Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,3

1)sese invicem diris devovere^lavel excommunicare^la, .

2)se amovere desperando^lavel abalienare animum^laab aliquo: እስመ፡ ግዘተ፡ እትዋገዝ፡ ( እትዋገዞ፡ ) በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወቱ፡ ἀντιτασσόμενος ἀντιτάξομαι αὐτῷ ; ከመ፡ እትዋገዞ፡ ለልብየ፡ τοῦ ἀποτάξασθαι τὴν καρδίαν μου .

ድቡት

[formae ዝሩት፡ , proprie fem. ; Lud. hoc nomen sub ደበተ፡ recenset], nonnisi adverbialiter usurpatur በድቡት፡ vel ድቡተ፡

1)commode^la, opportune^la, tempestive^la: ርቱዕ፡ በድቡት፡ ንግበሮ፡ ለዝ፡ ( : በህድአት፡ ) ; ኵሎ፡ ዘበሕጉ፡ ወበድቡት፡ ወበዐቅም፡ ግበሩ፡ ; በድቡት፡ εὐκαίρως ; ከመ፡ ዘበድቡት፡ ወበቀሊል፡ ያሐምመከ፡ ἵνα σε ἐλαφροτέρως θλίψῃ

2)repente^la, improviso^la: abiit ድቡተ፡ Sx. ; ; ዐርገ፡ ድቡተ፡ እንተ፡ ካልእ፡ ገጽ፡ ; ጸውዖ፡ መልአከ፡ እግዚአብሔር፡ ጊዜ፡መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ወይቤሎ፡ ነዓ፡ ፃእ፡ እምዝየ፤ ወፅአ፡ ድቡተ፡ ወአልቦ፡ ዘነሥአ፡ እምቤተ፡ አቡሁ፡ Deg. — Voc^la. Ae^la.: ድቡት፡ ወጽሚት፡ ዘ፡ ቀስታ፡ ; aliud^la: ድቡት፡ ዘ፡ ድልድል፡ ወጽሚት፡ ዘ፡ ቀስታ።

ዝርወት

, ዝርወታት፡ dispersio^la, dissipatio^la: ኀልቀ፡ ዝርወቶሙ፡ ; ዝርወተ፡ ልሳን፡ ( ) M.M. f. 329.

a)pro concreto: dispersi^la(sicut διασπορά ) ; ወዝርወተ፡ እስራኤል፡ ከመ፡ ትሚጦሙ፡ ; ከመ፡ ዝርወታቲነ፡ ንትጋባእ፡ (ut nos dispersi colligamur)

b)de animo^laalienis rebus distracto^la: አስተጋብእ፡ ኅሊናነ፡ እምዝርወት፡ Phlx. sub finem.

ግናሕ

1)vehementia et superbia^la, verba imperiosa^la: በትዕቢተ፡ ፀር፡ ወበግናሕ፡ ἀπονοίαις βαρβαρικαῖς οὐ μετρίως κατωφρυωμένος Cyr. ad ; እስመ፡ ውእቱ፡ አኮ፡ ዘይትናገረክሙ፡ በቃለ፡ ግናሕ፡ ከመ፡ መኰንን፡ ወከመ፡ ሊቅ፡ ዐቢይ፡ οὐκ ἐξ αὐθεντίας ταῦτα λέγων οὐδὲ ὡς ἐν τάξει ἄρχων

2)increpatio imperiosa^la, objurgatio vehementior^la: Galatae ኮኑ፡ ድንዙዛነ፡ እንዘ፡ ይትሜክሑ፡ ወደለዎ፡ ( ለጳውሎስ፡ ) ከመ፡ ይትናገሮሙ፡ በቃለ፡ ግናሕ፡ ዘያሐምም፡ ὅθεν αὐτοῖς ἔδει πληκτικωτέρου λόγου ; ነገርነ፡ በቃለ፡ ግናሕ፡ σφοδρότερον διελέχθημεν – : ገንሐ፡ ጕሕናቱ፡ (sic, ገሀነ፡ ) አግናሒነ፡ እሉ፡ ኵሉ፡ ልዕልና፡ ቃል፡

ተካፈለ

III,3

1)inter se dividere^lavel distribuere^la, cum aliis^lavel inter plures dividere^la, rei: ኵሎ፡ ተግባረከ፡ ይትካፈሉ፡ (v. ይትከፈሉ፡ ) መዋርስቲከ፡ ; ; ተካፈሉ፡ ምድርየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ይትካፈሉ፡ በርበረ፡ vel ምህርካ፡ ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ይትካፈሉክሙ፡ ; ; : ይትካፈሉ፡ አብዳን፡ እከየ፡ ; omisso objecto: ከመዝ፡ ትትካፈሉ፡ ; ለ፡ pers.: አኀዙ፡ ይትካፈሉ፡ ሎሙ፡ (sibi, inter se) ምድረ፡ ; ; (i.e. cum^lavel inter^la) ; ምስለ፡ pers.: ዘይትካፈል፡ ምስለ፡ ሰራቂ፡ .

2)participare^laaliquid i.e. participem fieri^larei, , .

ተዐውቀ

(raro ተዐወቀ፡ ut ) III,1

1)animadverti^la, percipi^la, cognosci^la, agnosci^la, γνωσθήσεται ; ከመ፡ ይትዐወቅ፡ ጽድቁ፡ ; ; ; ተዐውቀ፡ ἐπεγνώσθη ; ; ይትዐወቅ፡ እምርሑቅ፡ ዘይክል፡ ነቢበ፡ ; ; ኢተዐውቀ፡ መካኑ፡ εὑρέθη ; ዘእንበለ፡ ይትዐወቅ፡ (non animadversus) ; ሕልመ፡ ሌሊት፡ ዘኢይትዐወቅ፡ ; ; አኮ፡ ዘይትዐወቅ፡ οὐκ εὔγνωστοι ; በኀበ፡ ab^laaliquo: ; ይትዐወቅ፡ ስምከ፡ በኀቤሆሙ፡ ; vel ( alicui^la): አኮ፡ ለኵሉ፡ ዘይትዐወቆ፡ ብርሃን፡ ὁρατόν ; እምነ፡ rei ( qua^lavel e qua^laquis agnoscitur vel cognoscitur): እምራእዩ፡ ይትዐወቅ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ .

2)notum^la, manifestum^la, cognitum esse^la, innotescere^la, revelari^la: እስመ፡ ተዐውቀ፡ ሥምረቱ፡ ለአምላክነ፡ γνωστά ἐστι ; ተዐውቀ፡ኵሉ፡ γνωστὰ πάντα ; ; φανερός ἐστι ; ; ; πρόδηλός ἐστι ; ; φανεροὺς γενέσθαι ; ; ἐσημειώθη ; ኢይትዐወቁ፡ ጻድቃን፡ ወኢኃጥኣን፡ φαίνονται ; ከመ፡ ይትዐወቅ፡ ኂሩትከ፡ ἀποφάνῃς δίκαιος ; ኢተዐውቀ፡ ኀይሉ፡ οὐκ ἐγνώσθη ; ἐπεφάνη ; φανεροῦσθαι ; ; ; በደኃሪቱ፡ ለሰብእ፡ ይትዐወቅ፡ ምግባሩ፡ ( ἀποκάλυψις ) ; በ፡ rei, qua quid notum vel manifestum fit: .

a)manifestum^la, evidens^la, apertum^la, certum est^la, constat^la, apparet^laInfin.

α)constr. impersonaliter, ከመ፡ , ut ; ተዐውቀኬ፡ ገሃደ፡ከመ፡ … Cyr. ad ; በዝንቱ፡ ይትዐወቅ፡ ከመ፡ ኢኮኑ፡ አማልክተ፡ ; ዘእንበለ፡ ይትዐወቅ፡ ከመ፡ ገብረት፡ ዝሙተ፡ F.M. 12,2; Lud. comm. hist.p. 505 n. 49; እምነ፡ pers. ( de^laaliquo): ተዐውቀ፡ እምኔሆሙ፡ ከመ፡ ነስሑ፡ F.M. 15,3.

β)personaliter: ትትዐወቅ፡ ከመ፡ ፈያት፡ አንተ፡ ; ተዐውቀት፡ ከመ፡ ፀንሰት፡

b)indiciis et testimoniis probatum esse^la: እመሰቦ፡ ዘተዐውቀ፡ አበሳሁ፡ በውስተ፡ ፍትሕ፡ ; በ፡ pers. ( contra^laaliquem vel de^laaliquo): ብእሲ፡ ለእመ፡ ተዐውቀ፡ ቦቱ፡ ከመ፡ ውእቱ፡ ይዔምፃ፡ ለብእሲቱ፡ F.M. 12,2.

3)Suffixo : mente percipere^la, sentire^la, sibi conscium esse^larei, persuasum habere^laaliquid: አብድ፡ ተቀሢፎ፡ ኢይትዐወቆ፡ οὐκ αἱσθάνεται (proprie: ei non percipitur) ; ኢተዐውቆ፡ ሕማም፡ non sensit dolores, Enc.; ተዐውቀቶሙ፡ ኀጢአቶሙ፡ γνωσθῇ αὐτοῖς ἡ ἁμαρτία ; ; ኢይትዐወቀኒ፡ ዘገበርኩ፡ እኩየ፡ οὐ σύνοιδα ἐμαυτῷ ἄτοπα πράξας ; ; እስመ፡ ተዐውቆ፡ ቅትለቶሙ፡ በሐሰት፡ (ei persuasum erat, causam supplicii eorum esse mendacia) ; Infin.: cognitio^la, scientia^la, perspicientia^la: αἴσθησις ተዐውቆ፡ ; ; ; ἐπιγνωμοσύνη ; በተዐውቆቱ፡ ἐν αἰσθήσει .

ዋዕይ

1)incendium^la: ይከውኑ፡ ሕዝብ፡ ከመ፡ ዋዕየ፡ እሳት፡ ; ኢትበጽሖሙ፡ ወኢዋዕዩ፡ ለእሳት፡ ; ከመ፡ ዋዕየ፡ ሦክ፡ ዘገዳም፡ ; ጢሰ፡ ዋዕዮሙ፡ ; ከመ፡ ይትፈነው፡ ውስተ፡ ዋዕይ፡ ; .

2)ardor^la, fervor^la, aestus^la: ; ዋዕየ፡ ፀሓይ፡ , ዋዕየ፡ ኰኵሕ፡ ; ; አንበልበለ፡ ዋዕዩ፡ (sc. solis) Enc.; ዋዕየ፡ መዓልት፡ ; እስከ፡ የኀልፍ፡ ዋዕይ፡ (sc. diei vel meridiei) F.N. 10,6; ይትዌለጥ፡ ዋዕዮሙ፡ ለእልክቱ፡ አንቅዕት፡ ; ዋዕይ፡ በፍትወት፡ πυροῦσθαι Platt.; ዋዕየ፡ ፍትወት፡ (concupiscentiae) F.M. 6,8.

ንቁህ

1)experrectus^la, expergefactus^la: ውእቱ፡ እንዘ፡ ንቁህ፡ ; ይትመሠኵዑ፡ ንቁሓን፡ ; አነ፡ ንዉም፡ ወልብየ፡ ንቅህት፡ ; Platt; de oculis ( apertus^la): ይኩን፡ አዕይንቲከ፡ ንቁሓተ፡ ; (alias ብሩሃተ፡ ).

2)de animo: suscitatus^la, alacer^la, sobrius^la, cautus^la, vigilans^la, attentus^la, ለእመ፡ ኮነ፡ ኅሊናሁ፡ ንቅህተ፡ ; ይኩኑ፡ ንቁሃነ፡ በጸሎት፡ ; ዘኢንቁህ፡ ለግብረ፡ መልእክታ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; ንቁሃነ፡ ኩኑ፡ ወኢትትሀከዩ፡ ለንስሓ፡ ; ; νηφάλιος et Platt; Chrys. ho. 33 al.; ልቡ፡ ንቁህ፡ ለርእየ፡ ኀጣይእ፡ ; ከመ፡ ይኩኑ፡ ለባውያነ፡ ወነቃህያነ፡ ; discipulus ይኩን፡ ንቁሀ፡ ወፅሙደ፡ ወልብወ፡ ወአጽናዔ፡ Adv. ንቁሀ፡ .

ፍልጣን

1)dissidium^la Lud. Comm. hist.p. 306.

2)divortium^la ; ከመ፡ ይኩን፡ ፍልጣን፡ ማእከለ፡ ብእሲ፡ ወብእሲት፡ F.M. 12,12.

3)discrimen^la, differentia^la: እከሥት፡ ካልአ፡ ፍልጣነ፡ ዘማእከለ፡ አሮን፡ ወማእከለ፡ ክርስቶስ፡ ; ; omnes ዘአልቦ፡ ፍልጣን፡ sine discrimine Enc.

4)res^lain pium usum segregata^lavel consecrata^la, ἀφόρισμα ; ; .

ኪን

, m. ,

1)ars^la, ars operosa^la, opificium^la, artificium^la: τέχνη ; ዘእንበለ፡ ኪን፡ ; በሥነ፡ ኪኑ፡ εὐμαθῶς ; opificis ; ኪነ፡ ዕንቍ፡ ; ዘቦቱ፡ ኪነ፡ በወርቅ፡ ; ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ አብድ፡ እንበይነ፡ ኪን፡ ; ከመ፡ ይጥበቡ፡ በኪኖሙ፡ ; ; ኪን፡ ዘሕንጸት፡ architectura^la ; monachorum alii ያአምሩ፡ ኪነ፡ ወተግባረ፡ ; ተምህረ፡ ኪነ፡ እድ፡ ለሲሳየ፡ ዕለቱ፡ ; ኪነ፡ ሥራይ፡ ars magica^la ;

2)ars^lai.e. techna^la, dolus, fraus^la: ርእዩ፡ ኪኖ፡ ወምግባሮ፡ ለሰይጣን፡ al.

3)artificium^la, opus arte factum^la, machina^la: ይብሎኑ፡ ኪን፡ ለቤንያሁ፡ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι ; Judaei አውዐዩ፡ ሞግዐ፡ ኀጺን፡ ወኵሎ፡ ኪነ፡ ዘንዋየ፡ ፀብእ፡ ;

ማዕነቅ

et ማዕንቅ፡ , , fem. et m. , መዓንቅ፡ , palumbes torquata^la, turtur^la, τρυγών ; ; ; ; ; ; ; ; ; መዓንቅ፡ ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ማዕንቅ፡ እነቁ፡ (ubi Gr. χελιδών exhibet); (ubi Gr. χελῶναι habet); ማርያም፡ ዘተመሰልኪ፡ ማዕነቀ፡ ; ሲላስ፡ ረድአ፡ ጳውሎስ፡ማዕነቅ፡ Enc.; ፈቅጦር፡ ነቃዌ፡ መጽሐፍ፡ ማዕነቅ፡ Enc. – : ማዕነቅ፡ ዘ፡ ቡይት፡ ; aliud^la: ማዕነቅ፡ ዘ፡ ዋነስ፡

መግለብት

hamus^lavel uncus^laquo bestia capitur vel trahitur: ከመ፡ በመልገብት፡ (emendandum est በመግለብት፡ , ለገበ፡ col. 62) ወበመዋቅሕተ፡ ኀጺን፡ ተሐውር፡ . n. 1139

አፍቀረ

II,1carum^lahabere^la, diligere^la, amare^la, ἀγαπᾶν et φιλεῖν , ; ; raro ለ፡ pers., ut ; plerumque vel rei, consanguineos, propinquos: ; ; ; ; ; ; feminam, virum, conjugem: ; ; ; n. 1358 ; ; ; ; ; እምነ፡ ፍቅር፡ ዘአፍቀራ፡ ; ; ; ; ; ; amicos ; ; ; herum ; ; homines ; ; ; ; ; 1 ; ; ; አፍቅሮ፡ ቢጹ፡ ; ; ; de amore Dei Christive in homines: ; ; ; ; ; በአፍቅሮ፡ ዚአከ፡ ; ; ቀደመ፡ አፍቅሮተነ፡ ; ; ; ; ፍቅር፡ ዘአፍቀርከኒ፡ al.; et hominum in Deum Christumve: ; ; ; ; ; al.; res varias, ut ነፍሶ፡ ; ኢታፍቅርዎ፡ ለዓለም፡ ; ከመ፡ ታፈድፍድ፡ አፍቅሮቶ፡ ለተግባርየ፡ እምኔየ፡ ; templum ; al.

a)de amore inhonesto: እለ፡ ያፈቅሩኪ፡ ; ; ; ; ; etiam de bestiis .

b)amare^larem i.e. delectari^lare: አፍቅሮታ፡ ለጥበብ፡ ; ጽድቀ፡ ; ; verbum ; ዘያፈቅር፡ ንዋየ፡ ; ; ; አፍቅሮ፡ ንዋይ፡ φιλαργυρία ; አፍቀረ፡ ትዕግልተ፡ ; ሀብተ፡ ; ርኵሶሙ፡ አፍቀረት፡ ነፍሶሙ፡ ; ሕዝብየ፡ አፍቀሩ፡ ዘንተ፡ ; ; ምጽዋተ፡ ; መባልዕተ፡ ; ; ; እስመ፡ ; በ፡ pers.:

c) አፍቅሮ፡ ነግድ፡ hospitalitas^la ; አፍቅሮ፡ ጣዖት፡ idol^laol^laatria^la1 .

d)amare^laInfin. vel libenter^lafacere aliquid; Infin.: ; ; ; ያፈቅር፡ ሰሚዐ፡ መጽሐፍ፡ ; ኢታፍቅር፡ ሐሚየ፡ ; ኢታፍቅሩ፡ ምሒለ፡ መሐላ፡ ; vel ለ፡ et Infin.: ኵሎ፡ ነገረ፡ መጽሐፍ፡ አፍቅር፡ ለሰሚዕ፡ ; verbi: አፍቀረ፡ ይግበር፡ libenter fecit; Lud. e Vit. Barb.; በአፍቅሮ፡ benevole^la Lud. Comm. hist.p. 501 n. 33.

e)velle^la, cupere^la, : ; ; ኀበ፡ ( ἐπιποθεῖν ); verbi: .

f)malle^la, sive እምነ፡ comparative: አፍቀረ፡ ተሴስዮ፡ ሣዕር፡ እምበሊዐ፡ ኅብስት፡ Lud. ex Enc.; sive omisso እምነ፡ ut .

አዝረቅ

i.e. ٲَزْرَقُ caeruleus^la: ብንተ፡ አዕይንቲሁ፡ አዝረቅ፡ (scriptum est አቅረዝ፡ ) ከመ፡ ኒል፡ ; አልባስ፡ ዘሕብረ፡ አዝረቅ፡

አስሐትያ

et አስሐቲያ፡ , m. et fem. [num ab አስሐተ፡ i.e. הִשְׁחִית vel ሰሐጠ፡ repetendum et id quod perniciosum^lavel noxium est^laexponendum? an سَقِيطٌ comparandum videtaur?] nix^la, pruina^la, grando^la, gelicidium^la, gelu^la, glacies^la: χιών ; ; πάχνη ይዘርዎ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ለጊሜሁ፡ ወእምከመ፡ ረግዐ፡ አስሐትያ፡ ይትፈለጽ፡ ከመ፡ ስባራተ፡ ማህው፡ ; ; ; አስሐትያ፡ ቀጢን፡ (v. ቀጣን፡ ) ; አስሐትያ፡ ክረምት፡ ; πάγος ; ; ቍር፡ ወአስሐትያ፡ πάγος καὶ ψῦχος ; አስሐትያ፡ ይረግዕ፡ ዲበ፡ ማይ፡ ; ; χάλαζα ; እብነ፡ አስሐትያ፡ ; κρύσταλλος Platt; praeterea in locis aliis, ubi quae voc Graeca respondeat haud satis liquet: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዝናም፡ ወአስሐትያ፡ አጥፍኡ፡ እሳተ፡ Enc.; ከመ፡ አስሐትያ፡ ዘተሰደ፡ በነፋስ፡ ቀጢን፡ Enc.; ማይ፡ ርግዕት፡ እምአስሐትያ፡ (gelu) – : አስሐትያ፡ ዘ፡ ውርጭ።

አእከለ

II,1satis habere^la: አእከልኩ፡ ; ከመ፡ አእኪልየ፡ (v. ጸጊብየ፡ ) ኢይኩን፡ ሐሳዌ፡ ; ; ለ፡ pers. ( für einen ): ያአክል፡ ለኵሉ፡ ዘጸውዐ፡ ; ለ፡ rei: አእከለ፡ ለቤዝወቱ፡ ; Infin. (Acc.) inservit significando adverbio satis^la, ut: ሶበ፡ አእከለ፡ ተምህሮ፡ መዝሙረ፡ ዳዊት፡ postquam satis didicit^la, , vel በ፡ Infin., ut: ወአእከሉ፡ በርእይ፡ : satis viderunt^la .

ተሰይሐ

vel ተሰየሐ፡ (dubium utrum III,1an III,2?) morbo^la ሲሕ፡ laborare^la: (episcopus si aegrotat, medicamenta adhibeat) ከመ፡ ኢይሰያሕ፡ ወኢይንበር፡ መፃጕዐ፡ ወኢይፀራዕ፡ ግብረ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡

ጽሉእ

odio habitus^la, invisus^la, odiosus^la, odibilis^la: ብእሲት፡ ጽልእት፡ እምንእሳ፡ ; F.N. 33,5; ለእመ፡ ኮነ፡ ውእቱ፡ ግብር፡ ጽሉአ፡ እምኢገብርዎ፡ ; ለ፡ alicui: ጽሉእ፡ ለአሕዛብ፡ ; vel በኀበ፡ , ut: ጽሉእ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ትዕቢት፡ ; ; ; ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ምኑን፡ ወጽሉእ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; de bestiis: ከመ፡ ከልብ፡ ጽሉአ፡ ይከውን፡ ; . ( etiam quaedam exempla sub ጽዑል፡ ).

ንዝህሉል

et እንዝህሉል፡ dissolutus^la( liederlich , et n. 1034negligens^la, socors^la, et libidinosus^la, prodigus^la, nequam^la): inobediens erat et ተደመረ፡ ምስለ፡ አኀው፡ (monachis) ንዝህሉላን፡ ; ተዐቃቢ፡ ; de sacerdotibus malis, Apoc. Mar. Joh.; filius እመ፡ ኮነ፡ ንዝህሉለ፡ ( unordentlich ) በግብሩ፡ F.N. 24,3; qui rem suam familiarem dissipat ዝንቱ፡ እንዝህሉል፡ ውእቱ፡ በሥርዐቱ፡ ወንዋዩ፡ et in custodiam committendus est ከመ፡ ካዕበ፡ ንዝህሉለ፡ ኢይኩን፡ በሃይማኖቱ፡ F.N. 32.

ተጠውመ

III,1convolvi^la, complicari^la: ይጠወም፡ ሰማይ፡ ከመ፡ መጽሐፍ፡ ἐλιγήσεται ; ሰማይ፡ ተጠውመት፡ ( ተጠወመ፡ ) ከመ፡ ክርታስ፡ ; .

a)duplicari^la: ወእመት፡ ይጠወም፡ ውስተ፡ ገጸ፡ ትሔ፡ πῆχυς ἐπισυναγόμενος n. 1239 .

b) ርብዕ፡ quadruplicari^lavel quadrari^la: መቅደሱ፡ ዘይጠወም፡ ርብዕ፡ ὁ ναὸς ἀναπτυσσόμενος τετράγωνα . – : ተላወየ፡ ወተጠውመ፡ ዘ፡ ተጠቀለለ።

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose