Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

(sine dubio a ቅትር፡ )

1)clavi^la ἥλοι ; ; ቅትራት፡ ርሱን፡ ; (Christus) ቅንው፡ በቅትራተ፡ ኀጻውንት፡ ; ኮኖን፡ ለገበዋትየ፡ ከመ፡ ቅትራተ፡ ኀጻውንት፡ ርሱን፡ M.M. f. 29;

2)stimulus^la: ከመ፡ ቅትራት፡ ለአድግ፡ κέντρον ὄνῳ .

3)occa^la, irpices^la, Lud. sine [ قِتْرٌ species cuspidis teli^la, قَتِيرٌ clavorum capita^la]. – : ቅትራተ፡ ኀጺን፡ ብ፡ የብረት፡ እሾሕ።

አድማስ

ἀδάμας , adamas^lagemma: ; ; ከመ፡ ቅጽረ፡ አድማስ፡ Rel. Bar.; እብነ፡ አድማስ፡ ; ; መላዬ፡ ኀጻውንት፡ አድማስ፡ Enc. — : አድማስ፡ ዘ፡ የደንገያ፡ ንጉሥ፡

ቀውዕ

et ቆዕ፡

1)flos vitis^la, et similium fruticum bacciferorum: κύπρος ቆዕ፡ ; ለእመ፡ ጸገየ፡ ቆዕ፡ ἤνθησεν ὁ κυπρισμός ( סְמָדַר ) ; ( κυπρίζειν ጸገየ፡ versum est); ጼና፡ አንፍኪ፡ ከመ፡ ቆዕ፡ ጽጌ፡ ወይን፡ Org.; ይትሜዐዝ፡ ቆዐ፡ ጽጌ፡ ወይን፡ ; Deg.; በጽሐ፡ ጊዜ፡ ቀውዕ፡ M.M. f. 288; ; በመስቀል፡ ዘቀውዕ፡ festa crucis verno^la tit.

2)flava illa materia, pedibus apium in alvearia involantium adhaerens, Lud. ex Gregorii.

3)uva prima et tenera, omphax^la, quivis fructus immaturus^la(i. fere q. كَحْبٌ ), ὄμφαξ ; ; ; አበው፡ በልዑ፡ ቆዐ፡ ; ; ከመ፡ ቆዐ፡ ቀምሕ፡ ; ፍሬሆሙ፡ ቆዕ፡ ከንቱ፡ .

4)Transfertur ad homines qui immaturi^lai.e. praematura morte^laabripiuntur; ἄωρος , እስመ፡ አብ፡ ይጼዐር፡ ወይላሑ፡ ለ፩ ሎቱ፡ እንዘ፡ ቆዑ፡ ተመሥጠ፡ ሕፃኑ፡ ; ዐማፅያን፡ ይትሀጐሉ፡ ቆዖሙ፡ . – Voc. Ae.^la: ቋዕ፡ (sic) ብ፡ ጨርቋ።

ከንቱ

, ubique munitum (sicut ኵሉ፡ , gramm.§ 157,2) suffixo û^la, [etymon incertum; nescio an referendum sit nomen ad خان خَونٌ ]; in ከንቶ፡ ; in st.c. c. ከንቶ፡

1)Substantive: inane^la, vanum^la, vanitas^la, inanitas^la, ፈጠረት፡ ዓለመ፡ እምነ፡ ከንቱ፡ ዘአልቦቱ፡ ገጸ፡ ἐξ ἀμόρφου ὕλης ; ከንቱ፡ ይረክቦ፡ κενά ; ; ከመ፡ ይኅሥሥ፡ ከንቶ፡ μάταια ; ሕልም፡ ወሰገል፡ ወመቅስም፡ ከንቱ፡ ኵሎሙ፡ ; εἶδος ; ματαιότης ; ; ; ; ከንቱ፡ ከንቱ፡ ; ; ; እለ፡ ይትዌከሉ፡ በከንቱ፡ ወበሐሰት፡ ; ; ነገረ፡ ከንቱ፡ ῥήματα κενά ; አውራኀ፡ ከንቱ፡ ; ; ልቦሙ፡ ከንቱ፡ ; ; ; ነቢያት፡ ርእዩ፡ ከንቶ፡ ; ; ; እለ፡ ይትናገሩ፡ ከንቶ፡ κενολόγοι ; ንግድፍ፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ከንቶ፡ ; ይከውን፡ ከንቶ፡ ኀይለ፡ መንፈስክሙ፡ ; ከንቶ፡ ኮነ፡ ματαιωθήσεται ; .

α)inutile^la, nequam^la: ነገረ፡ ከንቱ፡ ῥματα ἃ οὐ δεῖ ; n. 854nocens^la: ከመ፡ ቆዕ፡ ከንቱ፡ ለስነን፡ βλαβερός .

β)irritum^la, cassum^la: ከንቱ፡ ላሕይኪ፡ .

γ)de idolis^lautpote vanis et nihil valentibus ; 3 ; ; .

b)Quamquam ከንቱ፡ in st.c. alias non occurrit, tamen passim annectuntur ad formam ከንቶ፡ (sive Nom. sit sive ), ut: ከንቶሙኬ፡ ግብጽ፡ (v. ከንቶኬ፡ ) ; ግብጽ፡ እለ፡ ከንቶሙ፡ (Aegyptii qui vani sunt)^la , በከንቶሙ፡ ἐν τοῖς ματαίος αὐτῶν ; አስሐቶሙ፡ ከንቶሆሙ፡ ዘገብሩ፡ አበዊሆሙ፡ .

2)Adjectivi instar substantivo apponitur: vanus^la, inanis^la, ከንቶ፡ ነገረ፡ μάταιον λόγον ; ከንቶ፡ ምግባሪሁ፡ ይሴልጥ፡ ; ሰገለ፡ ከንቶ፡ ነገርክሙ፡ ; እለ፡ ያመጽኡ፡ ነገረ፡ ከንቶ፡ ; .

3)Adv., sive ከንቱ፡ et ከንቶ፡ sive በከንቱ፡ et ለከንቱ፡

a)incassum^la, frustra^la; ከንቱ፡ ከንቶ፡ ያመልኩኒ፡ μάτην ; ከንቱ፡ ከንቶ፡ ተሰፈወ፡ ; ; ( ματαίως ); ; በከንቱ፡ ; ለከንቱ፡ ut: ጻመውኩ፡ ለከንቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b)inaniter^la, sine causa^la, temere^la, በከንቱ፡ ; ; ; ; ለከንቱ፡ , ut: ጸላኤ፡ ይከውኖ፡ ለከንቱ፡ .

c)gratis^la( חִנָּם ), δωρεάν , በከንቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; . – Voc. Ae.:^la ከንቱ፡ ብ፡ ቢላሽ።

ኆኅ

nomen arboris, sine dubio prunus^la[collatis חוֹחַ dumus^la, vepres^la, خَوخٌ et ܚܰܘܚܳܐ prunus Persica^la, nec non ኮክ፡ (amh. ኾኽ q.v.] ቈጽለ፡ ኆኃት፡ , ( , an pro ኆኀት፡ ?) ; ከመ፡ ቈጽለ፡ ሐኆት፡ (sic) ጠፋእኩ፡

ቈጽል

, m. et fem. , et , አቍጽል፡ (et ቈጽላት፡ , si quidem pro ያነግፍ፡ ነፋስ፡ ቈላተ፡ legendum videtur ቈጽላተ፡ ) [amh. ቅጠል፡ et ቅጸል፡ ]

1)folium^la, folia^la, frons^la; : ; ቈጽል፡ ዘተነግፈ፡ እምነፋስ፡ ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ቈጽለ፡ አዕጹቂሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ቈጽለ፡ ዕፅ፡ ዘጽፉቅ፡ ቈጽሉ፡ ; ; ዖመ፡ ቈጽል፡ ; ; ቈጽለ፡ በለስ፡ ( ὄλυνθοι ) ; በኅብስት፡ ወማይ፡ ወቈጽል፡ ; አቍጽል፡ ; ; στοιβάδες ;

2)res foliis similes, ut

a)lamina^la, bractea^la: ቈጽለ፡ ወርቅ፡ πέταλον χρυσοῦν ; ; ( etiam ቀጸላ፡ ); ( አፍረጽ፡ ); στάμνος .

b)folium^lalibri, Lud. sine

ቋዕ

, plerumque m. , ቋዓት፡ , ቈዓት፡ , ቆዓት፡ [onomatopoëticum, غَاقٌ काक, al.; etiam ጉጓ፡ ] corvus^la, cornix^la, κόραξ ; ; ; ; ; ጸሊም፡ ከመ፡ ቋዕ፡ ; Rel. Bar.; ; ቋዓት፡ et ቈዓት፡ ; (v. ቆዓት፡ ); ; ; ; ; ; ; ቆዓት፡ ; እጕለ፡ ቋዓት፡ ; κορώνη ከመ፡ ቋዓተ፡ በድው፡ ; – : ቋዕ፡ ዘ፡ ቍራ። qʷāʿ raven^en, ‘corvo^it’ እንዘ፡ ሀሎ፡ ሥርናይ፡ ዘአስተዳለውዎ፡ ከመ፡ ይሕርፅዎ፡ ለምሥዋዕ፡ ወመጽአ፡ ቋዕ፡ ጸሊም፡ ቋዕ፡ ብሂል፡ በነገረ፡ አክሱም፡ ይሰምይዎ፡ ኳኳ፡ ‘Trovandosi del grano che avevano preparato per macinarlo per il sacrificio, venne un qʷāʿ (corvo) nero; qʷāʿ vuol dire ciò che nella lingua di ʾAksum chiamano kʷākʷā.^it’ 86 § 216 (ed.) , 52 § 216 (tr.) (‘«qʷāʿ ... kʷākʷā »: entrambe le parole significano «corvo»; qʷāʿ è il termine corrente in etopico, vd. 456 ; 417 .’ 52-53 n. 17 ); ኳኳ፡

ቍር

, plerumque m. ,

1)frigus^la, algor^la, gelu^la ; ; ; ; ; ; ; ሞተ፡ በቍር፡ ; ከመ፡ ቍረ፡ ዐዘቅተ፡ ማይ፡ ; ; ቍር፡ ወአስሐትያ፡ ; ቍር፡ ወበረድ፡ ; ይርዕዱ፡ በእንተ፡ ቍር፡ ; ቍረ፡ ሌሊት፡ παγετὸς τῆς νυκτός ; ; .

2)Bis positum occurrit pro τάρταρος ; ቍረ፡ ሲኦል፡ .

ህዱእ

: tranquillus^la, quietus^la, compositus^la; in specie: animo sedatus^la, modestus^la, placidus^la: በከመ፡ መንግሥትየ፡ ህዱእ፡ apocr.; ህዱኣን፡ ወዕሩፋን፡ ; ( qui eucharistiae communicat^la) ይኩን፡ ህዱአ፡ አዕይንት፡ ድንጉጸ፡ ልብ፡ F.M. 26,8; ዘኢኮነ፡ ህዱአ፡ በቃሉ፡ ወበምግባሩ፡ ለዘከመዝ፡ ንብረቱ፡ ከንቱ፡ ንስሓሁ፡ ; ከመ፡ በህዱእ፡ ወዕምው፡ ይኩን፡ ንብረትነ፡ Deg.; በህዱእ፡ 1 Platt ( በዕሩፍ፡ rom.). hǝduʾ , ህድእት፡ hǝdʾǝt ; fem. ህዱኣን፡ hǝduʾān , fem. ህዱኣት፡ hǝduʾāt

Grébaut
ህዱእ፡ hǝduʾ , ህዱኣን፡ hǝduʾān «tranquille^fr, tranquillisé^fr » ― ጸጥተኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 11r. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 2.
ህድእት፡ hǝdʾǝt fem. , ህዱኣት፡ hǝduʾāt «tranquille^fr» ― ጸጥተኛ፡ Ms. BNFabb217, fol. 11r.
በህዱእ፡ ወፅምው፡ bahǝduʾ waḍǝmǝw dans le calme et la tranquillité^fr (langue mystique). ሀብ፡ ምክረ፡ ለመኳንንተ፡ አሕዛብ፡ አግዋርነ፡ በአተነ፡ ወፀአተነ፡ በሰላም፡ ዕቀብ፡ ከመ፡ በህዱእ፡ ወፅምው፡ ሕይወተ፡ እንዘ፡ ነሐዩ፡ በኵሉ፡ አምልኮ፡ ሠናይ፡ በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ ወበኂሩት፡ ንትረከብ፡ በክርስቶስ፡ ዘቦቱ፡ ለከ፡ ምስሌሁ፡ ወምስለ፡ ቅዱስ፡ መንፈስ፡ ስብሐት፡ ወእኂዝ፡ ይእዜኒ፡ ወዘልፈኒ፡ ወለዓለመ፡ ዓለም። 12b, ፅምው፡
13–14

Leslau
ህዱእ hǝduʾ calm^en, quiet^en, tranquil^en, placid^en, peaceful^en, relieved^en, calmed down^en 214b

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ጸንዐ

I,1[vis radicis prima in duritie^laet firmitate^laest, (cfr. etiam צוּנָמָא et ܨܽܘܢܳܡܳܐ et أَصْنَتَ ); significatus solertiae^laet strenuitatis^la( صَنَّانٌ صنع ܨܢܥ ضَنَنٌ ) derivatus est] ይጽናዕ፡ firmum esse^lavel fieri^la,

1)durum esse^la

a)obdurescere^la, obfirmari^la: ትጸንዕ፡ እምነ፡ ኰኵሕ፡ ; ጸንዐ፡ ልቡ፡ ; ; እምክመ፡ ጸንዐ፡ ኢይዕሉከ፡ σκληρυνθείς ; .

b)severum esse^la: በመዋዕለ፡ አጽዋም፡ በዘይጸንዕ፡ ቀኖናሁ፡ እምዘገብረ፡ ኀጢአተ፡ በካልእተ፡ መዋዕላት፡ F.M. 1,4.

c)arduum^la, difficilem esse^la, et comparative difficiliorem esse^laalicui, : ኢትኅሥሥ፡ ዘይጸንዐከ፡ χαλεπωτέρα σου ; .

2)firmari^la, confirmari^la: ከመ፡ በመልሕቅ፡ ይጸንዕ፡ ሐመር፡ ; ጸንዐት፡ መንግሥቱ፡ ; ; ἐστερεώθη (condensari?)^la .

a)stabilem esse^la, durare^la, perstare^la, manere^la, μένειν ; ; ; ; ; ኢትጸንዕ፡ ዛቲ፡ ምክሮሙ፡ ; ; .

b)ratum esse^la, valere^la: ኢይጸንዕ፡ ቃሉ፡ (sc. testamenti) F.N. 41,4; .

c)certum esse^la, constare^la: ለእመ፡ ጸንዐት፡ ዛቲ፡ ወተግህደት፡ F.M. 2,11; ናሁ፡ ጸንዐ፡ በኀበ፡ ማእምራን፡ ከመ፡ ቍርባን፡ በጸሎተ፡ ካህን፡ ይከውን፡ ሥጋሁ፡ ለኢየሱስ፡ F.M. 26,7.

d)definitum^la, decretum esse^la: .

e)constare^la, perseverare^la: እመ፡ ትጸንዕ፡ ὑπομείνῃς ; እመ፡ ጸንዑ፡ እምድኅረዝ፡ ላዕለ፡ ስምዐ፡ ከዊን፡ ( darauf beharren, Zeugen sein zu wollen^de) F.N. 43,7.

f)munitum^la, tutum esse^la: ትጸንዕ፡ ሀገርየ፡ ἀσφάλεια .

3)viribus firmari^la, corroborari^la, valentiorem fieri^la, de radicibus: ይጸንዕ፡ ሥረዊሆሙ፡ ; ; planta: ; de membris infantis: ለምንት፡ ጸንዓ፡ ብረክየ፡ ; claudi ; እመ፡ ጸንዑ፡ ἐὰν ἀνδρωθῶσι ; ከመ፡ ይብልዑ፡ ወይጽንዑ፡ ; መንፈሶሙ፡ ትጸንዕ፡ ; ; ; .

a)adolescere^la: ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ወኢጸንዐ፡ παιδάριον ἁπαλόν ; ἁδρύνεσθαι .

b)invalescere^la, ingravescere^la: ማይ፡ ; ረኃብ፡ ; ; ; ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ቀትል፡ κατίσχυσεν αὐτούς .

4)fortem^la, validum^la, potentem esse^lavel se praebere^la: ጸንዐት፡ እድ፡ እንተ፡ ቀሠፈተኒ፡ κραταιός ; ; ; ሀገር፡ ይጸንዕ፡ በጥበቢሆሙ፡ ለሊቃውንት፡ ; ; ትጸንዕ፡ ἰσχύσεις ; ለምንት፡ ይጸንዑ፡ (v. ያጸንዑ፡ ) እለ፡ ያቴክዙኒ፡ ; ; ; ጸንዐ፡ ቃል፡ እግዚአብሔር፡ ; ἐγκρατεύεσθαι Platt (male).

a)confortari^la, forti^laanimo esse^lavel imperterrito^la: n. 1289 ጽናዕ፡ በጸጋሁ፡ ; ጽናዕ፡ ἴσχυε ; ጽናዕ፡ ወትባዕ፡ ; ; ; 1 ; ; ; ; ይጽናዕ፡ ልብከ፡ ; saepe de manibus quae confortantur (ex usu Hebr.): ; ; ; ጽንዑ፡ እደው፡ ፅቡሳን፡ ; ጸንዖሙ፡ እደዊሆሙ፡ ለሠናይ፡ .

b)comparative: fortiorem^la, potentiorem^la, solidiorem esse^laaliquo, sive እምነ፡ , ut: ይጸንዕ፡ እምኔሁ፡ ; ; sive : ዘይጸንዐከ፡ ; ; ; .

c)praevalere^la, superiorem fieri^la, obtinere^la, sive : ወጸንዐ፡ ዳዊት፡ ; ; ; sive እምነ፡ ; ወቃለ፡ ንጉሥኒ፡ ጸንዐ፡ ወፈድፋደ፡ እምቃለ፡ ኢዮአብ፡ ; vel ላዕለ፡ , ut: ጸንዐ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; vel ዲበ፡ .

d)valere^la: ብዕል፡ ኢይጸንዕ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ (divitiae nihil valent apud Deum), p. 318 58.

e)gravem^la, vehementem^lavel graviorem esse^la: ሶበ፡ ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዕግተት፡ ; F.M. 13 ( sub ዕዳ፡ ).

ṣanʿa stay^en, remain^en (in one place) ወእምውእቱ፡ ጊዜ፡ እስከ፡ ዮም፡ ጸንዓ፡ ስፍራ፡ በውእቱ፡ መካን። ‘Depuis lors jusqu’aujourd’hui, le campement est resté fixé dans cet endroit^fr’ 137 l. 31-32 (ed.) , 156 l. 31-32 (tr.)

ጸሐፍ

descriptio^lai.e. census^la: ἀπογραφή ; cognovit Herodes ከመ፡ በመዋዕለ፡ ጸሐፍ፡ ተወልደ፡ Lud. e Vit. Mar. ṣaḥaf ጸሐፈ፡ ላም፡ ṣaḥafa lām , ጸሓፈ፡ ላም፡ ṣaḥāfa lām (title) 52:16 (ed.); 52:17 (ed.) ; ወኀልቁ፡ ብዙኃን፡ ወሞቱ፡ ኅዱግ፡ ራስ፡ ማኅፀንቶ፡ ወገብረ፡ መድኅን፡ ዓምዱ፡ ሸዋ፡ ጸሓፈላም፡ ‘Viele fielen, so der Ḫǝdug-Rās Māḥṣanto, Gabra-Madḫan, ʿĀmdu der Šawā-Ṣaḥafa-Lāhm^de’ {Note that in the translit. there is ‘Lāhm’, and not ‘Lām’ as in the original sentence} 13 l. 7-8 (ed.) , 12 l. 15-16 (tr.) , ላም፡ ; ጸሐፈ፡ ላምነት፡ ṣaḥafa lāmǝnnat , ጽሓፈ፡ ላምነት፡ ṣǝḥāfa lāmǝnnat the office of ṣaḥafa lām ለሮም፡ ሰገድኒ፡ ፈነውዎ፡ ምስለ፡ ሐመልማል፡ ሠይሞሙ፡ ሸዋ፡ ጻሕፈ፡ ላምነት። ‘On envoya Rom Sagad avec Ḥamalmāl, aprés l’avoir nommé ṣaḥafalām {Note that in the translit. there is ‘ṣaḥafa’, and not ‘ṣǝḥāfa’ as in the original sentence} du Schoa^fr’ 21 l. 28-30 (ed.) , 25 l. 31-33 (tr.)

በቍል

, በቍላት፡ بَقْلٌ proventus terrae i.e. planta^la, herba^la, olus^la: ከመ፡ በቍላት፡ ዘይሠርጹ፡ (ubi hebr. שׁית hoc nomine versum est); በቍላት፡ φυτά et ; carnem non edit አላ፡ አሕማላተ፡ በቍላት፡ ; አላ፡ ይሴሰይ፡ በቍላተ፡ ምድር፡ ; በቍላት፡ ቀታልያን፡ plantae veneniferae^la . — (Quod Lud. statuit, አብቍልት፡ vimina^la, virgulta flexibilia^la, errore nititur; etenim legitur: ፍትሓ፡ ለመንፈስየ፡ አቡየ፡ አብቍልታ፤ በማእሰረ፡ ጌጋይ፡ ዘልፈ፡ ኢታንብር፡ ሙቅሕታ፤ ; hoc interpretatus est ligamenta animae meae^la; sed አብቍልታ፡ est, nam Acta hujus diei in Sx. exhibent: በዛቲ፡ ዕለት፡ ስምዐ፡ ኮነ፡ ብፁዕ፡ አብቍልታ፡ , ኮነ፡ እምዘመደ፡ ክቡራን፡ ዘሀገረ፡ እንጽና፡ ).

ንብረት

et , m. et fem.

1)sessio^la ; ንብረቶሙ፡ ወተንሥኦቶሙ፡ ; ንብረቱ፡ በየማንከ፡ ; Mavâs. 53. In specie: sessio episcopi^lavel patriarchae^lai.e. administratio: ኑኀ፡ ንብረቱ፡ ; ፲፭ዕለት፡ እምንብረቱ፡ ዲበ፡ መንበሩ፡

2)positio^la: ንብረተ፡ ከዋክብት፡ ἀστέρων θέσεις ; ; .

a)situs^la: ናሁ፡ ንብረታ፡ ለዛቲ፡ ሀገር፡ ሠናይት፡ .

b)dispositio^la, modus^la: ንብረተ፡ መናቅዕትኪ፡ ῥυθμοὶ μηρῶν .

c)impositio manus^la: ንብረተ፡ እድ፡ Ssal. Req.; etiam nomen orationis liturgicae: ወእምድኅሬሁ፡ ትብል፡ ንብረተ፡ እድ፡ (aliâs: ጸሎተ፡ አንብሮ፡ እድ፡ ).

d)institutio^la, constitutio^la: አዝማድ፡ ዘበንብረት፡ ( et consanguineis et affinibus et propinquis spiritualibus) ex. gr. collactanei vel pupilli F.N. 24,2; አብ፡ በንብረት፡ ዘውእቱ፡ ሐፃኒ፡ .

a)stabilitas^la: ሰአሉ፡ በንብረተ፡ ንግሡ፡ ወኑኀ፡ መዋዕሊሁ፡ ( sie beteten für^de)

b)substantia^la, res^la: ኀላፊ፡ ውእቱ፡ ንብረተዝ፡ ዓለም፡ ; ; ; ;

c)status^la, conditio^la: ሠናየ፡ ኮነ፡ ንብረቶሙ፡ ለሕዝብ፡ ; ንብረተ፡ ነፍስየ፡ ወሥጋየ፡ በእዴሁ፡ እኁዝ፡

d)vivendi ratio^la, vita^la: ንብረትየ፡ ዘበንእስየ፡ βίωσις ; በላዕለ፡ ውሉዱ፡ ያስተርኢ፡ ንብረቱ፡ ለሰብእ፡ ; βίος ንብረቱ፡ ከመ፡ ዘኢኮነ፡ ሕያወ፡ ; ኅዳጥ፡ ውእቱ፡ ወማሕዘን፡ ንብረትነ፡ ; ; ; ; በብዝኀ፡ ንብረት፡ ; ከመ፡ በዕሩፍ፡ ወበጽምው፡ ይኩን፡ ንብረትነ፡ ; ; ንብረተ፡ ዓለም፡ αἱ τοῦ βίου πραγματεῖαι ; ζωή .

e)victus^la, ( facultates^la): ይኩን፡ እምጠለ፡ ምድር፡ ንብረትከ፡ ; ; δίαιτα ; ; βίος ; ኀልዮ፡ ንብረት፡ ( Sorgen für den Unterhalt^de).

4)habitatio^la, commoratio^la: በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ ; ንብረቶሙ፡ ውስተ፡ ገዳም፡ ; ዘኢኮነ፡ ምስለ፡ ሰብእ፡ ንብረቱ፡ ; ; δίαιτα ረሰይኩ፡ ሎቱ፡ ገዳመ፡ ንብረቶ፡ ; ዘአልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ ; κατάσχεσις ; ቤተ፡ ንብረቶሙ፡ .

ተሐይሰ

III,1vituperari^la, increpari^la: ከመ፡ ኢትትሐየስ፡ አንተ፡ በእበደ፡ ዚአሁ፡ ; ከመ፡ በዝኒ፡ ኢትትሐየሱ፡ . taḥaysa

Grébaut
ተሐይሰ፡ taḥaysa III,1 ይትሐየስ፡ «être blâmé^fr etc.» ― ተነቀፈ፡ Ms. BNFabb217, fol. 28v.
60

Leslau
ተሐይሰ taḥaysa passive {of ሔሰ ḥesa } 251b

የውህና

(virtus ejus qui የውህ፡ est, ut) lenitas^la, humanitas^la, ከመ፡ በየውህና፡ ንሕዮ፡ ἐπιεικῶς ζῶμεν Cyr. c. ; Cyr. f. 111. – in uno codice inveni formam የውሀነት፡ , scil.: ያፈቅር፡ እግዚአብሔር፡ የውሀነተ፡ ልብ፡ ὁσίας καρδίας (v. የዋሀ፡ ልብ፡ ); mihi ነ፡ lapsu calami scriptum videtur, nec est, quod hujus unius exempli causa terminationem ነት፡ pro ና፡ sumamus.

ሁከት

1)motus^la, agitatio^la, fluctuatio^la: ; ; ; ( σάλος ); ( περιφέρεια ); ( κίνησις ); ተሀውኩ፡ ዐቢየ፡ ሁከተ፡ .

2)perturbatio^la, commotio animi^la, ሁከተ፡ ነፍስ፡ ταραχαὶ ψυχῆς ; . .

3)turbae^la, tumultus^la, disturbatio^la: ቃል፡ ወሁከት፡ φωναὶ καὶ θόρυβος ; ሰይጣን፡ መፍቀሬ፡ ሁከት፡ ; in republica ; ; ἀκαταστασία ; በሁከት፡ ἀτάκτως ; σύστασις ; ( noli sero in ecclesiam venire^la) ከመ፡ በድምፀ፡ ምጽአትከ፡ ኢይኩን፡ ሁከት፡ ለእለ፡ ይጼልዩ፡

hukat

Grébaut
ሁከት፡ révolte^fr, désobéissance^fr, insubordination^fr, agitation^fr (sens plus fort que celui de ሀውክ፡ ).
ባህል፡ ሳብእ፡ በእንተ፡ ተፈልጦ፡ ሁከታት፡ ወተጋእዞታት፡ ወዘሀሎ፡ ማእከሌሆሙ፡ ወበእንተ፡ ዘይትጌበር፡ ወቦ፡ ዘይቤ፡ በእንተ፡ ነጐርጓር፡ ወኑፋቄ፡ በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ አው፡ ዘይትጌበር፡ በከመ፡ ሥርዓተ፡ አበው፡ ቅዱሳን። Ms. BNFet110, fol. 33ra.
ሁከተ፡ ልብ፡ agitation de l’âme^fr. መዓትኒ፡ ሁከተ፡ ልብ፡ ወገዓረ፡ ነፍስ፡ ውእቱ፡ ወይሰመይ፡ ከመዝ። Ms. BNFet110, fol. 44vb. ልብ፡
8

Leslau
ሁከት hukat movement^en, motion^en, trouble^en, turmoil^en, disturbance^en, tumult^en, perturbation^en, commotion^en, uproar^en, turbulence^en, agitation^en, disorder^en, riot^en 220a

ህድመት

1)somnolentis, sopor^la, somnus gravis^la, torpor^la ; ሞት፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ህድመት፡ ወንዋም፡ ; ኢወሀቡ፡ ለአዕይንቲሆሙ፡ ምንተኒ፡ ህድመተ፡ Enc.; ne simus^la ከመ፡ በድን፡ በህድመት፡ ክቡድ፡

2)deliratio^la, Lud. sine – : ህድመት፡ ብ፡ ሕንቅልፍዕ፡ ( እንቅልፍ፡ apud Isenb. p. 125) መደለልሂ፡ይ፡

ድጕልማ

et ድልጕማ፡ , [sine dubio i.q. دُمْلُجٌ brachiale^la]

1)armilla^la, brachiale^la, χλιδών ድጕልማ፡ et ድልጕማ፡ .

2)ornamenta corporis alia, ut inauris^la, n. 1131annulus^la, monile^laal.: ሕልቀትየ፡ ዘአጽባዕትየ፡ ወድጕልማየ፡ (ubi monile^lahabet); ከመ፡ ባዝግና፡ ወርቅ፡ ውስተ፡ ክሳድ፡ ወከመ፡ ድልጕማ፡ ዘውስተ፡ አጻብዕ፡ — Lud. interpretatur inauris^la. — : አዕኑግ፡ ድጉልማ፡ (sic) ብ፡ ንፎ፡ ; aliud^la: የዠሮ፡ (sic) ንፎ።

መዝበር

et መዝብር፡ , መዛብርት፡ [Ges. in thes. p. 318 hoc nomen cum derivatis ad מִדְבָּר retulit, sed obstat usus loquendi; መዝብር፡ enim ejusque derivata non de regionibus aridis et sterilibus sed de aedificiis et urbibus destructis usurpantur] ruina^la, rudera^la, quidquid est destructum^la, dirutum^la, deinde etiam vastatum^la, desolatum^la: ከመ፡ ቤተ፡ መዝብር፡ ὡς οἶκος ἠφανισμένος ; ይትሐነጽ፡ መዝብርከ፡ αἱ ἔρημοι ; Lud. ex Enc.; ንሕንጽ፡ መዝበራ፡ ; ; ; እገብሮን፡ ለአህጉሪክሙ፡ መዝብረ፡ ; ትነብሪ፡ አህጉረ፡ መዝብር፡ (v. መዝበረ፡ ) ; ; ይከውን፡ መዝብረ፡ (v. መዝበረ፡ ) ; ; ( ἐγκαταλελειμμέναι ); ; ; ; ; መዛብርተ፡ (v. መዝበረ፡ ) ይከውን፡ መኃፍዲክሙ፡ (v. ማኅፈድክሙ፡ ) . mazbar , mazbǝr , ምዝባር፡ mǝzbār , ምዝብርት፡ mǝzbǝrt , mazābǝrt

Grébaut
ምዝባር፡ mǝzbār et ምዝብርት፡ mǝzbǝrt «ruines^fr, destruction^fr débris^fr » ― ፍርስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 45r.
110

Leslau
መዝባር mazbār , መዝብር mazbǝr , መዛብርት mazābǝrt ruin^en, desert^en, desolate place^en, wilderness^en 377b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose