Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,3

1)se invicem judicare i.e. controversiam dirimere^la, litem componere^la, sibi invicem reconciliari^la, de pluribus: ; ተደመሩ፡ ክልኤሆሙ፡ ወተኳነኑ፡ ወገብሩ፡ ሰላመ፡ በበይናቲሆሙ፡ ; ; ምስለ፡ ; ; ( cum^laaliquo, vel alicui^la) .

2)lege agere^la, litigare^la: die dominica ኢይግበሩ፡ ቅስተ፡ ወተኳንኖ፡ F.N. 19; ይብጽሑ፡ ለተኳንኖ፡ F.N. 43,4. – Voc. Ae.:^la ተኳነኑ፡ ዘ፡ ተዋቀሱ፡ ; aliud^la: ተኳነነ፡ ዘ፡ ፪ ተፈራረደ፡ ተዓረቀ። n. 856

መስፈርት

, raro መስፈር፡ (Lud.) , plerumque m. , መሳፍር፡ { መስፈርታት፡ (in Cod. XXXV)}:

1)mensura^la(et cubitalis et cubica): ሐብለ፡ መስፈርት፡ σχοινίον γεωμετρικόν ; ; ላዕሌሁ፡ አልቦ፡ መስፈርተ፡ ἀμέτρητος immensus^la ; አልቦ፡ መስፈርተ፡ ለ፡ ; διαμέτρησις ; (cubica:) ; ; ገብረ፡ ማየ፡ በመስፈርት፡ ; በመስፈርት፡ ἐν μέτρῳ ; ; ንገብር፡ መስፈርተ፡ ንስቲተ፡ ; ; ; ; መሳፍር፡ ; መሳፍር፡ ክልኤ፡ ; መስፈርተ፡ ኢፍ፡ ; ; መስፈርተ፡ ኢን፡ ; በመስፈርተ፡ አርጣቦስ፡ .

a)Pro variis mensurarum specialium nominibus መስፈርት፡ nudum: κόρος ; ; 2 ; οἰφί ; κύαθος ; δέκατον ; ; μετρητής ; ; κανοῦν ; ; ; χοῖνιξ .

b)Etiam de mensura ponderalium: ወሀቦ፡ ሤጦ፡ ለውእቱ፡ መካን፡ በመስፈርተ፡ ወርቅ፡ ፮፻፡ ; ኢይግበሩ፡ ዐመፃ፡ በውስተ፡ ሐሳበ፡ አውራኆሙ፡ ወኢበመሳፍረ፡ ሚዛኖሙ፡

c)extensio^la, longitudo^la: አብጽሖሙ፡ ውስተ፡ መስፈርተ፡ አካል፡ ad justam staturam^la(alias መጠነ፡ አካል፡ )

2)metrum^la, rhythmus^la ( አምጣን፡ ).

ጌና

i.e. γέννα , nativitas^laChristi, deinde parasceue festi natalitii^la( Weihnacht ): ኢይግበሩ፡ ግበረ፡ በዕለተ፡ ጌና፡ ልደተ፡ ክርስቶስ፡ ( ); እንተ፡ በኵሉ፡ ክብርት፡ ጌና፡ ዘይእቲ፡ ልደቱ፡ በሥጋሁ፡ ለእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ; homilia Procli Cyziceni habita est በበዓለ፡ ጌና፡ ; in tit. ; ; ; ሰላም፡ ለበዓለ፡ ጌና፡ ለዘኢኮነ፡ ንትጋ፤ እምልደተ፡ ክርስቶስ፡ ሰዓተ፡ ጸጋ፤ (cui non est intervallum a festo nativitatis) Enc. (at Sx. Enc. በዓለ፡ ልደት፡ ); Cod. Mus. Brit. XXIX, I (ubi በዓለ፡ ጌና፡ a በዓለ፡ ልደት፡ Cod. Mus. Brit. XXIX, I distinguitur); Deg.; ጾመ፡ ፵ ቅድስት፡ , ጾመ፡ ሐዋርያት፡ , ጾመ፡ ስብከተ፡ ጌና፡ memorantur in ; de ጾመ፡ ስብከተ፡ ጌና፡ (jejunio adventus) ; ; በዛቲ፡ ዕለት፡ (sc. XIX° mensis ኅዳር፡ ) ጥንተ፡ ጾመ፡ ስብከተ፡ ጌና፡ ልደቱ፡ ለእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ በኀበ፡ ኵሉ፡ ክርስቶሳውያን፡

ግብር ክህነት

, m. et fem. , ግበር፡ et ግብራት፡

1)actio^la, efficacia^la, ἐνέργεια .

2)labor^la, operatio^la, opera^la, opus^la( Arbeit^de): ሀቦ፡ ግብሮ፡ በአምጣነ፡ ኀይሉ፡ ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ ሀካይ፡ በእንተ፡ ግብር፡ ; materfamilias ትሁቦን፡ ግብሮን፡ ለአእማቲሃ፡ ; ; ግብረ፡ ሐቅል፡ ; ; ; ስድስተ፡ መዋዕለ፡ ግብር፡ ; ; ; ; ; ጳውሎስ፡ ይሴሰይ፡ እምግብረ፡ እደዊሁ፡ ; ይሴሰዩ፡ በግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; አብሕርት፡ ወአፍላግ፡ ይፌጽሙ፡ ግብሮሙ፡ .

a)negotium^la: ; ኢኮነ፡ ግብረ፡ አሐቲ፡ ዕለት፡ ወኢኮነ፡ ግብረ፡ ሰኑይ፡ ; ኵሉ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ ንጉሥ፡ ; ብየ፡ ግብር፡ በዘ፡ አሐውር፡ Lud. e Vit. Sam.

b)officium^la, munus^la: አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ ; ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ ; ግብረ፡ ዲያቆን፡ . p. 314.

c)opus^lavel ministerium sacrum^la: ንዋየ፡ ግበሪሆሙ፡ τὰ σκεύη τῆς λειτουργίας ; ; ; ግበር፡ ; እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ .

d)opificium^la, ars^la: ተምህሮ፡ ግብረ፡ እድ፡ ; ; ; ; ይትሜሀር፡ ግብረ፡ ኀጺን፡ ; እለ፡ ኵሎሙ፡ ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; figuli .

3)opus^la( Werk^de) quod quis producit,

a)Dei, creatura^la, res creata^la: ኵሉ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; ποίημα ; ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; ; ኵሉ፡ ግብራተ፡ ሰማይ፡ ; እስከ፡ ይትገበር፡ ሐዲስ፡ ግብር፡ .

b)hominum, artificium^la, opificium^la: ኮነ፡ ይገብር፡ ግብረ፡ ብርት፡ ወኀጺን፡ ; ግብረ፡ ማእነም፡ ; ግብረ፡ እብን፡ ; ; ግብረ፡ ብርት፡ ; ግብረ፡ ኬንያ፡ ; ; ; πλάσμα figmentum^la ; poëma ; idola ግብረ፡ እደው፡ ; ; ; ; al.

c)quae labore parta est merces^la , vel qui a planta producitur fructus^la: ሐሰት፡ ግብራ፡ ለዘይት፡ .

4)actio^la, factum^la, facinus^la, opus^la, agendi ratio^la, facinora^la, opera^la: ዛቲ፡ ግብር፡ haec actio^la ; ኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ ; ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ ምክር፡ ; τὸ πραχθέν ; ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ግብረ፡ ጽድቅ፡ ; ግብረ፡ ዐመፃ፡ ምግባሮሙ፡ ; ከመ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ ሠናየ፡ Platt; ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ ; ግብረ፡ እደዊሆሙ፡ ; τὰ ἔργα ; ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ግብረ፡ ገብረት፡ ላዕሌየ፡ .

a)peractio^la: ለግብረ፡ ጌጋይ፡ ወኀጢአት፡ 5.

b)factum^la, oppos. verbo et consilio: ከመ፡ ንግበራ፡ ለዛቲ፡ ምክር፡ ግብረ፡ ; ; በግብር፡ de facto^la, re^la, revera^la(aliâs በአማን፡ ) Chrys. crebro. n. 1164

c)res agenda^lavel gerenda^la, res gesta^la, acta^la: ; ; ; ; ግብረ፡ ልኡካን፡ vel ሐዋርያት፡ inscriptus est liber πράξεις τῶν ἀποστόλων Acta Apostolorum^la; nonnumquam ግብር፡ nudum, ut .

5)res^la: ለዝ፡ ግብር፡ εἰς αὐτὸ τοῦτο ; ኵሉ፡ ግብራ፡ ለገነት፡ መንክር፡ ወመድምም፡ ; ሠለስቱ፡ ግብራት፡ τρία ; ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι Platt; ግብራቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ ; ግብራት፡ ዓለማውያት፡ ;

a)causa^la: በእንተ፡ ሠላስ፡ ግብራት፡ ; Lud. e Mss. Colb.

b)ratio^la, modus^la: ምንት፡ ግብረ፡ ዓመት፡ በዝናማት፡ ; በአይ፡ ግብር፡ Lud.; docuit eum ኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ Lud. e Vit. S.; ግብረ፡ አናቅጽ፡ . p. 305 n. 16.

6)necessitas^la: እስመ፡ ግብሩ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያብእ፡ መሥዋዕተ፡ ; de necessitate corporis, euphemistice: ወረደ፡ እምገመል፡ በእንተ፡ ግብረ፡ ሥጋ፡ Adv.

a) በግብር፡

α)per vim^lavel per necessitatem^la, ; ; ; ; ; በግብር፡ ዘእንበለ፡ ፈቃዱ፡ .

β)necessario^la, omnino^la, utique^la( jedenfalls^de): በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ዮናስ፡ πάντως .

b) ግብር፡

α)necessario^lavel ad significandum oportet^la, necesse est^la: ግብር፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ (necessario veniet i.e. necesse est veniat) ; ; ; ;

β)omnino^la, sane^la, πάντως .

7)opus praestandum i.e.

a)tributum^la, vectigal^la τέλος ; φόρος , ከመ፡ የሀቡ፡ ግብረ፡ ; ርኡሰ፡ ግብር፡ ; ይሁብዎ፡ ግብረ፡ በበዓመት፡ .

α)collatio^la, λογία

β)reditus^la: p. 303 n. 10.

b)opera serva^la, angaria^la: እለ፡ ይቀውሙ፡ ላዕለ፡ ግብር፡ ἐργοδιωκτοῦντες .

sacerdotium^la, munus^lasacerdotale^la: ; ; ተኀርየ፡ ዘርአ፡ ሌዊ፡ ለክህነት፡ ; ሳዶቅ፡ ተሠይመ፡ ውስተ፡ ክህነት፡ (v. ካህናት፡ ) ; ሰዐርዎሙ፡ እምክህነቶሙ፡ ; አኅደግዎ፡ ክህነቶ፡ ; ግብረ፡ ክህነት፡ ; ዐቢይ፡ ክህነት፡ munus^lasummi^lasacerdotis^la ; Christianorum: ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ ; ኢይሠየም፡ ለክህነት፡ ;

a)in Genitivo positum: sacerdotalis^la, ut: አልባስ፡ ዘክህነት፡ ; ; ; ሕዝበ፡ ክህነት፡

b)sacerdotium i.e. sacerdotes^la, populus^lasacerdotalis^la: ይኩን፡ መንግሥተ፡ ወክህነተ፡ ወሕዝበ፡ ቅዱሰ፡ (at legendum videtur ዘክህነት፡ , ).

c)pro σαββατισμός usurpatur

gǝbr , gǝbar , gǝbrāt

1) (Dillmann 7 a) ግብረ፡ እስላም፡ gǝbra ʾǝslām ‘tax of Muslims’, meaning unknown (see Conti Rossini’s comment below) ነበረ፡ ፮ግብር፡ ፩ቅዴታ፡ ወ፩ጸማጅ፡ ወ፩ግብረ፡ እስላም፡ ‘il y avait 6 impôts: un était le qedētā; un était le ṣamāǧ; un le gebra eslām^fr’ 75 l. 27–28 (ed.), 91 l. 4–5 (tr.) (‘Mot à mot: impôt des Musulmans; je n’en sais pas le véritable caractère, ni s’il s’agit d’un impôt particulier sur les Islamites.’ 92 n. 10), እስላም፡

Leslau
ግብረ፡ ሕማማት፡ gǝbra ḥǝmāmāt the Rite of Passion Week^en see Hammerschmidt in 117, 233a–b, ሕማም፡

Cross-references:

a) for ቤተ፡ ግብር፡ ቤት፡ (TraCES)

b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ዐቃቢ፡ (TraCES)

ሕርመት

, m. et fem. , ሕርመታት፡

1)interdictum^la: ሕርመተ፡ ተዋስቦ፡ F.M. 5,1; ሕርመተ፡ ሐራውያ፡ carnis suillae^laF.N. 45.

2)abstinentia^la: በእንተ፡ ሕርመተ፡ በሊዐ፡ ሥጋ፡ Can. ( : ትሕርምት፡ ).

3)opus sacrum^la, ritus sacer^la, caeremonia^la: θρησκεία ; ; ; ; Christianus^la ኢይግበር፡ በዓለ፡ ምስሌሆሙ፡ (cum Judaeis et ethnicis) አው፡ ሕርመተ፡ ምስሌሆሙ፡ ; ሕርመታተ፡ አይሁድ፡ ; ወባዕደኒ፡ ብዙኀ፡ ሕርመተ፡ ዘይትዐቀቡ፡ .

4)religio^la: νόμος ; ኢየኀብሩ፡ ሕርመተ፡ አይሁድ፡ ; διαθήκη ታቦት፡ ዘሕርመት፡ ; በእንተ፡ ሕጉ፡ ለልዑል፡ ወበእንተ፡ ሕርመትከ፡ ; μυστήριον ; ሕርመተ፡ ትምህርት፡ μυστήριον τοῦ εὐαγγελίου ; ; ምንትኑ፡ ሕርመትክሙ፡ quam religionem profitemini?^la – : ሕርመት፡ ዘ፡ ተዐቅቦ፡ ሥርዐትሂ፡ ይ፡ ; aliud^la: ሕርመት፡ ብ፡ መጠበቅ፡ ሥርዐትሂ፡ ይ።

ḥǝrmat

Leslau
ሕርመት ḥǝrmat prohibition^en, abstinence^en, sacredness^en, sacred rites^en, ritual^en, religion^en, ceremony^en, rite^en, mortification^en, anathema^en 242b

ገዐተ

I,1[ ጋተ፡ to make drink out of one’s hand, ; nescio an propagatum sit a ወግዐ፡ ] in os indere alimenta^la, propinare^la: ኢይግዕቱ፡ ሎሙ፡ ወኢይፌትቱ፡ ሎሙ፡ ኅብስተ፡ . { Cfr. etiam ገዐት፡ bouillie de farine^frin Abb. LV}

ጐንደየ ተገፍትአ

quadril. I [videtur denominatum a ጕንድ፡ ]

1)stabilem esse^la, manere^la, durare^la, perseverare^la: ኢይጐነዲ፡ ንዋዩ፡ οὐ μὴ μείνῃ ; ከመ፡ ልብስ፡ ዘኢይጐነዲ፡ ፍጡነ፡ ይበልዩ፡ ; ጐንደየ፡ እንዘ፡ ይጐደጕድ፡ ἐπέμενε κρούων ; ስፍነ፡ ዘመነ፡ ጐንደየት፡ . p. 49

2)diu manere^la, moram facere^lavel trahere^la, morari^la, ; ; እመሂ፡ ጐንደይኩ፡ ἐὰν ὑπομείνω .

a)Infin.: diu^lavel dudum facere^laaliquid, ut: ኢትጐንዲ፡ ርሒቆቶ፡ ; ጐንደየ፡ ግሒሠ፡ ህየ፡ .

b)commorari^la: ኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልብ፡ ኢትጐነዲ፡ n. 1181 οὐκ ἐμμενεῖ ; ኢትጐንዲ፡ ውስተ፡ መካና፡ ; ; loci: ጐንደዩ፡ አንጾኪያ፡ .

c)immorari^larei: እለ፡ ይጐነድዩ፡ ውስተ፡ ስታየ፡ ወይን፡ .

d)aliquantum temporis manere^la, quare nonnunquam vertere licet: tempore interjecto^la, ut: ወጐንዲዮ፡ (v. ወጐንድዮ፡ ) የብሰ፡ μετὰ χρόνον ; .

e)longinquum esse^la, de tempore (apud poëtam): ኢይሴአል፡ ዘቅሩብ፡ ወኢየሐትት፡ ዘይጐነዲ፡ Enc. ( ).

3)cunctari^la, morari^la, tardare^la: χρονίζειν ጐንደየ፡ እምነ፡ ዕድሜሁ፡ 2 ; ; ተዘከር፡ ከመ፡ ኢይጐነዲ፡ መንሱት፡ ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ወኢይጐነዲ፡ ; ; እመ፡ ጐንደይኩ፡ ጥቀ፡ ; መዐት፡ ኢጐንደየ፡ ; ; ; βραδύνειν ; ; ሶበ፡ ጐንደየ፡ ምጽአቱ፡ Sx. Masc.; Infin.: ; ; ; ኢትጐንዲ፡ (v. ኢታጐንዲ፡ ) ገቢሮቶ፡ ; ኢይጐነዲ፡ ተገፍትኦ፡ ቤቱ፡ ; vel ለ፡ et. Infin.: ይጐነዲያ፡ ለተገብሮ፡ βραδέως ἐγένοντο – Voc. Ae.^la: ጐንደየ፡ ዘ፡ ዘገየ።

III,1

1)verti^la, in fugam .

2)perverti^la: ተገፍትአ፡ ዝሙትኪ፡ ፈድፉደ፡ እምነ፡ … ; ይትገፈትኡ፡ እለ፡ ይሰምዑ፡ .

a)se perversum gerere^la .

b)perverse tractari^la, injuria affici^la: ዘተገፍትአ፡ ( ).

3)everti^la, subverti^la: ከመ፡ ተገፍትአት፡ ሰዶም፡ ወገሞራ፡ ; ; ; ትትገፈታእ፡ ነነዌ፡ ; ; ἐῤῥάγη ; ኢይጐነዲ፡ ተገፍትኦ፡ ቤቱ፡ ; ; ἐφθάρη ; ; de hominibus: ከማሁ፡ ይትገፈትኡ፡ ረሲዓን፡ καταστροφή ; ; ; κλυδωνισθήσονται ; ሐብል፡ ይትገፈታእ፡ ( distortum rumpi^la) .

ጐንደየ

quadril. I [videtur denominatum a ጕንድ፡ ]

2)diu manere^la, moram facere^lavel trahere^la, morari^la, ; ; እመሂ፡ ጐንደይኩ፡ ἐὰν ὑπομείνω .

a)Infin.: diu^lavel dudum facere^laaliquid, ut: ኢትጐንዲ፡ ርሒቆቶ፡ ; ጐንደየ፡ ግሒሠ፡ ህየ፡ .

b)commorari^la: ኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልብ፡ ኢትጐነዲ፡ n. 1181 οὐκ ἐμμενεῖ ; ኢትጐንዲ፡ ውስተ፡ መካና፡ ; ; loci: ጐንደዩ፡ አንጾኪያ፡ .

c)immorari^larei: እለ፡ ይጐነድዩ፡ ውስተ፡ ስታየ፡ ወይን፡ .

d)aliquantum temporis manere^la, quare nonnunquam vertere licet: tempore interjecto^la, ut: ወጐንዲዮ፡ (v. ወጐንድዮ፡ ) የብሰ፡ μετὰ χρόνον ; .

e)longinquum esse^la, de tempore (apud poëtam): ኢይሴአል፡ ዘቅሩብ፡ ወኢየሐትት፡ ዘይጐነዲ፡ Enc. ( ).

ጐድአ

vel ጐድዐ፡ I,1[vid. ጐድጐደ፡ ; non tam ad גדע quam ad כדד ( ኬደ፡ ) כתת وقط al. referendum videtur] ይጕዳእ፡ percutere^la, pulsare^la, : ጕድኦ፡ ገቦሁ፡ ; ጐድአ፡ እንግድኣሁ፡ ; ; ንጕዳእ፡ እንግድኣቲነ፡ ; በጐዲአ፡ እንግድኣ፡ ; gladio ; omisso : ዘእንበለ፡ ይጕዳእ፡ ( πλήττειν )

a)pulsare^lacitharam: ጐድአ፡ መሰንቆ፡ Org.

b)pulsando intrudere^laclavum ; .

c)ferire^la, cornu ; ; ኢይጐድኦ፡ ዐይነ፡ እኩይ፡ Saal. Req.

α)quatere^la: ጐድኦ፡ ነፋስ፡ ለቤት፡ .

β)attingere^la, እስከ፡ ; (var. ).

d)trudere^la, protrudere^la: ከመ፡ ኢይጕዳእከ፡ ( ἀνατρέψας ) .

e)allidere^la: ለሊሃ፡ ትጐድእ፡ προσκρούει .

ጐድጐደ

quadril. I [vid. ጐድአ፡ ] pulsare^lavel pultare^la, januam, fores, : ; ; ጐድጐዳ፡ (III fem. ) ኆኅተ፡ ; ሶበ፡ ጐድጐደ፡ ኆኅተ፡ ; ነሥአ፡ እብነ፡ ወጐድጐደ፡ ቦቱ፡ አንቀጸ፡ ; በኀበ፡ , ut: ቦአ፡ ወጐድጐደ፡ በኀበ፡ ዐጸድ፡ ዘቅድመ፡ ደብተራ፡ ; abs: ; ; ጐድጕዶ፡ ; ; ; ; ረኪቦ፡ ዕፅወ፡ (sc. ecclesiam) ኢይጐድጕድ፡

ተጠበበ

III,1et III,2

1)sapientiam^lavel prudentiam sibi parare^la, sapientem^lavel prudentem se gerere^la, erudiri^la, disciplina imbui^la: ተጠበብኩ፡ (v. ጠበብኩ፡ ) ἐσοφισάμην ; እጠበብ፡ ; ትጠበብ፡ σοφὸς ἔσῃ ; ይጠበቡ፡ ; ይጠበቡ፡ በነገር፡ ; እለ፡ ይጠበቡ፡ ለእኩይ፡ ; ተጠበብ፡ μαθήσῃ παιδείαν ; ኢይጠበብ፡ (v. ኢይጠብብ፡ ) ; ተጠብቦ፡ πανουργία ; ይጠበብ፡

a)sapientiam ostentare^la: ኢትጠበብ፡ በኀበ፡ ንጉሥ፡ ; ; .

b)peritum fieri^la: ከመ፡ ይጠበቡ፡ በኪኖሙ፡

c)artem adhibere^la, ( በጥሐ ).

2)in malam partem, callidum esse^la, callidum se gerere^lacontra aliquem, callidiorem esse^laaliquo, callide decipere^la, artibus circumvenire^laaliquem: መጽአ፡ በተጠብቦት፡ ; አሐውርኑ፡ በተጓሕልዎ፡ ወበተጠብቦ፡ Jsp. p. 288; ንጠበብ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ejus quem quis circumvenit: እስመ፡ በብዙኅ፡ ይጠበበከ፡ (v. ይጤበበከ ) ጐሕላይ፡ ; κατασοφίζεσθαι ; ተጠበቦሙ፡ ; etiam: artificium excogitare^lacontra aliquem, ut: ፈርሁ፡ ከመ፡ ኢይጠበቡ፡ ካልአ፡ ጥበበ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ተጠብቦ artificium^la, Lud. e Ssal. Req.

ተጠበበ

III,1et III,2

a)sapientiam ostentare^la: ኢትጠበብ፡ በኀበ፡ ንጉሥ፡ ; ; .

b)peritum fieri^la: ከመ፡ ይጠበቡ፡ በኪኖሙ፡

c)artem adhibere^la, ( በጥሐ ).

ጠበ

et ጠበበ፡ I,1[ طَبَّ ܛܰܒ ] ይጥበብ፡ ይጥብብ፡

1)sapere^la, sapientia praeditum esse^la, sapientem^lavel prudentem esse^lavel fieri^la: ጥበቡ፡ σοφίσθητε ; ጥበብ፡ ወኀሊ፡ ; እጥብብ፡ ; ጠበብኩ፡ ; ዘጠበበ፡ በሕዝቡ፡ ; ይጠቡ፡ ; ይጥበቡ፡ ; በዝንቱ፡ ይትመካሕ፡ ዘይትሜካሕ፤ ጠቢብ፡ ወያእምር፡ ኪያየ፡ ; n. 1228 ይልህቅ፡ በአእምሮ፡ ወበጥቦ፡ (legendum videtur ጠቦ፡ ) ; comparative: sapientiorem^lavel prudentiorem esse^lavel fieri^la: ጠበብከ፡ አንተ፡ σοφώτερος ; suff. (aliquo): አልቦ፡ ዘይጠብበከ፡ , vel እምነ፡ ( ጠበ፡ et ጠበበ፡ ); አንተኑ፡ ትጠብብ፡ እምዳንኤል፡ ; ; ; ; .

a)intelligentem^la, doctum^la, eruditum^la, disciplina imbutum esse^lavel fieri^la: ትጥበብ፡ vel ትጥብብ፡ παιδεύεσθαι ; ; ኢይጠብብ፡ አምጣነ፡ ሕያው፡ ውእቱ፡ ; እለ፡ ይፈቅዱ፡ ይጥበቡ፡ (v. ይጥብቡ፡ ) ; ምንትኑ፡ ይጠብብ፡ τί σοφισθήσεται ; γνῶσις .

b)philosophari^la: አርእየኒ፡ እስኩ፡ ዘጠበ፡ እንዘ፡ ሕሙም፡ ውእቱ፡ ወጽዑር፡ δεῖξόν μοι τὸν ἐν αὐτῷ τῷ πάθει φιλοσοφοῦντα (pluries).

c)resipiscere^la, sobrium esse^lavel fieri^la: ጥበቡ፡ ወአጥብቡ፡ ልበክሙ፡ νήψατε ; ; ; ጠበ፡ ንጉሥ፡ እምዕንባዜሁ፡ Gad. T.H.

2)peritum^la, gnarum esse^lavel fieri^larei, በ፡ rei: ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; ከመ፡ ይጥበቡ፡ (v. ይጠበቡ፡ ) በኪኖሙ፡ ; rei: እለ፡ ይጠብቡ፡ ኪያሃ፡ ( ለመጻሕፍት፡ )

3)in malam partem: callidum^la, astutum esse^la, ; .

ተጠውቀ

III,1

1)coarctari^la, coangustari^la, comprimi^la, in angustias compelli^la, affligi^la: ትጠወቅ፡ ነፍስየ፡ ; λυπεῖται ; ይጠወቅ፡ ዓለም፡ .

2)et Recipr.

a)se premere ad^laaliquid vel apprimere^la: ተጠውቀት፡ በጸቈን፡ .

b)se invicem coarctare^lavel premere^la: ኢይጠወቅ፡ ፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ ; . – : ተጠውቀ፡ ዘ፡ ተጠባበቀ።

ጠፍአ

I,1[ طَفِئَ טְפָא ] ይጥፋእ፡

1)exstingui^la, de lumine, lucerna: ; ይጠፍእ፡ ብርሃነ፡ ኃጥኣን፡ ; ማኅቶቶሙ፡ ይጠፍእ፡ ; ; ; ; ; de pruna ; de igne ; ; ; ; እሳቶሙ፡ ዘኢይጠፍእ፡ ; ; ; ;

a)caligare^la, deficere^la: ይጠፍእ፡ ብርሃኖሙ፡ ለከዋክብት፡ ; de sole: ፀሓይ፡ ዘያበርህ፡ ወይጠፍእ፡ ; ምንተ፡ ይበርህ፡ እምፀሓይ፡ ወውእቱሂ፡ ይጠፍእ፡ ; de oculis ( hebetari^la): ጠፍአ፡ አዕይንቲነ፡ ἐξέλιπον .

b)linqui animo^lavel tabescere^la: ይጠፍኣ፡ ደናግል፡ ላሕያት፡ ;

2)evanescere^la, disparere^la, invisibilem fieri^la, de rebus: ይጠፍእ፡ ከመ፡ ጊሜ፡ ἀφανὴς γίνεται ; ጠፍአ፡ ጥበቦሙ፡ ᾤχετο ; de sono ( conticescere^la) ; ἔφυγε ; ይጠፍኡ፡ አድባር፡ ወአውግር፡ ἀποσβεσθήσεται ; ጠፍአ፡ እምኔሆሙ፡ ἄφαντος ἐγένετο ἀπ᾽ αὐτῶν .

3)exstingui^la, deleri^la, perdi^la, perire^la, interire^la: ከመ፡ ኢይጥፋእ፡ ስሙ፡ ἐξολοθρευθήσεται ; ጠፊአ፡ ይጠፍኡ፡ ἀπολοῦνται ; ; እምነ፡ auctoris ; ἐρημωθήσεται ; ኢይጠፍእ፡ ለዝሉፉ፡ μὴ ἐκλίπω ; የኀልቁ፡ ወይጠፍኡ፡ ; ትጠፍእ፡ ደማስቆ፡ እምነ፡ አህጉር፡ ἀρθήσεται ; de rebus, ut: ጠፍአት፡ ንዋዮሙ፡ ἠφανίσθη ; ብሩር፡ ለይጥፋእ፡ ; ለትጥፋእ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ ; ጠፍአት፡ ሕይወትየ፡ ; de spe ; ; morte ; vino ( πέπαυται ) ; ይጠፍእ፡ እምድር፡ ዝክሩ፡ ; ፍኖቶሙ፡ ትጠፍእ፡ ; በኀቤክሙ፡ ጠፍአት፡ ጥበብ፡ τελευτήσει ; ጠፍአ፡ ልብከ፡ (i.e. insanus es^la)

ጥዕየ

I,1[an componendum cum ጽሕወ፡ , deinde etiam cum صَحَّ ?] Perf. ጥዒከ፡ et ጠዐይከ፡ , Imperf. ይጥዒ፡ sed etiam ይጤዒ፡ (sicut ይሬዒ፡ , nisi hoc ad I,2referre malueris), ይጥዐይ፡

1)sanum esse^la,

a)bene valere^la: ጣዕዮ፡ (Infin.; exspectaveris ጥዕዮ፡ ) ነፍስ፡ .

b)belle^lavel bene se habere^la, de animatis et inanimatis: ለጥዕዮ፡ ከመ፡ ይጥዐይ፡ ኵሉ፡ ዘይሠርጽ፡ ወይልህቅ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; de rebus publicis: ወሀድኡ፡ አይሁድ፡ በመዋዕለ፡ ስምዖን፡ (Maccabaei) ወጥዕዩ፡

c)salubrem esse^la: ኢጥዕየ፡ ድቃስ፡ Rel. Bar.

d)salvum^la, incorruptum esse^la: ርትዕት፡ ሃይማኖት፡ እንዘ፡ ትጤዒ፡ ἡ ὀρθὴ καὶ ἀμώμητος πίστις , Epist. Joann. Ant. in

2)consanescere^la, convalescere^la: ኢይጥዒ፡ ቍስልየ፡ ; ; እስከ፡ ይጥዒ፡ ወይትፌወስ፡ ; Enc.; ከመ፡ ይጥዐይ፡ ; Ssal. Req.; ጥዕየ፡ እምሕማሙ፡ ; ሶበ፡ ትጥዒ፡ እምሕማምከ፡ Chrys. ; እመ፡ ጥዕየ፡ እምደዌሁ፡ F.M. 26,5; etiam recreari^la, ut: ኢጥዒኩ፡ (v. ኢጠዐይኩ፡ ) ንዋመ፡ (i.q. ኢኖምኩ፡ ጥዑየ፡ ) Rel. Bar.

ጥዕመ

, rarius ጠዐመ፡ (ut. ) I,1[ טָעַם ܛܥܶܡ طَعِمَ ] ይጥዐም፡ , raro ይጥዕም፡ (ut ), Imperat. ጠዐም፡ , Infin. ጥዒም፡

1)gustare^la, sive gustu explorare^la, sive libare^la, delibare^la, : ; ; ; ; ; ; ይጥዕም፡ ጕርዔ፡ እክለ፡ ; ; ኢይክል፡ ጥዒመ፡ መብልዐ፡ ; ; ኢጥዕምዎ፡ ለሞት፡ ; ; ; ; ; hebr. 6,5; ሶበ፡ ጥዕማ፡ ( ለኅጠተ፡ ስናፔ፡ ) ብእሲ፡ ; እምነ፡ partit.: ኢይጥዕም፡ እምብዕሉ፡ ; omisso Obj.: ; ዘእንበለ፡ እጥዐም፡ (sc. እክለ፡ ) ; ; ; እመቦ፡ ዘጥዕመ፡ ወኢውኅጠ፡ ; ከመ፡ et verbo: ጥዕመት፡ ከመ፡ ሠናይ፡ ውእቱ፡ ተቀንዮ፡ ; ; .

2)sapere^la, sapiendum^la, jucundum^la, suavem^la, dulcem esse^lavel fieri^la: አልቦ፡ ዘይጥዕም፡ እምነ፡ ዐቂበ፡ ትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ γλυκύτερον ; ጥዕመ፡ መዐዛየ፡ ; ይጥዕም፡ እምነ፡ መዓር፡ ዝክርየ፡ , ; ቦ፡ እክል፡ ዘይጥዕም፡ እምእክል፡ κάλλιον ; ይጥዐም፡ ; ; ; አካኑ፡ በዕፅ፡ ጥዕመ፡ ማይ፡ ἐγλυκάνθη ; ; , alicui^la: ጥዕሞሙ፡ እክል፡ ἡδύνθη αὐτοῖς ; ጥዕመቶ፡ እኪት፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ; ለብእሲ፡ ዘማዊ፡ ኵሉ፡ እክል፡ ይጥዕሞ፡ n. 1242 ; ጥዕመኒ፡ ንዋምየ፡ ; ይጥዕሞሙ፡ ንዋም፡ – : ጥዕመ፡ ዘ፡ ቀመሰ።

ተጸመመ

III,1

1)surdum fieri^la, ; .

2)obmutescere^la, conticescere^la[coll. κωφεύειν , הֶחֳרִישׁ ]: ከመ፡ እጸመም፡ ይእዜ፡ ወኣርምም፡ κωφεύσω ; ተጸመሙ፡ κωφεύσατε ; ተጸመሙ፡ ἀπεσιώπησαν .

3)surdum^lavel mutum se praebere^lavel simulare^la, non audire^lavel respondere^la, silentio praetermittere^lavel praeterire^la, silere^la, negligere^la, spernere^la: ይጸመም፡ ከመ፡ ዘኢይሰምዕ፡ Lit. Orth.; እመ፡ ተጸመምኪ፡ ዮም፡ παρακούσῃς ; ; παρασιωπήσῃ ; : ይጸመሙኒ፡ ; ; ; ὑπερεῖδέ με ; ተጸመምክሙኒ፡ παρηκούσατε ; παρελογίσαντο ; ; ; መኑ፡ ጸውዖ፡ ወተጸመሞ፡ ὑπερεῖδεν ; ኀፍረት፡ ተጸምሞቱ፡ ለዘ፡ ይጼውዐከ፡ (v. ይበጽሐከ፡ ) ; rei: ኢይጸመም፡ ጸሎቶ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ; ; etiam ejus rei, quae non auribus sed oculis vel aliis sensibus percipitur: ኢትጸመም፡ ሞቶ፡ ὑπερίδῃς ; ኢትጸመም፡ ሕማመከ፡ μὴ παράβλεπε . n. 1271

ጸንዐ

I,1[vis radicis prima in duritie^laet firmitate^laest, (cfr. etiam צוּנָמָא et ܨܽܘܢܳܡܳܐ et أَصْنَتَ ); significatus solertiae^laet strenuitatis^la( صَنَّانٌ صنع ܨܢܥ ضَنَنٌ ) derivatus est] ይጽናዕ፡ firmum esse^lavel fieri^la,

1)durum esse^la

a)obdurescere^la, obfirmari^la: ትጸንዕ፡ እምነ፡ ኰኵሕ፡ ; ጸንዐ፡ ልቡ፡ ; ; እምክመ፡ ጸንዐ፡ ኢይዕሉከ፡ σκληρυνθείς ; .

b)severum esse^la: በመዋዕለ፡ አጽዋም፡ በዘይጸንዕ፡ ቀኖናሁ፡ እምዘገብረ፡ ኀጢአተ፡ በካልእተ፡ መዋዕላት፡ F.M. 1,4.

c)arduum^la, difficilem esse^la, et comparative difficiliorem esse^laalicui, : ኢትኅሥሥ፡ ዘይጸንዐከ፡ χαλεπωτέρα σου ; .

2)firmari^la, confirmari^la: ከመ፡ በመልሕቅ፡ ይጸንዕ፡ ሐመር፡ ; ጸንዐት፡ መንግሥቱ፡ ; ; ἐστερεώθη (condensari?)^la .

a)stabilem esse^la, durare^la, perstare^la, manere^la, μένειν ; ; ; ; ; ኢትጸንዕ፡ ዛቲ፡ ምክሮሙ፡ ; ; .

b)ratum esse^la, valere^la: ኢይጸንዕ፡ ቃሉ፡ (sc. testamenti) F.N. 41,4; .

c)certum esse^la, constare^la: ለእመ፡ ጸንዐት፡ ዛቲ፡ ወተግህደት፡ F.M. 2,11; ናሁ፡ ጸንዐ፡ በኀበ፡ ማእምራን፡ ከመ፡ ቍርባን፡ በጸሎተ፡ ካህን፡ ይከውን፡ ሥጋሁ፡ ለኢየሱስ፡ F.M. 26,7.

d)definitum^la, decretum esse^la: .

e)constare^la, perseverare^la: እመ፡ ትጸንዕ፡ ὑπομείνῃς ; እመ፡ ጸንዑ፡ እምድኅረዝ፡ ላዕለ፡ ስምዐ፡ ከዊን፡ ( darauf beharren, Zeugen sein zu wollen^de) F.N. 43,7.

f)munitum^la, tutum esse^la: ትጸንዕ፡ ሀገርየ፡ ἀσφάλεια .

3)viribus firmari^la, corroborari^la, valentiorem fieri^la, de radicibus: ይጸንዕ፡ ሥረዊሆሙ፡ ; ; planta: ; de membris infantis: ለምንት፡ ጸንዓ፡ ብረክየ፡ ; claudi ; እመ፡ ጸንዑ፡ ἐὰν ἀνδρωθῶσι ; ከመ፡ ይብልዑ፡ ወይጽንዑ፡ ; መንፈሶሙ፡ ትጸንዕ፡ ; ; ; .

a)adolescere^la: ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ ወኢጸንዐ፡ παιδάριον ἁπαλόν ; ἁδρύνεσθαι .

b)invalescere^la, ingravescere^la: ማይ፡ ; ረኃብ፡ ; ; ; ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ቀትል፡ κατίσχυσεν αὐτούς .

4)fortem^la, validum^la, potentem esse^lavel se praebere^la: ጸንዐት፡ እድ፡ እንተ፡ ቀሠፈተኒ፡ κραταιός ; ; ; ሀገር፡ ይጸንዕ፡ በጥበቢሆሙ፡ ለሊቃውንት፡ ; ; ትጸንዕ፡ ἰσχύσεις ; ለምንት፡ ይጸንዑ፡ (v. ያጸንዑ፡ ) እለ፡ ያቴክዙኒ፡ ; ; ; ጸንዐ፡ ቃል፡ እግዚአብሔር፡ ; ἐγκρατεύεσθαι Platt (male).

a)confortari^la, forti^laanimo esse^lavel imperterrito^la: n. 1289 ጽናዕ፡ በጸጋሁ፡ ; ጽናዕ፡ ἴσχυε ; ጽናዕ፡ ወትባዕ፡ ; ; ; 1 ; ; ; ; ይጽናዕ፡ ልብከ፡ ; saepe de manibus quae confortantur (ex usu Hebr.): ; ; ; ጽንዑ፡ እደው፡ ፅቡሳን፡ ; ጸንዖሙ፡ እደዊሆሙ፡ ለሠናይ፡ .

b)comparative: fortiorem^la, potentiorem^la, solidiorem esse^laaliquo, sive እምነ፡ , ut: ይጸንዕ፡ እምኔሁ፡ ; ; sive : ዘይጸንዐከ፡ ; ; ; .

c)praevalere^la, superiorem fieri^la, obtinere^la, sive : ወጸንዐ፡ ዳዊት፡ ; ; ; sive እምነ፡ ; ወቃለ፡ ንጉሥኒ፡ ጸንዐ፡ ወፈድፋደ፡ እምቃለ፡ ኢዮአብ፡ ; vel ላዕለ፡ , ut: ጸንዐ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; vel ዲበ፡ .

d)valere^la: ብዕል፡ ኢይጸንዕ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ (divitiae nihil valent apud Deum), p. 318 58.

e)gravem^la, vehementem^lavel graviorem esse^la: ሶበ፡ ጸንዐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዕግተት፡ ; F.M. 13 ( sub ዕዳ፡ ).

ṣanʿa stay^en, remain^en (in one place) ወእምውእቱ፡ ጊዜ፡ እስከ፡ ዮም፡ ጸንዓ፡ ስፍራ፡ በውእቱ፡ መካን። ‘Depuis lors jusqu’aujourd’hui, le campement est resté fixé dans cet endroit^fr’ 137 l. 31-32 (ed.) , 156 l. 31-32 (tr.)

ሃ

suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62 1,b); ejus notio prima est: versus^la( gramm.pag. 303; gramm.pag. 304); in communi usu est nota Accusativi^la( gramm.§ 143 pag. 255), nominibus propriis (indeclinabilibus) suffixa: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይጸዋዕ፡ ስምከ፡ ያዕቆብሃ፡ ባሕቲቶ፡ ; et, sicut Accusativus, in, versus^ladenotare potest, ፈነዎሙ፡ ቤተ፡ ልሔምሃ፡ misit eos in Bethlehem^la, n. 3 ; l. 13. Rarissime nominibus appellativis annexum legitur, ጎልሃ፡ .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose