Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1

1)findere^la, diffindere^la, discindere^la, facere ut^laaliquid rimas agat^lavel dirumpatur^la, saxa ; ; ( ); homines: እስመ፡ ይመትሮሙ፡ ወያነቅዖሙ፡ ῥήξει αὐτούς ; ተአዘዘ፡ ያንቅዕከ፡ እማእከልከ፡ σχίσει σε μέσον Dan. apocr. 1,55; ventrem gravidarum: አንቅዕዎን፡ ለፅኑሳት፡ ; ; ; murum: ዐውሎ፡ ኀያል፡ ያነቅዓ፡ ; አንቃዕክምዎ፡ ለዘኢይትሌለይ፡ ከፈልክምዎ፡ ለዘኢይትከፈል፡ M.M. f. 49.

a)excludere pullos^laovis, ovi: አንቆቅሆ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ያነቅዑ፡ (v. አንቍኀ፡ q.v.) .

b)aperire^la, recludere^la(corda ad audiendum): አንቅዑ፡ ልበክሙ፡

a)facere ut prorumpat^la, scaturiat^la, profluat^la: ኣነቅዕ፡ አፍላገ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ; ውእቱ፡ ያነቅዕ፡ ቃለ፡ ጥበቢሁ፡ ላዕሌሁ፡ ( ἀνομβρεῖν ) ; ( ኢያሱ፡ ) ዘአንቅዓ፡ ለጥበብ፡ እምልቡ፡ .

b)emittere^la, profundere^lae se, de fonte: ዐዘቅተ፡ ምድር፡ አንቅዑ፡ ማያተ፡ ብዙኃ፡ ; ዐይን፡ ዘታነቅዕ፡ ነፍጠ፡

አንበረ

II,1

1)sedere facere^la: ውስተ፡ ዐውድ፡ ኢያነብርዎሙ፡ ምስለ፡ መኳንንት፡ ; ; ; ; ያነብሮሙ፡ ለነገሥት፡ ዲበ፡ መናብርት፡ n. 652 ; (c. ውስተ፡ ); ኢታንብሮ፡ ምስለ፡ የማንከ፡ ; ; ምንት፡ ያነብረክሙ፡ ; ; ኢታንብሮ፡ ፅሩዐ፡ .

2)ponere^la(cum compositis), collocare^la, statuere^la, constituere^la: ; ; sellam ; ; ; ; ahenum ; statuam ; signum ; altare ; arcam ; mensam ; candelabrum ; ; lapidem ; stellas in coelo

a)ponere^la, collocare^laaliquem ; milites .

b)imponere^la ; ; አንበሩ፡ ልብሰ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ ; ; አጻብዐ፡ ዲበ፡ አዕይንት፡ ; አንበርዋ፡ ውስተ፡ ሰረገላ፡ ; ታነብሮ፡ ዲበ፡ ገሐፍት፡ ; ታነብር፡ ርእሶ፡ ውስተ፡ ዘሌሌከ፡ ; ውስተ፡ ደይን፡ አንበሮሙ፡ ; አንበሩ፡ ስፍንገ፡ ዲበ፡ ሕለት፡ ; ; in specie: manum imponere^la, እደ፡ ላዕለ፡ vel ዲበ፡ ; ; ; ; ; al.; አንብሮ፡ እድ፡ χειροθεσία impositio manuum^la ; ጸሎተ፡ አንብሮ፡ እድ፡

c)apponere^la: አንበረ፡ ለከ፡ እሳተ፡ ወማየ፡ ; .

d)reponere^la: ; ይትጌበር፡ ዘያነብር፡ ; ; ; ; .

e)deponere^la: ; ; in specie vestes, i.e. ponere^lavel exuere^la ; ; ; አንበረት፡ አልባሰ፡ መባልናሃ፡

f)admovere^la, advertere^la: አንበሩ፡ በክሳዱ፡ መጥባሕተ፡ ; ላዕሌሆን፡ አንበርኩ፡ ልብየ፡ ; etiam (omisso እደ፡ ) manum admovere^lai.e. aggredi^laaliquem ( ἐπιτίθεσθαι )

g)attribuere^la: ዘክብረ፡ ያነብር፡ ሎቱ፡ ( sibi)^la .

h)facere^la( שִׂים ): ወአንበረ፡ ወርቀ፡ ከመ፡ እብን፡ .

i)constituere^laaliquem: ያነብር፡ ነገሥተ፡ ወይስዕር፡ ; vel aliquid: እመቦ፡ ዘነሥአ፡ እመጻሕፍተ፡ ሐሰት፡ እንተ፡ አንበርዋ፡ ከሓድያን፡ ወአብአ፡ ኀበ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ F.N. 2.

3)manere facere^lai.e. retinere^la, detinere^laaliquem, ; .

4)habitare facere^la ; ; ; ኣነብረክሙ፡ ውስተ፡ ብሔርክሙ፡ ; ; .

a)cohabitare facere^lai.e. uti^la: እመቦ፡ ብእሲ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ኢይደልዎ፡ ከመ፡ ይኩን፡ በመዓርገ፡ ክህነት፡ , vel እመቦ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ አው፡ እምድኅሬሃ፡ , vel እመቦ፡ ዘአንበረ፡ ዕቅብተ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ F.M. 8,1.

b)habitare facere affectum in animo i.e. habere^la: አንበርከ፡ ጽልሑተ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ ; ኢያንብሩ፡ ቂመ፡ ውስተ፡ ልቦሙ፡

c)habere^lavel tractare^laaliquem: አንበርናከ፡ ሠናየ፡ ἐχρησάμεθά σοι καλῶς .

ʾanbara compose^en, create^en ወቦ፡ አመ፡ ይትገበር፡ ግብረ፡ መንፈሳዌ፡ እመንገለ፡ መንግሥቱ፡ መንፈሳዊ፡ ወአንብቦ፡ መጻሕፍት፡ ወአጵንግሎቶን፡ ወአንብሮ፡ ድርሰት፡ ‘from the side of his spiritual realm, there was a time when he carried out spiritual acts by reading the books and commenting them, and composing a treatise^en’ 85 § 172 (ed.), 50 § 172 (tr.) (Cf. also 621)

Leslau
አንበረ ʾanbara compose^en 383b

ፍሕም

, m. et fem. , አፍሓም፡ [amh. ፍም፡ ; פֶּחָם ܦܰܚ ̈ ܡܶܐ فَحْمٌ et فَحَمٌ ] pruna^la, carbo^la, ἄνθραξ ; ; ; ፍሕመ፡ እሳት፡ ; σπινθήρ , እመ፡ ነፋሕካሃ፡ ለፍሕም፡ ትነድድ፡ ; ἀνθρακιά ; በብዝኀ፡ ትንታጉ፡ ለእሳት፡ ይበዝኅ፡ ፍሕሙ፡ ; አፍሓም፡ ἄνθρακες ; ; ; ኣነብራ፡ ዲበ፡ አፍሓም፡ ; ዘይበቍጽ፡ አፍሓመ፡ ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ; ; ; ; ; ; ; ወገሮ፡ ውስተ፡ እሳት፡ ዘአፍሓም፡ τὸ πῦρ τὸ ἐπὶ τῆς ἐσχάρας ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ቅድሜሁ፡ ἐσχάρα πυρός ; ; ; σπινθῆρες ; አፍሓም፡ ዘያንበለብል፡ πῦρ φλέγον ; ዘእብኑ፡ ከመ፡ ፍሕም፡ ἄνθραξ gemma i.e. carbunculus^la et in C .

ተሰቍረ

III,1igne accenso fervefieri^la: ኣነብራ፡ ዲበ፡ አፍሓም፡ እስከ፡ ይነፍር፡ ወእስከ፡ ይሰቈር፡ (v. ይሰኰር፡ ) ጽሕርቱ፡ ὅπως προσκαυθῇ καὶ θερμανθῇ . n. 353

ነፈረ

I,1[ ܢܦܰܪ ebullivit^la; نَفَرَ inflammatus fuit^laoculus et intumuit^la; فَارَ ] aestuare^la, bullare^la, effervescere^la: ኣነብራ፡ ዲበ፡ አፍሓም፡ እስከ፡ ይነፍር፡ ወእስከ፡ ይሰቈር፡ ጽህርቱ፡ .

አንበበ

II,1

1)sonare^lavel strepere facere^lai.e.

a)vocem edere ad canendum i.e. canere^la, cantare^la, recitare^la, hymnum celebrare^la: ከመ፡ ይዘምሩ፡ ወያንብቡ፡ ᾄδοντες ; እለ፡ ያነብቡ፡ በጸናጽል፡ ἀποφθεγγόμενοι ; ይሴብሑ፡ ወያነብቡ፡ ὑμνῳδοῦντες ; ὑψῶσαι ᾠδήν ; ; ὑμνεῖν ; ኣነብብ፡ ወእሴብሕ፡ ; እገኒ፡ ወኣነብብ፡ ; ; ; ለ፡ alicui: ኣነብብ፡ ለስምከ፡ . ) praecinere^la, cantum praeire^la: አንበበ፡ ዮዲት፡ በዛቲ፡ ስብሓት፡ በኀበ፡ ኵሎሙ፡ ደቂቀ፡ እስራኤል፡ ወአውሥኡ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ በይእቲ፡ ስብሓት፡ . ) alta voce clamare^la, jubilare^la: ያነብቡ፡ ደቂቀ፡ አሮን፡ ወይነፍሑ፡ በቀርነ፡ ዝብጦ፡ ἀνέκραγον .

b)legere^lascripta, libros, ; ; ስእኑ፡ አንብቦታ፡ ለመጽሐፍ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ vel በ፡ libri ; ; . ) legere aliquo audiente^la, recitare^la, praelegere^la: አንብብ፡ ዘነገረ፡ ; ; አንቢበከ፡ ይእተ፡ መጽሐፈ፡ ; ; ; ; በኀበ፡ pers.: ኣነብብ፡ በኀበ፡ ብዙኃን፡ ; ; ለ፡ , ut: ያንብቡ፡ ሎቱ፡ ; በቅድመ፡ pers.: ; ; ውስተ፡ እዝነ፡ ; . ) studere literis^la, μελετᾶν : አንብብ፡ መጽሐፎ፡ ; ; በ፡ .

c)meditari^la( הָגָה ), μελετᾶν , በአንብቦትየ፡ ; ; ; ኣነብብ፡ ለከ፡ ἐμελέτων εἰς σέ .

2)loqui facere^laa) loquendi facultatem restituere^lavel praebere^la: ለበሃማን፡ ያነብቦሙ፡ .

b)verba suggerere^laalicui, inspirare^la, dictare^la, et rei ; .

c)proclamare^la, praedicare^lapublice, aliquem vel aliquid, ; *Did. Platt p.|106 lin. 5*.

አንበበ

II,1

1)sonare^lavel strepere facere^lai.e.

c)meditari^la( הָגָה ), μελετᾶν , በአንብቦትየ፡ ; ; ; ኣነብብ፡ ለከ፡ ἐμελέτων εἰς σέ .

2)loqui facere^laa) loquendi facultatem restituere^lavel praebere^la: ለበሃማን፡ ያነብቦሙ፡ .

b)verba suggerere^laalicui, inspirare^la, dictare^la, et rei ; .

c)proclamare^la, praedicare^lapublice, aliquem vel aliquid, ; *Did. Platt p.|106 lin. 5*.

አንበበ

II,1

1)sonare^lavel strepere facere^lai.e.

c)meditari^la( הָגָה ), μελετᾶν , በአንብቦትየ፡ ; ; ; ኣነብብ፡ ለከ፡ ἐμελέτων εἰς σέ .

2)loqui facere^laa) loquendi facultatem restituere^lavel praebere^la: ለበሃማን፡ ያነብቦሙ፡ .

b)verba suggerere^laalicui, inspirare^la, dictare^la, et rei ; .

c)proclamare^la, praedicare^lapublice, aliquem vel aliquid, ; *Did. Platt p.|106 lin. 5*.

አንበበ

II,1

1)sonare^lavel strepere facere^lai.e.

c)meditari^la( הָגָה ), μελετᾶν , በአንብቦትየ፡ ; ; ; ኣነብብ፡ ለከ፡ ἐμελέτων εἰς σέ .

2)loqui facere^laa) loquendi facultatem restituere^lavel praebere^la: ለበሃማን፡ ያነብቦሙ፡ .

b)verba suggerere^laalicui, inspirare^la, dictare^la, et rei ; .

c)proclamare^la, praedicare^lapublice, aliquem vel aliquid, ; *Did. Platt p.|106 lin. 5*.

አንብዐ

II,1

1)lacrymari^la, illacrymari^la: ኣነብዕ፡ እመ፡ ርኢኩ፡ ሰብአ፡ ሕሙመ፡ ; ታነብዕ፡ ዐይን፡ ; ያንብዓ፡ አዕይንቲክሙ፡ ; አንብዐ፡ ታነብዕ፡ ዐይንየ፡ ; ; ኢታንብዕ፡ ; ; አንብዐ፡ በመንፈሱ፡ ( ἐνεβριμήσατο ) ;

2)lacrymari facere^la: ዐይኖ፡ ያነብዕ፡ ለከ፡ ጸላኢከ፡ .

አስተዐጸበ

IV,1(ut videtur, quamquam passim አስተዓጸበ፡ scriptum)

1)durum^la, difficile^la, arduum^la, molestum putare^laaliquid (sibi vel aliis), ( አስተክበደ፡ ); አስተዐጸቡ፡ ( ሰብአ፡ሮም፡ ) ዘገብሩ፡ አይሁድ፡ ; ዘያስተዐጸቡ፡ ይቀልለከ፡ (sc. Deo) Deg.

2)graviter ferre^la, gravari^la, tergiversari^la, asperum se praebere^la: ዘያስተዐጽብ፡ ለተምህሮ፡ ὁ σκολιάζων τοῦ μαθεῖν ; rei: ( ὀλιγώρει ); ( ἀπαναίνου ); ኢያስተዐጸበ፡ ንትፈተ፡ ሥጋሁ፡ Enc.; እንዘ፡ ኢታስተዐጽቡ፡ ἄνευ γογγυσμῶν .

3)mirum^lavel incredibile putare^laaliquid, demirari^la, : ; ከመ፡ ይትናጸሩ፡ በበይናቲሆሙ፡ ወያስተዐጽቡ፡ ፍጥረቶሙ፡ ; ነበሩ፡ እንዘ፡ ያስተዐጽቡ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ c. እምነ፡ pers.: ኣነክር፡ ወኣስተዐጽብ፡ እምኔክሙ፡ እስመ፡ …

4)gravibus difficultatibus circumventum esse^la, Lud. e Ssal. Req.

አንኀ

(pro አነኀ፡ ), rarius አኖኀ፡ ), II,1; Imperf. ያነውኅ፡ ; ያኑኅ፡ et ያንኅ፡ ,

1)tendere^la, extendere^la, protendere^la: (si frater tuus in undas delapsus est,) አንኅ፡ እዴከ፡ ወአውፅኦ፡ ሎቱ፡ et አንኅ፡ ኀቤሁ፡ ምርጉዘከ፡ ; አንኀ፡ አዕጹቂሁ፡ .

2)longum facere^la, prolongare^la, አንኂ፡ አሕባለኪ፡ ; ላዕለ፡ መኑ፡ አናኅክሙ፡ ልሳነክሙ፡ (vers. alt.).

a)de tempore: producere^la, prorogare^la: ኢታኑኅ፡ መዐተከ፡ ; ያነውኅ፡ ለከ፡ ዕድሜከ፡ ; መዋዕለ፡ sive vitam alicujus longius producere^la: አዕጹቂሃ፡ ያነውኅ፡ መዋዕለ፡ ሕይወት፡ ; ; አንኅ፡ መዋዕሊሆሙ፡ Lit. Greg., sive vitam suam producere^lai.e. longaevum esse^la, diu vivere^la ; ; .

b)de sermone: producere eum^la, longum^lavel prolixum esse in^laeo, እለ፡ ያነውኁ፡ ጸሎተ፡ ; አንኀ፡ ነገረ፡ Platt; ኢይትከሀለኒ፡ አንኆ፡ ነገር፡

c)de animo,

α)longum facere animum i.e. patientem esse^la, iram differre^la: ትዕግሥት፡ ወአንኆ፡ መንፈስ፡ ; ኣነውኅ፡ መንፈስየ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ይትዐገሥ፡ ወያንኅ፡ መንፈሶ፡ ላዕሌሃ፡ F.M. 12,2; መንፈሰ፡ አኒኆ፡ ወትዕግሥተ፡ ገድሉ፡ አዝሊፎ፡ Enc.

β)longius^lavel altius spiritum ducere^la: ነፍስየ፡ አናኅኩ፡ εἵλκυσα πνεῦμα .

d)de capillis: promittere^la, ; ; ኢታንኅ፡ ሥዕርተ፡ ርእስከ፡ አላ፡ ቅርጽ፡ ; ; አንኆቱ፡ ለሥዕርት፡ F.N. 51;

e)longe amovere^la, longinquum facere^la: ያነውኅ፡ (v. ያነውኆ፡ ) እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ μακρυνεῖ .

f)ad significanda adverbia longe^laet diu^la: ከናፍረ፡ ዐመፃ፡ አንኅ፡ አርሕቆ፡ እምኔከ፡ μακρὰν ἄπωσαι ; አንኀ፡ ነቢረ፡ diu mansit^la, Enc.

3)procerum^lavel altum facere^la, exaltare^la, in altum tollere^la: ኣነውኆ፡ ለዕፅ፡ ኀጺር፡ ; ; አኖኅዎ፡ ጥቀ፡ ( ሐኒጾሙ፡ ለማኅፈድ፡ ) ; ; አንኀ፡ ቤቶ፡ ; ; ; ከመ፡ ያንኅ፡ (v. ያኑኅ፡ ) ቀርኖሙ፡ ለሕዝቡ፡ ; ; ሞገድ፡ እንተ፡ ይዘብጣ፡ ነፋስ፡ ወያነውኃ፡ ; ያነውኅ፡ መዋዕሊነ፡ እምከርሠ፡ እምነ፡ .

ኀጺር አንኀ

, fem. ኀጻር፡ , m. ኀጺራን፡ , fem. ኀጺራት፡ , ኀጸርት፡ , brevis^la, curtus^la, ( parvus^lade statura); de tempore ; በዝንቱ፡ ዘመን፡ ኀጺር፡ ; ኀጻር፡ ወእኩያት፡ እማንቱ፡ መዋዕልየ፡ ; de statura et mensura: ኀጺር፡ ውእቱ፡ በቆሙ፡ ; አባ፡ ዮሐንስ፡ ኀጺር፡ ; ; ኣነውኆ፡ ለዕፅ፡ ኀጺር፡ ; ; ዘበሕቁ፡ ኀጺር፡ ; ( አእባን፡ ) ኀጺራት፡ ; ኀጸርት፡ ; ኀጺራት፡ አጻብዒሁ፡ (pro አነኀ፡ ), rarius አኖኀ፡ ), II,1; Imperf. ያነውኅ፡ ; ያኑኅ፡ et ያንኅ፡ ,

2)longum facere^la, prolongare^la, አንኂ፡ አሕባለኪ፡ ; ላዕለ፡ መኑ፡ አናኅክሙ፡ ልሳነክሙ፡ (vers. alt.).

b)de sermone: producere eum^la, longum^lavel prolixum esse in^laeo, እለ፡ ያነውኁ፡ ጸሎተ፡ ; አንኀ፡ ነገረ፡ Platt; ኢይትከሀለኒ፡ አንኆ፡ ነገር፡

c)de animo,

β)longius^lavel altius spiritum ducere^la: ነፍስየ፡ አናኅኩ፡ εἵλκυσα πνεῦμα .

d)de capillis: promittere^la, ; ; ኢታንኅ፡ ሥዕርተ፡ ርእስከ፡ አላ፡ ቅርጽ፡ ; ; አንኆቱ፡ ለሥዕርት፡ F.N. 51;

e)longe amovere^la, longinquum facere^la: ያነውኅ፡ (v. ያነውኆ፡ ) እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ μακρυνεῖ .

አንገፈ

II,1

1)facere ut^laaliquid excutiatur^lavel decutiatur^lavel decidat^lae manu alicujus, vel ut abjiciat^laaliquid, : ኣነግፎ፡ መጥባሕቶ፡ እምእዴሁ፡ ; ያነግፎሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ኰያንዊሆሙ፡ (v. ያገድፎሙ፡ ) ; ናሁ፡ አነ፡ ኣነግፈክሙ፡ ንዋየ፡ ሐቅልክሙ፡ .

2)facere ut^laalicujus dimittat^lavel reddat^larem vi raptam i.e. eripere^lavel excutere^laalicui aliquid, liberare^laaliquem, : አንገፍክዎሙ፡ እማእከለ፡ ጥረሲሆሙ፡ ዘመሠጡ፡ ; ; vel rei raptae: እምእደ፡ ኵናት፡ ያነግፈከ፡ ( λύσει σε ) ; ( ῥύσασθαι ); ( ἐξαιρεῖσθαι ); በከመ፡ ያነግፍ፡ ኖላዊ፡ እምአፈ፡ ዐንበሳ፡ እግረ፡ ( ἐκσπάσῃ ) ; n. 696 ያነግፈኪ፡ እምእደ፡ ፀርኪ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; omisso : አንግፉ፡ እምእደ፡ ዘመሠጠ፡ .

3)facere ut^laalicujus deponat luctum^lai.e. consolari^laaliquem, vel ላሐ፡ , ut: አንገፍዎ፡ ላሐ፡ ; ; , vel omisso ላሐ፡ ut .

4)i.q. I,1excutere^la, decutere^la, (si quidem lectio sana est).

አንጽሐ

II,1

1)purum^lavel mundum facere^la, purgare^la, emundare^la

a)sensu physico et levitico ; አንጻሕኩ፡ እደውየ፡ ; ; ; ትክል፡ አንጽሖትየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ማየ፡ አንጽሖ፡ ὕδωρ ἁγνισμοῦ ; ለአንጽሖቱ፡ .

α)purgando auferre^la, exterminare^la: ያነጽሕ፡ ደመ፡ እማእከሎሙ፡ ; ; .

β)Infin.: pure^lai.e. prorsus^lavel nihilo relicto^lafacere aliquid, ut: demetere, colligere, ኢታንጽሑ፡ ዐፂደ፡ ገራህትክሙ፡ ; ዐጸደ፡ ወይንከ፡ ኢታንጽሕ፡ ቀሢመ፡ .

γ)purum conservare^laaliquid, ut: ያንጽሕ፡ ርእሶ፡ እምነ፡ ወይን፡ .

δ)purgando consecrare^lavel lustrare^la: ; ; ሶበ፡ አንጽሑ፡ ርእሶሙ፡ ሕዝብ፡ ; ; (seq. ለ፡ Dei); ; ; አንጽሑ፡ መሥዋዕትክሙ፡

b)sensu ethico: ኣነጽሖሙ፡ እምኵሉ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለእመ፡ አንጻሕከ፡ ምግባሪከ፡ ; ምጽዋት፡ ያነጽሕ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ኀጢአት፡ ; ከመ፡ ያንጽሑ፡ ርእሶሙ፡ ; መኑ፡ ዘያነጽሖ፡ ርእሶ፡ ; ; .

α)purgando delere^la: አበሳከኒ፡ ያነጽሐከ፡ ( tibi^la) ; .

β) ርእሶ፡ se purum^lavel castum^laet sanctum servare^la: ; በአንጽሖ፡ ርእሶን፡ እምዝሙት፡ ( σωφροσύνη ) ; ; ; ; አንጽሖ፡ ἁγνεία ( castitas^la, sanctimonia^la)

2)purum^la, mundum^la, insontem declarare^lavel habere^la, sensu levitico ; ; ; ; ; sensu ethico ; እምአንጻሕከኒ፡ እምኀጢአትየ፡ ; ከመ፡ ኢታንጽሖ፡ ለጊጉይ፡ ( δικαιοῦν ) ; አንጽሐ፡ ርስቶ፡ ἐδικαίωσε τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ apocr.; አንጽሖ፡ ኢያነጽሐኪ፡ ἀθῶον οὐκ ἀθωώσω ; ; .

አንፈሰ

II,1

1)exhalare^la, exspirare^la: አራዊት፡ ዘያነፍሱ፡ እሳተ፡ ዘይነፍኅ፡ ወይልህብ፡ θῆρες πυρπνόον φυσώντες ἆσθμα .

2)respirare^la, recipere animam^la, recreari^la, requiescere^la: ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ ወአነፈስከ፡ ; ኢያንፈስኪ፡ οὐκ ἐνεπίπλω (v. ኢጸገብኪ፡ ) ; በእብሬትኪ፡ አንፈሱ፡ ሕዝበ፡ ኢትዮጵያ፡ Enc.; እምነ፡ rei, ut: አንፊሳ፡ እምኔከ፡ ; ፈጸመ፡ ስምዖ፡ (martyrium) ወተከለለ፡ ወአንፈሰ፡ እምዝ፡ ዓለም፡ ; አንፈሰት፡ እምዝ፡ ዓለም፡ (post obitum) M.M. f. 70; አንፍሶ፡ recreatio^laLit. Joh.

3)respirare facere^la,

a)explere animum^laalicujus: አንፈስክምዎ፡ በእደዊክሙ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ኣነፍስ፡ ቅንአትየ፡ እምኔኪ፡ ወኣዐርፍ፡ .

b)recreare^la, reficere^la, refocillare^la, requiescere facere^la: ሐዘነ፡ ልብነ፡ አንፍስ፡ Cod. Mus. Brit. LIV,7; et: ምሕልላነ፡ አንፍስ፡ እምሐዘን፡ Cod. Mus. Brit. LIV,7; Simeon አስተብቍዖ፡ ለሕፃን፡ (sc. Jesulum) ከመ፡ ያንፍሶ፡ እምዝ፡ ዓለም፡ ወበይእቲ፡ ዕለት፡ ኖመ፡ በሰላመ፡ እግዚአብሔር፡ . — Voc^la. Ae^la.: አንፈሰ፡ ብ፡ ደስ፡ አሰኘ።

አንጎገወ

1)intransit.

a)hinc illinc oberrare^la, vagari^la, ; Did. ; ታንጎጉ፡ (v. ታንጕጕ፡ ) ; (ed. ).

b)aberrare^laa lege, praeceptis: ያንጎግዉ፡ በካልእ፡ (v. ለካልእ፡ ) ሥርዐት፡ ; አንጎግዎ፡ ዘስሒት፡ H.A.; የዐቅቡ፡ አልባቢሆሙ፡ እምአንጎግዎት፡ ውስተ፡ ኅሊናት፡ እኪት፡

c)animo fluctuari^la, incertum^lavel dubium haesitare^la: እንዘ፡ ተሐምሙ፡ ልበክሙ፡ ወታንጎግዉ፡ .

2)transit. oberrare facere^la: አነ፡ ኣንጎግዋ፡ ; ኣንጎግወከ፡ ምስለ፡ ሰራዊትክ፡ ; አንጎገዎሙ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ; Satanas ያንጎጉ፡ አልባቢሆሙ፡ እምሀገር፡ ኀበ፡ ሀገር፡

ርእስ

[ רוֹשׁ ܪܺܝܫܳܐ رَأَسَ , amh. ራስ፡ ] m. , rarius fem. (ut ; de capite corporis), አርእስት፡ (semel, in Cod. CXLI reperi ርእሳን፡ , sed alii habent ርኡሳን፡ ), አርእስታት፡

1)caput^lacorporis hominum et animalium ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ርእስ፡ ወዘነብ፡ ; አልቦ፡ ርእስ፡ ዘየአኪ፡ እምርእሰ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ; ; ; et aliis in locis innumeris; መካን፡ ዘይመትሩ፡ ውስቴቱ፡ አርእስታተ፡

a)synecdochice pro capillo^la, non tantum in locutione: ተላጸየ፡ ርእሶ፡ ut ; sed etiam ፀፈረት፡ ርእሳ፡ .

b)pro corpore^lavel vita^la: ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ οἱ φυλάσσοντες τὸ σῶμα αὐτοῦ ; . {

c)caput^lametallicum clavae, ( ዝቡጥ፡ ; in Actis pro አርእስተ፡ ኀጺን፡ legitur ድንቡሳት፡ }.

2)suff. : ipse^la(ubi verbo vel nomini vel praepositioni subjunctum est; ubi ipse^laSubjectum est, ለለ፡ utuntur): ለልየ፡ ሰባሕኩ፡ ርእስየ፡ me ipsum^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቤተ፡ ርእሱ፡ ; ; ; ; ; ; ለርእሶሙ፡ ἑαυτοῖς ; ; እመ፡ አሕመምከ፡ ርእሰከ፡ ; ; ኣአምር፡ ርእስየ፡ ከመ፡ መሬት፡ አነ፡ ; ኢትኩን፡ ጠቢበ፡ ዘበርእስከ፡ παρὰ σεαυτῷ ; ; ; ያገብኡ፡ ርእሶሙ፡ ኀቤከ፡ ; ; ኢይክል፡ ርእሶ፡ ረዲአ፡ ; ኢታዐቢ፡ ርእሰከ፡ ; ; ; ይበቍዕ፡ ለርእሱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ለለ፡ ርእሶሙ፡ ; etiam de rebus inanimatis ; . Omisso Platt. Nota

a) በርእሶሙ፡ sua sponte^la n. 295vel suo ingenio^la( በትእዛዝየ፡ ) ; .

b) በርእሱ፡ አው፡ በመጽሐፈ፡ መልእክቱ፡ praesens aut per literas^la .

a)de rebus: summum^la, supremum^la( cacumen^la, vertex^la, culmen^la, fastigium^la) montis ; ; ; ; ; ; ; ; arboris ; scalae ; ; turris ; moenium አርእስተ፡ ጥቅም፡ ; manuum pedumque ; ; stelae ; columnae ( capitulum^la) ; ; ; ; ; literae ( ስሑብ፡ ); nec non absolute, ut: ውስተ፡ ርእስ፡ ነዋህ፡ ἐπ᾽ ἄκρου μετεώρου .

b)de personis: summus^la, caput^la, princeps^la( ርኡስ፡ ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ርእሰ፡ ካህናት፡ , ርእሰ፡ ዲያቆናት፡ archipresbyter^la, archidiaconus^la ; ጴጥሮስ፡ ርእሰ፡ ሐዋርያት፡ ; ርእሰ፡ ሀገርነ፡ .

4)summa^la, κεφάλαιον , orationis (sec. ); ( ἀνακεφαλαιοῦνται ); pecuniae ; (cfr. etiam ርእሰ፡ ማዕገቶሙ፡ ); ርእሱ፡ ለኵነኔ፡ .

5)pars anterior^la, frons^la, principium^la, initium^la: ትሠይመኒ፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ሕዝብ፡ ; ርእሰ፡ ፍኖት፡ ; ; ; ርእሰ፡ ማእዘንት፡ κεφαλὴ γωνίας lapis angularis^la ; ; ; ርእሰ፡ ማእዘንተ፡ ምኵራብ፡ πτερύγιον τοῦ ἱεροῦ ; ርእሰ፡ ምርፋቃት፡ ἡ πρωτοκλισία ; ርእሰ፡ ወርኅ፡ initium lunae crescentis^la ; ርእሱ፡ ለነገረ፡ ጥበብ፡ ; vel absolute: አነ፡ ርእስ፡ ወማኅለቅት፡ ; etiam de tempore: ; ; አመ፡ ርእሰ፡ ሠርቅ፡ ; እምርእሰ፡ ሰንበት፡ እስከ፡ ተፍጻሜቱ፡ .

6)caput^lalibri, pericope^la, summarium^la, titulus^la: አርእስተ፡ ነገሩ፡ ( ለወንጌል፡ ) { 0295N.F. rom.}; ; ( ); አርእስተ፡ ምንባብ፡ περικοπαί in rom; ( tituli lectionum^la, lectiones^la); ; . – አርእስቲሁ፡ ለፀሓይ፡ capita^la( circuitus^la) solis^laejus stationes^lasignificare videntur ; .

rǝʾs

1) (Dillmann 5) beginning^en ወካዕበ፡ ንጽሕፍ፡ ነገረ፡ ዘኃደግናሁ፡ ውስተ፡ ርእስ፡ እምአርእስተ፡ ምንባባት። ‘We will resume writing the account we interrupted in the beginning of the chapters of the readings^en’ 51 § 92 (ed.), 29 § 92 (tr.)

Compounds

a) (Dillmann 3 b) ርእሰ፡ ጥቃቅናት፡ rǝʾsa ṭǝqāqqǝnāt (title) ‘the chief of the youths’ (‘cf. liqä nǝʿusan 384’ 53 n. 105), ጥቃቅናት፡

b) ርእሰ፡ ህበይ፡ rǝʾsa hǝbay monkey’s head^en a decorative element of Axumite architecture: a short beam placed horizontally across the wall with round ends ወቀስተ፡ ደመና፡ ፲። ወርእሰ፡ ህበይ፡ ፴፻ወ፰፻፲ወ፭። ‘Les qasta damanā (arcs-en-ciel) sont au nombre de 10; les reʾesa hebay, 3,815;^fr’ 7 l. 10 (ed.), 7 l. 17–18 (tr.) (It is described and illustrated in 18–19 , 121–122), ሕበይ፡

Leslau
ርእሰ፡ ሀገር rǝʾsa hagar capital^en, ሀገር፡ 216a
አሕጸጸ፡ ርእሶ ʾaḥṣaṣa rǝʾso he humiliated himself^en, አሕጸጸ፡ 247b

አእመረ

II,1cognoscere^la, nosse^la, scire^la

1)percipere^la, videre^la, animadvertere^la, sentire^la, ከመ፡ Ind.: አእመረ፡ ዳዊት፡ ከመ፡ መጽአ፡ ሳኦል፡ εἶδεν ὅτι ; ; ; ; interrog. ; et rei ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

2)comperire^la, percontari^la, rescire^la: ከመ፡ ያእምር፡ ሰላሞሙ፡ ; ; ; ; ; ; በኀበ፡ pers. ; ; አእመሩ፡ ኀበ፡ አቡሁ፡ ወይቤልዎ፡ ምንተ፡ ትፈቅድ፡ ; ከመ፡ .

a)experiendo cognoscere aliquid i.e. experiri^la: ኢያአምር፡ ነገረ፡ እኩየ፡ ; ; ; . n. 729

b)animadvertere^lavel curare^laaliquid ; ; አእምሮ፡ አእምር፡ መንፈሰ፡ መራዕይከ፡ ; martyres ኢያእመርዎ፡ ለሕማመ፡ ስምዕ፡ Org.

3)cognoscere^la, intelligere^la, agnoscere^la: አእምሪ፡ ወርእዪ፡ ዘከመ፡ ; ከመ፡ , ut: አእመረ፡ ዳዊት፡ ከመ፡ ሞተ፡ ሕፃን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አእመርነ፡ ከመ፡ ንሰብሖ፡ cognovimus eum nobis laudandum esse^la ; rei vel : አእሚሮ፡ ምግባሮሙ፡ መጠዎሙ፡ ውስተ፡ ጽልመት፡ ; ; አእመርነ፡ ኀጢአተነ፡ ; አእምሪ፡ ዐመፃኪ፡ ; ; ; ንዴግን፡ ከመ፡ ናእምሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ኣአምር፡ ርእስየ፡ ከመ፡ መሬት፡ ወሐመድ፡ አነ፡ ; በ፡ notae ( ex^la, vel Abl.): በዝንቱ፡ ታአምሩ፡ ከመ፡ ; ; ; ; ; ; vel በእንተ፡ ; vel እምነ፡ fontis ; ant. In specie:

a)agnoscere^la: ; ; ; ; ; ; .

b)dignoscere^la, ; ; ; et እምነ፡ .

c)discere^la, እምነ፡ ab^laaliquo ; ; .

d)cognoscere^lamulierem vel virum, euphemistice de consuetudine et familiaritate sexuum ( concumbere^la): አእመራ፡ ለብእሲቱ፡ ; ; ; ኢታአምር፡ ብእሴ፡ ; ; ; .

4)mente capere^la, comprehendere^la, intelligere^la, perspicere^la: ታአምርኑ፡ ዘታነብብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ኢክህሉ፡ አእምሮቶ፡ ( ለሕልም፡ )

5)cognovisse^la, nosse^la, rei: ዘያአምር፡ ልበ፡ ; ታአምር፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ ; አልቦ፡ ዘያአምር፡ መኑሂ፡ መቃብሮ፡ ; ; ; ; ; በኢያእምሮ፡ ወጻሕፍት፡ ; ; ታአምሩ፡ ፍኖተ፡ ; : ; ; ; ; ; እለ፡ ያአምሩ፡ ርእሶሙ፡ ; ሕዝብ፡ ዘኢታአምር፡ ትካት፡ ; ; ; ; ; ; ; ናአምረከ፡ መኑ፡ አንተ፡ ; ከመ፡ , ut: አነ፡ አእመርኩከ፡ ከመ፡ እኩይ፡ አንተ፡ ; ; . In specie

a)de amicis^laet familiaribus^la, qui sese invicem norunt: እለ፡ ያአምሩኒ፡ οἱ γνωστοί μου ( noti^la) ; ዘያአምሮ፡ ለምታ፡ γνώριμος τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς ; ; .

b) ቀደመ፡ vel አቅደመ፡ አእምሮ፡ praenovisse^la, ante cognovisse^la, προγιγνώσκειν ; .

6)scire^la, cum negatione nescire^la, ignorare^la, rei, ; ምንተ፡ ታአምር፡ ዘኢናአምር፡ ንሕነ፡ ; እለ፡ ታአምሩ፡ ፍትሐ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በ፡ { }; ለ፡ , ut: ያአምር፡ ሊተ፡ ዘውስተ፡ አርያም፡ ὁ δὲ συνίστωρ μου ἐν ὑψίστοις ; ( 32); interrog., ut ; ; ; Jos, 2,5; ; ; ; ; ከመ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እስመ፡ ut ; et ከመ፡ , ut: ምስለ፡ ብእሲ፡ ዘታአምር፡ ከመ፡ ቦ፡ ሃይማኖተ፡ (quem scis habere fidem) ; ; omisso objecto ; ; ; ; Infin. (in Acc): n. 730 ታአምሩ፡ ሠናየ፡ ሀብተ፡ ውሂበ፡ ; ; ; ; ኢያአምሩ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ ; ኢያአምር፡ አክብሮ፡ ዐቢይ፡ . Nonnumquam

a)scire^lai.q. didicisse^la, peritum^la, scitum^la, gnarum esse^la, , ut: አእመረ፡ ብሔረ፡ , ፍኖተ፡ ; ; እለ፡ ያአምሩ፡ ሰቆቃወ፡ ; ዘያአምር፡ መጽሐፈ፡ ἐπιστάμενος γράμματα ; ታአምርኑ፡ ጽርዐ፡ ; Infin. (in ) ; አልብነ፡ ዘያአምር፡ ገዚመ፡ ዕፀው፡ .

b) አቅደመ፡ አእምሮ፡ praescire^la ; ያቀድም፡ አእምሮ፡ ተኣምራት፡ ; .

c)nonnumquam significat scientia imbutum esse^la, sapere^la( ማእምር፡ , አእምሮ፡ ); ኢያእመረ፡ inscium^la, imprudentem esse^la, ut: ኢያአምሩ፡ ; ; ; በኢያእምሮ፡ imprudenter^la, ignorantia^la, errore^la, involuntarie^la: ; ; ; ; ; ; ; . – Infin. አእምሮ፡ et አእምሮት፡ vid. infra. – : አእመረ፡ ዘ፡ አወቀ፡

አስተርአየ

IV,1Imperf. ያስተርኢ፡ , rarius ያስተሬኢ፡ (ut Laur.; Laur.)

1)facere, ut (agens) ipse videatur i.e.

a)se conspiciendum praebere^la, se aperire^la, apparere^la, comparare^la, de rebus et personis (quae antea occultae, invisibiles, incognitae fuerant; etiam de iis, quae antea non exstiterant), potissimum de apparitionibus spirituum et visionum: ; ; ያስተርኢ፡ ሢበትኪ፡ ; ኀሳርኪ፡ ; ; ወርኅ፡ ; መብረቅ፡ ; ያስተርኢ፡ ከመ፡ ሕልመ፡ ሌሊት፡ ; ; ; ; ; ያስተርኢ፡ ስብሐተ፡ እግዚአብሔር፡ ; አስተርአየ፡ ላዕሌኪ፡ ; ለ፡ ejus, cui quis se conspiciendum praebet: ; ; plerumque ; ; ; ; ; አንሰ፡ አስተርአይኩክሙ፡ ; ; ; አስተርአየኒ፡ ራእይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

b)cognoscendum se praebere^la, manifestari^la, revelari^la, innotescere^la ; ኣስተርኢ፡ በቅድመ፡ አሕዛብ፡ γνωσθήσομαι ; ; ἐγνωρίσθην ; πεφανέρωται ; ; ; ἀποκαλύπτεσθαι ; ; ; ἐμφανὴς ἐγενόμην ; ; ; ዘአስተርእዮ፡ i.q. ኤጲፋንያ፡ epiphania^laCod. Mus. Brit. XXIX, 32.

c)in conspectum^laalicujus prodire^la: ኢታስተርእዩኒ፡ ; .

d)visibilem^la, manifestum^la, conspicuum esse^la ; ; ዘኢያስተርኢ፡ invisibilis^la ; 1 ; ; ; ; መዝገብ፡ ዘኢያስተርኢ፡ θησαυρὸς ἀφανής ; ብዙኅ፡ ዘኢያስተርኢ፡ πολλὰ ἀπόκρυφα ; ያስተርኢ፡ ἐμφανὴς ἔσται ; ዘያስተርኢ፡ περίβλεπτος ; ዕለት፡ ዐባይ፡ እንተ፡ ታስተርኢ፡ μεγάλη καὶ ἐπιφανής ; ; ኀበ፡ ኢያስተርኢ፡ አእምሮ፡ οὗ οὐκ ἐπισκοπεῖται γνῶσις ; ኣአምር፡ ከመ፡ ታስተርኢ፡ ጽድቅየ፡ ; በላዕለ፡ ውሉዱ፡ ያስተርኢ፡ ንብረቱ፡ ለሰብእ፡ .

e)videri^la( φαίνεσθαι ) praed.: ኵሉ፡ ብእሲ፡ ያስተርኢ፡ ለርእሱ፡ ጻድቀ፡ ; ; ለነፍስ፡ ርኅብት፡ መሪርኒ፡ ጥዑመ፡ ያስተርእያ፡ ; ; ; ከመ፡ ; ; impers., ut: እፎ፡ አንትሙ፡ ትፈቅዱ፡ ወእፎ፡ ያስተርእየክሙ፡ ከመ፡ ኣውሥኦሙ፡ .

f)speciem praebere^la, similem esse^la, speciem induere^lavel prae se ferre^la: ; መኑ፡ ያስተርኢ፡ ንጹሐ፡ ከዊኖ፡ እምኀጢአት፡ ; ያስተርኢ፡ ከመ፡ ዘያደሉ፡ ለቢጹ፡ ወከመ፡ ዘያረትዕ፡ ፍትሖ፡ ለማኅፈሩ፡ ; ; አስተርእዮ፡ species^la( ἀνθέμιον ) n. 299 .

g)lucere^la( II, ), de astris ; ; ; (monachus corpus suum ita emaceravit) እስከኔ፡ ኮነት፡ ፀሓይ፡ ያስተርኢ፡ እማእከለ፡ አዕጽምተ፡ ገበዋቲሁ፡

2)facere ut quis vel quid videatur i.e.

a)ostendere^la, manifestum^lavel conspicuum facere^la (c. ለ፡ pers.); ኢያስተርኢ፡ ኀፍረቶ፡ (Platt: ኀፍረቱ፡ ) ; አስተርአዮሙ፡ ኀበ፡ ተረግዘ፡ ገቦ፡ (Christus discipulis) ; እስመ፡ ፪ ወልደ፡ ያስተርእዩ፡ ለነ፡ δυὰς γὰρ ἡμῖν υἱῶν ἀναφαίνεται (a Nestorianis) ; facere ut in conspectum prodeat^la .

b)revelare^la ; ἀποκαλύπτειν ; አስተርአዮሙ፡ ( revelavit iis^la) በሌሊት፡ ከመ፡ ኢይግብኡ፡ Lud. e Vit. Sanct.; አስተርአየ፡ ሊተ፡ ምስጢራተ፡ ብዙኃተ፡ – ( አስተርአየ፡ in libris mss. passim cum አስተስረየ፡ confusum reperitur, ut et (F. H); ).

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose