Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

1)esse^la, existere^la. Neque tamen ad praedicatum cum subjecto copulandum adhiberi solet, sed existentiam subjecti nudam ponit, aut absolute, aut tamquam in aliquo loco, statu, tempore, actione versantis: ሀሎ፡ ፩ ብእሲ፡ ; . ኢትፍቱ፡ ሀልዎ፡ ምስሌሆሙ፡ . ሀሎኩ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; በአምጣነ፡ ሀለውኩ፡ ; ኢትፍራህ፤ ሀሎኩ፡ ምስሌከ፡ ; n. 4 ; ; እግዚኦ፡ ሀሎከ፡ ማእከሌነ፡ ; ይከውኑ፡ ከመ፡ ዘኢሀለዉ፡ ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

a)Creberrime ipsum Perf. ሀለወ፡ notionem temporis praesentis suggerit: አንበሳ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς ; አይቴ፡ ሀሎ፡ ubi est?^la ; ; ; ; አነ፡ ውእቱ፡ ዘሀሎ፡ ἐγώ εἰμι ὁ ὤν ; ሀለወ፡ ወኢሀለወ፡ ἦν καὶ οὐκ ἔστι ; sed haud minus frequenter ሀለወ፡ tempore praeterito vertendum est: ጸሐፍ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ክርታስ፡ ; ሀሎኩ፡ አነ፡ ኀበ፡ ፈለግ፡ ; ; ; ; ; . Imperfectum tempus futurum significat: ወለዓለምኒ፡ ትሄሉ፡ ; ; ; ; ; sed etiam de tempore praesenti usurpatur: ዘሀሎ፡ ወይሄሉ፡ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν ; ; የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ወኢይሄሉ፡ እንከ፡ . De enuntiationibus conditionalibus conferre licet exempla ; ; ; ኀበ፡ ሀሎ፡ ደመና፡ ህየ፡ ሀሎ፡ መንፈስ፡ ; et al.

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

c)Nonnunquam ope verbi ሀለወ፡ praedicatum subjecto copulatur; quod si fit, praedicatum in ponere licet ( gramm.p. 346): ለዘ፡ ሀለወ፡ ድልወ፡ ei, qui paratus fuerit^la ; ; sed notio existendi huic verbo tam firmiter inhaeret ut praedicatum appositionis instar saepius in Nomt. ponatur: ሀለወ፡ ድፉን፡ ; ; ወእሙንቱሂ፡ ሀለዉ፡ ቅዉማን፡ al.

d)Aethiopes verbum ሀለወ፡ cum Imperfecto alius verbi componunt, ut durationem actionis denotent, sive in tempus praeteritum incidat: ሀሎኩ፡ እሰክብ፡ dormiebam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; sive in Praesens: ሀሎ፡ ይነብር፡ በየማነ፡ እግዚአብሔር፡ , vel praesens instans: ይመጽእ፡ ሀሎ፡ venturus est^la ; ትሠጠም፡ ሀለወት፡ ; ሀለወት፡ ትወልድ፡ ; sive in futurum አንተ፡ ሀለወት፡ ትትፌጸም፡ ; Platt; ዘይከውን፡ ሀሎ፡ . Simili modo cum alius verbi Infinitivo verbali coniungitur, eodem sensu: ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ ἴσθι πεποιθώς et al.; nec non እንዘ፡ Imperf. sequi potest: በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡ ሀለውኩ፡ እንዘ፡ እዜከሮ፡ ለእግዚአብሔር፡

e)Opponitur ዘሀሎ፡ id quod est^lai.e. praesens^laei quod venturum vel futurum est ( ዘይመጽእ፡ , ዘይሄሉ፡ , ዘይከውን፡ ) ; ( τὰ ἐνεστῶτα ) , quamquam aliis in locis ዘሀሎ፡ id, quod factum est^la τὸ γεγονός , significat, .

f)Theologis et philosophis ሀልዎ፡ et ሀልዎት፡ est existentia^la, essentia^la, ut እግዚአብሔር፡ አምጻኤ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ Deus qui totum mundum^la ἐκ τοῦ μὴ εἶναι εἰς τὸ εἶναι perducit^laFal. f. 83; እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ እምሀልዎ፡ አግብኦ፡ ውስተ፡ ሞት፡ ; Hippocrates et Galenus docent: ነፍስሰ፡ ኢትሄሉ፡ ዘእንበለ፡ ዳእሙ፡ በሀልዎተ፡ ሥጋ፡ ወተኀልፍ፡ በኅልፈታ፡ ሀልዎታት፡ entia^la( τὰ γεγονότα ) saepissime in Chrys., ut

2)instare^la, futurum esse^la: ክልኤቱ፡ ዓመት፡ ኀለፈ፡ ዘረኃብ፡ ወዓዲ፡ ሀሎ፡ ኀምስቱ፡ ዓመት፡ ; . Construi solet cum , verbi, ut conveniat Graeco μέλλειν Infin. n. 5( gramm.p. 138): እለ፡ ሀለዎሙ፡ ይእመኑ፡ ቦቱ፡ οἱ μέλλοντες πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ ; ; ; ; ; ; vel simplici Futuro Graeco: ; ; ; ; . Haud raro ሀልዎ፡ post verbi collocatur; ያእምርዎ፡ ሀለዎሙ፡ ; ; ; . Sed multis aliis in locis haec phrasis Graeco δεῖ seq. Infin., Latino oportet^la, necesse est^larespondet, quippe cum ሀለወ፡ cum conjunctum significare possit convenit ei, ut^lavel oportet^la( infra ). Ita legitur: ሀለወክሙ፡ ትትወለዱ፡ δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ; ; ; ; . Etiam ከመ፡ subjunctivo praeponere licet: ሀለወኒ፡ ከመ፡ እዜንዎን፡ Rarius libri et mss. et impressi in hac phrasi pro verbi Imperf. praebent: ሀለዎ፡ ይትሌዐል፡ Caeterum non modo ሀለወ፡ cum , sed etiam verbum ሀለወ፡ personaliter flexum, Subjunctivo praepositum, idem significare potest: ዘሀለወ፡ ይኩን፡ ; ; ; ሀሎነ፡ ኵልነ፡ ንብጻሕ፡ ; Polygl., ሀለውነ፡ ንሕምም፡ { : Weninger, Verbalsystem^lap. 271, n. 430}.

3)exstare^la, reperiri^la, esse^la: እስመ፡ ሀሎ፡ ዘያሐምም፡ ἔστι γὰρ ὁ ταπεινῶν ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ልሂቅኒ፡ ወአእሩግኒ፡ በኀቤነ፡ ሀለወ፡ ; ; ; ; ; ኢሀሎኑ፡ ህየ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኢሀለወት፡ ኀበ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ οὐχ εὑρέθη ; ; ኵሉ፡ ዝንቱ፡ ኢሀለወ፡ ኀበ፡ ጻድቃን፡ haec omnia apud justos non reperiuntur^la( accidunt^la) ; ሀሎ፡ ኀቤከ፡ πάρεστί σοι , subest tibi^la, .

4)durare^la, manere^la, vivere^la, esse^la: ዘይሄሉ፡ ለዓለም፡ μένων εἰς αἰῶνα ; ; ዘሀለወ፡ ዘልፈ፡ 1 ; ወአንተሰ፡ ትሄሉ፡ σὺ δὲ διαμένεις ; አብያተ፡ ጻድቃን፡ ይሄልዉ፡ οἶκοι δικαίων παραμένουσι ; ; ሕሊና፡ ልብከ፡ ኢይሄሉ፡ ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ jusjurandum non servat^la ; ሀልዎትከ፡ በዝ፡ ἀντέχεσθαι ἐν τούτῳ ; ሀልዉ፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ኢትሄሉ፡ ለዓለም፡ οὐ κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ; perdurare^la ; opponitur ተሀጕለ፡ ; nonnunquam synonymum est verbo ሐይወ፡ ut ወቦ፡ እለሂ፡ ሀለዉ፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; እመ፡ ሀሎኩ፡ ትሬኢ፡ ወእመ፡ ሐየውከ፡ ታአምሮ፡ , nec non ይሄሉ፡ በተስፋ፡ κατασκηνώσει ἐπ᾽ ἐλπίδι .

5)versari in aliqua re^la: ውስተ፡ መስሎ፡ ነገር፡ ኢይሄልዉ፡ ; እንዘ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ማሕምመ፡ ወሊድ፡ ; ኢሳይያስ፡ ሀሎ፡ በራእየ፡ እግዚእ፡ .

6)se habere^la(de valetudine, conditione, caet.), quo sensu ኮነ፡ usitatius est: ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; ናአምር፡ ዘከመ፡ ሀለዉ፡ πῶς ἔχουσι ; እፎ፡ ሀሎከ፡ quomodo vales?^laLud.

7)adesse^la, praesentem esse^la: ኢሀሎ፡ ምትየ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ πάρεστι ; ; ; ; ለእመ፡ ኢሀሎኩ፡ ἀπὼν ; ; ሀልዎ፡ በሥጋ፡ παρουσία τοῦ σώματος ; ; ; ; ; በሀልዎተ፡ ሰብእ፡ coram hominibus^la ; ኵልነ፡ እለ፡ ሀሎነ፡ ዝየ፡ omnes qui adsumus^la ; ለኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ omnibus, qui aderant^la

8)Ubi subjunctum habet, ሀለወ፡ pariter ac ኮነ፡ significare potest: convenit ei^la, decet eum^la, cadit in eum^la, ut እመቦ፡ ዘስሕተ፡ ውስተ፡ ዘከመዝ፡ ግብር፡ ሀለዎ፡ n. 6 ንስሓ፡ ፫ ዓመት፡ ፍጹም፡ poenitentia triennii integri ei injungenda est^la b. Ita saepissime cum Subjunctivo verbi construitur, supra Etiam sine pronomine subjuncto eundem sensum habet : ዘኢሀሎ፡ τὰ μὴ δέοντα (Platt: ዘኢህልው፡ ).

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ለምጽ ለምጽ

ለምፅ፡ m. et fem. ( ) lepra^la[amh. ; in caeteris linguis lepra^laaliis nominibus vocatur צָרַעַת , ܓܰܪܒܳܐ , بَرَصٌ ( وَضَحٌ ) سَلَعٌ ( ጸልዕ፡ ). Aethiopico nomini Ludolfus comparavit نَمَشٌ maculae cutis^la, diverso colore conspicuae^la, pec. albo et nigro^la; aliis lentigo^la, quae radix convenit cum نَمِرَ maculis punctisque respersus fuit^la, نَمِرٌ נָמֵר ܢܶܡܪܳܐ , ነምር፡ pardus^la; ( مُنَمَّعٌ ); proprius ad sonos vocis aeth. accedit لَمَظٌ alba macula^la(in labio equi inferiore), لُمْظَةٌ , أَلْمَظُ equus, qui^laeam habet^la, sed videas annon ለምጽ፡ a deradendo^la, scabendo^la( ለመጸ፡ ) dictum sit, sicut ܓܰܪܒܳܐ ] ; ; ; ; ለምጽ፡ አኀዞ፡ ; ; 4 ; ሠረጸ፡ ለምጽ፡ ውስተ፡ ፍጽሙ፡ ; ወነበረ፡ ውስተ፡ ለምጽ፡ እስከ፡ አመ፡ ሞተ፡ . Adjectivum leprosus^lagenitivo circumscribi solet: ዘለምጽ፡ , እንተ፡ ለምጽ፡ , እለ፡ ለምጽ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; . Saepissime in Syn., Clem., F.N., al. ለምፅ፡ m. et fem. ( ) lepra^la[amh. ; in caeteris linguis lepra^laaliis nominibus vocatur צָרַעַת , ܓܰܪܒܳܐ , بَرَصٌ ( وَضَحٌ ) سَلَعٌ ( ጸልዕ፡ ). Aethiopico nomini Ludolfus comparavit نَمَشٌ maculae cutis^la, diverso colore conspicuae^la, pec. albo et nigro^la; aliis lentigo^la, quae radix convenit cum نَمِرَ maculis punctisque respersus fuit^la, نَمِرٌ נָמֵר ܢܶܡܪܳܐ , ነምር፡ pardus^la; ( مُنَمَّعٌ ); proprius ad sonos vocis aeth. accedit لَمَظٌ alba macula^la(in labio equi inferiore), لُمْظَةٌ , أَلْمَظُ equus, qui^laeam habet^la, sed videas annon ለምጽ፡ a deradendo^la, scabendo^la( ለመጸ፡ ) dictum sit, sicut ܓܰܪܒܳܐ ] ; ; ; ; ለምጽ፡ አኀዞ፡ ; ; 4 ; ሠረጸ፡ ለምጽ፡ ውስተ፡ ፍጽሙ፡ ; ወነበረ፡ ውስተ፡ ለምጽ፡ እስከ፡ አመ፡ ሞተ፡ . Adjectivum leprosus^lagenitivo circumscribi solet: ዘለምጽ፡ , እንተ፡ ለምጽ፡ , እለ፡ ለምጽ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; . Saepissime in Syn., Clem., F.N., al. lamṣ

Grébaut
ለምጽ፡ lamṣ «lèpre^fr» ― ለምጽ፡ , ለምጥ፡ Ms. BNFabb217, fol. 14r. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
ዘለምጽ፡ zalamṣ «lépreux^fr» ― ባለ፡ ለምጥ፡ Ms. BNFabb217, fol. 14r.
26

Leslau
ለምጽ፡ lamṣ , ለምፅ፡ lamḍ leprosy^en, scab^en
ዘለምጽ፡ za-lamṣ , እለ፡ ለምጽ፡ ʾǝlla lamṣ leper^en, lit. ‘of (who has, have) leprosy’ 316a

lamṣ

መጠወ

I,2[vicina sunt נָתַן et ܢܬܰܠ ; نَطَا IV in dialecto Jemanica i.q. أَعْطَا dedit^la];

1)porrigere^la, praebere^la, ministrare^laet ለ፡ vel : አልቦ፡ ዘይሜጥወኪ፡ እዴሁ፡ nemo tibi porrigit manum^la ; መጥወኒ፡ እዴከ፡ (promissi confirmandi causa) ; ; መጠውኩ፡ ዘባንየ፡ ለመቅሠፍት፡ ; ; ; alicui ministrare^la(aliquid) ; ; ; διακονεῖν , ὑπηρετεῖν ; saepissime: praebere panem et calicem, ministrare corpus et sanguinem Christi: ጽዋዐ፡ ይመጡ፡ ዲያቆን፡ ; ; መጠዎ፡ ቍርባነ፡ ; መጠዎ፡ ሥጋሁ፡ ወደሞ፡ ለክርስቶስ፡

2)tradere^la, reddere^la, (alicui aliquid) ; ; ; ; ; in specie: in potestatem alicujus tradere vel reddere, et ለ፡ ut ; እለ፡ ሎሙ፡ መጠውከነ፡ ; ለነፍስ፡ እኪት፡ ኢትመጥወኒ፡ ; ; አነ፡ እሜጥወክሙ፡ ለኵናት፡ ; ; vel : ኢትመጥዋ፡ ለብእሲት፡ ነፍሰከ፡ ; ; vel et ውስተ፡ ut: መጠዎሙ፡ ውስተ፡ ጽልመት፡ ; ከመ፡ ይመጥዎሙ፡ ውስተ፡ ኵናት፡ ; ከመ፡ ይመጥውዋ፡ ውስተ፡ እደ፡ ዘይረግዝ፡ ; ; ; ; vel simpl. : መጠዎ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ኀጣውኢነ፡ ; ; . In specie: tradere animam i.e. aut reddere^la(Deo) vel exspirare^la ; Enc.; aut profundere^la: ዘይሜጡ፡ ነፍሶ፡ በእንቲአከ፡ ; መጠወ፡ ነፍሶ፡ ህየንቴከ፡ ; ; ; ; item: መጠወ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ .

maṭṭawa

Grébaut
መጠወ፡ maṭṭawa I,2 ይሜጡ፡ , ይመጡ፡ «consigner^fr, donner^fr» ― ሰጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47v.
116

Leslau
መጠወ maṭṭawa hand over^en, deliver^en, give over^en, grant^en, surrender^en, consign^en, present^en, transmit^en 374a

ዕርፍ

, fem. et m.

1)cochlea^lar^la[ غَرَفَ hausit^laaquam manu aliave re]: ግበር፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ ዛቲ፡ ዕርፈ፡ መስቀል፡ ( cochlear crucis^la) ለሠሪዐ፡ ሥጋሁ፡ ወደሙ፡ ; ; ዲያቆን፡ ኢያጥምቅ፡ ወኢያቅርብ፡ በእዴሁ፡ ዘእንበለ፡ እምጽዋዕ፡ በዕርፈ፡ መስቀል፡ F.M. 31,2; Graecis appellatur λαβὶς ἁγία , ,6,79; Renaudot lit. orient. I p. 195

2)vomer^la, aratrum^la, ; ዘያጸንዕ፡ ዕርፎ፡ ὁ κρατῶν ἀρότρου ; ; ወዕርፈ፡ ወመንኰራኵረ፡ καὶ τὸ ἄρατρον ; Apostoli እለ፡ ሐረስዋ፡ ለምድር፡ በዕርፈ፡ መስቀል፡ ወዘርኡ፡ መዝገበ፡ ቃልከ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Mavâs. n. 60; Lit. Joh.;

3)Dubium quid significet ዕርፍ፡ in loco F.N. 33,4, : latroni ne vendant arma ወኢዕርፈ፡ ለጕሕላዊ።

ʿǝrf ዕርፈ፡ መስቀል፡ ʾǝrfa masqal ‘spoon serving for administering the Eucharist’ 70a; ወዕርፈ፡ መስቀል፡ ዘወርቅ፡ ፩፡ ‘1 cucchiaio eucaristico d’oro^it’ 43 l. 25 (ed.), 36 l. 23–24 (tr.); ፫፡ ዕርፈ፡ መስቀል፡ ዘብሩር። ‘3 ʿerfa masqal en argent^fr’ 13 l. 8 (ed.), 14 l. 4 (tr.), ወርቅ፡ ዕርፈ፡ መስቀል፡ ፩። ‘un ʿerfa masqal en or^fr’ 71 l. 2 (ed.), 85 l. 14–15 (tr.), መስቀል

Leslau
ዕርፈ፡ መስቀል፡ ʾǝrfa masqal spoon serving for administering the Eucharist, lit. ‘spoon of the cross’ (it is so called because the handle has a little cross) 70a

ተአንገደ

III,1

1)peregre abire^lavel esse^la, peregrinari^la, iter facere^la: ውስተ፡ ተአንግዶ፡ in peregrinatione^la( ξενιτεία ) ; እለ፡ ሖሩ፡ ወተአንገዱ፡ ; ጥበብ፡ ዐርክ፡ ይእቲ፡ በውስተ፡ ተአንግዶ፡ ወሞገስ፡ ይእቲ፡ በውስተ፡ ጉባኤ፡ Fal.; ባዕልሰ፡ በዓለ፡ ቤት፡ ውስተ፡ ተአንግዶ፡ ወነዳይሂ፡ እንግዳ፡ በቤቱ፡ ; ; ὁ Λόγος ተአንገደ፡ ምስለ፡ ያዕቆብ፡ ( ; ; ; ; ; ) ; .

2)hospitio excipi^la, hospitem esse^la, deversari^laapud aliquem: ሶበ፡ ተአንገደ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ ቤተ፡ አብርሃም፡ ( ) ; እለ፡ ተአንገዱ፡ ኀቤሆሙ፡ ξένοι ;

ሖረ

I,1[i.q. سَارَ profectus fuit^la, §39.b; حَارَ ( حَوْرٌ ) significat redire^la] (potissimum in libris antiquioribus) ይሖር፡ et (in recentioribus plerumque) ይሑር፡ ( gramm.p. 147), verbum usu tritissimum

1)ire^la, incedere^la, vadere^la, proficisci^la: በእንግድዓኪ፡ ሑሪ፡ ; ዘየሐውር፡ በአርባዕ፡ , በእደዊሁ፡ ; ; ; ይንበር፡ ግሙራ፡ ወእምአመ፡ ኮነ፡ ኢሖረ፡ ; የሐውር፡ መልዕልተ፡ ባሕር፡ ከመ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ( περιπατεῖν ) ; ; መኑ፡ ዘየሐውር፡ ዲበ፡ አፍሓመ፡ እሳት፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊሐ፡ ; πορεύεσθαι ; ; ; ; al.

a)loci, qui petitur: ; ; ; ; ; ; ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ነሐውር፡ ; ; ; ሖረ፡ ርኁቀ፡ ብሔረ፡ ; loci, qui peragratur et viae, qua itur: የሐውር፡ ዐውደ፡ ሰማይ፡ ( διαπορεύεσθαι ) ; ; ; ; ; ; ኢትሖር፡ ፍኖተ፡ በዳ፡ ; የሐውር፡ እገሪሆሙ፡ ፍኖተ፡ ሰላም፡ ; ;

b)praepositionibus variis, ut በ vel ውስተ፡ viae { }. ; ተሐውር፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ al.; ኀበ፡ vel ውስተ፡ pers. vel loci petiti: ; ; ; ; እምእኪት፡ ኀበ፡ እኪት፡ የሐውሩ፡ ; የሐውር፡ ውስተ፡ ተውኔት፡ ወዘፈን፡ ; ሖሩ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ ; ; ቅድመ፡ praeire^la, praegredi^la: የሐውር፡ እግዚአብሔር፡ ፍጽመ፡ ቅድሜክሙ፡ ; .

2)in specie:

a)abire^la, discedere^la: በከመ፡ መጽኡ፡ ከማሁ፡ ሖሩ፡ ; ; ; ሑር፡ እምኔነ፡ ; እምኀበ፡ ; ሖር፡ βάδιζε , βάδισον ; ; ; .

b)egredi^la, proficisci^lain bellum: እለ፡ ሖሩ፡ ፀብአ፡ ; ሖሩ፡ ለፀብእ፡ vel ውስተ፡ ፀብእ፡ .

c) ሖረ፡ ፍኖተ፡ iter facere^la, peregrinari^la, ut: ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ ; vel navigare^la, ubi de itinere maritimo agitur: πλεῖν ( ህድአት፡ ).

d)usurpatur de rebus inanimatis, ut de aqua^la ; fluviis^la ሖሩ፡ አፍላግ፡ ውስተ፡ በድው፡ , terminis^la ;

3)metaph. ambulare^lai.e. vitae rationem aliquam sequi^la: ዘኢሖረ፡ በምክረ፡ ረሲዓን፡ ; ; ዘየሐውር፡ በጽድቅ፡ ; ዘከመ፡ ሖርኩ፡ ቅድሜከ፡ ; ኢሖሩ፡ በትእዛዝከ፡ ; ; ውስተ፡ ጽልመት፡ , ብርሃን፡ ; ; et in al. locis innumeris.

4)coire^la, inire^la, euphemistice, ኀበ፡ ut ኢትሑር፡ ኀበ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ ; ብእሲት፡ ኢትሑር፡ ኀበ፡ እንስሳ፡ ; ut: ሖረት፡ ካልአ፡ rom. ( ሖረ፡ ካልእተ፡ Platt) γαμήσῃ ἄλλην , quare adulterare^la, n. 114adulterium^laplerumque phrasi ሐዊረ፡ ብእሲተ፡ ብእሲ፡ significari solet: ; 13,9; ; ; ; creberrime in Canonibus, ut ; ; ; ; Obscoene de libidinibus naturae repugnantibus, bestiae: ዘየሐውር፡ እንስሳ፡ ; viri: እለ፡ የሐውርዎሙ፡ ወእለ፡ የሐውሩ፡ μαλακοὶ καὶ ἀρσενοκοῖται ; ላዕለ፡ ut: ኢትሑር፡ ላዕለ፡ እንስሳ፡ ; ዲበ፡ ut: እለ፡ የሐውሩ፡ ዲበ፡ ብእሲ፡ ( ἀρσενοκοῖται ) . – Voc. Ae.: ሖረ፡ አመልዐ፡ ሔደ፡

ḥora

Grébaut
ሖረ፡ ḥora I,1 የሐውር፡ , ይሑር፡ «aller^fr au figuré : coïter^fr, etc.» ― ሔደ፡ Ms. BNFabb217, fol. 26v.
56

Leslau
ḥwr ሖረ ḥora (yǝḥor, yǝḥur) go^en, go forth^en, proceed^en, depart^en, follow a way of life^en, have sexual intercourse^en
ዘይሐውር zayǝḥawwǝr a moving creature^en
249b

መከየድ

et መክየድ፡ , m. et fem. , መካይድ፡

1)res in quam quis pedem ponit,

a)scabellum^la, ὑποπόδιον , መከየደ፡ እገርየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἐπίβασις .

b)suggestus^la( Tritt ): ወቆመ፡ ዕዝራ፡ ላዕለ፡ መከየድ፡ (v. መክየድ፡ ) ዘዕፅ፡ ἐπὶ βήματος ξυλίνου ; .

a)planta^lapedis, vestigium^la(sec. Lud.: calx^la, calcaneus^la): ሰላም፡ ለሰኰናኪ፡ ወለመክየድኪ፡ (v. ወለመከየድኪ፡ ) እለ፡ ሖራ፡ ውስተ፡ … I ; በማእከለ፡ መካይደ፡ እገሪሁ፡ ወፅአ፡ ቍሰል፡ (sc. quia justo diutius steterat) ; ፍቅርከ፡ ሠረጸ፡ ውስተ፡ ልብየ፡ ወኮነ፡ ሥረዊሁ፡ እስከ፡ መካይድየ፡ ; መካነ፡ መከየደ፡ እገርየ፡ ὁ τόπος τοῦ ἴχνους τῶν ποδῶν μου ; passim διαβήματα ( ሰኰና፡ ) ; ; ; ; ዲበ፡ ኢዶምያስ፡ እሰፍሕ፡ መካይድየ፡ ἐκτενῶ τὸ ὑπόδημά μου ; .

b)pes^la, quatenus est mensura: F.N. 37 ( ምክያድ፡ ).

c)basis^lacolumnae: ዲበ፡ መከየደ፡ (v. ምክያደ፡ ) ብሩር፡ ; ; ; ; ; ; ; altaris . – Voc. Ae.:^la መከየድ፡ ብ፡ ጫማ፡

መከይድ makayd , 11a l.19; 18b l.9; 53b l.6 (ed.) ; xxxa : ‘(kaum für plur. መካይድ፡)’ Schemel^de, Tritt^de ( xxxa )

መኑ

interrog. ( gramm.§ 63; gramm.§ 147,b; gramm.§ 198,c). Nonnisi ad personas refertur, rarissime ad res, ut መኑ፡ የዐቢ፡ መንግሥተ፡ ሰማያትኑ፡ ወሚመ፡ ገነት፡ (aliter se habet phrasis መኑ፡ ስምከ፡ quam infra). Est gen. masc. et fem. , et ; quamquam nonnumquam praemisso እለ፡ a singulari distinguitur: እለ፡ መኑ፡ እሙንቱ፡ አኀውየ፡ ; ; እለ፡ መኑ፡ እሙንቱ፡ τίνες εἰσίν; Accusativus est መነ፡ , rarius መነሃ፡ ; ; መነሃ፡ እጼውዕ፡ Org.; sed passim etiam መኑ፡ ut ;

1)est interrogativum: quis^la, quae^la, qui^la, quae?^la መኑ፡ ዝንቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; መኑ፡ ይእቲ፡ ዛቲ፡ ; ; አንቲ፡ መኑ፡ አንቲ፡ ; ; መኑ፡ ውእቶሙ፡ እሉ፡ ; መኑ፡ ወመኑ፡ አንትሙ፡ ; መነ፡ ; ; ; ; Gen. notatur aut praemisso nominis statu constr.: ወልደ፡ መኑ፡ ዝንቱ፡ ; በርስተ፡ መኑ፡ እንከ፡ አኀድር፡ ; ; ; ; aut nota Gen. ዘ፡ , እንተ፡ , እለ፡ , ut: ዘመኑ፡ ዝአልባስ፡ ; ; ; ; ; እለ፡ መኑ፡ አንትሙ፡ ; praepositiones praemissas admittit: ለመኑ፡ ; ; ; ; ; ; በመኑ፡ ; ; ; ኀበ፡ መኑ፡ ; ; እምነ፡ መኑ፡ ; እምኀበ፡ መኑ፡ ; በእንተ፡ መኑ፡ ; al.

a)uter^la, utra?^la ; ; ; ; .

b)ad res refertur, ubi in his personarum notio inest: መኑ፡ ስምከ፡ ; ; ; ; ;

c)in interrogationibus obliquis: ; ; ; ; ; ; .

d) መኑ፡ እምነ፡ quis eorum?^la ; .

e)nomen sibi appositum cum መኑ፡ haud toleret, lat. qui^la, qualis?^la(vel pronomine adjectivo አይ፡ vel) phrasi መኑ፡ – ዘ፡ circumscribitur: መኑ፡ ( ውእቱ፡ ) ብእሲ፡ ጠቢብ፡ ዘይሌብዎ፡ ለዝንቱ፡ ; ; መኑ፡ ባዕድ፡ ዘ፡ ; ; .

f)intenditur interrogatio formulâ መኑ፡ ውእቱ፡ ዘ፡ quis tandem? quisnam? ubi est qui?^la መኑ፡ ውእቱ፡ ዘኢይስሕት፡ በአፉሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

2)optative usurpatur, vel Imperf.: n. 187 መኑ፡ ይሁበኒ፡ አእምሮ፡ ; ; ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ ; ; vel እም፡ ( እመ፡ ) Perf., ut: መኑ፡ እምአስተየኒ፡ ; ; ; ; ; ; ; vel simplice .

3)indefinitum fit adjecto ሂ፡ , quare dicas: መኑሂ፡ aliquis^la, aliqua^la( ullus^la, quisquam^la): ዘይዘብጥ፡ መነሂ፡ ; ; potissimum usitatur in sententiis negativis: ኢ፡ – መኑሂ፡ , አልቦ፡ – መኑሂ፡ nemo^laut ; ; ; ; ; ; ; ዘትጸልእ፡ ለሊከ፡ ኢትግበር፡ ለመኑሂ፡ ; et praemisso ወ፡ usurpatur ወኢመኑሂ፡ vel ወኢመኑ፡ et ne unus quidem^la, nemo omnino^la, ut ; ; . Memorabilis est locutio: ወለእመኒ፡ መኑ፡ ኮነ፡ ὅστις ἂν ᾖ (Platt: መኑሂ፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ ).

መኑ

a)uter^la, utra?^la ; ; ; ; .

b)ad res refertur, ubi in his personarum notio inest: መኑ፡ ስምከ፡ ; ; ; ; ;

c)in interrogationibus obliquis: ; ; ; ; ; ; .

d) መኑ፡ እምነ፡ quis eorum?^la ; .

f)intenditur interrogatio formulâ መኑ፡ ውእቱ፡ ዘ፡ quis tandem? quisnam? ubi est qui?^la መኑ፡ ውእቱ፡ ዘኢይስሕት፡ በአፉሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

መኑ

a)uter^la, utra?^la ; ; ; ; .

b)ad res refertur, ubi in his personarum notio inest: መኑ፡ ስምከ፡ ; ; ; ; ;

c)in interrogationibus obliquis: ; ; ; ; ; ; .

d) መኑ፡ እምነ፡ quis eorum?^la ; .

f)intenditur interrogatio formulâ መኑ፡ ውእቱ፡ ዘ፡ quis tandem? quisnam? ubi est qui?^la መኑ፡ ውእቱ፡ ዘኢይስሕት፡ በአፉሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

ባሕር

, fem. et m. , [ بَحْرٌ ܒܰܚܪܳܐ ] አብሕርት፡ { etiam ባሕራት፡ var. in }

1)mare^la, lacus magnus^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ይነግድዋ፡ ለባሕር፡ ; ባሕር፡ ዘይትሀወክ፡ ; እለ፡ መንገለ፡ ባሕር፡ αἱ παραωαλάσσιοι ; አብሕርት፡ ; ; ; ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ባሕረ፡ ኤርትራ፡ ; ; ; ; ; ; ባሕር፡ ኬኔሬት፡ ; ባሕር፡ ዘገሊላ፡ ; ; Matth, 4,15; ባሕረ፡ ሚኦት፡ ; ባሕር፡ ምዉት፡ ; ባሕረ፡ ጥብርያዶስ፡ ; ባሕረ፡ ጸና፡ in Abyssinia, . I,8. n. 112.

a)de fluviis magnis: ; ባሕረ፡ ኒል፡ ; ; ተከዜ፡ ዮርዳኖስ፡ ባሕር፡

b)de labro vel lavacro magno: ባሕር፡ ዘብርት፡ mare aheneum^la ; ;

c): ባሕረ፡ እሳት፡ ; Johannes Apostolus cognominatur ባሕረ፡ ጥበባት፡

2)in Bibliis secundum Hebraeorum loquendi usum: plaga occidentalis^la n. 494 ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

bāḥr
ባሕረ፡ ሊባ፡ bāḥra libā northwest^en ወእመ፡ ይትከሀሎሙ፡ ይብጽሑ፡ ፊንቄ፡ ወይክ(ር)ሙ፡ ውስተ፡ ቀሬጤ፡ ዘአንጻረ፡ ባሕረ፡ ሊባ፡ ‘if it were possible for them, to reach Phoenicia and winter in Crete, which is facing northwest (?)^en’ 73 (ed.), 50 (tr.) (‘In some sources, baḥr and liba refer to opposite directions, the former to northeast and the latter to southwest. In others baḥr is southwest and liba northwest. How “baḥrä liba ” stood for “northwest” ( χῶρος ) is not clear.’ 50 n. 233) ሊባ፡

Grébaut
ባሕረ፡ ሐሳብ፡ bāḥra ḥassāb «chronologie astronomique et historique^fr» Ms. BNFabb217, fol. 23v., ሐሳብ፡
49

Leslau
ባሕር፡ bāḥr west^en, northwest^en, north^en 91b
ባሕረ፡ ሐሳብ bāḥra ḥassāb Treatise on Computation^en, ሐሳብ፡ 245a
ባሕር፡ ምውት bāḥr mǝwwǝt the Dead Sea^en, ምዉት፡ 375b

Cross-references:

a) part of (lake) ባሕረ፡ ሳፍ፡

b) part of (personal name) e.g. ባሕር፡ ሰገድ፡ , ባሕረ፡ አስግድ፡

c) part of (sea) ባሕረ፡ ኢያሪኮ፡

d) for ማእከለ፡ ባሕር፡ ማእከል፡ (TraCES)

e) for ሥዩመ፡ ባሕር፡ ሥዩም፡ (TraCES)

f) for አተረ፡ ባሕር፡ ዐተር፡ (TraCES)

መንግሥት

, m. et fem. , መንግሥታት፡ regnum^la

a)terra regi subjecta cum incolis: ; ; ; ; ; ( νομός ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ መንግሥት፡ ; ( γενεαί ); ለኵሉ፡ መንግሥቱ፡ πᾶσι τοῖς ὑπ᾽ αὐτόν ; ἔθνος ; ለኵሉ፡ መንግሥታተ፡ ምድር፡ ; ; መንግሥታት፡ ዐበይት፡ ; ; ; ; መንግሥተ፡ ሰማያት፡ ; መንግሥተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; (nonnumquam መንግሥት፡ pro መንግሥተ፡ ሰማያት፡ , Lud. e Mss. Colb.).

b)potestas^lavel dignitas regia^la, imperium regium^la, ; ; ; ; ; መንግሥት፡ ትትፋለስ፡ እምሕዝብ፡ ለሕዝብ፡ ; ; ; መንግሥታ፡ የሀብ፡ ንጉሥ፡ ለካልእት፡ ብእሲት፡ ; ፀረፍክሙ፡ ላዕለ፡ መንግሥትየ፡ (i.e. majestati meae^la) Lud. ex Hist. VII Puer.; አመ፡ ፲ወ፬ ዓመተ፡ መንግሥቱ፡ ለሕዝቅያስ፡ ; ; ; ; ዘእንበለ፡ መንግሥት፡ ἀβασίλευτος ; ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως .

c)familia regis^la, progenies regia^la, rex^la(vulgo: majestas^la): እምዘመደ፡ መንግሥት፡ ; ; እምውሉደ፡ መንግሥት፡ ; ኵሉ፡ ዘርአ፡ መንግሥት፡ ; ውስተ፡ ጻድቃት፡ ምስማዓተ፡ መንግሥት፡ ኢይሰማዕ፡ ሥሕጸታት፡ Cyr. ad

d)crebro statui constructo subjungitur ad exprimendum adjectivum regius^la: በዓል፡ ከመ፡ በዓለ፡ መንግሥት፡ ; መንበረ፡ መንግሥት፡ ; መስጢረ፡ መንግሥት፡ ; ; ቤተ፡ መንግሥት፡ sedes regia^la ; አብያተ፡ መንግሥት፡ regia^la ; ቤተ፡ መንግሥታ፡ ; .

mangǝśt

Cross-references:

a) for ርእሰ፡ መንግሥት፡ ርእስ፡ (Leslau)

b) for ደብተራ፡ መንግሥት፡ ደብተራ፡ (TraCES)

ዕጹብ

1)durus^la, asper^la: ግብር፡ ዕጹብ፡ ἔργα σκληρά ; ; ጽኑዕ፡ ወዕጹብ፡ መዐቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ἰσχυρὸν καὶ σκληρόν ; ትእዛዝ፡ ዕጹብ፡ γνώμη ἀναιδής ; de verbis: ; ዕጹብ፡ ዜና፡ ; አውሥኦሙ፡ ቃላተ፡ ዕጹባተ፡ ; ይትናገሩ፡ ዕጹባተ፡ ; de factis: ዕጹባተ፡ ገብረ፡ ; consiliis: እለ፡ መከሩ፡ ዕጹባተ፡ .

a)de homine: immitis^la, austerus^la .

b)de sorte adversa^la: ዕጹብ፡ ይረክበኒ፡ ; .

c)de bestiis: ferus^la, ferox^la, አዘዘ፡ ይእስርዎ፡ ውስተ፡ እገሪሆሙ፡ ለአፍራስ፡ ዕጹባን፡ ዘእንበለ፡ ይትለጐም፡

2)gravis^la,

a)molestus^la, oneri^la: ; ; ክቡድ፡ ወዕጹብ፡ δύσχρηστος ; በኀበ፡ ጠቢብ፡ ዕጹብ፡ አስተሐቅሮ፡ φρόνιμος βαρυνθήσεται ἀτιμίᾳ ; ; ; ዛቲ፡ ዕጽብት፡ σκῶλον τοῦτο ; በግብር፡ ዕጹብ፡ ex necessitate^lavel coactus^laF. 26,5.

b)vehemens^la: ለእመ፡ ዕጹበ፡ ኮነ፡ ሕማሙ፡

c)gravitate impeditus^la: ዘዕጹብ፡ ልሳኑ፡ .

d)de pretio: ዘዕጹብ፡ ሤጡ፡ πολυτελής pretiosus^la ; ; . al.

3)difficilis^la, arduus^la: ; ዕጹበ፡ ሰአልከ፡ ; ; ; ; n. 1021 ዕጹብ፡ ለተናግሮ፡ ; ግብር፡ ዕጽብት፡ ለገቢር፡ ; ዕጹብ፡ ቀሊል፡ ለከ፡ Deg.; አእምሮታ፡ ለዛቲ፡ ዕጽብት፡ ላዕለ፡ ሰብእ፡

4)difficilis intellectu^la, mirandus^la, mirus^la, stupendus^la: ዕጹብ፡ ኀይሉ፡ θαυμαστή ; ; ህየ፡ ዕጹብ፡ ግብሩ፡ ወነኪር፡ ; ገብረ፡ ዕጹበ፡ ላዕሌሆሙ፡ τέρατα ; ዕጹብ፡ ለዐይን፡ ሥነ፡ ጽዕዱቱ፡ ἐκθαυμάσει ; ; ዕጹብ፡ ከመ፡ ያስተባሪ፡ ; ዕጹብ፤ ይመስሎ፡ ዝንቱ፡ ለጦብያ፡ ( mirum^la!^la) ; ያማስን፡ ዕጹባተ፡ θαυμαστὰ διαφθερεῖ .

5)difficultatibus circumventus^la: ዕጹባን፡

a) እምዕጹብ፡ vel በዕጹብ፡ difficulter^la, aegre^la, vix^la: እምዕጹብ፡ μόλις ; ; (seq. እመ፡ ); ; ; Platt; ; ; μόγις ; δυσκόλως ; በዕጹብ፡ ; ; ;

b) ዕጹበ፡ duriter^la, moleste^la: ጻመወ፡ ወተጋደለ፡ ዕጹበ፡ Enc.

ረድኤት

, nonnumquam ረዲኤት፡ (in libris antiquioribus, n. 315ut ) vel ረዳኤት፡ ( ) , m. et fem.

1)auxilium^la, adjumentum^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ወፅኡ፡ ለረድኤትክሙ፡ ; እለ፡ መጽኡ፡ ረድኤተ፡ ምስለ፡ ዳዊት፡ ; Gen. obj. በረድኤተ፡ ሰብእ፡ መዋቲ፡ ; ἐνέργεια ; .

2)socius operis^la, adjutor^la, adjutores^la( συνεργός , συνεργοί ) 1 Platt; ; ; ; βοηθός .

ሰገደ

I,1[ סָגַד ܣܓܶܕ سَجَدَ ] ይስግድ፡ , se prosternere^lavel procumbere^lacoram aliquo, fronte humum tangendo, honoris testificandi vel adorandi causa; provolutum in genua vel prostratum in terra humillime adorare^la, submisse venerari^la, precibus venerari^lahomines, Deum ( προσκυνεῖν ): ሰገደት፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ሰገደ፡ በብረኪሁ፡ ; ይሰግዱ፡ በገጾሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; ; : ; ; ለ፡ pers.: ይሰግዱ፡ ሎቱ፡ ኵሎሙ፡ ; ; ; ; ይሰግዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; Ep. ; : ደነኑ፡ ወሰገዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ይሰግዱ፡ ለፀሓይ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ ለስሙ፡ ይስግድ፡ ኵሉ፡ ብርክ፡ ; ቅድመ፡ ; ; ; ሰገደት፡ ታሕተ፡ እገሪሁ፡ ; : ንሰግድ፡ ወሰጊደነ፡ n. 399 ንገብእ፡ ; ; ያስተበርክ፡ ወይሰግድ፡ ወይጼሊ፡ ; እለ፡ መጽኡ፡ ይስግዱ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; . Nota locum: ይከውን፡ ጸሎት፡ በሰንበት፡ ዘእንበለ፡ ሰጊድ፡ ዲበ፡ ምድር፡ አላ፡ በደኒን፡ ወአትሕቶ፡ ርእስ፡

ሰንሰል ሙቁሕ

, ሰናስል፡ [ שַׁרְשְׁרָה שַׁלְשֶׁלֶת ܫܺܝܫܰܠܬܳܐ سِلْسِلَةٌ ]

1)catena^la ἅλυσις Platt; ; ሰናስል፡ ዘኀጺን፡ ; ; አሰሮ፡ በሰናስል፡ ; ሰናስለ፡ ዘኀጺን፡ σειρὰ χρυσῆ ( fem. ) ; አሰሮ፡ በሰናስል፡ ; ሰናስለ፡ ወርቅ፡ ; መዋቅሕት፡ ወሰናስል፡ ; χειροπέδη manica^la: እለ፡ ሙቁሓን፡ እደዊሆሙ፡ በሰናስል፡ ; .

2)catenula opere plexili vel tortili facta^la ; C; – Voc. Ae.^la: ሰናስል፡ ገሪሳት፡ መዋቅሕት፡ ብ፡ ሰንሰቱ።

1)vinctus^la, vinculis constrictus^la: እግር፡ ሙቁሕ፡ ; ሙቁሓን፡ እደዊሆሙ፡ እለ፡ ሙቁሓን፡ እደዊሆሙ፡ በሰናስል፡ ; Platt. n. 911

2)in vincula conjectus^la, carcere inclusus^la, in custodia habitus^la, captivus^la: ; ሙቁሓን፡ (v. ሙቃሓን፡ ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ሙቅሕታት፡ ትነብር፡ ነፍሶሙ፡ (Platt minus bene: ሙቁሕታ፡ ) .

muquḥ , fem. ሙቅሕት፡ muqǝḥt ; ሙቁሓን፡ muquḥān , fem. ሙቁሓት፡ muquḥāt

Grébaut
ሙቁሕ፡ muquḥ , ሙቁሓን፡ muquḥān «enchaîné^fr, lié^fr» ― እስር፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
ሙቅሕት፡ muqǝḥt fem. , ሙቁሓት፡ muquḥāt «enchaînée^fr, liée^fr» ― እስር፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93

Leslau
ሙቁሕ muquḥ captive^en, prisoner^en, fettered^en, chained^en, bound^en 354a

ሙቁሕ

1)vinctus^la, vinculis constrictus^la: እግር፡ ሙቁሕ፡ ; ሙቁሓን፡ እደዊሆሙ፡ እለ፡ ሙቁሓን፡ እደዊሆሙ፡ በሰናስል፡ ; Platt. n. 911

muquḥ , fem. ሙቅሕት፡ muqǝḥt ; ሙቁሓን፡ muquḥān , fem. ሙቁሓት፡ muquḥāt

Leslau
ሙቁሕ muquḥ captive^en, prisoner^en, fettered^en, chained^en, bound^en 354a

ቢጽ

, m. et fem. , et , አብያጽ

1)singulus^la, singuli^la, quidam^lae multitudine animantium vel rerum aequalium ad idem genus pertinentium vel unus e sociis^laad eandem societatem pertinentibus; de viris; ፵፼ ቢጸ፡ እስራኤል፡ ({400,000 Mann von Israel}) ; ከመ፡ ያምጽእ፡ እም፡ ደቂቀ፡ እስራኤል፡ ቢጸ፡ ወራዙተ፡ νεανίσκους ; ቢጽ፡ እኩያን፡ τινὲς ἄνδρες πονηροί ; ; ; እምቢጸ፡አጉሥጦስ፡ ( von der Mannschaft des ) σπείρης Σεβαστῆς ; de bestiis: ቢጸ፡ ተባዕት፡ ( die männlichen Stücke ) ; de rebus: ቢጾን፡ ርቡዓት፡ ወጸዓድው፡ ; ወእቤ፡ በለሳተ፡ ቢጸ፡ ( etliche Feigen ) καὶ εἶπα · σῦκα ; በበ፡ ቢጾሙ፡ ( Mann für Mann ) ; በበ፡ ቢጾን፡ ( Stück für Stück )

2)qui ejusdem generis est cum alio: par^la, aequalis^la, coaequalis^la, socius^la, sodalis^la, consors^la, collega^la, amicus^la, comes^la: ; ; ምስለ፡ ቢጽከ፡ ; ኢኮንኩ፡ አነ፡ እግዚእከ፡ አላ፡ ቢጽከ፡ ; ኢትኩኖሙ፡ ቢጾሙ፡ (in peccando) ; ኮንኩ፡ ቢጾን፡ ለአዕዋፍ፡ ; συνήλικοι ; ገብኡ፡ ወሖሩ፡ ኀበ፡ ቢጾሙ፡ εἰς τὰς διατάξεις αυτῶν ; እለ፡ ምስሌሆሙ፡ ቢጾሙ፡ οἱ συνεταῖροι ; σύνδουλοι ( conservi^la) ; ; ለቢጹ፡ ለአርዳእ፡ συμμαθηταί ; ; ; ቢጾን፡ αἱ λοιπαὶ σὺν αὐταῖς ; ; አብያጺሁ፡ ; ἑταῖροι ; οἱ πλησίον ; ; ; ; ቢጻ፡ αἱ πλησίον αὐτῆς ; φίλοι ut: ነዳይ፡ ለእመ፡ ወድቀ፡ ይከይድዎ፡ ቢጹ፡ ; οἱ ἀδελφοί ; ; ; ; ኢይትፈለጥ፡ እምአብያጽየ፡ Chrys. ho. 27; ቢጽክሙ፡ ውእቱ፡ ὑπὲρ ὑμῶν ( ዕድው፡ καθ᾽ ὑμῶν ) ; አጥሪ፡ አግዋረ፡ እምቅድመ፡ ትሕንጽ፡ አብያተ፡ ወአብያጸ፡ እምቅድመ፡ ትሑር፡ ፍኖተ፡

a)quivis alius^la, quocum vivimus, proximus^la, frater^la(sensu biblico; der Nächste), ὁ πλησίον ; n. 540 ; ; . ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἀδελφός ; ; ; ; ; .

b)alter^la: ብእሲ፡ እምቢጹ፡ ; ; al.

ምትሀት

( et) , m. et fem. , ምትሀታት፡

1)phantasia^la, species imaginaria^la: እለ፡ ምትሀተ፡ የአምኑ፡ οἱ δοκῆται phantasiastae^lavel opiniarii^laCyr. ad ; Christus^la ተሠገወ፡ በምትሀት፡ ( δόκησις ) Cyr. ad ; Cyr. ad ; ( φαντασία ); ንሕነ፡ ( ሰብእ፡ ) ኢኮነ፡ በምትሀት፡ አላ፡ በአማን፡ Cyr. ad ; ምትሀት፡ ዓለማዊ፡ φαντασία βιωτική phantasia hujus vitae^la Plur. ምትሀታት፡ apparitiones^lavel visiones^laa Satana oblatae ; ; Gad. Ad.

2)phantasma^la, spectrum^la, imago vana^la, visum inane^la: ἰνδάλματα ምትሀት፡ ; ራእየ፡ ምትሀት፡ ፀዋግ፡ ( φάσματα ) ; ወዝኒ፡ ምትሀተ፡ ዐይን፡ ውእቱ፡ ; ምትሀተ፡ አሕላም፡ ፀዋጋን፡ φαντασίαι ; ምትሀተ፡ ዐይን፡ ; ; φάντασμα ; እመሰ፡ ጽላሎት፡ ወምትሀት፡ ውእቱ፡ ወኢኮነ፡ ትሥጉቱ፡ በአማን፡ Cyr. ad ; emacescebat^la እስከ፡ ኮነ፡ ከመ፡ ምትሀት፡ ; ; Gad. Ad. – : ምትሀት፡ ዘ፡ አጋንንት፡

mǝthat , ምትሐት፡ mǝtḥat , mǝthatāt , ምትሐታት፡ mǝtḥatāt

Grébaut
ምትሐት፡ mǝtḥat , ምትሐታት፡ mǝtḥatāt «spectre^fr, fantôme^fr, larve^fr; avarice^fr, voracité^fr (comme un vient de dire)» ― ስስት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
94

Leslau
ምትሀት mǝthat , () ምትሐት፡ mǝtḥat phantom^en, fantasy^en, specter^en, ghost^en, illusion^en, imagination^en, magic^en, black magic^en 371b

Cross-references:

a) also ምትሐት፡

b) for ሰብአ፡ ምትሀት፡ ሰብእ፡

c) for በዓለ፡ ምትሀት፡ በዓል፡

ሞተ

I,1[i.q. מוּת ܡܺܝܬ مَاتَ ; amh. ሞተ፡ ] ይሙት፡

1)mori^la, de hominibus sexcenties, ut ; ; ; እስመ፡ ጌሠመ፡ ንመውት፡ ; እምድኅረ፡ ሞተ፡ ; እለ፡ ሞቱ፡ mortui^la ; ; ሙት፡ ; መዊቶሂ፡ ተነበየ፡ በድኑ፡ ; ሐይውኒ፡ ወመዊትኒ፡ ; ሞተ፡ ትመውቱ፡ ; ; ; ሞተ፡ እመዊት፡ ይሙት፡ ; በሞት፡ ለይሙት፡ ; de bestiis ; ; neque solum de iis qui morte naturali sed etiam de iis, qui morte violenta moriuntur: ; ; θανατούσθω ይሙት፡ ; ; ἀπολοῦνται ; πίπτειν ; ; በ፡ causae vel instrumenti ; ; ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ; ; ትመውት፡ አንተ፡ በእበደ፡ ዚአሁ፡ ; እንበይነ፡ , ut: እለ፡ ሞቱ፡ እንበይነ፡ ሐዘን፡ . Immortalitas^laest ኢመዊት፡ ; immortalis^la ዘኢይመውት፡ ; ; ; 1 ; ; ; ሕይወት፡ ዘኢይመውት፡ .

2)dicitur

a)de plantis: እመ፡ ሞተ፡ አዕጹቂሁ፡ ; ; ;

b)de sole (eclipsi obscurato) .

c)de animi facultatibus et affectionibus: ; ሞተት፡ ኅሊና፡ እምኔሁ፡

d)de hominibus, qui vires vel consuetudines ex se enecant, እምነ፡ consuetudinis: ሞትነ፡ እምኀጢአት፡ Platt; ; ; ሙት፡ እምነ፡ ፍትወታቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡

mota

Grébaut
ሞተ፡ mota I,1 ይመውት፡ , ይሙት፡ «mourir^fr» ― ሞተ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v.
104

Leslau
mwt ሞተ mota (yǝmut) die^en
ዘይመውት zayǝmawwǝt mortal^en
ዘኢይመውት zaʾiyyǝmawwǝt immortal^en 375b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose