፡ n. 1128 ድኅሬሁ፡ ; ; .

2)sectari^la, sequi^laquaerendi causa, ; ; ; : ሖረ፡ ወዴገኖ፡ ; ዴገኖ፡ ወተለዎ፡ ; ኢትዴግኖ፡ እንከ፡ ወኢትትልዎ፡ ድኅሬሁ፡ ; ; ; rei ( studere^la, studiose appetere^la): ለእመ፡ ዴገንካ፡ ለጽድቅ፡ ትረክባ፡ ; Jes, 16,5; ; ; ; ዴግና፡ ለሰላም፡ ; ዘይዴግን፡ ነፋሰ፡ ; ይዴግንዋ፡ ለኦሪቶሙ፡ ; ዴግንዋ፡ ለተፋቅሮ፡ ; beatus qui ዴገነ፡ አሠረ፡ ወንጌል፡ Org.; ኀበ፡ rei: ይዴግን፡ ኀበ፡ ሐመልማል፡ ζητεῖ ὀπίσω παντὸς χλωροῦ ; sectari^laaliquem i.e. imitari^la Enc. — Voc^la. Ae^la.: ዴገነ፡ ወተለወ፡ ዘ፡ ተከተለ።

ድኅር

a) ድኅረ፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ; ሜጠ፡ ድኅረ፡ የማኖ፡ ; ገብኡ፡ ድኅረ፡

c) እምድኅር፡ a parte posteriori^la, a tergo^la, pone^la: ; ; ; ; እምቅድም፡ ወእምድኅር፡ Mavâs. 17.

d) በድኅር፡ retro^lavel postremo^la: ለዘተረፈ፡ ብእሲ፡ እምሕዝቡ፡ በድኅር፡

2)finis^la Laur.; tempus posterum^lavel futurum^la: አሰፈወ፡ ለድኅር፡ in posterum F.M. 25,3; አዝማን፡ ዘድኅር፡ ወእለ፡ ኀለፋ፡ Adv.

a) ድኅረ፡

α)post^la, postea^la, deinde^la, tum^la, ὕστερον ; ; ; ; ; ἔσχατον ; μετὰ ταῦτα ; ; ቅድመ፡ ጠይቅ፡ ወድኅረ፡ ትጌሥጽ፡ καὶ τότε .

β)postremo^la, tandem^la: ; ; ; ἐπ ʼ ἐσχάτῳ ; ; .

b) እምድኅረ፡ postea^la Platt. — Voc. Ae.: ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኌላ።

ድኅረ ድኅር

cum compositis, et

1)loci:

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II>

a) ድኅረ፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ; ሜጠ፡ ድኅረ፡ የማኖ፡ ; ገብኡ፡ ድኅረ፡

c) እምድኅር፡ a parte posteriori^la, a tergo^la, pone^la: ; ; ; ; እምቅድም፡ ወእምድኅር፡ Mavâs. 17.

d) በድኅር፡ retro^lavel postremo^la: ለዘተረፈ፡ ብእሲ፡ እምሕዝቡ፡ በድኅር፡

2)finis^la Laur.; tempus posterum^lavel futurum^la: አሰፈወ፡ ለድኅር፡ in posterum F.M. 25,3; አዝማን፡ ዘድኅር፡ ወእለ፡ ኀለፋ፡ Adv.

a) ድኅረ፡

α)post^la, postea^la, deinde^la, tum^la, ὕστερον ; ; ; ; ; ἔσχατον ; μετὰ ταῦτα ; ; ቅድመ፡ ጠይቅ፡ ወድኅረ፡ ትጌሥጽ፡ καὶ τότε .

β)postremo^la, tandem^la: ; ; ; ἐπ ʼ ἐσχάτῳ ; ; .

b) እምድኅረ፡ postea^la Platt. — Voc. Ae.: ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኌላ።

ድኅርና

existentia posterior^la, ቅድምና፡ F.N. in prol. ( ቅድምና፡ ).

ደሐረ ድሕር

I,1[sec. Lud. cognatum cun ድኅር፡ pars posterior^la, n. 1084quare Lud. statuit significationem primam posthabuit^la. In per ሐ፡ scriptum esse solet. Amh. ዳረ፡ significat foras^ladare^lai.e. nuptum dare^la, filiam. Arabicum دَحَرَ repulit^la, abegit^ladubium an non ad familiam radicum דחה דחף דחק al. referendum sit] ይድሐር፡ , repudio dimittere^la, repudiare^lauxorem: ድሒረ፡ ብእሲቶ፡ tit.; ; ; ; ; ; ዘይድሕር፡ ብእሲቶ፡ ዘእንበለ፡ ትዘሙ፡ ; ኢይድሐር፡ ብእሲ፡ ብእሲቶ፡ ; II — Voc^la. Ae^la.: ደኀረ፡ ዘ፡ በ፪ መረቀ፡ (i.e. ደኀረ፡ ) ፈታሂ፡ (v. ፈትሐሂ፡ ). pars posterior^la ድኅር፡

ድኅነ

I,1[amh. ዳነ፡ ; ni fallor, cum ደሐለ፡ et radicibus sub ደሐለ፡ laudatis componendum] ይድኀን፡

1)salvum evadere^lavel elabi^la; ; ; ; ; ; ; ; ; ድኂኖ፡ እምባሕር፡ ; ድኅነ፡ ጢጦስ፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ እምቀትል፡ ፫ ጊዜያተ፡

2)salvum^lavel incolumem fieri^la, servari^la, liberari^la: ; ; ; ; ; እለ፡ ድኅኑ፡ ; እለ፡ ድኅንክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ይድኀኑ፡ ; አልቦ፡ ድኂን፡ ; ደኀን፡ ; ብፁዕ፡ ዘድኅነ፡ እምኔሃ፡ σκεπασθεὶς ἀπ ʼ αὐτῆς ; ከመ፡ እድኀን፡ እሞት፡ ; ; ከመ፡ ይድኀኑ፡ እምእደ፡ ኃጥኣን፡ ; ; እምዕጹብ፡ ይድኅን፡ ሠያጢ፡ እምኀጢአት፡ ; ; Enc.; ልደተ፡ ዓለም፡ ለድኂን፡ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ n. 1112 κόσμου ; መዋዕለ፡ ድኂን፡ ἡμέραι φρουραί ; apocr.

a)liberum^lavel immunem esse^laa culpa et poena: ይድኅን፡ እምኀጢአት፡ ; ; .

b)sensu theologico: salvari^la, salutem adipisci^ladivinam et aeternam, ; ; ; ; ; ; ; al.

3)incolumem^lavel salvum esse^lavel manere^la: ይእቲ፡ ዕፅ፡ ድኅነት፡

ድኅነት

1)servatio^la, liberatio^la, sanitatis restitutio^la: e periculo ; F.N. 41,3; venenum bibit nec mortuus est ወአንከሩ፡ እምድኅነቱ፡ ; እምአይቴ፡ ተሰፈዉ፡ እሉ፡ ድኅነተ፡ ሕፃን፡ πόθεν οὗτοι προσεδόκησαν σῶσαι τὸ παιδίον

2)incolumitas^la, sanitas^la, integritas^la: ድኅነተ፡ ልብ፡ ወአባል፡ ; ድኅነት፡ እምደዌያት፡ ( Freiheit von Krankheiten^de) . — De ጾመ፡ ድኅነት፡ vid.

መልእክት

(rarius መልአክት፡ ) , መልእክታት፡

1)missio^la, legatio^la ἀποστολή ; inde collectivum pro legatis^la: አኮ፡ በትንብልና፡ ወአኮ፡ በመልእክት፡ οὐ πρέσβυς οὐδὲ ἄγγελος ; ; ; ; (in lect. ); et pro praefectis delegatis^la ይፌኑ፡ መልእክቶ፡ ἀποστελεῖ τὸ κράτος αὐτοῦ ; et nuntius^la: ወአግብኡ፡ ሎቱ፡ መልእክቶ፡ καὶ ἐπέστρεψαν αὐτῷ τὸ ῥῆμα ; ወበጽሐ፡ መልእክት፡ ኀበ፡ ἀνέβη φάσις τῷ .

2)epistolas^la, literae^la: መጽሐፈ፡ መልእክት፡ ἐπιστολαί ; ጦማረ፡ መልእክት፡ F.M. 12,7; መልእክት፡ saepius in Jsp.; መልእክታት፡ ; (Paulus ait) በዘተርፈ፡ መልእክታቲሁ፡ ; in titulis^laepistolarum Apostolorum.

3)ministerium^la, munus^la, officium^la, res gerenda^la, pensum^la, diaconia^la(nonnumquam latine voce usus^lareddi potest): ፈጺመከ፡ መልእክተከ፡ ; ንዋይ፡ ለመልእክተ፡ ሕይወት፡ σκεῦος εἰς ὑπηρεσίαν ζωῆς ( in usum vitae^la) : ንዋይ፡ ለመልእክተ፡ ኵሉ፡ ፩፩፡ et ንዋያት፡ ለመልእክተ፡ ምግባራት፡ ; ἐργασία ; ድኅነቱ፡ እመልእክተ፡ ፈላሲ፡ liberatio ejus a ministerio alienigenae praestando^la ; ለመልእክተ፡ እግዚአብሔር፡ λειτουργεῖν Κυρίῳ ; መልእክቶሙ፡ λειτουργίαι αὐτῶν ; διακονία ; ; ; መልእክተ፡ ቅዱሳን፡ ; መልእክተ፡ ቃል፡ ; ; munus diaconi ; መልእክቱ፡ ለዲያቆን፡ ከመዝ፡

malʾǝkt , 303b: mal(ǝ)ʾǝkt , malʾakt , malʾǝktāt

Grébaut

1) መልእክት፡ malʾǝkt , መልእክታት፡ malʾǝktāt «epistola^la» ― ደብዳቤ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 6.
[Le guèze classique exprime le mot ‘lettre’ (missive^it) par l’expression መጽሐፈ፡ መልእክት፡ ; rarement est employé le seul mot መልእክት፡ . Note de S. Grébaut.]

2) መልእክት፡ malʾǝkt , መልአክት፡ malʾakt «ministerium^la» ― ሹመት፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 6.

Leslau
መልእክት mal(ǝ)ʾǝkt letter^en, message^en, epistle^en, duty^en, business^en, service^en, cult^en, mission^en, ministry^en, function^en, office^en, legation^en 303b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose