Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, m. et fem. , et , ድባት፡ דֹּב [ ܕܶܒܳܐ دُبٌّ et دُبَّةٌ ] ursus^la, ursa^la, ; ድብ፡ ኀራስ፡ ; ; ; ድብ፡ ርኁብ፡ ; ( m. ); ; ድብ፡ እንተ፡ ትንዑ፡ ; ( m. et fem. ); ; ἄρκοι ; ; (v. ድባት፡ ); ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ ; : ከመ፡ ትፈኑ፡ ድባተ፡ ብዙኀ፡ ወመዐትማነ፡ ዐናብስተ፡ . et fem. , ኀራሳት፡ , foetum enixa^la, parturiens^la, quae peperit^la, puerpera^la, (de hominibus et animalibus): ድብ፡ ኀራስ፡ ; ኀራሳት፡ ; ብእሲት፡ ኀራስ፡ ; ; cavete እምኀራስ፡ ወትክት፡ ድብ፡ አንባሳ፡ dǝbb ʾanbassā kind of kettledrum of a large size ሐፄጌኒ፡ ተንሢኦሙ፡ በሌሊት፡ ጊዜ፡ ብጽሐቶሙ፡ በፍና፡ ነግህ፡ ተዘብጠ፡ ድብ፡ አንበሳ፡ ወተነፍሐ፡ ሳንቲ፡ ወንስር፡ ቃና፡ ‘Le Ḥaṣēgē partit pendant la nuit, et au moment de son arrivée on fit résonner le deb anbasā, les cornes et les flûtes^fr’ 26-28 (ed.), 22-24 (tr.)

Cross-references: dǝbb part of (epithet) ድብ፡ ፀር፡

ḫarās , ሐራስ፡ ḥarās , ኀራሠ ḫarāś , ḫarāsāt , ሐራሳት፡ ḥarāsāt

Grébaut
ሐራስ፡ ḥarās , ሐራሳት፡ ḥarāsāt «accouchée^fr (puerpera^la)» ― አራስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 22r.
47

Leslau
ኀራስ ḫarās , () ሐራስ ḥarās , () ኀራሠ ḫarāś who is with child or with young^en 264a

ድብ

, m. et fem. , et , ድባት፡ דֹּב [ ܕܶܒܳܐ دُبٌّ et دُبَّةٌ ] ursus^la, ursa^la, ; ድብ፡ ኀራስ፡ ; ; ; ድብ፡ ርኁብ፡ ; ( m. ); ; ድብ፡ እንተ፡ ትንዑ፡ ; ( m. et fem. ); ; ἄρκοι ; ; (v. ድባት፡ ); ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ ; : ከመ፡ ትፈኑ፡ ድባተ፡ ብዙኀ፡ ወመዐትማነ፡ ዐናብስተ፡ . ድብ፡ አንባሳ፡ dǝbb ʾanbassā kind of kettledrum of a large size ሐፄጌኒ፡ ተንሢኦሙ፡ በሌሊት፡ ጊዜ፡ ብጽሐቶሙ፡ በፍና፡ ነግህ፡ ተዘብጠ፡ ድብ፡ አንበሳ፡ ወተነፍሐ፡ ሳንቲ፡ ወንስር፡ ቃና፡ ‘Le Ḥaṣēgē partit pendant la nuit, et au moment de son arrivée on fit résonner le deb anbasā, les cornes et les flûtes^fr’ 26-28 (ed.), 22-24 (tr.)

Cross-references: dǝbb part of (epithet) ድብ፡ ፀር፡

ድብ ነዐወ

1)venari^la, feras captare^la: ነዐው፡ ሊተ፡ ; ; ; : ; ; ነዐውከኑ፡ ዐናብስተ፡ መስዕ፡ ; ወይንዕውዎሙ፡ ; ; ; ከመ፡ ይንዐው፡ አራዊተ፡ ; ኢይንዑ፡ አራዊተ፡ ; ከመ፡ ይንዐው፡ ሀየላተ፡ ; ከመ፡ ይንዐወነ፡ መንገሌሁ፡ ut nos captet ad se^la ; etiam de feris venantibus feras: ; ; ዐንበሳ፡ ይንዑ፡ ዘይበልዕ፡ ከማሁ፡ ኀጢአትኒ፡ ትንዕዎሙ፡ ለእለ፡ ገብርዋ፡ ; ; : ; .

2)aucupari^la, insidiari^la, avide inhiare^la: ንዒወ፡ ነዐዉኒ፡ ፀርየ፡ ከመ፡ ዖፍ፡ ; ድብ፡ እንተ፡ ትንዑ፡ ἄρκος ἐνεδρεύουσα ; ዘይንዕወከ፡ ὁ ἐνεδρεύων ; ብእሲ፡ ኃጥእ፡ ይንዕዋ፡ ለነፍስ፡ εἰς αἷμα ἐνεδρεύει ; ይጸንሕ፡ ወይንዑ፡ ; ; ይንዕወከ፡ ἀπειλεῖ σοι ; ኢይንዐወኒ፡ ፀርየ፡ ከመ፡ ይንዑ፡ ገደላ፡ Enc. — Voc^la. Ae^la.: ነዐወ፡ ብ፡ አደነ።

ድብ፡ አንባሳ፡ dǝbb ʾanbassā kind of kettledrum of a large size ሐፄጌኒ፡ ተንሢኦሙ፡ በሌሊት፡ ጊዜ፡ ብጽሐቶሙ፡ በፍና፡ ነግህ፡ ተዘብጠ፡ ድብ፡ አንበሳ፡ ወተነፍሐ፡ ሳንቲ፡ ወንስር፡ ቃና፡ ‘Le Ḥaṣēgē partit pendant la nuit, et au moment de son arrivée on fit résonner le deb anbasā, les cornes et les flûtes^fr’ 26-28 (ed.), 22-24 (tr.)

Cross-references: dǝbb part of (epithet) ድብ፡ ፀር፡

ድብ፡ ፀር

dǝbb ḍar (epithet) በመንግሥቱ፡ ለድብ፡ ፀር፡ ‘during the reign of Dǝbb Ẓär^en’ 1 l. 5-6 (ed.) , 1 l. 5 (tr.) (‘A derogatory name the Ǝsṭifaniosites gave to Emperor Zärʾa Yaʿǝqob.’ 1 n. 2 ), ድብ፡ , ፀር፡

ድብ ፀር

, m. et fem. , et , ድባት፡ דֹּב [ ܕܶܒܳܐ دُبٌّ et دُبَّةٌ ] ursus^la, ursa^la, ; ድብ፡ ኀራስ፡ ; ; ; ድብ፡ ርኁብ፡ ; ( m. ); ; ድብ፡ እንተ፡ ትንዑ፡ ; ( m. et fem. ); ; ἄρκοι ; ; (v. ድባት፡ ); ቤተ፡ ዐናብስት፡ ወድብ፡ ; : ከመ፡ ትፈኑ፡ ድባተ፡ ብዙኀ፡ ወመዐትማነ፡ ዐናብስተ፡ . , m. et fem. , et , አፅራር፡ inimicus^la, adversarius^la, hostis^la: ይከውነከ፡ ፀረከ፡ ; ኮኖሙ፡ ፀሮሙ፡ ; ፀርየ፡ ; ; ወፀር፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ ; : ; ; ; ; ከመ፡ ኢይደቅ፡ ቅድሜሆሙ፡ ለፀርየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እንዘ፡ ፀሩ፡ ንሕነ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ኵሎሙ፡ ፀርነ፡ ; መላእክተ፡ ፀር፡ ; ሶበ፡ አመንደብዎ፡ ፀሩ፡ ; ; ; n. 1328 ; ; , al. crebro; አፅራሪሁ፡ ; አፅራሪከ፡ ; Enc. ድብ፡ አንባሳ፡ dǝbb ʾanbassā kind of kettledrum of a large size ሐፄጌኒ፡ ተንሢኦሙ፡ በሌሊት፡ ጊዜ፡ ብጽሐቶሙ፡ በፍና፡ ነግህ፡ ተዘብጠ፡ ድብ፡ አንበሳ፡ ወተነፍሐ፡ ሳንቲ፡ ወንስር፡ ቃና፡ ‘Le Ḥaṣēgē partit pendant la nuit, et au moment de son arrivée on fit résonner le deb anbasā, les cornes et les flûtes^fr’ 26-28 (ed.), 22-24 (tr.)

Cross-references: dǝbb part of (epithet) ድብ፡ ፀር፡

ḍar part of (personal name) ድብ፡ ፀር፡

ድኁኅ

excavatus^la, cavus^la, cavernosus^la: አድባረ፡ ድኁኃን፡ ὄρη κοιλωμάτων ; ; አቡነ፡ አረጋዊ፡ ዔለ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ድኁኃን፡ Deg.; Maria ወለተ፡ ድኁኃን፡ አድባር፡ Lud. e Cant. Mar. — Voc^la. Ae.^la: ድኁኅ፡ ዘ፡ ትሑት፡

ድኁኅ

ምስማዕ ድኁን

, m. et fem. , ምስማዓት፡

1)auditus^la, aurium sensus^la: ውስተ፡ ምስማዐ፡ እዝን፡ ; ዝኩ፡ ቃል፡ ሶበ፡ ይደምፅ፡ በምስማዓቲነ፡ φωνὴ ἐκείνη εἰς τὴν ἀκοὴν ἐμπίπτουσα τὴν ἡμετέραν ; ውስተ፡ ጽዱቃት፡ ምስማዓተ፡ መንግሥት፡ ኢይሰማዕ፡ ሥሕጸታት፡ ( εὐσεβεῖς ἀκοαί ) Cyr. ad ; ኢተሠጥዎ፡ በምስማዐ፡ ሥሕጸት፡ ዘላዕለ፡ እግዚአብሔር፡ Cyr. ad ; ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ incolumi auditu et visu^lapraeditus^laF.N. 43.

2)obsequium^la, obedientia^la: አግብአ፡ ኵሎ፡ ኅሊና፡ ውስተ፡ ምስማዐ፡ ክርስቶስ፡ εἰς ὑπακοὴν Χριστοῦ Cyr. c.

3)auditorium^la: እመ፡ ቦእከ፡ ውስተ፡ ምስማዐ፡ ሰማይ፡ ἐὰν εἰς τὸ τῶν οὐρανῶν θέατρον εἰσέλθῃς

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

2)liber^la, immunis^la, a militia ; vituperio: ድኁን፡ አነ፡ እምሐሜት፡ ; ድኁን፡ (scriptum est ድኑን፡ ) እምነውር፡ F.N. 43,1; peccato: ክርስቶስ፡ ድኁን፡ ውእቱ፡ እምኀጣውእ፡ Chrys. ho. 15; culpa: ድኁን፡ እምዕዳ፡ F.N. 33,2.

ድኁን

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

ድኁን

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

ድኑን ድኁን

incurvatus^la, inclinatus^la, demissus^la, pronus^la, de arboribus ( ኮሞል፡ ); ሰይጣን፡ ጐየ፡ በኀፍረት፡ ወበኀሳር፡ ድኑነ፡ Sx. Enc. (Pro ደኑን፡ እምነውር፡ F.N. 43,1 legendum est ድኁን፡ ).

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

ድኁን

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

ድኁን

1)incolumis^la, sospes^la, salvus^la: ; igne non consumti sed inventi sunt ድኁናነ፡

a)sensu physico:

α)integer^la, sanus^la: judex sit ድኁነ፡ ምስማዕ፡ ወንጻሬ፡ F.N. 43,1.

β)salubris^la, de bestiis

b)sensu theologico: salvatus^la, divinam salutem adeptus^la, ኢድኁን፡ አንተ፡ በሞተ፡ ኢየሱስ፡ ; Deus ይረስዮ፡ (mortuum) ምስለ፡ ድኁናን፡

ድኁድ

ዘ፡ ልጓም፡ V.A. ad Jes.

ሕያው

adj, fem. ሕያውት፡ , ሕያዋን፡ fem. ሕያዋት፡

1)vivus^la, vivens^la ; ; ; ምድረ፡ ሕያዋን፡ ; ነኀጦ፡ ሕያዎ፡ ; ሕያውኑ፡ ዓዲሁ፡ አቡነ፡ ; ; ; ; አምጣነ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; እንዘ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ሕያዋን፡ ; ንሕነ፡ ሕያዋን፡ ; ; ሕያዋነ፡ ሕይወት፡ ዘለዓለም፡ ; ; ኮነ፡ ሕያወ፡ ; ነፍስ፡ እንተ፡ ሕያውት፡ ውስተ፡ ማይ፡ ; ደዋርህ፡ ሕያዋት፡ ; ኵሉ፡ ሕያው፡ ; ኵሉ፡ ዘሕያው፡ ; ; እጓለ፡ እመሕያው፡ vid. sub እጓል፡ . Crebro de Deo: ዘሕያው፡ ለዓለም፡ ὁ ζῶν εἰς τὸν αἰῶνα ; ; . Formula jurandi est: ሕያው፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ ; ; ; ሕያው፡ አነ፡ ከመ፡ ; ; ሕያው፡ ነፍስከ፡ ከመ፡ ; ; et formula salutandi regis ሕያው፡ እግዚእየ፡ ንጉሥ፡ ለዓለም፡ ; (v. ሕየው፡ ); ; ; . De rebus inanimatis: እሳት፡ ሕያው፡ (cfr. Latinorum: ignis vivit^la) ; . Nonnumquam ሕያው፡ reddi potest superstes^la, ut .

2)sanus^la, validus^la, salvus^la, incolumis^la, integer^la:

a)de hominibus: ὑγιαίνων ; ሕያውኑ፡ ὑγιαίνει; ; ሕያው፡ ውእቱ፡ .

b)de verbo: λόγος ὑγιής ሕያው፡ ነገር፡

c)de vasis, vestibus aliisque hujus generis rebus: ሕያዉ፡ ለልብስ፡ pars vestis sana^la ; ልብስ፡ ሕያው፡ ወዳኅን፡ ; de ollis: invenit eas^la ድኂኖን፡ ወሕያዎን፡ incolumes^la,

d)de cate 13,14. – (Fem. ሕያዊት፡ pro ሕያውት፡ legitur ).

ḥǝyāw , fem. ሕያውት፡ ḥǝyāwt , ሕያዋን፡ ḥǝyāwān , fem. ሕያዋት፡ ḥǝyāwāt

Grébaut
ሕያው፡ ḥǝyāw , ሕያዋን፡ ḥǝyāwān «vif^fr, sain et sauf^fr» ― ዳኅና፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
ሕያውት፡ ḥǝyāwt fem. , ሕያዋት፡ ḥǝyāwāt «vive^fr, saine et sauve^fr» ― ዳኅና፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
62

Leslau
ሕያው፡ ḥǝyāw ( fem. ሕያውት፡ ḥǝyāwt ) alive^en, living^en, healed^en, whole^en (unharmed), safe and sound^en; with suffix pronouns: ሕያዋኒሆሙ ḥǝyāwānihomu they (who are) alive^en
ሕያው፡ ንጉሥ ḥǝyāw nǝguś long live the king^en, ንጉሥ፡
used in oaths, e.g. ሕያው፡ እግዚአብሔር፡ ከመ ḥǝyāw ʾǝgziʾabǝḥer kama as God lives^en; ሕያው፡ አነ፡ ከመ ḥǝyāw ʾana kama as I live^en
252a

Cross-references: for እጓለ፡ እምሕያው፡ እጓል፡ (Leslau)

ድኅነ

I,1[amh. ዳነ፡ ; ni fallor, cum ደሐለ፡ et radicibus sub ደሐለ፡ laudatis componendum] ይድኀን፡

1)salvum evadere^lavel elabi^la; ; ; ; ; ; ; ; ; ድኂኖ፡ እምባሕር፡ ; ድኅነ፡ ጢጦስ፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ እምቀትል፡ ፫ ጊዜያተ፡

2)salvum^lavel incolumem fieri^la, servari^la, liberari^la: ; ; ; ; ; እለ፡ ድኅኑ፡ ; እለ፡ ድኅንክሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ይድኀኑ፡ ; አልቦ፡ ድኂን፡ ; ደኀን፡ ; ብፁዕ፡ ዘድኅነ፡ እምኔሃ፡ σκεπασθεὶς ἀπ ʼ αὐτῆς ; ከመ፡ እድኀን፡ እሞት፡ ; ; ከመ፡ ይድኀኑ፡ እምእደ፡ ኃጥኣን፡ ; ; እምዕጹብ፡ ይድኅን፡ ሠያጢ፡ እምኀጢአት፡ ; ; Enc.; ልደተ፡ ዓለም፡ ለድኂን፡ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ n. 1112 κόσμου ; መዋዕለ፡ ድኂን፡ ἡμέραι φρουραί ; apocr.

a)liberum^lavel immunem esse^laa culpa et poena: ይድኅን፡ እምኀጢአት፡ ; ; .

b)sensu theologico: salvari^la, salutem adipisci^ladivinam et aeternam, ; ; ; ; ; ; ; al.

3)incolumem^lavel salvum esse^lavel manere^la: ይእቲ፡ ዕፅ፡ ድኅነት፡

ፍርድ

judicium^la, justitia^la: ድኂኖ፡ እምባሕር፡ ኢኀደገ፡ ፍርደ፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ ይሕየው፡ ἡ δίκη Platt.

ደኃሪ

, fem. ደኃሪት፡ , m. ደኃርያን፡ fem. ደኃርያት፡ , ደኀርት፡

1)Adj.

a)posterior^la( priori), de loco: ; ; ; de ordine et tempore: ; ; ; እለ፡ ተርፉ፡ ቃላተ፡ አዝያስ፡ ደኀርት፡ ወቀደምት፡ al.; ደኃርያን፡ ; ; መጻሕፍት፡ ዘቀዳሚ፡ ወዘደኃሪ፡ i.e. V. et N. Testamenti, Syn. in 313 .

b)postremus^la, ultimus^la, novissimus^la, de loco: ደኃርያን፡ ; de ordine: ደኀርት፡ ; ; ; ደኃርያት፡ ; de tempore: ; ; አግሪጳስ፡ ውእቱ፡ ደኃሪ፡ እምእለ፡ ነግሡ፡ ላዕለ፡ አይሁድ፡ ; ድኃሪት፡ ዕለት፡ dies novissimus^la ; ; ; ; እስትንፋስ፡ ደኃሪት፡ ; በደኃሪት፡ ትውልድ፡ ; ; በደኃሪ፡ መዋዕል፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እስከ፡ ደኃሪ፡ መዋዕል፡ ; ደኀርት፡ ; ; .

2)Pro usurpatur

a)rarius m. ደኃሪ፡ novissimum^la, finis^la, exitus^la: ; ; ደኃሪሃ፡ ለፍርሀተ፡ እግዚአብሔር፡ ጥበብ፡ συντέλεια ; ወዘሂ፡ ይከውን፡ በደኃሪ፡ ; ትዘከር፡ ዘደኃሪ፡ Lud. e Vit. Barb.; አመ፡ ደኃሪ፡ postremo^la Enc.

b)crebro fem. ደኃሪት፡ novissimum^la, finis^la, exitus^la: ደኃሪት፡ τὰ ἔσχατα ; በደኃሪት፡ ἐπ ʼ ἐσχάτου ; ደኃሪታ፡ ( ለፍኖት፡ ) τὰ τελευταῖα αὐτῆς ; ; ; ደኃሪታ፡ ( ለሐሰት፡ ) ; ደኃሪቱ፡ ለስም፡ እኩይ፡ ኀሳር፡ ; sermonis ; in specie

α)tempus posterius^la, sors posterior^la, finis vitae^la: ; ; ; በደኃሪቱ፡ ለሰብእ፡ ይትዐወቅ፡ ምግባሩ፡ ; ተዘከራ፡ ለደኃሪትከ፡ ; አመ፡ ትበጽሕ፡ ደኃሪትከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 1111 .

β)posteritas^la, posteri^la: ኢይተርፍ፡ ዘርእ፡ ሎቱ፡ ወደኃሪት፡

ድኅረ

cum compositis, et

1)loci:

a) ድኅረ፡ pone^la, post^la, (et reflex. retro^la): አግባእክኒ፡ ድኅረ፡ ዘባንኪ፡ ; ; ድኅረ፡ ማዕጾ፡ ; ; ; ; ; ; ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ገብኡ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; የሐውር፡ ድኅሬሆሙ፡ Lit. Chrys.

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

c)creberrime እምድኅረ፡ post^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; እምድኅረዝ፡ vel እምድኅረ፡ ዝንቱ፡ post^lahaec^la, postea^la ; ; ; ; ; ; al.; እምድኅረ፡ ሕቅ፡ et ሕቀ፡ paulo post^la; እለ፡ እምድኅሬከ፡ posteri tui^la ; እስከ፡ እምድኅሬሁ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> <III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III>

አኀረ ዘመወ ተለወ ተለወ ደኀረ ድኅረ ድኅረ ድኅረ ድኅር ድኅር እምነ እምነ ዴገነ ዴገነ መቅደም

I,2vel አእኀረ፡ II,1[i.q. أَخَّرَ , אֵחַר , ܐܰܘܚܰܪ , ድኅረ፡ ]

1)differre^la, retardare^la: ከተማ፡ ዐውድከ፡ ኢታእኅር፡ var. ትእኅር፡ .

2){ አእኀረ፡ post se relinquere^la ብፁዐነ፡ ያእኅሮሙ፡ ለውሉዱ፡ in Abb. LV}

I,2( ይዘምዉ፡ I, lapsu calami scriptum videtur); semel inveni ዘነወ፡ ( 18) [vid. ዘነየ፡ , זָנָה ܙܢܳܐ زَنَى ; amh. ዘማ፡ ] scortari^la, fornicari^la, stuprum facere^la, n. 1042moechari^la, adulterare^la, πορνεύειν , ἐκπορνεύειν ; ; ; ; μοιχεύειν , μοιχᾶσθαι ; ; ; ; ; ; ; ; ምስለ፡ pers.: ; ; ; F.M. 5,3; በ፡ pers.: ; ; ; ; ; በድኅረ፡ ; ዝሙት፡ ዘዘመዉ፡ ትጉሃን፡ ; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια castitas^la ; ኢዘምዎት፡ .

a)usurpatur de omnibus libidinibus naturae repugnantibus: ዘምዎተ፡ ብእሲ፡ ምስለ፡ ብእሲ፡ F.M. 7,1; እለ፡ ይዜምዉ፡ ተባዕት፡ ምስለ፡ ተባዕት፡ ወአንስት፡ ምስለ፡ አንስት፡ F.M. 7,4; ዘዘመወ፡ በእንስሳ፡ F.M. 7,1; F.M. 7,2; ብእሲ፡ ዘይዜሙ፡ በነፍስተ፡ ሥጋሁ፡ ; : ዘዘመወ፡ ተባዕተ፡ ; .

b)transfertur (ex usu loquendi biblico)

α)ad idololatriam: በ፡ numinis: ዘመወት፡ በዕፀው፡ ወበእብን፡ vel gentilium: አንቲሂኬ፡ ዘመውኪ፡ በብዙኃን፡ ኖሎት፡ ; ድኅረ፡ numinis quod sectantur: ; ; እምነ፡ Dei a quo deficiunt: ; ; ; ; vel እምድኅረ፡ ; : ኵሎሙ፡ እለ፡ ኢዘመወ፡ ልቦሙ፡ ; .

β)ad commercia populorum gentilium inter se: .

I,1, [ תָּלָה ܬܠܳܐ suspendi^la; intransit. adhaesit^la, affixus est^la; تَلَا secutus est^la; proprie: hangen an^de] ይትሉ፡ (at ይትለው፡ ; Polygl.)

1)adhaerere^la, adhaerescere^la( deditum esse^la, studio propensum^lavel defixum esse^la) κολλᾶσθαι , προςκολλᾶσθαι , ኀበ፡ pers.: ተለወ፡ ነፍሱ፡ ኀቤሃ፡ ጥቀ፡ ; ትተሉ፡ ነፍሶሙ፡ ኀቤየ፡ ; ተለወት፡ ነፍሶሙ፡ ኀበ፡ ጣዖት፡ ; { በ፡ rei sub ዕልወት፡ ;} ምስለ፡ ; ; ; ; ዘይተልዋ፡ ለዘማ፡ ; : መንገለ፡ .

2)sequi^la, sectari^la, subsequi^la, obsequi^la, : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እመ፡ ተለወ፡ ልብየ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ ; ; ; ; ; ; ; ሠናይ፡ ተሊዎቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; 2,3; ኀደግነ፡ ተሊዎቶ፡ ለአምላክነ፡ ; ተሊወ፡ እግዚአብሔር፡ ; vel rei: ; ትልዉ፡ ፍኖትየ፡ ወስምዑኒ፡ ; ተለዉ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ትሉ፡ አሠራ፡ ; ኢትትሉ፡ ፈቃዳ፡ ለኀጢአት፡ ; እለ፡ ይተልዉ፡ ሕጎ፡ ; እመ፡ ተለውከ፡ ቃለ፡ (v. በቃለ፡ ) አመትከ፡ n. 551 ; ; ; ; ድኅረ፡ pers.: ; ትሉ፡ ድኅሬየ፡ ; ; ; vel rei: ; ተለወ፡ ልብየ፡ ድኅረ፡ ዐይንየ፡ ; vel et ድኅረ፡ pers. vel rei: ትተልዎ፡ ድኅረ፡ እገሪሁ፡ ; ይተልዉከ፡ ድኅሬከ፡ ; ትልዋ፡ ድኅሬሃ፡ ; ; ; ውስተ፡ rei . Nonnumquam: venire post^laalium, succedere^la, ; ; ; ይሢሙ፡ ህየንቴሁ፡ ካልአ፡ ዘይተልዎ፡ .

3)persequi^la, insequi^lahostili modo: ዴገኖሙ፡ ወተለዎሙ፡ ; ኢተለውዎሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; 2 ;

4)urgere^la, instare^la, ; Voc. Ae.: ዴገነ፡ ወተለወ፡ ዘ፡ ተከተለ።

I,1, [ תָּלָה ܬܠܳܐ suspendi^la; intransit. adhaesit^la, affixus est^la; تَلَا secutus est^la; proprie: hangen an^de] ይትሉ፡ (at ይትለው፡ ; Polygl.)

3)persequi^la, insequi^lahostili modo: ዴገኖሙ፡ ወተለዎሙ፡ ; ኢተለውዎሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; 2 ;

4)urgere^la, instare^la, ; Voc. Ae.: ዴገነ፡ ወተለወ፡ ዘ፡ ተከተለ።

vel ድኅረ፡ rad. eadem, quae אחר , ܐܚܪ ܐܘܚܪ et ܝܘܚܪ , اخر , አኀረ፡ ( 91 ); vicina sunt دَخَرَ posthabitus i.e. parvus vilisque fuit^la, ذَخَرَ in usum futuri temporis paravit^la(etiam دخر VIII), ደሐረ፡ cum compositis, et

1)loci:

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> cum compositis, et

1)loci:

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II> cum compositis, et

1)loci:

b) እንተ፡ ድኅረ፡ pone^la, a parte posteriori^la: ; ; ; .

c) በድኅረ፡ pone^la, post^la: በድኅሬየ፡ ; ; ; ; ; ዘመዉ፡ በድኅረ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ post filias i.e. eas secuti

d) መንገለ፡ ድኅረ፡ partem posteriorem^laalicujus versus^la .

e) እምድኅረ፡

α)a post^la, ne sit^la(amplius) post^la ; ; n. 1110 ; ; ትዜሙ፡ ምድር፡ እምድኅረ፡ እግዚአብሔር፡ .

β)a parte posteriori^laalicujus, Apoc. 1,10; ; . , ubi interpres τὸν ἐπαρυστῆρα vertit ዘእምድኅሬሃ፡ pars ejus posterior^la(„tamquam ab ὕστερος “ Lud.).

2)temporis:

a)rarius ድኅረ፡ post^la: ድኅሬሁ፡ l; ; postremo post^la ; ; et

b)rarissime በድኅረ፡ .

<II<

1)Raro ድኅረ፡ postquam^la: ; ; al.

>II>

1)pars rei posterior^lavel postica^la: ድኅሬሆሙ፡ ( per ê^la, quasi esset) ለእልክቱ፡ አልህምት፡ ይኔጽር፡ ውስጠ፡ τὰ ὀπίσθια αὐτῶν ; ገቦሃ፡ ዘድኅር፡ i.e. puppis^la(navis) Platt; ዘባን፡ እንተ፡ ድኅር፡ ( እንግድዓ፡ እንተ፡ ፍጽም፡ ) . Adverbialiter

a) ድኅረ፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ; ሜጠ፡ ድኅረ፡ የማኖ፡ ; ገብኡ፡ ድኅረ፡

b) ለድኅር፡ vel መንገለ፡ ድኅር፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ይግብኡ፡ ለድኅር፡ εἰς τὰ ὀπίσω ; ይትመየጥ፡ መንገለ፡ ድኅር፡ F.M. 27,9; ከመ፡ ኢይሚጥ፡ መንገለ፡ ድኅር፡ ኵሎ፡ ዘመጽአ፡ F.M. 16,1.

c) እምድኅር፡ a parte posteriori^la, a tergo^la, pone^la: ; ; ; ; እምቅድም፡ ወእምድኅር፡ Mavâs. 17.

d) በድኅር፡ retro^lavel postremo^la: ለዘተረፈ፡ ብእሲ፡ እምሕዝቡ፡ በድኅር፡

2)finis^la Laur.; tempus posterum^lavel futurum^la: አሰፈወ፡ ለድኅር፡ in posterum F.M. 25,3; አዝማን፡ ዘድኅር፡ ወእለ፡ ኀለፋ፡ Adv.

a) ድኅረ፡

α)post^la, postea^la, deinde^la, tum^la, ὕστερον ; ; ; ; ; ἔσχατον ; μετὰ ταῦτα ; ; ቅድመ፡ ጠይቅ፡ ወድኅረ፡ ትጌሥጽ፡ καὶ τότε .

β)postremo^la, tandem^la: ; ; ; ἐπ ʼ ἐσχάτῳ ; ; .

b) እምድኅረ፡ postea^la Platt. — Voc. Ae.: ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኌላ።

a) ድኅረ፡ retro^la, retrorsum^la, pone^la: ; ሜጠ፡ ድኅረ፡ የማኖ፡ ; ገብኡ፡ ድኅረ፡

c) እምድኅር፡ a parte posteriori^la, a tergo^la, pone^la: ; ; ; ; እምቅድም፡ ወእምድኅር፡ Mavâs. 17.

d) በድኅር፡ retro^lavel postremo^la: ለዘተረፈ፡ ብእሲ፡ እምሕዝቡ፡ በድኅር፡

2)finis^la Laur.; tempus posterum^lavel futurum^la: አሰፈወ፡ ለድኅር፡ in posterum F.M. 25,3; አዝማን፡ ዘድኅር፡ ወእለ፡ ኀለፋ፡ Adv.

a) ድኅረ፡

α)post^la, postea^la, deinde^la, tum^la, ὕστερον ; ; ; ; ; ἔσχατον ; μετὰ ταῦτα ; ; ቅድመ፡ ጠይቅ፡ ወድኅረ፡ ትጌሥጽ፡ καὶ τότε .

β)postremo^la, tandem^la: ; ; ; ἐπ ʼ ἐσχάτῳ ; ; .

b) እምድኅረ፡ postea^la Platt. — Voc. Ae.: ድኅረ፡ ከዋላ፡ ብ፡ ኌላ።

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

quadril. I

1)persequi^la, insequi^la, hostili modo, ; ዴጊንየ፡ ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዴገኑ፡ ወተለውዎ፡ ; ; ; ; ; ; ይዴግን፡ Chrys. ho. 11; ዴግኖሙ፡ ; ; ; ; ; ዴግኖቶ፡ ; እለ፡ ይኤብሱ፡ ይዴግኖሙ፡ እኩይ፡ ; ; ድኅረ፡ vel እምድኅረ፡ , ut: ዴገነ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; et ድኅረ፡ conjunctim: ዴገኖ፡ n. 1128 ድኅሬሁ፡ ; ; .

2)sectari^la, sequi^laquaerendi causa, ; ; ; : ሖረ፡ ወዴገኖ፡ ; ዴገኖ፡ ወተለዎ፡ ; ኢትዴግኖ፡ እንከ፡ ወኢትትልዎ፡ ድኅሬሁ፡ ; ; ; rei ( studere^la, studiose appetere^la): ለእመ፡ ዴገንካ፡ ለጽድቅ፡ ትረክባ፡ ; Jes, 16,5; ; ; ; ዴግና፡ ለሰላም፡ ; ዘይዴግን፡ ነፋሰ፡ ; ይዴግንዋ፡ ለኦሪቶሙ፡ ; ዴግንዋ፡ ለተፋቅሮ፡ ; beatus qui ዴገነ፡ አሠረ፡ ወንጌል፡ Org.; ኀበ፡ rei: ይዴግን፡ ኀበ፡ ሐመልማል፡ ζητεῖ ὀπίσω παντὸς χλωροῦ ; sectari^laaliquem i.e. imitari^la Enc. — Voc^la. Ae^la.: ዴገነ፡ ወተለወ፡ ዘ፡ ተከተለ።

quadril. I

et መቅድም፡

1)primum^lain suo genere

a)praestantissimum^la: .

b)principium^la, initium^la: መቅድመ፡ ቃል፡ ἡ ἀρχὴ τῶν λογίων Platt; ገብሩ፡ መቅድመ፡ ርኵስ፡

c)exordium^la, prolegomena^la, introductio^lalibrorum: F.N. in Proleg.; መቅድመ፡ ወንጌል፡ Cod. Mus. Brit. V III,1; Cod. Bibl. Bodl. Ox. X,1; መቅደመ፡ ጳውሎስ፡ 148.

d)adverbialiter usurpatur መቅድመ፡ primum^la, primo^la, initio^la, primitus^la, potissimum^la: ἐν τῇ ἀρχῇ ; πρῶτον ; ; Platt; መቅድመ፡ ( ድኅረ፡ ) ; ውእቱ፡ መቅድመ፡ ተቀብረ፡ ; ውእቱ፡ መቅድመ፡ ገብረ፡ በዓለ፡ መጸለት፡ ; መቅድመ፡ ante omnia^la ; መቅድመ፡ ፈድፋደ፡ maxime vero^laseu potissimum^la .

e)praepos.

α)ante^la መቅድመ፡ ኵሉ፡ ante omnia^laF.M. 27,1; fortasse .

β)coram^la .

2)principatus^la, imperium^la, 11. n. 465

<III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III> <III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III> <III< ወይትነሣእ፡ ወየሐውር፡ ይምነ፡ ወፅግመ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ Er pflegte sich zu erheben, nach rechts und links, nach vorn und hinten zu gehn.^de 17b l. 22 (ed.), 15 (tr.); ከማሁ፡ ይረውጹ፡ በሰረገላ፡ ዘአልቦ፡ ቅድመ፡ ወድኅረ፡ ዘእንበለ፡ ተሀውኮ፡ ይምነ፡ ወፅግመ። So eilten sie auf dem Wagen dahin, ohne nach vorn oder nach hinten, nach rechts oder nach links zu schwanken^de 57a l. 24 (ed.), 46 (tr.) see also ድኅር >III>

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose