Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

m. et fem. (ut ), ድልቅልቃት፡

1)commotio^la, concussio^la, agitatio vehemens^la, σεισμός ; ; ውስተ፡ ባሕር፡ ; ድልቅልቀ፡ ሰረገላሁ፡ ; συσσεισμός .

2)in n. 1078specie: terrae motus^lavel tremor^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዐበይት፡ ድልቅልቃት፡ ; motus vel tremor coelorum^la . (Pro ድልቅ፡ , quod Laur. exhibet, omnes mei libri praebent ድልቅልቅ፡ ).

ዐብየ

I,1[ עָבָה crassus^la( densus^la) fuit^la, ܥܰܒܝܳܐ crassus^la, densus^la, وَغُبَ magnus^laet crassus fuit^la; Ges. thes. p. 981] ይዕበይ፡

1)crescere^la, magnum^lavel majorem fieri^la: ዐበይኩ፡ ከመ፡ ጵላጣኖስ፡ .

a)de luna: ነኪር፡ ከመ፡ ተዐቢ፡ .

b)adolescere^la: ልህቂ፡ ወዐበይኪ፡ .

c)proficere^la, provehi^la: ዐብየ፡ በጸጋ፡ ; dignitate: ዐብየ፡ መርዶኬዎስ፡ προήχθη ; ; opibus: ; በበይነዝ፡ ዐብዩ፡ ወብዕሉ፡ .

d)de rebus: ዐብየት፡ ሃይማኖትክሙ፡ ; ዐብየ፡ ስሙ፡ በኵሉ፡ ምድር፡ ; ይዕበይ፡ ስብሐቲሁ፡ ; ወዐብየ፡ ማዕበለ፡ ባሕር፡ ; ዐብየ፡ ረኃብ፡ ጥቀ፡ ( ingravescere^la) .

2)magnum esse^la: ዐበይከ፡ ፈድፋደ፡ ; ዐብየ፡ ገዓሮሙ፡ ; ኀጣውኢሆሙ፡ ዐብየት፡ ጥቀ፡ ; ምሕረት፡ ; ዐብየ፡ ቍስልየ፡ ; .

a)magni aestimari^la: ; ; .

b)magnificari^la: ; .

3)majorem^lavel maximum esse^lavel fieri^la, እምነ፡ , ut ; ዐብየት፡ ኀጢአታ፡ ለወለተ፡ ሕዝብየ፡ እምኀጢአተ፡ ሰዶም፡ ; ውእቱ፡ የዐቢ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ግብሩ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; vel : የዐብዮ፡ eo major erit^la ; አልቦ፡ እምውስቴቶሙ፡ ዘየዐብዮ፡ ለፈራሄ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; : ትሬኢ፡ እንከ፡ ዘየዐቢ፡ ኀጢአተ፡ ἀνομίας μείζονας ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘየዐቢ፡ majora^la .

a)potentia, i.e. praevalere^laseq. ላዕለ፡ pers.,

b)potiorem^la, majoris^lavel maximi momenti esse^la: ነፍስ፡ ተዐቢ፡ እምሲሲት፡ ; ; ወእምኵሉ፡ ዘየዐቢ፡ .

c)natu majorem esse^la, ; ; ; መቃርስ፡ ዘየዐቢ፡ (si non magnus^la)

ዐብየ

I,1[ עָבָה crassus^la( densus^la) fuit^la, ܥܰܒܝܳܐ crassus^la, densus^la, وَغُبَ magnus^laet crassus fuit^la; Ges. thes. p. 981] ይዕበይ፡

1)crescere^la, magnum^lavel majorem fieri^la: ዐበይኩ፡ ከመ፡ ጵላጣኖስ፡ .

a)de luna: ነኪር፡ ከመ፡ ተዐቢ፡ .

b)adolescere^la: ልህቂ፡ ወዐበይኪ፡ .

c)proficere^la, provehi^la: ዐብየ፡ በጸጋ፡ ; dignitate: ዐብየ፡ መርዶኬዎስ፡ προήχθη ; ; opibus: ; በበይነዝ፡ ዐብዩ፡ ወብዕሉ፡ .

2)magnum esse^la: ዐበይከ፡ ፈድፋደ፡ ; ዐብየ፡ ገዓሮሙ፡ ; ኀጣውኢሆሙ፡ ዐብየት፡ ጥቀ፡ ; ምሕረት፡ ; ዐብየ፡ ቍስልየ፡ ; .

a)magni aestimari^la: ; ; .

b)magnificari^la: ; .

a)potentia, i.e. praevalere^laseq. ላዕለ፡ pers.,

b)potiorem^la, majoris^lavel maximi momenti esse^la: ነፍስ፡ ተዐቢ፡ እምሲሲት፡ ; ; ወእምኵሉ፡ ዘየዐቢ፡ .

c)natu majorem esse^la, ; ; ; መቃርስ፡ ዘየዐቢ፡ (si non magnus^la)

ዐበጠ

I,2(an I,1? forma Imperfecti nondum reperta est) vi adigere ad peragendum^laaliquid, ad angarias^lavel opus praestandum cogere^la[ עָבַד ], ἀγγαρεύειν ; ; verbi ; vel ከመ፡ verbi, ; Deg. – : ዐበጠ፡ ዘ፡ መለሰ፡ ; aliud^la: ዘ፡ አኀዘ።

ዐበጠ

ኀላፊት

1)( gramm.§ 120, a): agmen praetereuntium^la, transeuntes^la: በቅድመ፡ ኵሉ፡ ኀላፊት፡ ; ; ኵሎሙ፡ ኀላፊተ፡ (v. ኀላፍያነ፡ ) ፍኖት፡ ተፋጸዩ፡ ; ኀላፊት፡ ንሕነ፡ ; ኀላፊት፡ ይፀርፉ፡ ላዕሌሁ፡ .

2)Etiam de singulis^laex agmine transeuntium usurpatur: ዐበጡ፡ አሐደ፡ ኀላፊተ፡ .

ዐቢይ ግዝእ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

1)magnus^la, bestia ; ; ; ; እብን፡ ዐበይት፡ ; ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ ; mons ; ሀገር፡ ዐባይ፡ ; arbor ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ ; domus ; ; cubiculum ; fluvius ; mare ; በረድ፡ ዐበይት፡ ; ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ ; ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; በዓል፡ ዐቢይ፡ ; ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ ; ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; እኪት፡ ዐበይት፡ ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ ; ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ .

a)vehemens^la, ut ventus: ; ; ; ዝናም፡ ዐቢይ፡ ; ድልቅልቅ፡ ዐቢይ፡ ; ማዕበል፡ ዐቢይ፡ ; ድቀት፡ ዐቢይ፡ ; ድንጋፄ፡ ; fletus ; ira ; timor ; gaudium ; tribulatio , al.

b)altus^la, de voce በዐቢይ፡ ቃል፡ ; Dan. apocr. 1,24; ; ; በዐቢይ፡ ፀዓዕ፡ ; ; ; de somno et tranquillitate: ናዋም፡ ዐቢይ፡ ὕπνος βαθύς ; ዛሕን፡ ዐቢይ፡ .

c)gravis^la, magni momenti^la: ዐቢይ፡ ዝነገር፡ ለነ፡ ; ; ; ; ; ; አኮ፡ ዐቢይ፡ ዝንቱ፡ ሊተ፡ እመ፡ አፍቀርክዎ፡ ; ዐቢይ፡ ውእቱ፡ ሊተ፡ እስመ፡ ዮሴፍ፡ሕያው፡ ; ; ; ; .

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

γ)nobilis^la, procer^la, primoris^la, princeps^la: ትሑት፡ ምስለ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ዐቢይ፡ ወንኡስ፡ ; ; ; ; δυνάστης ; ዐበይት፡ ሰብእ፡ n. 988 ; ዐበይት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዐበይተ፡ ተዓይን፡ ; ዐበይተ፡ ነገድክሙ፡ ; ; ዐቢያን፡ .

b)annis i.e. natu major^lavel maximus^la: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christiani^la( adulti^lavel maturi^la, ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenis^lavel neophytis^la) ; ;

vel ገዝእ፡ convivium^la, epulae^la: ገብረ፡ ግዝአ፡ (v. ገዝአ፡ ) ዐቢየ፡ ; ; ; ; ; n. 1193 መዋዕለ፡ ግዝእ፡ τοῦ πότου ; ቤተ፡ ግዝእ፡ πότου ; ገቢረ፡ ግዝአ፡ – : ግዝእ፡ ዘ፡ ጋሬዳ።

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

ሰዐት

vel ሰዓት፡ , fem. et m. , ሰዐታት፡ vel ሰዓታት፡ [ שָׁעָה ܫܳܥܳܐ سَاعَةٌ Ges. thes. p. 1455; amh. ሰዓት፡ et ሳት፡ ]

1)hora^la: ; መስየ፡ ወድአ፡ ሰዓት፡ ; ; ; ; መንፈቀ፡ ሰዓት፡ ἡμιώριον ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; ኵሎ፡ vel ኵላ፡ ሰዐተ፡ ; ; ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; ጌሠመ፡ በዛቲ፡ ሰዓት፡ ; መጠነ፡ አሐቲ፡ ሰዓት፡ ; በዛቲ፡ ሰዓት፡ ; ዕለት፡ ወሰዓት፡ ; ጊዜ፡ ሰዐተ፡ ተሱዓት፡ ; እስከ፡ ተሱዐት፡ ሰዓት፡ ; በስድስቱ፡ ሰዓት፡ ; ; ; ጊዜ፡ ሣልስ፡ ሰዓት፡ ; ; በከየ፡ ሰዐተ፡ ነዋኀ፡ ; ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ ; እለ፡ ያሰግሉ፡ ውስተ፡ ሰዐታት፡ ወዕለት፡ ወለያልይ፡ ; de horis precum canonicis -13. De horis nocturnis vel vigiliis^la: φυλακαί ሰዐታት፡ ; ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ሰዐታተ፡ ደብተራ፡ ; ; እምሰዐተ፡ ጽባሕ፡ ἀπὸ τῆς φυλακῆς πρωίας ; በቀዳሚት፡ ሰዓት፡ ; ; .

2)momentum temporis^la, pars temporis^la, etiam minutissima: እምውእቱ፡ ሰዓት፡ ; ሖረ፡ በሰዐቱ፡ extemplo^la, illico^la ; ; ለሰዐትከ፡ πρὸς ὥραν ; ለሰዓት፡ πρόσκαιρος ; -

3)tempus^lain genere; tempus statutum^la, certum^la, festum^la: ሰዐተ፡ መንሱት፡ ; ; በአሐቲ፡ ሰዓት፡ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ ለለ፡ ሰዐቱ፡ καθ᾽ ὥραν ; ሠለስተ፡ ሰዐተ፡ ዘበዓልክሙ፡ τρεῖς καιρούς ; n. 390 ደኃሪት፡ ሰዓት፡ ይእቲ፡ ; እምቅድመ፡ ሰዓቱ፡ πρὸ ὥρας ; እምሰዐት፡ እስከ፡ ሰዐት፡ ; ለምንት፡ ይረስዖን፡ እግዚአብሔር፡ ለሰዓታትየ፡ .

ተደመ

III,1et ተደመመ፡ III,2stupere^la, stupescere^la, obstupescere^la, mirari^la: ; አንከረ፡ ወተደመ፡ ; ታነክር፡ ወትዴመም፡ ; ዐቢየ፡ ተደመምኩ፡ ; ; ; ( ተደመ፡ rom., ተደመመ፡ Platt); እንዘ፡ ይዴመሙ፡ ጥቀ፡ θαμβούμενοι ; ዘበተደሞ፡ ἐκστάσεως (ubi interpretamentum ከመዘ፡ ውእቱ፡ በካልእ፡ additum est) tit.; ተደመ፡ ድማመ፡ ዐቢየ፡ ጥቀ፡ ; እምነ፡ , ut: ተደሙ፡ (v. ተደመሙ፡ ) እምነ፡ ሥና፡ ἐθαύμασαν ; ; ተደሙ፡ እምነ፡ ደቂቀ፡ እስራኤል፡ በእንቲአሃ፡ ; Sx. ; በ፡ ; በእንተ፡ ; .

ፍሥሕ

et plerumque ፍሥሐት፡ , ፍሥሐታት፡

1)fauces montanae^la, pylae^la: ዐፀዉ፡ ፍሥሐታተ፡ (v. አናቅጸ፡ ፍትሐት፡ ) τὰς διόδους τῆς ὀρεινῆς .

2)locus acclivis^la, clivus^la, locus clivosus^la, arduus^la: ፍሥሐታተ፡ አድባር፡ (v. ፍትሐታት፡ ) ἀναβάσεις ; ; ; (v. አርእስት፡ ) ; (v. ፍትሐት፡ ); (ubi Lud. interpretatur viae salebrosae saxisque impeditae^la, ubi mulis equisve difficulter pergere possis).

3)tumulus^la, ( collis^la): ወገብረ፡ ፍሥሐተ፡ (v. ፍሥሐ፡ ) ዐቢየ፡ ህየ፡ et ፍሥሐተ፡ (v. ፍሥሕተ፡ ) ስምዕ፡ (Vers. Lat.: congeries^laet collis^la); etiam delubrum in loco editiore^laexstructum ( בָּמָה ), ut videtur: ይገብሩ፡ ሎሙ፡ ፍሥሐታተ፡ ወዖመ፡ – ( ብሔረ፡ ፍሥሕት፡ p. 107 lin. 1 lectio prava esse videtur, ). – [Radicibus פְּסַג פְּסַק ܦܣܰܩ ܦܫܰܚ al. vis dividendi^la, abscidendi^la, dirumpendi^lainest; sed non omittendum est nomen פִּסְגַּה montis, quod in Targ. et Pesch. collis^laexponitur].

ዐቢይ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

አስአለ

II,1deprecatorem facere^laaliquem, ejus intercessione uti^la: ዐቢየ፡ ነቢየ፡ ዮሐንስሃ፡ ሰአልነ፡ ያስተምሕር፡ በእንቲአነ፤ ሣህልከ፡ ይኩን፡ ላዕሌነ፡ Mavâs. 1.

ገፍትአ

quadril. I [ جَفَأَ et كَفَأَ vertit^lavel invertit^lavas et effudit ( كَفْتٌ ); in uno codice inveni ገብትአ፡ ]

1)vertere^la, invertere^la, .

2)avertere^la: ገፍትኡ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ከመ፡ ኢይነጽሩ፡ Dan. apocr. 1,9; ትገፈትእዎ፡ ለሕዝብ፡ እምግብሩ፡ .

3)pervertere^la, እለ፡ ትገፈትእዋ፡ ለርትዕ፡ ; ከመ፡ ይገፍትእ፡ ፍትሐ፡ ምስኪን፡ ; ፍትወት፡ ገፍትአ፡ ልበከ፡ ; ; ; ; ; .

4)evertere^la, subvertere^la: mensam ; ; መናብርተ፡ ; እገፈትእ፡ መናብርተ፡ ነገሥት፡ ወእገፈትእ፡ ሰረገላ፡ ወመስተጽእናነ፡ ; tentorium ; urbes ; ; ; ; ; ; ; ; ; turrim ; misit Deus ዐቢየ፡ ነፋሰ፡ ወገፍትአ፡ አማልክቲሆሙ፡ ወደፈኖሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; montes ; ገፍትኦሙ፡ ለአድባር፡ እመሠረቶሙ፡ ; እመ፡ ገፍትኦ፡ ለኵሉ፡ ; homines: ይገፈትኦሙ፡ ለኀያላነ፡ ምድር፡ ; ; ; ; .

a)subvertere^laet dejicere^laaliquem a sede, .

b)evertere^lai.e. ejicere^la: ገፍታእኩ፡ ኵሎ፡ ንዋዮ፡ አፍአ፡ እምነ፡ … (at legendum videtur ገደፍኩ፡ ).

ዘንመ

I,1(semel inveni ዘነመ፡ ^a) ይዝንም፡ [referendum videtur ad זָרַם , זֶרֶם , § 32, d; etiam ሠረመ፡ ] pluit^la: ሶበ፡ ይዘንም፡ ; ; ; ; ዝናም፡ ኢዘንመ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ዘንመ፡ በይእቲ፡ ሌሊት፡ ዐቢይ፡ ዝናም፡ ; ዝናም፡ ኢዘንመ፡ በውእቱ፡ ዓመት፡ ; ኢዘንመ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዝናም፡ ^b.

a)de rore: ለእመ፡ ኢዘነመ፡ ላዕሌሆሙ፡ ጠለ፡ አርሞንኤም፡ ^a, et de aliis rebus, quae pluviae instar cadunt: ዘንመ፡ እሳት፡ ; ይዘንም፡ መሣግር፡ ላዕለ፡ ኃጥኣን፡ .

b)de grandine: በረድ፡ ይዘንም፡ grandinat^la , et nive: ይዘንም፡ በረድ፡ ningit^la .

c)fundere pluviam^la: ወትዘንም፡ ( ደመና፡ ) ዐቢየ፡ ዝናመ፡ ;

d)pluvia rigare^la: ከመ፡ ይዝንም፡ ዝናም፡ ብሔረ፡ ኀበ፡ አልቦ፡ ሰብእ፡ .

{ Cfr. etiam ዘነመ፡ et ዘለመ፡ in }

ተደለወ

III,2

a)se parare^lavel praeparare^lavel expedire^la: ተደሎ፡ ; ; ; ለ፡ rei: ተደለዉ፡ አሕዛብ፡ ለፀብእ፡ ἡτοιμάσθη πᾶν ἔθνος εἰς πόλεμον apocr.; ተደለዉ፡ ለተሀጕሎ፡ apocr.; ; ከመ፡ : ተደለው፡ ከመ፡ ትሖር፡ ; .

b)parari^la, praeparari^la: ይዴለው፡ ; ተደለወ፡ ሎቱ፡ ክንፈ፡ ንስር፡ ; ወተደለወ፡ ወተፈጸመ፡ ኵሉ፡ ቅኔ፡ ; ; ; ; ; ተደሊዎ፡ .

c)destinari^la, constitui^la, dignum haberi^la(Lud.): Aaron ለደብተራ፡ መርጡር፡ ተደለወ፡

2)sibi parare vel paratas habere res ad vivendum vel fruendum i.e.

a)commode^la, jucunde^la, bene beateque vivere^la, omnibus rebus abundare^la, fortunatum^lavel locupletem esse^la, prospere agere^la: ባዕድ፡ ይዴሎ፡ በንዋየ፡ ዚአሁ፡ ἕτεροι ζήσονται ἐν τοῖς αὐτοῦ ; አመ፡ ትዴሎ፡ ἐν ἀγαθοῖς σου ; አመ፡ ይዴለው፡ ἐν πλούτῳ ( ይጼነስ፡ ) ; ; ከመ፡ ትደለው፡ አመ፡ ተድላሁ፡ ; ሕይወቱ፡ ለዘይዴለው፡ ζωὴ αὐτάρκους ; እለ፡ ከብሩ፡ በመዋዕሊሆሙ፡ ወተደለዉ፡ በሕይወቶሙ፡ ; περισσεύειν ; ዐቢየ፡ ይዴለዉ፡ μεγάλα εὐεργετηθήσονται ; ; እንዘ፡ በኵሉ፡ ይትፌሣሕ፡ ወይዴሎ፡ εὐθηνῶν ; እንዘ፡ ይዴለው፡ በኵሉ፡ εὐοδουμένῳ ἐν πᾶσιν ; ; እንዘ፡ እትፌሣሕ፡ ወእዴሎ፡ εὐθαλῶν .

b)in deliciis vivere^la, vitam mollem et delicatam^lavel voluptariam agere^la, voluptatibus frui^la, luxuriari^la: እምትደለው፡ ወትትፈጋዕ፡ ( ) በንዋየ፡ ነኪር፡ ἢ ἐδέσματα λαμπρὰ ἐν ἀλλοτρίοις ; τρυφᾶν , σπαταλᾶν ; ; ἡδοναί ; ἀπόλαυσιν ἔχειν ; (ubi pro ይዴልዉ፡ legendum est ይዴለዉ፡ ); ተደልዎ፡ ወተሐውዞ፡

ግብር

, m. et fem. , ግበር፡ et ግብራት፡

1)actio^la, efficacia^la, ἐνέργεια .

2)labor^la, operatio^la, opera^la, opus^la( Arbeit^de): ሀቦ፡ ግብሮ፡ በአምጣነ፡ ኀይሉ፡ ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ ሀካይ፡ በእንተ፡ ግብር፡ ; materfamilias ትሁቦን፡ ግብሮን፡ ለአእማቲሃ፡ ; ; ግብረ፡ ሐቅል፡ ; ; ; ስድስተ፡ መዋዕለ፡ ግብር፡ ; ; ; ; ; ጳውሎስ፡ ይሴሰይ፡ እምግብረ፡ እደዊሁ፡ ; ይሴሰዩ፡ በግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; አብሕርት፡ ወአፍላግ፡ ይፌጽሙ፡ ግብሮሙ፡ .

a)negotium^la: ; ኢኮነ፡ ግብረ፡ አሐቲ፡ ዕለት፡ ወኢኮነ፡ ግብረ፡ ሰኑይ፡ ; ኵሉ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ ንጉሥ፡ ; ብየ፡ ግብር፡ በዘ፡ አሐውር፡ Lud. e Vit. Sam.

b)officium^la, munus^la: አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ ; ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ ; ግብረ፡ ዲያቆን፡ . p. 314.

c)opus^lavel ministerium sacrum^la: ንዋየ፡ ግበሪሆሙ፡ τὰ σκεύη τῆς λειτουργίας ; ; ; ግበር፡ ; እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ .

d)opificium^la, ars^la: ተምህሮ፡ ግብረ፡ እድ፡ ; ; ; ; ይትሜሀር፡ ግብረ፡ ኀጺን፡ ; እለ፡ ኵሎሙ፡ ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; figuli .

3)opus^la( Werk^de) quod quis producit,

a)Dei, creatura^la, res creata^la: ኵሉ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; ποίημα ; ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; ; ኵሉ፡ ግብራተ፡ ሰማይ፡ ; እስከ፡ ይትገበር፡ ሐዲስ፡ ግብር፡ .

b)hominum, artificium^la, opificium^la: ኮነ፡ ይገብር፡ ግብረ፡ ብርት፡ ወኀጺን፡ ; ግብረ፡ ማእነም፡ ; ግብረ፡ እብን፡ ; ; ግብረ፡ ብርት፡ ; ግብረ፡ ኬንያ፡ ; ; ; πλάσμα figmentum^la ; poëma ; idola ግብረ፡ እደው፡ ; ; ; ; al.

c)quae labore parta est merces^la , vel qui a planta producitur fructus^la: ሐሰት፡ ግብራ፡ ለዘይት፡ .

4)actio^la, factum^la, facinus^la, opus^la, agendi ratio^la, facinora^la, opera^la: ዛቲ፡ ግብር፡ haec actio^la ; ኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ ; ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ ምክር፡ ; τὸ πραχθέν ; ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ግብረ፡ ጽድቅ፡ ; ግብረ፡ ዐመፃ፡ ምግባሮሙ፡ ; ከመ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ ሠናየ፡ Platt; ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ ; ግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; τὰ ἔργα ; ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ግብረ፡ ገብረት፡ ላዕሌየ፡ .

a)peractio^la: ለግብረ፡ ጌጋይ፡ ወኀጢአት፡ 5.

b)factum^la, oppos. verbo et consilio: ከመ፡ ንግበራ፡ ለዛቲ፡ ምክር፡ ግብረ፡ ; ; በግብር፡ de facto^la, re^la, revera^la(aliâs በአማን፡ ) Chrys. crebro. n. 1164

c)res agenda^lavel gerenda^la, res gesta^la, acta^la: ; ; ; ; ግብረ፡ ልኡካን፡ vel ሐዋርያት፡ inscriptus est liber πράξεις τῶν ἀποστόλων Acta Apostolorum^la; nonnumquam ግብር፡ nudum, ut .

5)res^la: ለዝ፡ ግብር፡ εἰς αὐτὸ τοῦτο ; ኵሉ፡ ግብራ፡ ለገነት፡ መንክር፡ ወመድምም፡ ; ሠለስቱ፡ ግብራት፡ τρία ; ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι Platt; ግብራቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ ; ግብራት፡ ዓለማውያት፡ ;

a)causa^la: በእንተ፡ ሠላስ፡ ግብራት፡ ; Lud. e Mss. Colb.

b)ratio^la, modus^la: ምንት፡ ግብረ፡ ዓመት፡ በዝናማት፡ ; በአይ፡ ግብር፡ Lud.; docuit eum ኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ Lud. e Vit. S.; ግብረ፡ አናቅጽ፡ . p. 305 n. 16.

6)necessitas^la: እስመ፡ ግብሩ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያብእ፡ መሥዋዕተ፡ ; de necessitate corporis, euphemistice: ወረደ፡ እምገመል፡ በእንተ፡ ግብረ፡ ሥጋ፡ Adv.

a) በግብር፡

α)per vim^lavel per necessitatem^la, ; ; ; ; ; በግብር፡ ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ .

β)necessario^la, omnino^la, utique^la( jedenfalls^de): በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ዮናስ፡ πάντως .

b) ግብር፡

α)necessario^lavel ad significandum oportet^la, necesse est^la: ግብር፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ (necessario veniet i.e. necesse est veniat) ; ; ; ;

β)omnino^la, sane^la, πάντως .

7)opus praestandum i.e.

a)tributum^la, vectigal^la τέλος ; φόρος , ከመ፡ የሀቡ፡ ግብረ፡ ; ርኡሰ፡ ግብር፡ ; ይሁብዎ፡ ግብረ፡ በበዓመት፡ .

α)collatio^la, λογία

β)reditus^la: p. 303 n. 10.

b)opera serva^la, angaria^la: እለ፡ ይቀውሙ፡ ላዕለ፡ ግብር፡ ἐργοδιωκτοῦντες .

gǝbr , gǝbar , gǝbrāt

1) (Dillmann 7 a) ግብረ፡ እስላም፡ gǝbra ʾǝslām ‘tax of Muslims’, meaning unknown (see Conti Rossini’s comment below) ነበረ፡ ፮ግብር፡ ፩ቅዴታ፡ ወ፩ጸማጅ፡ ወ፩ግብረ፡ እስላም፡ ‘il y avait 6 impôts: un était le qedētā; un était le ṣamāǧ; un le gebra eslām^fr’ 75 l. 27–28 (ed.), 91 l. 4–5 (tr.) (‘Mot à mot: impôt des Musulmans; je n’en sais pas le véritable caractère, ni s’il s’agit d’un impôt particulier sur les Islamites.’ 92 n. 10), እስላም፡

Leslau
ግብረ፡ ሕማማት፡ gǝbra ḥǝmāmāt the Rite of Passion Week^en see Hammerschmidt in 117, 233a–b, ሕማም፡

Cross-references:

a) for ቤተ፡ ግብር፡ ቤት፡ (TraCES)

b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ዐቃቢ፡ (TraCES)

አንፈሰ

II,1

1)exhalare^la, exspirare^la: አራዊት፡ ዘያነፍሱ፡ እሳተ፡ ዘይነፍኅ፡ ወይልህብ፡ θῆρες πυρπνόον φυσώντες ἆσθμα .

2)respirare^la, recipere animam^la, recreari^la, requiescere^la: ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ ወአነፈስከ፡ ; ኢያንፈስኪ፡ οὐκ ἐνεπίπλω (v. ኢጸገብኪ፡ ) ; በእብሬትኪ፡ አንፈሱ፡ ሕዝበ፡ ኢትዮጵያ፡ Enc.; እምነ፡ rei, ut: አንፊሳ፡ እምኔከ፡ ; ፈጸመ፡ ስምዖ፡ (martyrium) ወተከለለ፡ ወአንፈሰ፡ እምዝ፡ ዓለም፡ ; አንፈሰት፡ እምዝ፡ ዓለም፡ (post obitum) M.M. f. 70; አንፍሶ፡ recreatio^laLit. Joh.

3)respirare facere^la,

a)explere animum^laalicujus: አንፈስክምዎ፡ በእደዊክሙ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ኣነፍስ፡ ቅንአትየ፡ እምኔኪ፡ ወኣዐርፍ፡ .

b)recreare^la, reficere^la, refocillare^la, requiescere facere^la: ሐዘነ፡ ልብነ፡ አንፍስ፡ Cod. Mus. Brit. LIV,7; et: ምሕልላነ፡ አንፍስ፡ እምሐዘን፡ Cod. Mus. Brit. LIV,7; Simeon አስተብቍዖ፡ ለሕፃን፡ (sc. Jesulum) ከመ፡ ያንፍሶ፡ እምዝ፡ ዓለም፡ ወበይእቲ፡ ዕለት፡ ኖመ፡ በሰላመ፡ እግዚአብሔር፡ . — Voc^la. Ae^la.: አንፈሰ፡ ብ፡ ደስ፡ አሰኘ።

ዐቢይ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

ዐቢይ ዐቢይ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

ዐቢይ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose