Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

I,1[ سَعَطَ et صَعَطَ ] SubjunctivusSubj. ይጽዐጥ፡
1)condire unguentala, aromatala, ea parare miscendolavel temperarela: Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 5 ; ዐቀብተ፡ ሥራይ፡ ዘይጽዕጡ፡ ፈውሰ፡ ለቍሱላን፡ በዘይተ፡ ሃይማኖት፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 214 ; ዘጸዐጠ፡ ዕፍረተ፡ ትንቢተ፡ ነቢያት፡ በዘይተ፡ ሃይማኖቶሙ፡ ለሐዋርያት፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 229 ; ዕፍረት፡ ዘእደ፡ ዮሴፍ፡ ጸዐጠ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 27 ; ጽዒጥ፡ mixturalavel conditura unguentila, unguentum conditumla: ጽዒጥ፡ ዘጸዓጢ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,25 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,32 ; in C Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,29 secundumsec.Hebr. ( not able to find explanation in abbreviation listOct. Comm. p. 93, ubi pro [ ] ጥ፡ restituas ጽዒጥ፡ ); ጽዒጥ፡ ወዕጣን፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 15 ; አእዳወ፡ ፍቅርኪ፡ በላዕሌየ፡ ይጽዐጣ፤ (scriptum est ይጸዐጣ፤ ዕፍረተ፡ መዐዛ፡ በቅብእ፡ ዘብዙኅ፡ ሤጣ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 16 Enc.
2)condirelaaromatibus vel unguentis cadaver: ጸዐጡ፡ (Imperat.) ሥጋየ፡ በከርቤ፡ ወበሰሊክ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 47. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: አጽዐጠ፡ ብ፡ አጻፈጠ። n. 1308
nomen actionisn. act.evidentiala, manifestalavel certalarei ratiola, F.N. 33.
I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] SubjunctivusSubj. ይዑቅ፡
1)servarela, observarela: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον liber Jobi.Job 2,6 ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 77.
a)respicerela, attenderela, viderela, prospicerela, cumc.Acc.personapers.vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με Ruth liber biblicus.Ruth 2,10 ; εἰδέναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,12 ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,29 ; βλέπειν ad Colossenses epistola Pauli.Col. 4,17 ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam cumc. ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ) ኢዮብ፡ προσέχειν liber Jobi.Job 2,3 .
b)caverela
α)aliquem vel aliquid i.e. vitarela, cumc.Acc.: ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,2 ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,8 ; sequensseq. እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,20 .
β)providerela, viderela, cautionem adhiberela, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodirela) sive omisso; absoluteabsol.: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 8,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,9 ; Lucae evangelium.Luc. 17,3 ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,13 ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 3 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; cumc. በእንተ፡ rei ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,16 ; sequensseq. ኢ፡ cum SubjunctivusSubj.verbi ( nela): Deuteronomium.Deut. 4,23 ; Deuteronomium.Deut. 6,12 ; Deuteronomium.Deut. 11,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,13 ; Deuteronomium.Deut. 12,19 ; Deuteronomium.Deut. 12,30 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,6 ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,3 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 4 ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 ; Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,25 ; raro sequensseq.Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ liber Jobi.Job 1,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,30 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.( utla): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ Deuteronomium.Deut. 27,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,5 ; sequensseq. ዮጊ፡ ኢ፡ ne fortelac. SubjunctivusSubj., Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,10 Platt.
2)animadverterela, cognoscerela: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; conferascfr. נָצַר custodirela, at نظر ነጸረ፡ intuerila, aspicerela].
3)intrans.: notumla, manifestum esselavel fierila, apparerela: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,7 ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. not able to find explanation in abbreviation listGenb. 11 ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.
Substantivumsubst.fugala, Matthaei Evangelium.Matth. 24,20 ; አኮ፡ በጕያ፡ ዘተሐውሩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 52,12 ; ይከውን፡ ዐቢይ፡ ምንዳቤ፡ ወጕያ፡ ወክዕወተ፡ ደም፡ Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 3 ; ዑቁ፡ በሰንበት፡ ኢይኩን፡ ጕያክሙ፡ Deg.; በጕያ፡ Cod. Mus. Brit. LIV, not able to find explanation in abbreviation listNr. 7 ; cumc.Acc.loci: ጕያከ፡ እምቤተ፡ ልሔም፡ ደብረ፡ ቍስቋም፡ Cod. Mus. Brit. LIV, not able to find explanation in abbreviation listNr. 7.
I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] SubjunctivusSubj. ይዑቅ፡
1)servarela, observarela: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον liber Jobi.Job 2,6 ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 77.
a)respicerela, attenderela, viderela, prospicerela, cumc.Acc.personapers.vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με Ruth liber biblicus.Ruth 2,10 ; εἰδέναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,12 ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,29 ; βλέπειν ad Colossenses epistola Pauli.Col. 4,17 ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam cumc. ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ) ኢዮብ፡ προσέχειν liber Jobi.Job 2,3 .
b)caverela
α)aliquem vel aliquid i.e. vitarela, cumc.Acc.: ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,2 ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,8 ; sequensseq. እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,20 .
β)providerela, viderela, cautionem adhiberela, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodirela) sive omisso; absoluteabsol.: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 8,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,9 ; Lucae evangelium.Luc. 17,3 ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,13 ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 3 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; cumc. በእንተ፡ rei ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,16 ; sequensseq. ኢ፡ cum SubjunctivusSubj.verbi ( nela): Deuteronomium.Deut. 4,23 ; Deuteronomium.Deut. 6,12 ; Deuteronomium.Deut. 11,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,13 ; Deuteronomium.Deut. 12,19 ; Deuteronomium.Deut. 12,30 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,6 ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,3 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 4 ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 ; Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,25 ; raro sequensseq.Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ liber Jobi.Job 1,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,30 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.( utla): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ Deuteronomium.Deut. 27,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,5 ; sequensseq. ዮጊ፡ ኢ፡ ne fortelac. SubjunctivusSubj., Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,10 Platt.
2)animadverterela, cognoscerela: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; conferascfr. נָצַר custodirela, at نظر ነጸረ፡ intuerila, aspicerela].
3)intrans.: notumla, manifestum esselavel fierila, apparerela: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,7 ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. not able to find explanation in abbreviation listGenb. 11 ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.
I,1, nonnunquam ሀጐለ፡ ( Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,4 annotatioann.) SubjunctivusSubj. ይህጕል፡ et ይህጐል፡ transit. perderela, detrimentum facerela, ( orbarila); ἀπολλύναι ἀπολλύειν : ከመ፡ ኢትህጐል፡ ርስተከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 9,6 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,6 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,6 ; ህጐል፡ ወርቀከ፡ እምትህጐል፡ n. 19 ዐርከከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,10 ; ተሀጕል፡ ፍሬከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,3 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,4 ; ዘሀጐልከ፡ quod perdidistilaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,12 ; ሀጕለ፡ ሃይማኖቶ፡ ἀπώλεσε πίστιν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,18 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,19 ; ዑቁ፡ ኢትህጐሉ፡ ዘገበርክሙ፡ Epistola Joannis II.2 Joh. 8 ; ሀጕለ፡ አዕይንቲሁ፡ ጦቢት፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 7,7 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,2 ; ሀጐልኪዮሙ፡ ለሕዝበ፡ ከሞስ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,29 ; ζημιοῦσθαι : የሀጕል፡ ብዙኀ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,19 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,7 romanae editionisrom.; ነፍሶ፡ ሀጕለ፡ Marci Evangelium.Marc. 8,36 ; Lucae evangelium.Luc. 9,25 ; ἀπέχειν ሀጕሉ፡ ዕሴቶሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 6,2 ; ἀποτεκνοῦσθαι Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,45 cumc.Acc.; ἀποστερηθῆναι Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,7 ; οὐ μὴ πταίσῳ ὁ μισθὸς ὑμῶν ኢትህጐሉ፡ ዕሴተክሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,8 ; ὃς οὐκ ἔπεσεν ἀπὸ τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ ዘኢሀጕለ፡ ተስፋሁ፡ 14,2; alia exempla: Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,12 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,17 ; የሀጕሉ፡ ተስፋሆሙ፡ Did. edidited.not able to find explanation in abbreviation listPlatt p. 45 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,5 . hagʷla , hagʷala
Leslau
ሀጐለ hagʷala (yǝhgʷǝl, yǝhgʷal) loseen, suffer a lossen, destroyen 215b
I,1SubjunctivusSubj. ይኂጥ፡ persuaderela, pellicerelaet plerumque in malam partem seducerela, deciperela, lactarelaverbis [comparanda sunt حَاصَ ( حَيْصٌ ) deflexitla, declinavitla, III dolo usus estlacontra aliquem; حَادَ declinavitla, deflexitla, كَادَ خَدَع ( كَيْدٌ ) decepitla(dolo) aliquem (cfr. Hebr. et Aram. הֵסִית , ܐܰܣܛܝܺ , quae et ipsa notione declinandilanituntur).]: (Tacla-Haimânôt, evangelii propagandi causa terras peragrans,) ኄጦሙ፡ ለሰብእ፡ በነገረ፡ የውሀት፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; Titus ፈቀደ፡ ይኂጦሙ፡ ወይጸውዖሙ፡ ለሰላም፡ (ad pacem jungendam) Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 359 ; በመብልዑ፡ የኀይጠከ፡ ወካዕበ፡ ወሥልሰ፡ ያሰፍጠከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,21 varia lectiovar.; ዑቁ፡ ኢይኂጡክሙ፡ በተጥባበ፡ ነገር፡ ad Colossenses epistola Pauli.Col. 2,8 rom; Jsp. p. 344; not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 61. n. 613 ḫeṭa , ኀየጠ፡ ḫayaṭa , ሄጠ፡ heṭa
Grébaut
ሄጠ፡ heṭa I,1 enjòlerfr. ትቤሎ፡ ቅድስት፡ ሶፍያ፡ ሥራይሰ፡ ኢያአምር፡ ወባሕቱ፡ አምላኪየ፡ ፈታሔ፡ ሥራያት፡ ወሶቤሃ፡ ሄጣ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ኦሆ፡ ያብህላ። 549–550
12–13
ኀየጠ፡ ḫayaṭa I,1 séduirefr, persuaderfr (en mauvaise part). Ce verbe est mentionné dans Dillmann sous la seule forme contracte ሄጠ፡ I,1. ወኢተመይጡ፡ እስመ፡ ሊቆሙ፡ ኀየጦሙ፡ ብዙኀ። Ils ne revinrent pas, car leur maître les avait séduits en beaucoup de choses.fr 31.
458
Leslau
ḫyṭ , ኄጠ ḫeṭa (yǝḫiṭ), ( 458) ኀየጠ፡ ḫayaṭa , () ሄጠ፡ heṭa deceiveen, cheaten, seduceen, corrupten, enticeen, persuadeen, convinceen, flatteren, urgeen (with words) 270b
I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] SubjunctivusSubj. ይዑቅ፡
1)servarela, observarela: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον liber Jobi.Job 2,6 ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 77.
a)respicerela, attenderela, viderela, prospicerela, cumc.Acc.personapers.vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με Ruth liber biblicus.Ruth 2,10 ; εἰδέναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,12 ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,29 ; βλέπειν ad Colossenses epistola Pauli.Col. 4,17 ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam cumc. ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ) ኢዮብ፡ προσέχειν liber Jobi.Job 2,3 .
b)caverela
α)aliquem vel aliquid i.e. vitarela, cumc.Acc.: ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,2 ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,8 ; sequensseq. እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,20 .
β)providerela, viderela, cautionem adhiberela, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodirela) sive omisso; absoluteabsol.: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 8,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,9 ; Lucae evangelium.Luc. 17,3 ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,13 ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 3 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; cumc. በእንተ፡ rei ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,16 ; sequensseq. ኢ፡ cum SubjunctivusSubj.verbi ( nela): Deuteronomium.Deut. 4,23 ; Deuteronomium.Deut. 6,12 ; Deuteronomium.Deut. 11,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,13 ; Deuteronomium.Deut. 12,19 ; Deuteronomium.Deut. 12,30 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,6 ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,3 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 4 ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 ; Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,25 ; raro sequensseq.Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ liber Jobi.Job 1,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,30 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.( utla): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ Deuteronomium.Deut. 27,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,5 ; sequensseq. ዮጊ፡ ኢ፡ ne fortelac. SubjunctivusSubj., Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,10 Platt.
2)animadverterela, cognoscerela: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; conferascfr. נָצַר custodirela, at نظر ነጸረ፡ intuerila, aspicerela].
3)intrans.: notumla, manifestum esselavel fierila, apparerela: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,7 ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. not able to find explanation in abbreviation listGenb. 11 ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.
I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] SubjunctivusSubj. ይዑቅ፡
1)servarela, observarela: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον liber Jobi.Job 2,6 ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 77.
a)respicerela, attenderela, viderela, prospicerela, cumc.Acc.personapers.vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με Ruth liber biblicus.Ruth 2,10 ; εἰδέναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,12 ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,29 ; βλέπειν ad Colossenses epistola Pauli.Col. 4,17 ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam cumc. ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ) ኢዮብ፡ προσέχειν liber Jobi.Job 2,3 .
b)caverela
α)aliquem vel aliquid i.e. vitarela, cumc.Acc.: ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,2 ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,8 ; sequensseq. እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,20 .
β)providerela, viderela, cautionem adhiberela, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodirela) sive omisso; absoluteabsol.: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 8,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,9 ; Lucae evangelium.Luc. 17,3 ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,13 ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 3 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; cumc. በእንተ፡ rei ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,16 ; sequensseq. ኢ፡ cum SubjunctivusSubj.verbi ( nela): Deuteronomium.Deut. 4,23 ; Deuteronomium.Deut. 6,12 ; Deuteronomium.Deut. 11,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,13 ; Deuteronomium.Deut. 12,19 ; Deuteronomium.Deut. 12,30 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,6 ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,3 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 4 ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 ; Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,25 ; raro sequensseq.Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ liber Jobi.Job 1,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,30 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.( utla): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ Deuteronomium.Deut. 27,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,5 ; sequensseq. ዮጊ፡ ኢ፡ ne fortelac. SubjunctivusSubj., Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,10 Platt.
2)animadverterela, cognoscerela: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; conferascfr. נָצַר custodirela, at نظر ነጸረ፡ intuerila, aspicerela].
3)intrans.: notumla, manifestum esselavel fierila, apparerela: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,7 ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. not able to find explanation in abbreviation listGenb. 11 ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.
II,1
1)jacere facere i.e. intermitterelaaliquid, desinerela, cessarela, feriarilaa re, cumc.Acc.rei: ዘያፈቅር፡ ውሉዶ፡ ኢያፀርዕ፡ (v. ኢያጸብእ፡ ) ተግሣጸ፡ ἐνδελεχήσει Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,1 ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 13 ; ያፅርዕ፡ ግብረ፡ ( ኑኀ፡ ዓመት፡ ) F.M. 6,2; ከመ፡ ኢያፅርዕ፡ ተቀንዮ፡ ቅድመ፡ ሥጋሁ፡ ለአዳም፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 15 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 19 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 90 ; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 108 ; n. 1329Satanas homines impellit ለአፅርዖ፡ ጸሎት፡ Org.; cumc. እምነ፡ rei: ከመ፡ ኢያፅርዕ፡ ሰብእ፡ እምገቢረ፡ ሕንጸት፡ Jsp. p. 330; ኢታፅርዕ፡ እምትእዛዝየ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 221 ; absoluteabs.: peccavi ወአሐተ፡ ዕለተ፡ ኢያፅራዕኩ፡ Org.; እንበለ፡ አፅርዖ፡ sinelaintermissionela, Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 2 Enc.
a)desiderela, desidemla, otiosum essela: ብዙኀ፡ እኪተ፡ ትሜህር፡ አፅርዖት፡ ἀργία desidialaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,37 .
b)morando praetermitterela, negligerela: እፎ፡ ትትሀከዩ፡ ወታፀርዑ፡ ቅኔ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( versäumet den Gottesdienstde) Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 12.
2)cessare facerelai.e.
a)impedirela, praepedirela, distinerela: ዘአፅርዐ፡ እስራኤል፡ ὁ ἐμποδοστάτης Ἰσραηλ Paralipomenon liber I.1 Par. 2,7 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ ቤተ፡ አምላከ፡ ሰማይ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; ( ሀካይ፡ ) ያፀርዕ፡ ኵሎ፡ በኀሳረ፡ ሀኬቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,1 ; cumc.duplexdupl.Acc.: አፅርዕዎሙ፡ ሕንጻ፡ ἐνεπόδιζον Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 4,4 .
b)arcerela, retinerela: አፅርዕ፡ እክለከ፡ ከመ፡ ኢይንሣእ፡ ውእቱ፡ ἐμπόδισον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 12,5 .
c)finemlafacerelavel imponerelarei: ታፅርዑ፡ ባህለ፡ (disceptationi) ብናጥስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 12 Enc. ; ወጠነት፡ ገድላ፡ በአፅርዖ፡ ንዋም፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 24.
d)in specie: abolerela, abrogarelalegem, consuetudinem al., Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,31 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 13,14 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 3 ; ሕግ፡ ብሊት፡ አፅርዐት፡ ላዕሌነ፡ ተዋስቦ፡ ወላድያን፡ F.M. 5,3; F.M. 8,1; ኢየሱስ፡ አፅርዐ፡ ምሒለ፡ F.M. 22,1; አፅርዐ፡ ትእዛዘ፡ Lud. e Vit. Pach.; Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50.
e)abstraherela: መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ኢያፀርዕ፡ ትሥልስቶ፡ እምህላዌ፡ አብ፡ ወወልድ፡ not able to find explanation in abbreviation listAthan. de Trin.
g)feriari facerelavel sinerela,
α)sinere ut desidiae se dedatlaaliquis: ለእመ፡ አፅራዕኮሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,34 .
β)facere ut otiosala(vel inferaxla) jaceatlaterra: ለምንት፡ ታፀርዕ፡ ለነ፡ ምድረ፡ καταργεῖ Lucae evangelium.Luc. 13,7 .
I,1[radix, cujus usus in Geez latissime patet, in caeteris linguis deperdita (exc. quibusdam ejus vestigiis in lingua Arab. sub radixrad. نَبَرَ ), Amh. ኖረ፡ et ነበረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንበር፡
1)siderela, considerela, sederela; sich sezen Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,19 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,1 ; liber Jobi.Job 2,8 ; liber Jobi.Job 6,29 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 109,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,48 ; Marci Evangelium.Marc. 9,35 ; ኢትንበር፡ ማእከለ፡ ዐበይት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,9 ; ነበረ፡ ዲበ፡ መንበር፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,23 ; ንበሪ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 47,1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; sizen Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,6 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,24 ; Marci Evangelium.Marc. 5,15 ; Lucae evangelium.Luc. 5,17 ; Threni, liber biblicus.Thren. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 136,1 ; ነበርኩ፡ ሕዙነ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,68 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 8,69 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 8,14 ; ይነብር፡ ውስተ፡ ቤት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,27 ; Hezekielis prophetia.Hez. 8,1 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 25,4 ; ነበሩ፡ ውስተ፡ ምድር፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,10 ; እምከመ፡ ነበርከ፡ ውስተ፡ ማእድ፡ ዐቢይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 33,41 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ vel በ፡ vel ውስተ፡ sedis: Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 9,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 131,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,34 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,2 ; liber Jobi.Job 26,9 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,2 ; n. 651Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,20 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 45,3 . In specie
a)sederela, de regibus (sc. in solio, regnandi causa) Jeremiae prophetia.Jer. 14,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 28,9 ; de judicibus (sc. in tribunali, judicandi causa) Joelis prophetia.Joel 4,12 ; Actus apostolorum.Act. 23,3 ; ነበረ፡ ሎሙ፡ ዐውደ፡ ( sedit iis ad judiciumlavel in tribunalila) Actus apostolorum.Act. 25,6 romanae editionisrom.; Actus apostolorum.Act. 25,17 ; de episcopis (sc. in sede episcopali, gubernandi causa) Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 50 ; Sx.
b)praesiderela: ይንበር፡ ቅድሜሆሙ፡ (in consilio) F.N. 5.
e) ነበረ፡ ዲፓ፡ in insidiis subsiderelaRegum liber biblicum I.1 Reg. 15,5 .
f)de rebus inanimatis: situmla, positum essela( κεῖμαι ), Matthaei Evangelium.Matth. 3,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,14 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,35 ; አርዑት፡ ዘነበረ፡ (v. ዘንቡር፡ ) ላዕሌሆሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 9,4 .
g)esselaapud scriptorem i.e. scriptum essela, ut: ነበረ፡ ውስተ፡ ቀኖናተ፡ ነገሥት፡ in Canonibus Regum scriptum legiturlaF.N. 32.
2)manerela, permanerela, remanerela, essela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,55 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,19 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,25 ; Judicum liber.Jud. 19,15 ; Ruth liber biblicus.Ruth 3,18 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 6,1 ( ἦν ); Regum liber biblicum I.1 Reg. 22,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,13 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 10,5 ; Judith liber apocryphus.Judith 12,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,3 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 87,4 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,12 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,40 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,14 ; cumc.Acc.praed.: ነበረት፡ መበለተ፡ ፫ዓመተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,4 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 67,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,11 ; ዛቲ፡ አንቀጽ፡ ዕፁታ፡ ትነብር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,2 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,13 ; ኢይትበደር፡ ብዕል፡ እምነቢረ፡ ጥዑይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,16 ; ዘነበርክሙ፡ ክቡዳነ፡ እምንዋመ፡ ፍርሀት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 13 Enc.; vel sequensseq.Imperf. (sicut post ሀለወ፡ et ኮነ፡ ), ut: ነበሩ፡ የዐቅቡ፡ ኵላ፡ ሌሊተ፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,5 ; ነበረ፡ ህየ፡ አሐደ፡ ወርኀ፡ ያስተጋብእ፡ Judith liber apocryphus.Judith 3,10 , vel sequensseq. እንዘ፡ , ut: እስመ፡ መጠነዝ፡ መዋዕል፡ ይነብራ፡ እንዘ፡ ይትኄረሳ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,12 .
a)perseverarela, persisterela, in re, cumc. በ፡ Evangelium Joannis.Joh. 8,31 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 2,15 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,40 ; ኢነበሩ፡ በኪዳን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,32 ; አንስት፡ ትንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190.
b)contentum esselare, cumc. በ፡ , ut: ንበሩ፡ በሲሳይክሙ፡ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν Lucae evangelium.Luc. 3,14 ; vel fidum manerelaalicui, cumc. በ፡ , ut: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἐχέτω ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,2 ; ብእሲ፡ ይንበር፡ በብእሲቱ፡ ወብእሲትኒ፡ ትንበር፡ በምታ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 188.
c)manerelai.e. durarela, perdurarela: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ይነብር፡ ለዓለም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,8 ; በከመ፡ መከርኩ፡ ከማሁ፡ ይነብር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,8 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 111,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,3 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,26 ; ይነብር፡ ስሙ፡ ለዝላፉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,26 ; እምአመ፡ ነበረ፡ ዝዓለም፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,12 .
3)habitarela, incolerela, commorarila: Jeremiae prophetia.Jer. 23,6 ; ዑቁ፡ ዮጊ፡ ቅሩባነ፡ ትነብሩ፡ Josuae liber.Jos. 9,5 ; cumc.adverbium, adverbialiteradv.et praepositiopraep.loci: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,28 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,19 ; Deuteronomium.Deut. 2,10 ; Deuteronomium.Deut. 2,20 ; Deuteronomium.Deut. 19,1 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 7,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,7 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 27,11 ; Judicum liber.Jud. 5,17 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,1 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,2 ; Ruth liber biblicus.Ruth 1,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 6,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 65,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,21 ; Actus apostolorum.Act. 28,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,10 ; cumc. ዲበ፡ vel ላዕለ፡ terrae Apocalypsis Joannis.Apoc. 8,13 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,25 ; cumc. ምስለ፡ cumlavel ኀበ፡ apudlapersonapers.Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,16 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,44 ; Josuae liber.Jos. 9,14 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 10,8 ; creberrime cumc.Acc.loci: Deuteronomium.Deut. 2,12 ; እለ፡ ትነብሩ፡ ኢየሩሳሌም፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 23,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 4,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,2 ; ንበሩ፡ ገዳመ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 31,6 ; Lucae evangelium.Luc. 1,80 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,9 .
b)habitarila, habitatum essela, de urbibus et terris: ይሁዳ፡ ለዓለም፡ ትነብር፡ κατοικηθήσεται Joelis prophetia.Joel 4,20 ; Zachariae prophetia.Zach. 1,11 ; አህጉር፡ እለ፡ ይነብራ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 13,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,26 ; Jeremiae prophetia.Jer. 17,25 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,61 ; ዘእንበሌሆሙ፡ ኢይትከሀል፡ ነቢረ፡ ሀገር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,32 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ነበረ፡ ዘ፡ ተቀመጠ፡
et ዐርቀ፡ I,1[vicina videntur ዐረከ፡ et ዐረየ፡ ]
1)intransit. ዐርቀ፡ et ዐረቀ፡
a)aequalemla, congruumlaessela: ወዐርቀ፡ (v. ወዐረቀ፡ ) ቆሙ፡ በሕለት፡ καὶ τὸ ὕψος αὐτοῦ ἴσον τῷ καλάμῳ Hezekielis prophetia.Hez. 40,5 .
b)reconciliarila: ይመይጥ፡ ሕዝበ፡ ውስተ፡ ንስሓ፡ ከመ፡ የዐርቁ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 131 (si quidem lectio sana neque ይትዓረቁ፡ legendum est).
2)transit. ዐረቀ፡ , SubjunctivusSubj. ይዕርቅ፡
a)coaequarela, complanarela: ፍታሕ፡ n. 963 ኵሎ፡ ማእሰረ፡ ዐመፃ፡ ወዕርቅ፡ ወአርትዕ፡ ኵሎ፡ ጠዋየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,6 .
b)plerumque: reconciliarelaaliquem cumc.aliquo, gratiamlacomponerelainter aliquos, cumc.Acc.dissidentium Actus apostolorum.Act. 7,26 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,16 ; ዑቁ፡ ፍጡነ፡ ዕርቅዎሙ፡ ወግበሩ፡ ሰላመ፡ ማእከሎሙ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 10 ; cumc.Acc.et ምስለ፡ , ut: ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 6,5 ; Christus ዐረቀ፡ ትዝምደ፡ ሰብእ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ . Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 33 ; omisso Obj., cumc. ማእከለ፡ , ut: ዐራቂ፡ ዘይፈቅድ፡ ይዕርቅ፡ ማእከሎሙ፡ ወማእከሌሁ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 3 ; ዐረቀ፡ ማእከሌነ፡ ወማእከለ፡ ንጉሥ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 3 ; absoluteabs.: ይመጽእ፡ ዘየዐርቅ፡ (v. ዘያዐርቅ፡ ) Hezekielis prophetia.Hez. 7,25 ; ዐሪቅ፡ (v. ዕርቅ፡ ) φιλία Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,9 .
I,1[contiguum videtur ዐቀበ፡ , an وَقَى ?] SubjunctivusSubj. ይዑቅ፡
1)servarela, observarela: ነፍሶ፡ ዑቅ፡ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον liber Jobi.Job 2,6 ; ዑቅ፡ ትእዛዘ፡ ወግበር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 77.
a)respicerela, attenderela, viderela, prospicerela, cumc.Acc.personapers.vel rei: ዑቀኒ፡ ἐπιγνῶναί με Ruth liber biblicus.Ruth 2,10 ; εἰδέναι ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,12 ; ዘኢየዐውቅ፡ ቤቶ፡ ይወርሶ፡ ነፋስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,29 ; βλέπειν ad Colossenses epistola Pauli.Col. 4,17 ; diaconi ይዑቅዎሙ፡ ለእለ፡ አልቦሙ፡ (prospiciant iis qui nihil habent) p. 321; etiam cumc. ላዕለ፡ vel ለ፡ pers.: ዑቅኬ፡ ላዕለ፡ (v. ) ኢዮብ፡ προσέχειν liber Jobi.Job 2,3 .
b)caverela
α)aliquem vel aliquid i.e. vitarela, cumc.Acc.: ዑቅዎሙ፡ ለከለባት፡ βλέπετε τοὺς κύνας ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 3,2 ; ዘንተ፡ ዑቅ፡ ከመ፡ ኢታግብኦ፡ ለወልድየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,8 ; sequensseq. እምነ፡ rei, ut: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ (v. ዑቅ፡ ) እምእኩይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,20 .
β)providerela, viderela, cautionem adhiberela, sive addito ርእሶ፡ (proprie: semet custodirela) sive omisso; absoluteabsol.: ዑቅ፡ ርእሰከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 8,11 ; Marci Evangelium.Marc. 13,9 ; Lucae evangelium.Luc. 17,3 ; ዑቅ፡ ወተዐቀብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,13 ; ዑቂ፡ ወለብዊ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 3 ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 7,23 ; cumc. በእንተ፡ rei ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,16 ; sequensseq. ኢ፡ cum SubjunctivusSubj.verbi ( nela): Deuteronomium.Deut. 4,23 ; Deuteronomium.Deut. 6,12 ; Deuteronomium.Deut. 11,16 ; Deuteronomium.Deut. 12,13 ; Deuteronomium.Deut. 12,19 ; Deuteronomium.Deut. 12,30 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,6 ; ዑቁ፡ ኢታርኅዉ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 17,3 ; Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 4 ; ዑቅ፡ ኢያስሕቱከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,1 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,24 ; Lucae evangelium.Luc. 21,34 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,25 ; raro sequensseq.Imperf., ut: ዑቅ፡ አልቦ፡ ዘትኄሊ፡ liber Jobi.Job 1,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,30 ; sequensseq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.( utla): ዑቁ፡ ከመ፡ ትግበሩ፡ Deuteronomium.Deut. 27,1 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,5 ; sequensseq. ዮጊ፡ ኢ፡ ne fortelac. SubjunctivusSubj., Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,10 Platt.
2)animadverterela, cognoscerela: ዑቅ፡ ከመ፡ „scito, quod“ Lud. e Vit. Pach. [quae verbi አወቀ፡ significatio in lingua Amh. tritissima est; conferascfr. נָצַר custodirela, at نظر ነጸረ፡ intuerila, aspicerela].
3)intrans.: notumla, manifestum esselavel fierila, apparerela: ድኅረ፡ የዐውቅ፡ እከይሁ፡ (nisi ያዐውቅ፡ ἐκφαίνει τὴν κακίαν legere malueris) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,7 ; አዕረፈ፡ ( ያሬድ፡ ማሕሌታዊ፡ ) በሰላም፡ ወመቃብሪሁሰ፡ ኢተዐውቅ፡ (ni ተዐውቀ፡ legendum est) Sx. not able to find explanation in abbreviation listGenb. 11 ; ናሁኬ፡ የዐውቅ፡ ከመ፡ („elucet“, ni ያዐውቅ፡ „indicat“ interpretandum est) M.M. f. 109.
Substantivumsubst., fem. et m.
1)custodiala, φυλακή liber Jobi.Job 7,12 .
a)tutelala, tuitiola: Behütung M.M. f. 145; ቀራንብትኪ፡ ንጻሬ፡ አዕይንት፡ ለዑቃቤ፡ ( zum Schuze des Blickes der Augen ) I Salâm ad Mariam I, II, III; numerus significat strophas.Sal. Mar. 6.
b)cautiola, attentiola: ያንብርዎ፡ ለሥጋየ፡ በዐቢይ፡ ዑቃቤ፡ ውስተ፡ ማእከለ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 ; huc nescio an referendus sit locus: ይጸልእ፡ ድምፀ፡ ዑቃቤ፡ μισεῖ ἦχον ἀσφαλείας Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,15 .
2)observantiala: ዑቃቤ፡ ሕግ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; ዑቃቤ፡ ሰንበት፡ M.M. f. 266.
3)observatiolaastrorum: አስተናበሩ፡ ዓመታቲሆሙ፡ ወአውራኂሆሙ፡ ዲበ፡ ዑቃቤ፡ ጥንቁቅ፡ ፀሓያዊ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3 ; ሰብአ፡ ዑቃቤ፡ observatoresla(siderum), Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3.
5)id quod observandumlavel servandum estla, ut lexla, ritusla: ተዐቀብ፡ ዑቃቤ፡ n. 981 ዘአምላክ፡ ልዑል፡ ( מִשְׁמֶרֶת ) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; fortasse bona servandalaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,11 (ubi Ae. pro κληρονομία Graeci ዑቃቤ፡ exhibet).
Substantivumsubst., fem. et m.
1)custodiala, φυλακή liber Jobi.Job 7,12 .
a)tutelala, tuitiola: Behütung M.M. f. 145; ቀራንብትኪ፡ ንጻሬ፡ አዕይንት፡ ለዑቃቤ፡ ( zum Schuze des Blickes der Augen ) I Salâm ad Mariam I, II, III; numerus significat strophas.Sal. Mar. 6.
b)cautiola, attentiola: ያንብርዎ፡ ለሥጋየ፡ በዐቢይ፡ ዑቃቤ፡ ውስተ፡ ማእከለ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 ; huc nescio an referendus sit locus: ይጸልእ፡ ድምፀ፡ ዑቃቤ፡ μισεῖ ἦχον ἀσφαλείας Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,15 .
2)observantiala: ዑቃቤ፡ ሕግ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; ዑቃቤ፡ ሰንበት፡ M.M. f. 266.
3)observatiolaastrorum: አስተናበሩ፡ ዓመታቲሆሙ፡ ወአውራኂሆሙ፡ ዲበ፡ ዑቃቤ፡ ጥንቁቅ፡ ፀሓያዊ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3 ; ሰብአ፡ ዑቃቤ፡ observatoresla(siderum), Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3.
5)id quod observandumlavel servandum estla, ut lexla, ritusla: ተዐቀብ፡ ዑቃቤ፡ n. 981 ዘአምላክ፡ ልዑል፡ ( מִשְׁמֶרֶת ) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; fortasse bona servandalaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,11 (ubi Ae. pro κληρονομία Graeci ዑቃቤ፡ exhibet).
Substantivumsubst., fem. et m.
1)custodiala, φυλακή liber Jobi.Job 7,12 .
a)tutelala, tuitiola: Behütung M.M. f. 145; ቀራንብትኪ፡ ንጻሬ፡ አዕይንት፡ ለዑቃቤ፡ ( zum Schuze des Blickes der Augen ) I Salâm ad Mariam I, II, III; numerus significat strophas.Sal. Mar. 6.
b)cautiola, attentiola: ያንብርዎ፡ ለሥጋየ፡ በዐቢይ፡ ዑቃቤ፡ ውስተ፡ ማእከለ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 ; huc nescio an referendus sit locus: ይጸልእ፡ ድምፀ፡ ዑቃቤ፡ μισεῖ ἦχον ἀσφαλείας Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,15 .
2)observantiala: ዑቃቤ፡ ሕግ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; ዑቃቤ፡ ሰንበት፡ M.M. f. 266.
3)observatiolaastrorum: አስተናበሩ፡ ዓመታቲሆሙ፡ ወአውራኂሆሙ፡ ዲበ፡ ዑቃቤ፡ ጥንቁቅ፡ ፀሓያዊ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3 ; ሰብአ፡ ዑቃቤ፡ observatoresla(siderum), Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3.
5)id quod observandumlavel servandum estla, ut lexla, ritusla: ተዐቀብ፡ ዑቃቤ፡ n. 981 ዘአምላክ፡ ልዑል፡ ( מִשְׁמֶרֶת ) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; fortasse bona servandalaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,11 (ubi Ae. pro κληρονομία Graeci ዑቃቤ፡ exhibet).
Substantivumsubst., fem. et m.
1)custodiala, φυλακή liber Jobi.Job 7,12 .
a)tutelala, tuitiola: Behütung M.M. f. 145; ቀራንብትኪ፡ ንጻሬ፡ አዕይንት፡ ለዑቃቤ፡ ( zum Schuze des Blickes der Augen ) I Salâm ad Mariam I, II, III; numerus significat strophas.Sal. Mar. 6.
b)cautiola, attentiola: ያንብርዎ፡ ለሥጋየ፡ በዐቢይ፡ ዑቃቤ፡ ውስተ፡ ማእከለ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 10 ; huc nescio an referendus sit locus: ይጸልእ፡ ድምፀ፡ ዑቃቤ፡ μισεῖ ἦχον ἀσφαλείας Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,15 .
2)observantiala: ዑቃቤ፡ ሕግ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; ዑቃቤ፡ ሰንበት፡ M.M. f. 266.
3)observatiolaastrorum: አስተናበሩ፡ ዓመታቲሆሙ፡ ወአውራኂሆሙ፡ ዲበ፡ ዑቃቤ፡ ጥንቁቅ፡ ፀሓያዊ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3 ; ሰብአ፡ ዑቃቤ፡ observatoresla(siderum), Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 3.
5)id quod observandumlavel servandum estla, ut lexla, ritusla: ተዐቀብ፡ ዑቃቤ፡ n. 981 ዘአምላክ፡ ልዑል፡ ( מִשְׁמֶרֶת ) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; fortasse bona servandalaKoheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,11 (ubi Ae. pro κληρονομία Graeci ዑቃቤ፡ exhibet).