Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1diruere^la, destruere^la, demoliri^laaedificium; ዘሐነጸ ፡ ቤተ፡ ወያፈርስ፡ ; ይቤ፡ አባ፡ ሎኒስ፡ ሶበ፡ ኢያፍረስኩ፡ ርእስየ፡ እምኢክህልኩ፡ እሕንጻ፡ ለነፍስየ፡ ; ያፈረሱ፡ ኅሊናተ፡ ኀጢአት፡

ሕልያን

, plerumque m. [arab. حُلْوَانٌ donum^la, quod judici datur corruptionis causa, honorarium auguris^la, dona et munera alius generis^la] dictum a mulcendo i.e. blandiendo ( Ges. thes. p. 475 et ) donum^la, in specie: quod judici datur corruptionis causa^la(creberrime occurrit): አምኃ፡ ወሕልያን፡ ያዐውሮሙ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ያፈቅሩ፡ ሕልያነ፡ ; ይነሥኡ፡ ሕልያነ፡ 5,23; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; honorarium medici ḥǝlyān

Grébaut
ሕልያን፡ ḥǝlyān «cadeau fait pour captiver, pour corrompre un juge^fr etc.» ― ማቆላመጫ፡ Ms. BNFabb217, fol. 20r.
43

Leslau
ሕልያን ḥǝlyān bribe^en, gratuity^en, gift^en, reward^en 231b

ኖመ

I,1[ נוּם ܢܳܡ نَامَ ] ይኑም፡ ,

1)dormire^la, dormitare^la( κοιμᾶσθαι , καθεύδειν , ὑπνεῖν ): ; ; ; ; ኖምኩ፡ ; ኢይነውሙ፡ ; ; ; ; ; ኖመ፡ ያዕቆብ፡ ንዋመ፡ ; ያፈቅሩ፡ ነዊመ፡ φιλοῦντες νυστάξαι ; ; ; ; ; ኢንኑም፡ አላ፡ ንንቃህ፡ .

2)obdormire^lai.e. vita defungi^lavel defunctum esse^la: ; ከመ፡ ይኑሙ፡ ንዋመ፡ ዘለዓለም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ይነውሙ፡ ውስተ፡ መሬተ፡ ምድር፡ ; ; ; እለ፡ ኖሙ፡ ክርስቲያን፡ ጻድቃን፡ ; . – : ደቀሰ፡ ኖመ፡ ብ፡ ተኘ። n. 671

ወሰደ

I,1[fortasse primitus ponere, שִׁית , יָסַד ] ይውስድ፡ ( ; ) et ይስድ፡ ( ; ; ; ; ), at plerumque ይሰድ፡ , Imperat. ስድ፡ ( ; ; ; ) et ሰድ፡ (Dan. apocr. 13,34; ; ), ducere^laet ferre^lacum compositis ( bringen^de),

1)ducere^la: ፍኖት፡ እንተ፡ ትወስድ፡ ውስተ፡ ሀጕል፡ ; ; et ኀበ፡ pers.: ወሰድዋ፡ ኀበ፡ ፈርዖን፡ ; ; ውስተ፡ loci: ወሰድናሁ፡ ውስተ፡ ገነተ፡ ኤዶም፡ ; ስደኒ፡ እስኩ፡ ውስተ፡ ደወሎሙ፡ ; crebro loci: ይስዳኒ፡ ደብረ፡ መቅደስከ፡ ; ወሰዱከ፡ ቤተ፡ ፈርዖን፡ ; ; ወሰደኒ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ; ; .

a)abducere^la, deducere^la, ut: supplicio afficiendum ; captivos ; ይወስዶሙ፡ ለመኳንንተ፡ ምድር፡ ; ; et ኀበ፡ pers.: ; ; loci: ወሰድዎሙ፡ ብሔረ፡ ፋርስ፡ በግብር፡ ; ; ኀበ፡ አልቦ፡ ረድኤተ፡ ይወስደከ፡ .

b)perducere^la, ; .

c)inducere^la, adducere^la: ከመ፡ እስዶሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ሠናይት፡ ; ; ይስዶ፡ እግዚኡ፡ ቤተ፡ ምኵናን፡ ; etiam de rebus, ut: non sponte hoc facimus አላ፡ ግብር፡ (necessitas) ይወስደነ፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ ; praemissa syllogismi ይወስድ፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ Abush.

2)ferre^la: ገልዕ፡ በዘ፡ ይወስዱ፡ እሳተ፡ ; et ለ፡ (aliquid alicui): ; ; ; ; ; vel ኀበ፡ ad^la , vel ውስተ፡ , vel loci: ወሰዶ፡ ብሔረ፡ ከነዓን፡ ; ; .

a)afferre^la: ; .

b)offerre^la: et ለ፡ , ; አፍቀረ፡ ወሲደ፡ ለጣዖት፡ ; ያፈቅሩ፡ ወሲደ፡ ሐፍሠ፡ ዘቢብ፡

c)efferre^la: ይወስድዎ፡ ውስተ፡ መቃብሩ፡ ; ; .

d)secum ferre^la, ; ከመ፡ ይውስዱ፡ አዕጽምቲሆሙ፡

e)tollere^la: ወሰደኒ፡ ውስተ፡ አየር፡ ዘሳብዕ፡ ሰማይ፡ .

f)auferre^la, tollere^la, ; ἐξῶσαν εἰς ; አይቴ፡ ይወስዳ፡ መስፈርተ፡ αποφέρουσι ; ; ወሰደኒ፡ መንፈስ፡ ገዳመ፡ ; ; ወሰድዎ፡ ውስተ፡ ሕፅነ፡ አብርሃም፡ .

g)immittere^la: ኢትሰድ፡ ልበከ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ነገር፡ .

ሐፍሥ

, proprie: manipulus^la, pugillus^la( ሕፍን፡ ), sed nonnisi contentim usurpari videtur de praemiis^lavel munusculis^la( salariis^la), quae alicui in manum dantur corruptionis causa, de honorario auguris^la, aliisque hujus generis muneribus: በእንተ፡ ሐፍሦሙ፡ ምልአ፡ ሕፍን፡ ሰገም፡ ἕνεκεν δρακὸς κριθῶν ; ይሁቡ፡ ሐፍሠ፡ በእንቲአሁ፡ δῶρα δοῦναι ; ያፈቅሩ፡ ዘይነሥእ፡ ሐፍሠ፡ ወይነ፡ ዘቢብ፡ (et ) ; በሀብተ፡ ዘያቀድሙ፡ ሐፍሦሙ፡ ለአበዊሆሙ፡ (vers. ant.); እምዘ፡ ትነሥእ፡ ሐፍሥ፡ ( ሐፍሣ፡ rom.) . – : ሐፍሥ፡ ዘ፡ ዝግኝ። ḥafś

Grébaut
ሐፍሥ፡ ḥafś «ce qu’on emporte^fr» ― የተዘገነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
69

Leslau
ሐፍሥ ḥafś () amount carried away in two hands^en, handful^en, gift placed in the hands of someone^en 227a

አፍቀረ

II,1carum^lahabere^la, diligere^la, amare^la, ἀγαπᾶν et φιλεῖν , ; ; raro ለ፡ pers., ut ; plerumque vel rei, consanguineos, propinquos: ; ; ; ; ; ; feminam, virum, conjugem: ; ; ; n. 1358 ; ; ; ; ; እምነ፡ ፍቅር፡ ዘአፍቀራ፡ ; ; ; ; ; ; amicos ; ; ; herum ; ; homines ; ; ; ; ; 1 ; ; ; አፍቅሮ፡ ቢጹ፡ ; ; ; de amore Dei Christive in homines: ; ; ; ; ; በአፍቅሮ፡ ዚአከ፡ ; ; ቀደመ፡ አፍቅሮተነ፡ ; ; ; ; ፍቅር፡ ዘአፍቀርከኒ፡ al.; et hominum in Deum Christumve: ; ; ; ; ; al.; res varias, ut ነፍሶ፡ ; ኢታፍቅርዎ፡ ለዓለም፡ ; ከመ፡ ታፈድፍድ፡ አፍቅሮቶ፡ ለተግባርየ፡ እምኔየ፡ ; templum ; al.

a)de amore inhonesto: እለ፡ ያፈቅሩኪ፡ ; ; ; ; ; etiam de bestiis .

b)amare^larem i.e. delectari^lare: አፍቅሮታ፡ ለጥበብ፡ ; ጽድቀ፡ ; ; verbum ; ዘያፈቅር፡ ንዋየ፡ ; ; ; አፍቅሮ፡ ንዋይ፡ φιλαργυρία ; አፍቀረ፡ ትዕግልተ፡ ; ሀብተ፡ ; ርኵሶሙ፡ አፍቀረት፡ ነፍሶሙ፡ ; ሕዝብየ፡ አፍቀሩ፡ ዘንተ፡ ; ; ምጽዋተ፡ ; መባልዕተ፡ ; ; ; እስመ፡ ; በ፡ pers.:

c) አፍቅሮ፡ ነግድ፡ hospitalitas^la ; አፍቅሮ፡ ጣዖት፡ idol^laol^laatria^la1 .

d)amare^laInfin. vel libenter^lafacere aliquid; Infin.: ; ; ; ያፈቅር፡ ሰሚዐ፡ መጽሐፍ፡ ; ኢታፍቅር፡ ሐሚየ፡ ; ኢታፍቅሩ፡ ምሒለ፡ መሐላ፡ ; vel ለ፡ et Infin.: ኵሎ፡ ነገረ፡ መጽሐፍ፡ አፍቅር፡ ለሰሚዕ፡ ; verbi: አፍቀረ፡ ይግበር፡ libenter fecit; Lud. e Vit. Barb.; በአፍቅሮ፡ benevole^la Lud. Comm. hist.p. 501 n. 33.

e)velle^la, cupere^la, : ; ; ኀበ፡ ( ἐπιποθεῖν ); verbi: .

f)malle^la, sive እምነ፡ comparative: አፍቀረ፡ ተሴስዮ፡ ሣዕር፡ እምበሊዐ፡ ኅብስት፡ Lud. ex Enc.; sive omisso እምነ፡ ut .

የውህና

(virtus ejus qui የውህ፡ est, ut) lenitas^la, humanitas^la, ከመ፡ በየውህና፡ ንሕዮ፡ ἐπιεικῶς ζῶμεν Cyr. c. ; Cyr. f. 111. – in uno codice inveni formam የውሀነት፡ , scil.: ያፈቅር፡ እግዚአብሔር፡ የውሀነተ፡ ልብ፡ ὁσίας καρδίας (v. የዋሀ፡ ልብ፡ ); mihi ነ፡ lapsu calami scriptum videtur, nec est, quod hujus unius exempli causa terminationem ነት፡ pro ና፡ sumamus.

ርእየ

I,1[ רָאָה رَأَى ] Imperf. ይሬኢ፡ (raro ይርኢ፡ ut ; ), ይርአይ፡ , Imperat. ርኢ፡ , rarius ረአይ፡ (ut ; Platt), Infin. ርኢይ፡ vel ርእይ፡ ( gramm.§ 92), et ርእዮት፡ (ut ; ).

1)videre^la, , ut: ርእይ፡ visus^la(sensus) al.; ይርአዩ፡ ዕዉራን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; መኑ፡ ይጸግብ፡ እምርእየ፡ ሠናይቱ፡ (innumeris in locis); objecti et praedicati: ዘርኢከ፡ እምውስቴቶሙ፡ ጠቢበ፡ ትልዎ፡ ; ; ; vel et ከመ፡ , ut: ርእዮ፡ ለብርሃን፡ ከመ፡ ሠናይ፡ ; ; ; ; ርኢኩኪ፡ ከመ፡ በጽሐ፡ ጊዜኪ፡ ; ; vel et ዘ፡ verb. fin., ut Platt; vel et እንዘ፡ , ut: ርእየቶ፡ እንዘ፡ ይመጽእ፡ vidit eum venientem^la( venire^la) ; ; ; ; vel verbo finito, ut: ርኢክዎ፡ መጽአ፡ ; ርኢኩ፡ ብእሴ፡ ይጼዐን፡ ; ርኢኩኪ፡ ትሰክቢ፡ ውስተ፡ ደምኪ፡ ; ; vel enuntiatione integra, ut: ርኢኩ፡ መንፈስ፡ መጽአ፡ ; ርኢኩ፡ ክልኤቲ፡ አንስት፡ የሐውራ፡ ; ; vel ከመ፡ verbo finito: ; ; ; ; ; vel እመ፡ vel ለእመ፡ si^la, num^la, an^la, ut: ርእዩ፡ እመ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ; ; vel aliis particulis relat. vel interrog. ut ; ; .

a)visum recuperare^la ; ; ; .

b)videre visiones^la: ርእየ፡ ሕልመ፡ ; ነቢያትኪ፡ ርእዩ፡ ለኪ፡ ከንቶ፡ ; ራእየ፡ ይሬእዩ፡ ; ; ዘይሬኢ፡ ( Seher ) ; Infin. ርእይ፡ visio^la ; (v. ራእይ፡ ); እለ፡ ይሬእዩ፡ በከርሥ፡ ἐγγαστριμύθοι .

2)spectare^la, adspicere^la, intueri^la: ኢትርአያኒ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; rarius ኀበ፡ , ut: ርእዩ፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ እኅው፡ ; በ፡ , ut: ትሬእዩ፡ ወኮከበ፡ ሰማይ፡ ὁρῶντες τοὺς ἀστέρας ; ; omisso objecto, ut: ርኢ፡ እምቤተ፡ መቅደስከ፡ .

a)speculari^la: ዘይሬኢ፡ ὂ σκοπός ; ; n. 297, ut ; .

b)spectare^la, spectatorem adesse^la( zusehen ): ቆሙ፡ እንዘ፡ ይሬእዩ፡ ; ኢይከውን፡ ንርአይ፡ እንዘ፡ ያስተሐቅሩ፡ ንጉሠ፡ ; ; ; ; .

c)oculis inhaerere^laalicui (ut ex adspectu gaudium percipiat) በ፡ ; ; ; ; .

d)respicere^la ; ; ; ; ; ለ፡ .

e)sibi^lavel alii providere^lavel eligere^laaliquid, et ለ፡ pers., ; ; ; ; ; ; ርኢ፡ ሎቱ፡ ዐስቦ፡ ለዝኩ፡ ወልድ፡ .

f)habere aliquid pro aliquo^la(ansehen für etwas) et ከመ፡ , ut ; ; .

g)visere^la, visitare^la ; ; ; ; 1 .

3)animadvertere^la, cognoscere^la, intelligere^la: ልብየ፡ ርእየት፡ ብዙኀ፡ ጥበበ፡ ; ; ; ; ; Platt; ; ; ; ; ; rarius: considerare^la, ut Platt; Lit. Greg.

4)videre^la

a)casus futuros ( erleben , iis interesse; vivum et superstitem esse, usque dum accidant) ; ; ; ; .

b)res adversas vel secundas (experiri, sentire, gustare, vel voluptatem vel dolorem inde percipere): ያፈቅር፡ ይርአይ፡ መዋዕለ፡ ሠናያተ፡ ; ; ሠናይተ፡ ኢርእየ፡ ; ; ; ; ; ; . – : ነጸረ፡ ወርእየ፡ ዘ፡ ሐየ።

እምነ

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

አፈወሰ

II,2sanare^lajubere^la: ወአፈውሶ፡ እምለምጹ፡ (At Platt pro ያፈውሱ፡ legendum videtur ይፈውሱ፡ et ያውፅኡ፡ pro ያወፅኡ፡ ).

ክላሕ

clamor^la, vociferatio^la: ክላሕ፡ ዐቢይ፡ ተለዐለ፡ ; Enc.; ሰምዐ፡ ክላሐ፡ ሰብእ፡ ; ; ክላሕ፡ ወጽራሕ፡ Ssal. Req.; ክላሖሙ፡ ለሰይጣናት፡ Enc.; clamor lugubris: ያፈደፍዱ፡ ክላሐ፡ ዘእንበለ፡ ኀፍረት፡

አፈድፈደ

II adaugere^la, cumulare^la, amplificare^la, intendere^la, ; Platt; Platt; Platt; ረከብነ፡ ጥበበ፡ ወአፈድፈድነ፡ προσθέμενοι ; πλείονα ποιοῦσι ; ; ጻመውኩ፡ ለአፈድፍዶ፡ ፍቅረ፡ አውግስጦስ፡ ለከ፡ ; .

a)nominis abstracti vel Infinitivi: magis^lafacere^laaliquid i.e. Latine: magis^laverbo fin.: አፈድፈዱ፡ ዓዲ፡ ጸሊኦቶ፡ (magis etiam eum oderunt) ; ; ; ; ; ; ; ; አፈድፈድኪ፡ ዝሙተኪ፡ (magis fornicata es) ; ; አፈድፈድኪ፡ ኀጢአተኪ፡ እምኔሆን፡ ; ያፈደፍድ፡ ጥበበ፡ σοφώτερος ἔσται .

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

b)plus habere rei alio i.e. superare^laaliquem, excellere^laaliquo in re, እምነ፡ pers.: አላ፡ አፈድፈደ፡ እምኔሆሙ፡ ; በ፡ rei, አፈድፈደት፡ በዝሙታ፡ እምእኅታ፡ ; ; rei et ዲበ፡ pers.: አፈድፈድኩ፡ ጥበበ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; :

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

አፈድፈደ

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

ፈጠነ

I,1[amh. , فَدَّ فَدْفَدَ currere;^la وَفَضَ currere^la, properare^la] celerem^la, citum^la, velocem^la, properum^laesse^la: ይፈጥን፡ (v. ያፈጥን፡ ) መብረቅ፡ በፈቃዱ፡ ; ፈጠነት፡ (v. አፍጠነት፡ ) ጥቀ፡ ; በቃሉ፡ ይፈጥን፡ ሑረቱ፡ ; ሑሰታ፡ ለጥበብ፡ ይፈጥን፡ እምኵሉ፡ ሑሰት፡ κινητικώτερον .

ተአንተለ

III,1( taedet^la), taedio fessum^la, pertaesum^la, impatientem esse^lavel fieri^la, indignari^la, fastidire^la: ኢተአንተለት፡ ሎቱ፡ ነፍሱ፡ ; ኢይትአነተል፡ በቃለ፡ አፉሁ፡ ; ከመ፡ ኢይትአንተሉ፡ ወኢይበሉ፡ ከብደነ፡ ; ; ጸምአ፡ ወኢተአንተለ፡ Org.; Enc.; ኢይኩን፡ ምዩጠ፡ ገጽ፡ እምስእለትየ፡ እንዘ፡ ይትአነተል፡ በእንተ፡ ኀጣውእየ፡ ; አንጐርጐሩ፡ ወተአንተሉ፡ ἠγανάχτουν ; rei vel : ኢትትአንተል፡ ተግሣጸ፡ እግዚአብሔር፡ μὴ ὀλιγώρει παιδείας ; Deus ተአንተለ፡ ጸሎቶ፡ (sc. Pharisaei, ) ; ያፈጥን፡ ለረድኤትየ፡ ወኢይትአነተለኒ፡ ; ተአንትሎ፡ taedium^la, fastidium^laF.N. 43,4; impatientia^la Enc.; (cod. Tubing.). — : ተአንተለ፡ ብ፡ ተታተለ።

አፍጠነ

II,1

1)celerare^la, festinare^la, properare^la: ከመ፡ ያፍጥን፡ ዘያነብብ፡ ; ; verbo finito sive asyndeto: ; ; ; sive copula ወ፡ annexo: ያፍጥን፡ ወይሩጽ፡ ምግባሩ፡ ; ; ; Infin.: ; ; ; ; አፍጠነ፡ ውሂቦታ፡ ቅብአ፡ ; እመ፡ ኢያፍጠነ፡ ተዐቅቦ፡ በፍርሀተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ያፈጥን፡ ክዒወ፡ ደም፡ ; ; ; vel ለ፡ Infin.: እገሪሆሙ፡ ያፈጥና፡ ለክዒወ፡ ደም፡ ; ; ዘአፍጠነ፡ እዴሁ፡ ለዘቢጥ፡ ; nonnumquam Latine cito^la, mox^lavertere licet: አፍጠኑ፡ ረሲዐ፡ (cito obliti sunt) ; ; ; .

2)accelerare^la, maturare^la, : አፍጥና፡ ለዕለቶሙ፡ ; አፍጥኑ፡ ሥጣዌ፡ („maturate responsionem“) Greg. Lud.

ምሥጠት

raptus^la, direptio^la, ablatio repentina^la: አይድዖሙ፡ ፍኖተ፡ አስትሮብሎስ፡ ( Aristobuli^la) ወምሥጠቶ፡ መንግሥተ፡ ዘልሂቅ፡ እኁሁ፡ et quomodo fratris majoris ad se arripuisset^la ; ያፈጥን፡ ፍጻሜ፡ ኅልፈተ፡ ምሥጠቶሙ፡ . mǝśṭat , ምስጠት፡ mǝsṭat

Grébaut
ምስጠት፡ mǝsṭat «rapt^fr» ― አነጣጠቅ፡ Ms. BNFabb217, fol. 39r.
92

Leslau
ምሥጠት mǝśṭat verbal noun of መሠጠ maśaṭa 369b

ተፋጸየ

III,3(quoad formam, non quoad significationem), sibilare^la: መንፈስ፡ ዘይትፋጸይ፡ συρίζον ; ቃለ፡ ቀጢን፡ ከመ፡ ዘይትፋጸይ፡ ; de serpente, συρίζειν (in uno cod. ተፈጸየ፡ scriptum); ወዓዲ፡ መንፈሰ፡ ቅዱሰ፡ ርእየ፡ (sc. Stephanus) እንዘ፡ ይወርድ፡ ዲበ፡ ምሥዋዕ፡ በውስተ፡ ውሳጤ፡ መንጦላዕት፡ ወሶበ፡ ርእየ፡ እንዘ፡ ይወርድ፡ ዲቤሁ፡ ተፋጸየ፡ ወከማሁ፡ ዲያቆናትኒ፡ ይትፋጸዩ፡ በርደተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ዲበ፡ ኅብስት፡ ወጽዋዕ፡ (quo loco refutatur Castelli sententia, a Lud. accepta, ut qui in loco significatum exsultandi^lastatuant); .

a)exsibilare^la, sibilis^laexplodere^la: ለተፋጽዮ፡ εἰς σύριγμα ; ; 3 reg. 9,8; በእንተ፡ ; ( ይትፋጼ፡ pro ይትፋጸይ፡ ); ; ላዕለ፡ pers.: ; : ይትፋጸይዋ፡ ; ; ይትፋጸዩኪ፡

b)de avi ( sibilare^laan minurrire^la?): Satanas ait: avis forma induta tibi apparebo እንዘ፡ እትፋጸይ፡ እዘብጥ፡ ገበዋትየ፡

c)fistula^lacanere^la, . – : ይትፋጸይ፡ ዘ፡ ያፏዋጭ፡ (v. ያፋጭ፡ ).

ያፌት

Japheth.

አፍጠነ

II,1

2)accelerare^la, maturare^la, : አፍጥና፡ ለዕለቶሙ፡ ; አፍጥኑ፡ ሥጣዌ፡ („maturate responsionem“) Greg. Lud.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose