Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

, rarius አምአ፡ (ut Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 285 ) II,1superioremlavel victorem redderela, victoriam praeberela, construitur cumc.c.Acc.et ላዕለ፡ vel በ፡ , ut: ዘአሞኦ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕለ፡ ካልኡ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 283 ; Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 280 ; ከመ፡ ታሙኦ፡ ለዘፈቀድከ፡ ut victoriam praebeas, cui voluerislaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 292 ; ከመ፡ ያሙአነ፡ ቦሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 308 ; ውእቱ፡ ያመውአከ፡ በዳራ፡ ወበመንግሥቱ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 281 ; Infin. ለአሙኦተ፡ ሕዝቡ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 291 ; አሙኦተ፡ ሃይማኖት፡ facere ut fides vincatlaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 348. Praeter Subjunctivi formam ያሙእ፡ in Jsp. nonnumquam ያመውእ፡ vel ያሞእ፡ formae haud probandae occurrunt, ut: ከመ፡ ኣመውእከ፡ ላዕለ፡ ነገሥት፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 280 ; ከመ፡ ያሞኦሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 355. Nonnumquam aliquem ab aliquo vinci patilareddi potest, ut: Christusla ኢያመውኦ፡ ሶበ፡ ይትዋቀሶ፡ (illum eum vincere non sinet i.e.) eum vinci non sinetlaOrganon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1. ʾamoʾa , ʾamǝʾa
Grébaut
አሞአ፡ ʾamoʾa II,1 ያመውእ፡ , ያሙእ፡ «faire vaincrefr» ― አስቸነፈ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
105
Leslau
አሞአ ʾamoʾa , አምአ ʾamǝʾa causative of {videasvid. ሞአ moʾa }; also give victoryen, let gain victoryen 374b
II,1Deumlavel deos colerela, pro Deolavel diis haberela, divinis honoribus afficerela, cumc.Acc.Dei vel deorum; σέβεσθαι liber Jobi.Job 1,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,9 ; Actus apostolorum.Act. 18,13 ; λατρεύειν ከመ፡ ታምልኩ፡ ዕፀ፡ ወእብነ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 20,32 ; Judith liber apocryphus.Judith 3,8 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,10 ; Lucae evangelium.Luc. 1,74 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,9 ; እለ፡ ያመልኩ፡ ጣዖተ፡ εἰδωλολάτραι Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 22 ; προσκυνεῖν Jeremiae prophetia.Jer. 13,10 (alias ሰገደ፡ ); construitur cumc.c. ለ፡ ut: እለ፡ ያመልኩ፡ ለኢአሱስ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 25. HincInfin. አምልኮ፡ vel አምልኮት፡ εὐσέβεια religiola, pietaslaerga Deum vel numen divinum: not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 1,6 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 1,7 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 162,2 ; አምልኮትነ፡ ἡ εὐσέβεια ἡμῶν Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8 ; vel ሥነ፡ አምልኮትክን፡ ἡ ὑμετέρα εὐσέβεια Cyr. ad Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. f. 30 ; vel ሠናይ፡ አምልኮ፡ εὐσέβεια not able to find explanation in abbreviation listII Can. Ap. 35 ; አምልኮ፡ ጣዖት፡ idololatrialaSyn.; Enc. ʾamlaka
Grébaut
አምለከ፡ ʾamlaka II,1 ያመልክ፡ , ያምልክ፡ «adorer comme Dieufr» ― አመለከ፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
76
Leslau
አምለከ ʾamlaka worship Goden, worship a deityen, worship idolsen (denominative) 344a
II,1
1)erigerela, stabilirela: አርትዐ፡ እገሪሁ፡ n. 290(sc. Adamus, postquam creatus est) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 4 ; ኣርትዕ፡ መንበረ፡ መንግሥቱ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 22,10 ; እግዚአብሔር፡ አርትዐ፡ ዓለመ፡ በጥበቡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 40,2 .
2)rectum facerela, dirigerela, ad rectum revocarela: አርትዕ፡ ኵሎ፡ ጠዋየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,6 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,12 ; ያረትዕ፡ ሎቱ፡ ምክረ፡ ወጥበበ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,7 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli II.2 Thess. 3,5 ; saepissime de via: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 5,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,6 ; ለእመ፡ አርታዕክሙ፡ ፍናዊክሙ፡ ርቱዐ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,5 ; አርትዑ፡ ፍናዊክሙ፡ ወምግባሪክሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,3 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,5 ; እመ፡ አርታዕከ፡ ፍናዊከ፡ liber Jobi.Job 22,3 ; Lucae evangelium.Luc. 1,79 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 3,11 ; viam alicujus r. f. vel ei successum darelaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,15 .
3)sensu ethico: rectumla, justumla, probumla, sincerum facerela: አርትዖ፡ ፍትሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 1,3 ; አርትዕ፡ ልበከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,2 ; አርታዕኩ፡ ነፍስየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 51,20 ; አርትዕ፡ እዴከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,10 , vel corrigerela, emendarela, ut: አርትዖ፡ ጸዋግ፡ ልብ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 182 ; vel recte agerela, honeste facerela: ከመ፡ ታርትዕ፡ በኵሉ፡ ግብርከ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; Michaei prophetia.Mich. 7,2 .
4)verum dicerela, ut: አርታዕከ፡ ነገረ፡ ἄριστα ἔφης Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 96 ; vel verum aliquem dixisse declararela: እመ፡ ነበበ፡ ቃሎ፡ ያረትዑ፡ ሎቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 13,22 ; vel justum declararelaaliquem, sensu forensi, cumc. ለ፡ pers. Deuteronomium.Deut. 25,1 ; vel verificare ratum facerelaaliquid Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,24 .
5)recte componerela, ordinarela, ut: ecclesiam, Syn.
ʾartǝʿa
Grébaut
አርትዐ፡ ʾartǝʿa II,1 ያረትዕ፡ , ያርትዕ፡ «redresserfr, dirigerfr, justifierfr, corrigerfr, rendre favorablefr» ― አቀና፡ Ms. BNFabb217, fol. 59r.
152
Leslau
አርትዐ ʾartǝʿa straightenen, make righten, render straighten, set upen, stabilizeen, redressen, justifyen, recitifyen, convinceen, correcten, establishen, directen, succeeden, declare right or trueen, declare in someone’s favouren
አርትዐ፡ ፍኖቶ ʾartǝʿa fǝnoto he went towarden, videasvid. ፍኖት፡
475b
IV,3
1)in rectumlavel meliorem statum restituerela, in ordinem redigerela, componerela, corrigerela, reformarela, in integrum restituerela: ad Titum epistola.Tit. 1,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 17,11 ; Marci Evangelium.Marc. 9,12 ; καρθῶσαι Zachariae prophetia.Zach. 4,7 ; ፈነወከ፡ ከመ፡ ታስተራትዕ፡ ኵሎ፡ ነፍሰ፡ Judith liber apocryphus.Judith 11,7 ; καταστῆναι ከመ፡ ታስተራትዕ፡ ምድረ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,8 ; እግዚአብሔር፡ ዘይገብር፡ ኵሎ፡ ወያስተራትዕ፡ Amosi prophetia.Am. 5,8 ; ከመ፡ ያስተራትዕ፡ ፍትሖ፡ ለማኅፈሩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,25 ; ናስተራትዕ፡ ሃይማኖተ፡ fidem reformabimuslanot able to find explanation in abbreviation listGad. T.H.
2)veritatem rei probarela: ነጽር፡ ዘከመ፡ አስተናበሮ፡ ለዝንቱ፡ ነገር፡ ወአሠነየ፡ አስተራትዖ፡ quomodo orationem composuerit et quam bene eam veram probaveritlaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 12.
ʾastarātǝʿa
Grébaut
አስተራትዐ፡ ʾastarātǝʿa IV,3 ያስተራትዕ፡ «redresserfr, restaurerfr, refaire droitfr, rétablirfr» ― አቀናና፡ Ms. BNFabb217, fol. 59r.
152
Leslau
አስተራትዐ ʾastarātǝʿa set righten, keep straighten, regulateen, set in orderen, establishen, improveen, reformen, restoreen, upholden 476a
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጽድቃት፡
1)rectumla, juslaet fasla: ግበሩ፡ ርትዐ፡ ወጽድቀ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,22 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 51,1 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,5 ; ኰንን፡ ጽድቀ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,77 ; ኢኮነ፡ ጽድቀ፡ በሊዕ፡ ዘስርቅ፡ οὐ θεμιτόν ἐστι Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,13 ; ጽድቅ፡ ወፍትሕ፡ δικαιώματα καὶ κρίσεις Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 15,25 ; Lucae evangelium.Luc. 12,57 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,30 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,12 ; ጽሒፈ፡ ጽድቅ፡ jus edicere, Lud. e Lit. Mss.; ኢዐቀብክሙ፡ ኵሎ፡ ጽድቃቲሁ፡ አላ፡ አግዘፍክሙ፡ ክሳደክሙ፡ Rel. Bar.
a)statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ vel ubi praedicati vice fungitur, justusla: Deuteronomium.Deut. 4,8 ; ኵነኔ፡ ጽድቅ፡ Deuteronomium.Deut. 16,18 ; ቃለ፡ ጽድቅ፡ Deuteronomium.Deut. 16,19 ; ፍትሐ፡ ጽድቅ፡ κρίσις δικαία Jesaiae prophetia.Jes. 58,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 2,12 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,12 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 75 ; መዳልዊከ፡ ዘጽድቅ፡ ይኩን፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,36 ; ኵነኔ፡ ዘበጽድቅ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 27,3 ; ጽድቅ፡ ኵነኔከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,75 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 144 al.
2)justitialaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 34,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 44,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 71,1 sequensseq.; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 95,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 23,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 10,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 11,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 16,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 32,1 al.
d)beneficentiala, misericordiala: በምጽዋት፡ ትሰረይ፡ ኀጢአትከ፡ ወበጽድቅ፡ ትድኅን፡ Danielis prophetia.Dan. 4,24 ; ምጽዋትከ፡ ወጽድቅከ፡ (v. ወጸሎትከ፡ ) Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,14 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,8 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,9 ; ለነዳያን፡ ዘረወ፡ ወለምስኪናን፡ በጽድቅ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 11 Enc. ; pluralisPl. ጽድቃት፡ eleemosynaela: ሀበኒ፡ ለዘአልብየ፡ እምጽድቃቲከ፡ አሐደ፤ በከመ፡ ወሀብከ፡ ለመካን፡ ወልደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 17 Enc.
e)restitutio jurisla, absolutiola: Jesaiae prophetia.Jes. 41,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,8 al. n. 1313
3)salusla: ከመ፡ ይኩንከ፡ ጽድቀ፡ ἵνα εὖ σοι γένηται Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,12 . (Qui usus loquendi huic interpreti proprius videtur, videasvid. ጻድቅ፡ nomenn.1, et አጽደቀ፡ n. 1,d).
4)veritasla, ἀλήθεια , Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,4 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 56,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 88,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 88,15 ; Jesaiae prophetia.Jes. 42,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 48,1 ; Jesaiae prophetia.Jes. 59,14 ; Jeremiae prophetia.Jer. 23,28 ; Danielis prophetia.Dan. 9,13 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 7,10 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,7 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,22 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 7,28 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,12 ; not able to find explanation in abbreviation list3 Esr. 4,37 sequensseq.; Marci Evangelium.Marc. 5,33 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,32 ; Evangelium Joannis.Joh. 8,32 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,38 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,25 ; Jacobi epistola.Jac. 1,18 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,5 ; ኢውፁእኑ፡ ነገሮሙ፡ እምጽድቅ፡ Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 84.
b)Statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ , vel ubi praedicati vice fungitur, verusla: ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,9 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,32 ; ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ἀληθινή Jesaiae prophetia.Jes. 57,18 ; ወይን፡ ዘጽድቅ፡ Evangelium Joannis.Joh. 15,1 ; ዘበጽድቅ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,24 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 5,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 8,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,35 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,24
c) በጽድቅ፡ verela, rectela, reveralaJesaiae prophetia.Jes. 10,20 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,16 ; *Lit. Joh.*; eodem pertinet: ጽድቀ፡ ፈከረ፡ ὀρθῶς συνέκρινεν Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,16 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጽድቀ፡ ዘ፡ ዕውነት።
IV,1
1)veniam darelapeccati, expiarela, cumc. ለ፡ ejus, cui condonatio petitur: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 9,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 12,8 ; n. 347Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,19 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,22 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,13 ; liber Jobi.Job 1,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,16 ; cumc. በእንተ፡ pers. vel peccati: Numeri, liber Pentateuchi.Num. 8,21 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,7 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 23,28 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; cumc. እምነ፡ peccati: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,16 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,34 ; cumc.Acc.peccati: Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,30 ; ካህን፡ ዘያስተሰሪ፡ ኃጣውአ፡ ሕዝብ፡ M.M. f. 33; cumc. በ፡ sacrificii Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,22 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; cumc. ኀበ፡ ejus, a quo venia petitur Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 2 ; Org.
4)raro de Deo praedicatur: expiare delictum i.e. delicti gratiam facerelaKufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 22, annotatioann.8. (In libris Mss. አስተስረየ፡ passim confunditur cum አስተርአየ፡ q.v.).
IV,3
1)interpurgarela, expurgarela, depurgarela, repurgarela, cumc.Acc.et rei purgandae et rei removendae
a)sensu physico vel levitico:
α)agrum vel vineam: ለዐጸደ፡ ወይን፡ ኢይከርይዋ፡ ወኢይገምድዋ፡ ወኢያስተናጽሕዋ፡ ዳእሙ፡ ይበቍል፡ ውስቴታ፡ ሦክ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 31 ; n. 700eruncandolaherbam malam: ከመ፡ ብእሲ፡ ጠቢብ፡ ዘያስተናጽሕ፡ ሦክ፡ እምገራህቱ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 39.
β)interputandolavites Evangelium Joannis.Joh. 15,2 .
δ)detergendolasordes: Christus ኀፀቦሙ፡ ለአርዳኢሁ፡ ወመዝመዘ፡ እገሪሆሙ፡ በለንጽ፡ ወአስተናጽሐ፡ ርስሐተ፡ ሰኳንዊሆሙ፡ በእደዊሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 142 .
ε)sequensseq.Acc.Infin. purelai.e. exactelavel nihilo relictolafacere aliquid: ከመ፡ ታስተናጽሕ፡ ቀሢመ፡ Deuteronomium.Deut. 24,20 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 19,10 in cumc.
b)sensu ethico: ያሜክርዎ፡ ወያስተናጽሕዎ፡ እምአበሳሁ፡ Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 115.
3)dilucidarela, declararela, explanarelaalicui aliquid, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 18,16 .
II,1
1)causative cumc.duplexdupl.Acc., facere ut aliquis relinquatla, dimittatla, remittatla, omittatla, desinatlai.e.
a)abstraherela, averterela, avocarela, deducerelaaliquem a re, ut a consilio: ከመ፡ ያኅድግዎሙ፡ ምክሮሙ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 4,5 ; a consuetudine: ኣኀድገኪ፡ ዝሙተኪ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,41 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 46,7 ; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 2,11 ; a via: አኅድጉነ፡ ዘንተ፡ አሠረ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,11 ; a fiducia Michaei prophetia.Mich. 2,8 ; ab amore: መኑ፡ ያኀድገነ፡ ፍቅሮ፡ ለኢየሱስ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,35 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,38 ; ab ira Numeri, liber Pentateuchi.Num. 25,11 ; vel rem ab aliquo: አኅደጎሙ፡ ጽእለቶሙ፡ ለሕዝቡ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 4,1 varia lectiovar.In specie: infantem depellere ablauberibusla: አኅደግዎ፡ ጥበ፡ እሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 130,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,8 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,23 , vel አኅደግዎሙ፡ ጠቢወ፡ ጥብ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,9 .
b)removerelaa munere: አኅደግዎ፡ክህነቶ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,39 .
c)eriperelaaliquem alicui: ከመ፡ ታኅድጎ፡ ለምታ፡ እምእደ፡ ዘባጢ፡ Deuteronomium.Deut. 25,11 ; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1.
d)divortium concederelaalicui: soror Herodis ሰአለቶ፡ ለእኁሃ፡ ከመ፡ ያኅድጋ፡ እምኔሁ፡ ( ለምታ፡ ) ወአኅደጋ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 328.
e)expiarela: ምጽዋት፡ ታኀድግ፡ ኀጢአተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,30 ; Hezekielis prophetia.Hez. 16,63 .
f)ad defectionemlavel desertionem sollicitarela: ያኀድጋሆሙ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,16 ; ለአኅድጎ፡ ሥርዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 2 ; Actus apostolorum.Act. 21,21 .
g)prohiberela, sequensseq. ኢ፡ cumc.SubjunctivusSubj., ut: አኅደግዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኢይሡዑ፡ ሎሙ፡ Actus apostolorum.Act. 14,18 Platt.
h)intermitterelavel desinere facerela, sequensseq.Infin.: አኅደግዎሙ፡ ሐኒጸ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 5,70 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,9 .
2)Transit. cessarelavel remittere facerela, sedarela, cohiberela: Josuae liber.Jos. 7,26 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,4 ; ጥበብ፡ መገሥጽት፡ እንተ፡ ታኀድግ፡ ሐዘነ፡ ወትካዘ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,9 ; ጋእዘ፡ ያኀድግ፡ ዕፃ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 18,18 ; አኅድግ፡ ኵሎ፡ መጽሐፈ፡ ዐመፃ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 58,6 .
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ዜናት፡
1)nuntiuslai.e. res nuntiata: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ዜና፡ 1 Evangelium Joannis.Joh. 1,5 ; ዜና፡ ሠናይ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,25 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,25 ; በእንተ፡ ዜና፡ ዘይመጽእ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,7 ; Ruth liber biblicus.Ruth 2,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,7 ; እምድኅረ፡ በጽሐ፡ ዜና፡ ቅትለቱ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 9.
a)nuntius laetusla: Lucae evangelium.Luc. 2,10 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,22 ; ወጻእነ፡ ከመ፡ ንስብክ፡ ዜና፡ ወንጌል፡ ቅዱስ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 103 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 166 ; ብእሴ፡ ዜና፡ laeta annuntianslaRegum liber biblicum II.2 Reg. 18,20 ; ሰብአ፡ ዜና፡ Nahum.Nah. 2,1 ; ( በዓል፡ ) ዘዜና፡ ዘገብርኤል፡ ( festumla) annuntiationis Gabrielisla, Cod. Mus. Brit. XXIX, n. 38.
b)pro concreto: nuntiusla, መጽአ፡ ዜና፡ ኀበ፡ ሳኦል፡ ἄγγελος Regum liber biblicum I.1 Reg. 23,27 ; ወዝንቱ፡ ዜና፡ መጽአ፡ εὐαγγελιζόμενος Regum liber biblicum II.2 Reg. 18,26 .
c) ዘተኀጥአ፡ ዜናሁ፡ de quo nuntius desideraturlavel deestla( Verschollenerde) F.N. 42,13; divortium permittitur በእንተ፡ ተኀጥኦ፡ ዜና፡ F.M. 12,7.
d)praenuntiatiola: ፈጻሜ፡ አምሳል፡ ወዜና፡ impletor typorum et praedictionum, not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 8 Enc.
2)famala
a)rumorla, ἀκοή Regum liber biblicum II.2 Reg. 13,30 ; ዜና፡ ኄራት፡ φήμη ἀγαθή Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,30 ; ይሰምዕ፡ ዜና፡ ἀγγελία Jesaiae prophetia.Jes. 37,7 ; ወተሰምዐ፡ ዜናሆሙ፡ እስከ፡ ርሑቅ፡ ብሔር፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,15 .
b)existimatiola, nomenla: ንግሥተ፡ ሳባእ፡ ሰምዐት፡ ዜናሁ፡ ለሰሎሞን፡ ὄνομα Paralipomenon liber II.2 Par. 9,1 ; ሕሡም፡ ዜና፡ not able to find explanation in abbreviation listII Abtel. 39 ; ተሰምዐ፡ ዜናሁ፡ ወዝክሩ፡ ሠናይ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 14 ; ሠናይ፡ ዜና፡ በኂሩት፡ ወበንጽሕ፡ („bona fama probitatis et castitatis“ Lud. e Vit. Sam.
3)in specie nuntius de valetudinelavel salute alicujus, quare passim vertere licet reslaalicujus vel quomodolaaliquis se habeatla: ተስእሎሙ፡ ዜናሆሙ፡ πῶς ἔχετε Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,27 ; ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ለአስቴር፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,11 ; አነ፡ እልእክ፡ ኀበ፡ አቡከ፡ ከመ፡ ይንግርዎ፡ ዜናከ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 10,8 ; ዜናሆሙ፡ ንሣእ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,18 ; ከመ፡ ታእምሩ፡ ዜናየ፡ ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 1,12 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,19 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 6,22 .
4)narratiola, res novaela, res gestaela, historiala, resla: Deus n. 1065nos edocuit በእንተ፡ እላንቱ፡ ፪ ዜናት፡ F.M. 3,3; በከመ፡ ተጽሕፈ፡ በዜናቲሆሙ፡ ለቅዱሳን፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 194 ; ንጽሕፍ፡ ዜናሁ፡ ለአፈ፡ ወርቅ፡ not able to find explanation in abbreviation listChrys. f. 1 ; ዜናሆሙ፡ ለእለ፡ ነግሡ፡ እምድኅረ፡ ኵርሽ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 276 ; ዜናሁ፡ ለእስክንድር፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 279 ; ዜና፡ አይሁድ፡ Jsp. in tit. ( videasvid. sub ተዛወገ፡ ); enarratiola, expositola, ut: ዜና፡ ሃይማኖት፡ not able to find explanation in abbreviation listCat. Mus. Brit. p. 23 ª.
(Dillmann 4)
a) ዜና፡ ሐቃላውያን፡ zenā ḥaqālāwǝyān ወአመ፡ ካልእት፡ ዓመተ፡ መንግሥቱ፡ ለማር፡ ገላውዴዎስ፡ ተጸገወት፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ጸጋ፡ መዊእ፡ እምእግዚአብሔር፡ ክቡር፡ ወልዑል፡ ወተወጥነት፡ ግብር፡ ዘጽሕፍት፡ ውስተ፡ ዜና፡ ሐቃላውያን።In the second year of the reign of Mar Gälawdewos the Church received the grace of victory from God glorious and the most high and tribute was begun which is written in the account of farmersen 19 § 26 (ed.), 11 § 26 (tr.) (‘ ዜና፡ ሐቃላውያን could have been an important document of the royal court in which the list of taxes was recorded.’ 11 n. 40), videasvid. ሐቀላዊ፡
b) ዜና፡ አዝማናት፡ zenā ʾazmānāt chronicleenChronikdeንወጥን፡ ጽሒፈ፡ ዜና፡ አዝማናት፡ ዘኮነ፡ በመዋዕለ፡ ነገሥት፡ ርቱዓነ፡ ሃይማኖት።wollen wir beginnen, die Chronik dessen zu schrieben, was sich in den Tagen der rechtgläubigen Könige zugetragen hatde 1 l. 2–3 (ed.), 1 l. 2–3 (tr.) (‘So lautet in der äthiopischen Übersetzung auch der Titel der Universalgeschichte des Walda-ʿAmid (al-Makīn): tārika bzw. zēnā azmānāt .’ 1 n. 1), videasvid. ዘመን፡
Leslau
ዜና፡ ሐሰት፡ zenā ḥassat false reporten, videasvid. ሐሰት፡ 246a
Substantivumsubst.desideriumla, cupidola, libidola: Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 18,3 varia lectiovar.; ፍታወ፡ ኄራቲሁ፡ (virtutum ejus) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 52 ; እምፈጸምኩ፡ ፍታውየ፡ ላዕሌከ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 338 ; ከመ፡ ታእትቱ፡ ፍታወ፡ ፀርክሙ፡ እምላዕሌክሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 325 ; cumc. በ፡ alicujus: ታአምር፡ እግዚኦ፡ ፍታዎ፡ ብነ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 278.
II,1
1)loquila, verba facerela, ኢታውሥእ፡ ሕሡመ፡ በአፉከ፡ λαλήσεις Jesaiae prophetia.Jes. 58,13 ; ሙሴ፡ ያወሥእ፡ ወእግዚአብሔር፡ ይሠጠዎ፡ (ex Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,19 ) Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6.
2)plerumque responderela, sexcenties, ut Matthaei Evangelium.Matth. 25,37 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,26 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,49 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,50 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,51 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,3 sequensseq.; አውሢኦ፡ ይቤሎሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,39 ; አውሢአከ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ ሶቤሃ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; ዘእንበለ፡ ትስማዕ፡ ኢታውሥእ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,8 ; እለ፡ ሰምዕዎ፡ ጥበቦ፡ ወአውሥኦቶ፡ Lucae evangelium.Luc. 2,47 ; cumc.Acc.personapers.: Evangelium Joannis.Joh. 2,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,17 ; Evangelium Joannis.Joh. 7,52 ; ኢያውሥእዎ፡ እንከ፡ ለኢዮብ፡ liber Jobi.Job 32,1 ; ጸዋዕኩክሙ፡ ወኢያውሣእክሙኒ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,13 ; raro cumc. ለ፡ pers., ut አወሥአከ፡ ለከ፡ ወለ፫ አዕርክቲከ፡ liber Jobi.Job 35,4 ; cumc.Acc.rei: ምንት፡ ዘኣወሥእ፡ አነ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; ኢያአምር፡ ዘያወሥእ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; Marci Evangelium.Marc. 15,4 ; cumc.duplexdupl.Acc.: አውሥኦ፡ ሠናየ፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,8 ; liber Jobi.Job 32,3 ; አልቦ፡ ዘክህለ፡ አውሥኦቶ፡ ቃለ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 22,46 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,14 ; cumc. ለ፡ adlaaliquid, ut: ዘአውሥኦ፡ ለእንተ፡ ነበበ፡ liber Jobi.Job 32,12 .
b)exaudirelavocantem et rogantem: liber Jobi.Job 5,1 ; እግዚአብሔር፡ ያወሥእ፡ ስእለቶ፡ ለትኩዝ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f.
c)responderelajudici et inquisitori i.e. rationem redderela: ከመ፡ ታውሥኡ፡ ቃለ፡ ለዘይሴአለክሙ፡ በእንተ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,15 ; ይሁቦ፡ አውሥኦ፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ ዘገብረ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,7 (gloss.); anima ad judicium Dei vocabitur, ከመ፡ ታውሥእ፡ ቃለ፡ በእንተ፡ ዘገብረት፡ በዲበ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 262.
d)respondere cantandola, antiphonam cantarela: ወአውሥኡ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ በይእቲ፡ ስብሓት፡ ὑπερφώνει Judith liber apocryphus.Judith 15,14 ; Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ( videasvid. ሞሣእ፡ ).
e)de montibus voce resonantibusla: Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,18 ( videasvid. sub ድምፅ፡ ).
II,1
1)loquila, verba facerela, ኢታውሥእ፡ ሕሡመ፡ በአፉከ፡ λαλήσεις Jesaiae prophetia.Jes. 58,13 ; ሙሴ፡ ያወሥእ፡ ወእግዚአብሔር፡ ይሠጠዎ፡ (ex Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 19,19 ) Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 6.
2)plerumque responderela, sexcenties, ut Matthaei Evangelium.Matth. 25,37 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,26 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,49 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,50 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,51 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,3 sequensseq.; አውሢኦ፡ ይቤሎሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 12,39 ; አውሢአከ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ ሶቤሃ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,8 ; ዘእንበለ፡ ትስማዕ፡ ኢታውሥእ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,8 ; እለ፡ ሰምዕዎ፡ ጥበቦ፡ ወአውሥኦቶ፡ Lucae evangelium.Luc. 2,47 ; cumc.Acc.personapers.: Evangelium Joannis.Joh. 2,18 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,17 ; Evangelium Joannis.Joh. 7,52 ; ኢያውሥእዎ፡ እንከ፡ ለኢዮብ፡ liber Jobi.Job 32,1 ; ጸዋዕኩክሙ፡ ወኢያውሣእክሙኒ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,13 ; raro cumc. ለ፡ pers., ut አወሥአከ፡ ለከ፡ ወለ፫ አዕርክቲከ፡ liber Jobi.Job 35,4 ; cumc.Acc.rei: ምንት፡ ዘኣወሥእ፡ አነ፡ liber Jobi.Job 39,34 ; ኢያአምር፡ ዘያወሥእ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; Marci Evangelium.Marc. 15,4 ; cumc.duplexdupl.Acc.: አውሥኦ፡ ሠናየ፡ ቃለ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,8 ; liber Jobi.Job 32,3 ; አልቦ፡ ዘክህለ፡ አውሥኦቶ፡ ቃለ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 22,46 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,14 ; cumc. ለ፡ adlaaliquid, ut: ዘአውሥኦ፡ ለእንተ፡ ነበበ፡ liber Jobi.Job 32,12 .
b)exaudirelavocantem et rogantem: liber Jobi.Job 5,1 ; እግዚአብሔር፡ ያወሥእ፡ ስእለቶ፡ ለትኩዝ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f.
c)responderelajudici et inquisitori i.e. rationem redderela: ከመ፡ ታውሥኡ፡ ቃለ፡ ለዘይሴአለክሙ፡ በእንተ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,15 ; ይሁቦ፡ አውሥኦ፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ ዘገብረ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,7 (gloss.); anima ad judicium Dei vocabitur, ከመ፡ ታውሥእ፡ ቃለ፡ በእንተ፡ ዘገብረት፡ በዲበ፡ ምድር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 262.
d)respondere cantandola, antiphonam cantarela: ወአውሥኡ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ በይእቲ፡ ስብሓት፡ ὑπερφώνει Judith liber apocryphus.Judith 15,14 ; Deguâ, thesaurus hymnorum ecclesiasticorum, Mss.Deg. ( videasvid. ሞሣእ፡ ).
e)de montibus voce resonantibusla: Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,18 ( videasvid. sub ድምፅ፡ ).
participiumpart.
1)accensusla, ardensla, Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 19 Enc. ; non ignem sacrificalem Deus poscit, አላ፡ ኩን፡ ንዱደ፡ በእሳተ፡ መንፈስ፡ ( ቅዱስ፡ ) ከመ፡ ታውዕያ፡ ለፍትወት፡ እኪት፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 11.
2)inustusla, adustusla: ንዱዳነ፡ ልብ፡ κεκαυτηριασμένοι τὴν ἰδίαν συνείδησιν ad Timotheum epistola I.1 Tim. 4,2 .
II,1( denominatesdenom.) vinum efficerela, in vinum converterela: ከመ፡ ታውይን፡ ማየ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 13 (Lud.: 12); አውይኖተ፡ ወይን፡ Deg.
II,1
2)cadere facerelavel juberela: ያወድቅ፡ ርእሶ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; ለብዙኃን፡ አውደቆሙ፡ ትዕቢተ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,24 ; ኢታውድቀ፡ (ne te cadere faciat) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,26 ; ጽዋዐ፡ መዐቱ፡ ዘያወድቀኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,17 ; አውደቀነ፡ ἔπαισας Jeremiae prophetia.Jer. 14,19 .
a)jacĕrela, dejicerela, projicerela, Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,20 ; አውደቀት፡ በድኖ፡ እምነ፡ ምስካቡ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 99,16 ; አውደቆ፡ ውስተ፡ ማዕምቅ፡ ἔβαλεν αὐτὸν εἰς Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,3 ; muros,ut: አውደቀ፡ አረፋቲሃ፡ ለጌት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,6 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,15 ; አብያቲሆሙ፡ ለዐበይት፡ አውደቀት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,14 ; አውደቀ፡ አህጉረ፡ ጽኑዓተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 25,2 .
b)caederelaarbores: ከመ፡ ታውድቂ፡ ኵሎ፡ ዕፀ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,10 .
c)prosternerela, occiderela, caederelagladio, in fugam converterela: Danielis prophetia.Dan. 8,7 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 4,3 ; አውደቅዎ፡ በሰይፍ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 32,21 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,28 ; ቀተሎሙ፡ ለኢሎፍሊ፡ ወአውደቆሙ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 18,1 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 19,18 .
d)incidere facerela: ይፈቅድ፡ ያውድቀ፡ ውስተ፡ እዴሆሙ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; ይመክር፡ ውስተ፡ ግብ፡ ያውድቀ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 12,16 .
f)deprimerela: አውደቆ፡ ልቦ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 24,6 ; ፈቀደ፡ ከመ፡ ያውድቅ፡ ተመክሖቶሙ፡ ወትዕቢቶሙ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 12.
g)caderelavel labi facerelain peccatum vel peccato: ሰይጣን፡ አውደቃ፡ (eam) በፍትወተ፡ ዝሙት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 221 ; ያወድቅዎ፡ በዝሙት፡ Lud. e Vit. Baam.
h)excidere facerelavel juberelaaliquem a munere ( amoverela): በእንተ፡ ምክንያት፡ እንተ፡ ታወድቆ፡ ለቀሲስ፡ እመዓርጊሁ፡ F.N. 6,5; ሕገ፡ ክርስቶስ፡ ታወድቆ፡ እመዓርገ፡ ካህናት፡ F.M. 20,4.
II,1
1)ascenderela( conscenderela, escenderela) facerela, aliquem: 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 28,15 ; Josuae liber.Jos. 2,6 ; ይፈቅዱ፡ ያዕርግዎ፡ ውስተ፡ ሐመር፡ Evangelium Joannis.Joh. 6,21 ; አዕረግዎ፡ ለቅዱስ፡ እምውስተ፡ ሐመር፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 28 ; aliquid, ut መዐዛ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; fumum Judicum liber.Jud. 20,38 .
2)
a)sursum ducerela: አዕረጎሙ፡ ደብረ፡ ነዋኀ፡ Marci Evangelium.Marc. 9,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 4,1 ; ውስተ፡ ደብር፡ Lucae evangelium.Luc. 4,5 ; አይቴ፡ ታዐርገኒ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,3 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 7,4 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,8 ; ያዐርጎሙ፡ እምድር፡ Hosea.Hos. 2,2 ; ኣዐርገከ፡ ዲበ፡ ምድርየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 38,16 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 3,17 ; de via, quae sursum ducit Judicum liber.Jud. 20,31 ; Judicum liber.Jud. 21,19 .
c)sursum traherelaMatthaei Evangelium.Matth. 13,48 ; አዕረገ፡ ደመና፡ እምአጽናፈ፡ ምድር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,16 .
d)sursum emitterela: አንቅዕተ፡ ቀላያት፡ ያዐርጉ፡ ማያተ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 5 ; vel sla. pellerela: ያዐርጋ፡ ማየ፡ ላዕለ፡ ውስተ፡ ከተማ፡ አቊጽል፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 20 ; vel sla. efferrela ከመ፡ ታዐርግ፡ ባሕር፡ ማዕበላ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 26,3 ; vel educerelascalas, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,26 .
Substantivumsubst., fem. et m. , pluralisPl. ነፍሳት፡ animala, animusla
1)halitusla, spiritusla: እምጣነ፡ ሕያው፡ አንተ፡ ወሀለወት፡ ነፍስከ፡ πνοή Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,29 ; liber Jobi.Job 27,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,16 ; ነፍሱሂ፡ ፍሕም፡ ይእቲ፡ liber Jobi.Job 41,13 ; Actus apostolorum.Act. 17,25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,31 ; እስከ፡ ነፍስ፡ ደኃሪት፡ usque ad extremum spiritumlaLiturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 173,1 .
2)animalai.e. vis vitalisla, vitala: ነፍሰ፡ ኵሉ፡ ሕያው፡ liber Jobi.Job 12,10 ; ሀለወት፡ ነፍሱ፡ ላዕሌሁ፡ Actus apostolorum.Act. 20,10 ; አልጸቀት፡ ትፃእ፡ ነፍሳ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 35,18 ; ትግባእ፡ ነፍሱ፡ ላዕሌሁ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 17,21 ; ትሕዮ፡ ነፍስየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,13 ; ሐይወት፡ ነፍስከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,26 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 17,55 ; ለትሙት፡ ነፍስየ፡ Judicum liber.Jud. 16,30 ; ነፍሶሙ፡ መጠዉ፡ reddiderunt animamlai.e. exspiraveruntlaSynaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 3 Enc.; Lucae evangelium.Luc. 23,46 ; መጠወ፡ ነፍሶ፡ በእንተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,20 vel ህየንተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,15 ; የኀሥሥዋ፡ ለነፍሶ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 2,20 ; ቀታሌ፡ ነፍስ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 18,10 ; Matthaei Evangelium.Matth. 19,18 ; ይቀትሎ፡ ነፍሶ፡ Deuteronomium.Deut. 22,26 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 17,14 ; Deuteronomium.Deut. 19,21 ; ዕቀቡ፡ ነፍሰክሙ፡ Deuteronomium.Deut. 4,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 3,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,28 ; Marci Evangelium.Marc. 3,4 ; Marci Evangelium.Marc. 10,45 ; Lucae evangelium.Luc. 12,22 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,12 ; ነፍስ፡ ነባቢት፡ anima rationalislaLit. Chrys.; እስመ፡ ፪ ነፍሳት፡ ሀለዋ፡ ኀበ፡ ሰብእ፤ አሐቲ፡ መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ዘወፅአት፡ እምአፉሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ወኢትትኌለቍ፡ ምስለ፡ ጠባይዕ፡ ወኢትመውትሂ፤ ወአሐቲመ፡ ደመ፡ ነፍስት፡ ይእቲ፡ እምጠባይዕ፡ ወይእቲሰ፡ መዋቲት፡ Org. ( videasvid. sub ዐብረ፡ )
3)animusla( ψυχή et πνεύμα , etiam καρδία et θυμός ): Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 6,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 41,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 85,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 142,10 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 6,3 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 6,7 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,28 ; ኵሉ፡ ነፍስ፡ ይደነግፅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 19,3 ( πνεῦμα ); Jesaiae prophetia.Jes. 42,5 ( πνεῦμα ); Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,15 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,4 ; Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,38 ; Lucae evangelium.Luc. 1,46 ; l ad Thessalonicenses epistolae Pauli I, II.Thess. 5,23 ( πνεῦμα ); በፍትወተ፡ ነፍሶሙ፡ Judae epistola.Judae 19 ; አፍቅሮ፡ እምነፍስከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,21 ; በኵሉ፡ ነፍስከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,29 ; Deuteronomium.Deut. 4,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,37 ; καρδία Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,13 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,20 ; ነፍስ፡ ጠባብ፡ ψυχή πεπαιδευμένη Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,14 ; ነፍስ፡ መስተዓግሥት፡ ψυχή εγκρατής Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 ; ነፍስ፡ እንተ፡ ትፈርሆ፡ ለእግዚአብሔር፡ πνεῦμα φοβούμενων Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,14 ; ነፍሳተ፡ አራዊት፡ θυμοὶ θηρίων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 .
4)animansla: ኵሉ፡ ነፍሰ፡ ሕይወት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,15 ; ነፍሰ፡ ሕያው፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,10 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,10 .
b)de mancipiisla: በነፍሰ፡ ሰብእ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 27,13 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,13 .
c)de mortuolavel cadaverela: ነፍስ፡ እንተ፡ ሞተት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 21,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 6,6 ; ነፍስ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 21,1 ; ምስለ፡ ነፍሰ፡ ሕፃን፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 11 Enc.
5)cum pronomen suffixumpron. suff.: ipsela(quamquam rarius usitatum), ut: ከመ፡ ኢታውድቅ፡ ነፍሰከ፡ εἰς πτῶσίν σου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 4,22 ; liber Jobi.Job 4,20 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,9 ; መጠወ፡ ነፍሶ፡ ለሞት፡ Lit. Chrys.
nafs
በነፍስ፡ በደም፡ banafs badam , በነፍስ፡ ወበደም፡ banafs wabadam Conti Rossini translates it as ‘for reasons of time’, see below, but his rendering seems incorrect ዝኵሉ፡ ሐደስኩ፡ አነ፡ ልብነ፡ ድንግል፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አንበሳ፡ ወእመሂ፡ ፈረስ፡ እመሂ፡ በነፍስ፡ በደም፡ ወእመሂ፡ በቀደስተይና።J’ai confirmé tout cela; que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneur (afa makuannen), ni le lion ni le cavalier, ni pour raisons temporelles ni sous prétextes ecclésiastiques (?)fr 32 l. 24–26 (ed.), 38 l. 1–4 (tr.); ወአውገዝነ፡ በአፈ፡ ጳጳስነ፡ አባ፡ ማርቆስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ወበአፉሃ፡ ለእግዝእትነ፡ ማርያም፡ ከመ፡ ኢይታዓደዎ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ በነፍስ፡ ወበደም፡Sous peine d’excommunication par la bouche de notre métropolite abbā Mārqos, par la bouche du Père, du Fils et du saint Esprit, et par la bouche de Notre-Dame Marie, nous avons défendu au gouverneur du Tigré de violer ce fief, pour l’âme et pour le sangfr 34 l. 24–27 (ed.), 40 l. 22–26 (tr.)
Leslau
ነፍሰ፡ ሕይወት nafsa ḥǝywat living creatureen, videasvid. ሕይወት፡ 252b
Cross-references: for መሥዋዕተ፡ ነፍስ፡ videasvid. መሥዋዕት፡
not foundsubst.conjunctiola, consertiola, Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 33,3 ; plerumque adverbialiter
a) በደርግ፡
β)praepositiopraep.: በደርገ፡ in confiniolai.e. adla, inla: በደርገ፡ ዐንቀጸ፡ ዐጸድ፡ κατὰ τὴν πύλην τῆς αὐλῆς Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,13 .
b) ደርገ፡ adverbium, adverbialiteradv.: conjunctimla, unâla, pariterla: በመለኮቱ፡ ወሥጋሁ፡ ደርገ፡ ይፌውስ፡ θεϊκῶς τε ἅμα καὶ σωματικῶς Cyr. de r. fid. f. 60; ዐጠነ፡ ደርገ፡ ምስሌሆሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; ከመ፡ ታዕርፍ፡ ነፍሶሙ፡ ወይኩኑ፡ ደርገ፡ ምስለ፡ ሊቃናት፡ ሰማያውያን፡ Maʃshafa Genzat.Genz. f. 46 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 13 Enc.; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 4 Enc. (Lud.); Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 12 Enc. (Lud.).
Substantivumsubst.locus declivislavel praeruptusla, praecipitiumla: ርእሰ፡ ቀልቀል፡ τὸ ἄκρον τοῦ κρημνοῦ Paralipomenon liber II.2 Par. 25,12 ; ከመ፡ ዘማእከለ፡ ቀልቀል፡ ታንሶሱ፡ ἐπὶ ἐπάλξεων πόλεως Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 9,13 ; ኢትንበር፡ ደወለ፡ ቀልቀል፡ ምስለ፡ ጸላኢከ፡ ከመ፡ ኢያጽድፍከ፡ not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 16 ; ከመ፡ ታዕድዉነ፡ እምቀልቀል፡ ወጸድፍ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 14 Enc. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ጸድፍ፡ ቀልቀል፡ አንሕስት፡ ብ፡ ገደል። qalqal
Grébaut
ቀልቀል፡ qalqal initium praecipitiila, bord du précipice, du gouffre, de l’abîmefrአፋፍ፡ , ገደል፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 55.
170
Leslau
ቀልቀል qalqal sloping placeen, precipiceen, cliffen, ravineen, (, 170) edge of a cliffen 430b
II,2spem facerela, promitterela, pollicerila, ( confidere facerela), cumc.duplexdupl.Acc.: ዘአሰፈወ፡ διαθήκη Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; ἐνελπίζειν Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,49 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,21 ; አሰፈውክሙ፡ ለዝ፡ ሕዝብ፡ ሐሰተ፡ πεποιθέναι ἐποίησας ἐπί Jeremiae prophetia.Jer. 35,15 ; ἐπαγγελία ad Romanos epistola Pauli.Rom. 4,16 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,4 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,9 ; Jacobi epistola.Jac. 1,12 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 2,55 ; ad Titum epistola.Tit. 1,2 ; አሰፈዎሙ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 358 ; cumc.Acc.personapers.: ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,9 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,13 ; cumc. ለ፡ pers. ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,15 ; cumc.Acc.rei: ከመ፡ ታግዕዞ፡ እንተ፡ አሰፈውከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,21 ; cumc. ለ፡ rei: እመክር፡ ከመ፡ ኣሰፍዎ፡ ለመርድእ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 309 ; absoluteabsol.: ለእመ፡ ወሀቡ፡ ወለእመ፡ አሰፈዉ፡ ለድኅር፡ (in posterum) Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 25,3 ; sequensseq.SubjunctivusSubj.verbi: ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,8 ; vel sequensseq. ከመ፡ cum SubjunctivusSubj.Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 17,8 . { minitarilaalicui aliquid, Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. p. 297 videasvid. sub ጥብጣቤ፡ }