Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

particula negandi [hebr. אִי ; utrum አይ፡ ejusdem particulae negativae forma antiquior an interrog. sit, dubium videtur]. Non absolute ponitur ( አኮ፡ , አልቦ፡ ), sed negandis sive enunciationibus sive singulis nominibus adhibetur. Verbo nominive, cui vim negativam tribuit, praefigi solet, ut: ኢይገብሩ፡ , sed accedente particula enclitica eam a suo verbo vel nomine separare licet, ut: ወኢሂ፡ ትትዌሰክ፡ ወኢሂ፡ ተሐጽጽ፡ ; ; Platt, ኢኬ፡ ትዘሀሩ፡ ( ); Vim negativam tribuit

1)enunciationi

a)simplici: non^la, haud^la, et praedicato praefigitur, ut: ኢያውሥአ፡ (pro ኢአውሥአ፡ gramm.§ 48,5) ኢየሱስ፡ ቃለ፡ ; ; ኢያድኅነኪ፡ አምላክኪ፡ ; ; ; ; ; ; ኢታአምሩኑ፡ ; ; ዓዲሁ፡ አንትሙኒ፡ ኢለባውያን፡ አንትሙ፡ ; rarius alii sententiae parti, quae emphaseos causa praedicato praemissa est, praefigitur, ut: ኢሰማየ፡ የዐርጉ፡ ወኢምድረ፡ ይበጽሑ፡ ; quamquam tum ante praedicatum vel ዘ፡ interponere amant, ut: አመ፡ ኢበዝንቱ፡ ደብር፡ ወኢበኢየሩሳሌም፡ ዘይሰግዱ፡ Platt; vel particulam ኢ፡ repetere ; ; ; ; ኢሊተ፡ ኢይኩን፡ ወኢላቲ፡ ^b,26; ; ኢኬ፡ ንዋይ፡ ኢይበቍዕ፡ vel ኢኬ፡ አብ፡ ኢይቤዙ፡ ወልዶ፡ ; etiam ወኢሂ፡ ኢይክሎ፡ Platt; enunciationum earum, in quibus vel praedicatum vel copula subjecti et praedicati omissa sunt, exempla sunt: ገብረ፡ እኩየ፡ ወባሕቱ፡ ኢከመ፡ ነገሥተ፡ እስራኤል፡ ; ወኢጽንዐ፡ ሰማይ፡ ላዕሌሁ፡ .

b)prohibitivae vel dehortatoriae: ne^la, Subjunctivo, ኢይኩንከ፡ ዕፁበ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et ከመ፡ ኢ፡ seq. : ; ; ; ; ; .

2)nominibus,

a)Infinitivis: ኢለነዲቅ፡ አብያተ፡ ወኢለነቢር፡ ህየ፡ ; ; ; ; ; በእንተ፡ ኢዐቂቦቱ፡ ላቲ፡ F.N. 29.

b)cuivis nomini et abstracto et concreto (lat.: in^la-): ኢሕዝብየ፡ ; ኢአማኒ፡ incredulus^laF.N. 24,5; ኢምሒከ፡ ሥጋ፡ ἀφειδία σώματος 23 Platt; ኢዘምዎ፡ ἐγκράτεια ; ኢአሚኖቶሙ፡ ἀπιστία αὐτῶν ; በኢያእምሮ፡ ; በኢድልወትነ፡ ob indignitatem nostram^la

a)Ubi enunciationis negativae pars aliqua e pluribus membris copula ወ፡ conjunctis composita est, ante singula membra ኢ፡ repetere amant ( nec^la- nec^la): በሓውርት፡ ኀበ፡ ኢያአምሩ፡ ኢእሙንቱ፡ ወኢአበዊሆሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይከውኑ፡ ዐዚዛነ፡ ወኢልዑላነ፡ ; ኢይንሣእ፡ ኢፈትለ፡ ወኢቶታነ፡ ; ; ; ; ; ኢተግሕሣ፡ ኢለየማን፡ ወኢለፀጋም፡ ; ^b,26.

b)etiam ubi primo loco aliae negationes (atque ኢ፡ ) positae sunt, ut: እለ፡ አልቦሙ፡ አብ፡ ወኢእም፡ ወኢአዛዚ፡ F.N. 24,3; in specie ubi praepositioni ዘእንበለ፡ sine^la, plura nomina subjuncta sunt, alterum tertiumve non per ወ፡ sed per ወኢ፡ annectere solent: ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ዘእንበለ፡ ምክንያት፡ ወኢአበሳ፡ absque causa et culpa^laF.M. 12,2; ዘእንበለ፡ ነጽሮ፡ መልክዐ፡ ብእሲት፡ ወኢሁከት፡ ዘኅሊና፡ F.M. 14,1; ; .

c) ወኢ፡ vel ወኢሂ፡ ወኢ – ሂ፡ ወኢ – ኒ፡ nec^la, neque^la ; ; ; ; ; ; ; ; n. 716 ኢ፡ – ወኢ፡ , ወኢ፡ – ወኢ፡ , ኢሂ፡ – ወኢሂ፡ , ኢ – ኒ፡ – ወኢ – ኒ፡ nec^la- nec^la ; ; ; ; ; ; ; ; ኢመኑ፡ vel ወኢመኑሂ፡ nemo^la, ኢምንት፡ , ወኢምንት፡ , ወኢምንትሂ፡ nihil^la መኑ፡ et ምንት፡ ; ወኢአሐዱ፡ ne unus quidem^la, nullus^lasub አሐዱ፡ ; ኢ፡ – ኵሉ፡ vel ኵሉ፡ ኢ፡ nullus^la, nihil^lavid. ኵሉ፡ ; ኢ፡ – ጥቀ፡ vel ጥቀ፡ – ኢ፡ ne^la– quidem^la ጥቀ፡ ; ኢ፡ – እንከ፡ non amplius^lavid. sub እንከ፡ ; ዓዲ፡ ኢ፡ nondum^la ዓዲ፡ ; ግሙራ፡ ኢ፡ et ኢ፡ – ግሙራ፡ numquam^la ግሙራ፡

also አይ፡

ሰምዐ

I,1[ שָׁמַע , ܫܡܰܥ , سَمِعَ amh. ሰማ፡ ] ይስማዕ፡

1)audire^la: በከመ፡ ሰማዕክሙ፡ በእዘኒክሙ፡ ; ሰሚዖ፡ ; እንዘ፡ ይሰምዑ፡ ኵሎሙ፡ ; ; ; ; ; ; rei: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ስምዑኒ፡ ቃልየ፡ audite me vocem meam^lai.e. audite meam vocem^la ; ; ; ; ; እንዘ፡ , ut: ሰምዐቶ፡ እንዘ፡ ይብል፡ ἤκουσεν αὐτοῦ λαλοῦντος ; ; ; ; ; ; vel omisso እንዘ፡ ut ; ; ሰማዕክዎ፡ ይብለኒ፡ .

a)auditu praeditum esse^la ; ድንቅወ፡ ሰምዑ፡ ; ሰሚዕ፡ auditus^la(sensus) al.

b)audire i.e. auribus percipere^la, accipere^la, comperire^la, cognoscere^la( erfahren ), rei: እለ፡ ኢሰምዑ፡ ምግባርየ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; vel ከመ፡ et enuntiatione integra: ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምኀበ፡ vel ኀበ፡ ejus, a^laquo auditur ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ለአከቶ፡ ትስማዕ፡ ጥዩቀ፡ ነገረ፡ በኀበ፡ መርዶክዮስ፡ μαθεῖν παρά ; vel እምነ፡ Platt; በእንተ፡ vel በላዕለ፡ causae, de^laqua auditur: ; ሶበ፡ ሰምዐ፡ መኰንን፡ በእንተ፡ ተኣምራት፡ ዘገብረ፡ ; Platt; ; ንስማዕ፡ በውስተ፡ አፉሃ፡ ἐρωτήσομεν τὸ στόμα ἀυτῆς .

c)auscultare^la, aures dare^la, attendere^laad quem vel quid, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኪያየ፡ ያፀምኡኒ፡ ወይሰምዑ፡ ; ; ትስማዕ፡ እዝንየ፡ እንዘ፡ ያወጽኡ፡ ሊተ፡ እኩየ፡ ስመ፡ ; ሰሚዖተ፡ ተላህዮ፡ በዕንዚራ፡ ወአርጋኖን፡ ; ዲበ፡ ; ማእከለ፡ utriusque partis audiendae διακούειν (at አፅምአ፡ ማእከለ፡ ); እለ፡ ይሰምዑ፡ ትምህርተ፡ catechumeni^la

d)exaudire^la( erhören^de): ; ; ይሰምዐከ፡ ፍጡነ፡ ስእለተከ፡ ; ; ይሰምዖኑ፡ ጸሎቶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ objecti: ; በእንተ፡ de^la .

e)oboedire^la, n. 337obtemperare^la, morem gerere^la: ; ወልድ፡ ዘኢይሰምዕ፡ ἀνήκοος ; ; ; ; ; ; ይሰምዕዎ፡ ኵሎሙ፡ ; አበይክሙ፡ ሰሚዖትየ፡ ; ኢሰምዑ፡ ሕጎ፡ ; ዘይሰምዓ፡ ላቲ፡ ; ; ; .

f)accipere^la, admittere^la, ( assentire^la, probare^la): ላዕለ፡ ልሂቅ፡ ኢትስማዕ፡ ውዴተ፡ παραδέχεσθαι ; ; ሰምዐ፡ ነገረ፡ ብእሲቱ፡ ; ይሰምዐኒ፡ ቃልየ፡ ; ምክረ፡ ይሰምዕ፡ ; ኢሰምዐ፡ እምኔሁ፡ ejus consilium non admisit^la

g)audita intelligere^la: ኢይስማዕ፡ ፩፩ቃለ፡ እኁሁ፡ ; ንግር፡ ሱርስት፡ እስመ፡ ንሰምዕ፡ ; ; .

2)testem esse^la, testari^la( a ስምዕ፡ ); ግብረ፡ ሐዋርያት፡ (Actus Apostolorum) ትሰምዕ፡ ከመ፡ ወረደ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ በአምሳለ፡ ልሳናተ፡ እሳት፡ ; ኢትስማዕ፡ ለቢጽከ፡ ስምዐ፡ በሐሰት፡ οὐ ψευδομαρτυρήσεις ; ; በእንተ፡ .

ድሩክ

asper^la, durus^la, saevus^la, trux^la, immitis^la, raro physice, ut: ማእሰር፡ ድሩክ፡ Sx. Enc.; plerumque ethice: ወዔሳው፡ ውእቱ፡ ብእሲ፡ ድሩክ፡ ወሐቃላዊ፡ ወጸጓር፡ ; ወኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ ; σκληρός ; ; ድርክት፡ ከመ፡ ሲኦል፡ ቅንአት፡ ; ኢሰምዐ፡ እምአፉሃ፡ ቃለ፡ ድሩከ፡ ; ; ልሳን፡ ድሩክ፡ ወዐይን፡ ምዑክ፡ Enc.; ርኅሩኅ፡ Lud. ex Enc.; de equo effrenato^la: ፈረስ፡ ኀያል፡ ወድሩክ፡ δυσήνιος

ሰምዐ

I,1[ שָׁמַע , ܫܡܰܥ , سَمِعَ amh. ሰማ፡ ] ይስማዕ፡

a)auditu praeditum esse^la ; ድንቅወ፡ ሰምዑ፡ ; ሰሚዕ፡ auditus^la(sensus) al.

d)exaudire^la( erhören^de): ; ; ይሰምዐከ፡ ፍጡነ፡ ስእለተከ፡ ; ; ይሰምዖኑ፡ ጸሎቶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ objecti: ; በእንተ፡ de^la .

g)audita intelligere^la: ኢይስማዕ፡ ፩፩ቃለ፡ እኁሁ፡ ; ንግር፡ ሱርስት፡ እስመ፡ ንሰምዕ፡ ; ; .

ርቀት

et tenuitas^la, subtilitas^la: ኢሰምዕዎ፡ በእንተ፡ ርቀተ፡ ቃሉ፡ quod esset voce exili^laChrys. ho. 32; ኢርኢክሙኑ፡ ርቀተ፡ ዝንቱ፡ ኅሊና፡ ዘሐዋርያ፡ subtilitatem hujus sententiae^la (alias ቅጥነት፡ ).

ኢሲሳሕ

i.e. אֲשִׁישָׁה vers. nov.

ኢሳሮም

ʾisārom (personal name) ‘Hezron^de’ 9a l. 1 (ed.) ; ኤስሮም ፡ ʾesǝrom 9 n. 2 (ed.)

ኢሳይያስ

Isaias. ʾIsāyǝyās (personal name) ʻIsaiaʼ^it 60:2 (ed.)

ሀለወ

I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

1)esse^la, existere^la. Neque tamen ad praedicatum cum subjecto copulandum adhiberi solet, sed existentiam subjecti nudam ponit, aut absolute, aut tamquam in aliquo loco, statu, tempore, actione versantis: ሀሎ፡ ፩ ብእሲ፡ ; . ኢትፍቱ፡ ሀልዎ፡ ምስሌሆሙ፡ . ሀሎኩ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; በአምጣነ፡ ሀለውኩ፡ ; ኢትፍራህ፤ ሀሎኩ፡ ምስሌከ፡ ; n. 4 ; ; እግዚኦ፡ ሀሎከ፡ ማእከሌነ፡ ; ይከውኑ፡ ከመ፡ ዘኢሀለዉ፡ ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

a)Creberrime ipsum Perf. ሀለወ፡ notionem temporis praesentis suggerit: አንበሳ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς ; አይቴ፡ ሀሎ፡ ubi est?^la ; ; ; ; አነ፡ ውእቱ፡ ዘሀሎ፡ ἐγώ εἰμι ὁ ὤν ; ሀለወ፡ ወኢሀለወ፡ ἦν καὶ οὐκ ἔστι ; sed haud minus frequenter ሀለወ፡ tempore praeterito vertendum est: ጸሐፍ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ክርታስ፡ ; ሀሎኩ፡ አነ፡ ኀበ፡ ፈለግ፡ ; ; ; ; ; . Imperfectum tempus futurum significat: ወለዓለምኒ፡ ትሄሉ፡ ; ; ; ; ; sed etiam de tempore praesenti usurpatur: ዘሀሎ፡ ወይሄሉ፡ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν ; ; የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ወኢይሄሉ፡ እንከ፡ . De enuntiationibus conditionalibus conferre licet exempla ; ; ; ኀበ፡ ሀሎ፡ ደመና፡ ህየ፡ ሀሎ፡ መንፈስ፡ ; et al.

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

c)Nonnunquam ope verbi ሀለወ፡ praedicatum subjecto copulatur; quod si fit, praedicatum in ponere licet ( gramm.p. 346): ለዘ፡ ሀለወ፡ ድልወ፡ ei, qui paratus fuerit^la ; ; sed notio existendi huic verbo tam firmiter inhaeret ut praedicatum appositionis instar saepius in Nomt. ponatur: ሀለወ፡ ድፉን፡ ; ; ወእሙንቱሂ፡ ሀለዉ፡ ቅዉማን፡ al.

d)Aethiopes verbum ሀለወ፡ cum Imperfecto alius verbi componunt, ut durationem actionis denotent, sive in tempus praeteritum incidat: ሀሎኩ፡ እሰክብ፡ dormiebam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; sive in Praesens: ሀሎ፡ ይነብር፡ በየማነ፡ እግዚአብሔር፡ , vel praesens instans: ይመጽእ፡ ሀሎ፡ venturus est^la ; ትሠጠም፡ ሀለወት፡ ; ሀለወት፡ ትወልድ፡ ; sive in futurum አንተ፡ ሀለወት፡ ትትፌጸም፡ ; Platt; ዘይከውን፡ ሀሎ፡ . Simili modo cum alius verbi Infinitivo verbali coniungitur, eodem sensu: ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ ἴσθι πεποιθώς et al.; nec non እንዘ፡ Imperf. sequi potest: በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡ ሀለውኩ፡ እንዘ፡ እዜከሮ፡ ለእግዚአብሔር፡

e)Opponitur ዘሀሎ፡ id quod est^lai.e. praesens^laei quod venturum vel futurum est ( ዘይመጽእ፡ , ዘይሄሉ፡ , ዘይከውን፡ ) ; ( τὰ ἐνεστῶτα ) , quamquam aliis in locis ዘሀሎ፡ id, quod factum est^la τὸ γεγονός , significat, .

f)Theologis et philosophis ሀልዎ፡ et ሀልዎት፡ est existentia^la, essentia^la, ut እግዚአብሔር፡ አምጻኤ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ Deus qui totum mundum^la ἐκ τοῦ μὴ εἶναι εἰς τὸ εἶναι perducit^laFal. f. 83; እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ እምሀልዎ፡ አግብኦ፡ ውስተ፡ ሞት፡ ; Hippocrates et Galenus docent: ነፍስሰ፡ ኢትሄሉ፡ ዘእንበለ፡ ዳእሙ፡ በሀልዎተ፡ ሥጋ፡ ወተኀልፍ፡ በኅልፈታ፡ ሀልዎታት፡ entia^la( τὰ γεγονότα ) saepissime in Chrys., ut

2)instare^la, futurum esse^la: ክልኤቱ፡ ዓመት፡ ኀለፈ፡ ዘረኃብ፡ ወዓዲ፡ ሀሎ፡ ኀምስቱ፡ ዓመት፡ ; . Construi solet cum , verbi, ut conveniat Graeco μέλλειν Infin. n. 5( gramm.p. 138): እለ፡ ሀለዎሙ፡ ይእመኑ፡ ቦቱ፡ οἱ μέλλοντες πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ ; ; ; ; ; ; vel simplici Futuro Graeco: ; ; ; ; . Haud raro ሀልዎ፡ post verbi collocatur; ያእምርዎ፡ ሀለዎሙ፡ ; ; ; . Sed multis aliis in locis haec phrasis Graeco δεῖ seq. Infin., Latino oportet^la, necesse est^larespondet, quippe cum ሀለወ፡ cum conjunctum significare possit convenit ei, ut^lavel oportet^la( infra ). Ita legitur: ሀለወክሙ፡ ትትወለዱ፡ δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ; ; ; ; . Etiam ከመ፡ subjunctivo praeponere licet: ሀለወኒ፡ ከመ፡ እዜንዎን፡ Rarius libri et mss. et impressi in hac phrasi pro verbi Imperf. praebent: ሀለዎ፡ ይትሌዐል፡ Caeterum non modo ሀለወ፡ cum , sed etiam verbum ሀለወ፡ personaliter flexum, Subjunctivo praepositum, idem significare potest: ዘሀለወ፡ ይኩን፡ ; ; ; ሀሎነ፡ ኵልነ፡ ንብጻሕ፡ ; Polygl., ሀለውነ፡ ንሕምም፡ { : Weninger, Verbalsystem^lap. 271, n. 430}.

3)exstare^la, reperiri^la, esse^la: እስመ፡ ሀሎ፡ ዘያሐምም፡ ἔστι γὰρ ὁ ταπεινῶν ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ልሂቅኒ፡ ወአእሩግኒ፡ በኀቤነ፡ ሀለወ፡ ; ; ; ; ; ኢሀሎኑ፡ ህየ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኢሀለወት፡ ኀበ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ οὐχ εὑρέθη ; ; ኵሉ፡ ዝንቱ፡ ኢሀለወ፡ ኀበ፡ ጻድቃን፡ haec omnia apud justos non reperiuntur^la( accidunt^la) ; ሀሎ፡ ኀቤከ፡ πάρεστί σοι , subest tibi^la, .

4)durare^la, manere^la, vivere^la, esse^la: ዘይሄሉ፡ ለዓለም፡ μένων εἰς αἰῶνα ; ; ዘሀለወ፡ ዘልፈ፡ 1 ; ወአንተሰ፡ ትሄሉ፡ σὺ δὲ διαμένεις ; አብያተ፡ ጻድቃን፡ ይሄልዉ፡ οἶκοι δικαίων παραμένουσι ; ; ሕሊና፡ ልብከ፡ ኢይሄሉ፡ ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ jusjurandum non servat^la ; ሀልዎትከ፡ በዝ፡ ἀντέχεσθαι ἐν τούτῳ ; ሀልዉ፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ኢትሄሉ፡ ለዓለም፡ οὐ κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ; perdurare^la ; opponitur ተሀጕለ፡ ; nonnunquam synonymum est verbo ሐይወ፡ ut ወቦ፡ እለሂ፡ ሀለዉ፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; እመ፡ ሀሎኩ፡ ትሬኢ፡ ወእመ፡ ሐየውከ፡ ታአምሮ፡ , nec non ይሄሉ፡ በተስፋ፡ κατασκηνώσει ἐπ᾽ ἐλπίδι .

5)versari in aliqua re^la: ውስተ፡ መስሎ፡ ነገር፡ ኢይሄልዉ፡ ; እንዘ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ማሕምመ፡ ወሊድ፡ ; ኢሳይያስ፡ ሀሎ፡ በራእየ፡ እግዚእ፡ .

6)se habere^la(de valetudine, conditione, caet.), quo sensu ኮነ፡ usitatius est: ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; ናአምር፡ ዘከመ፡ ሀለዉ፡ πῶς ἔχουσι ; እፎ፡ ሀሎከ፡ quomodo vales?^laLud.

7)adesse^la, praesentem esse^la: ኢሀሎ፡ ምትየ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ πάρεστι ; ; ; ; ለእመ፡ ኢሀሎኩ፡ ἀπὼν ; ; ሀልዎ፡ በሥጋ፡ παρουσία τοῦ σώματος ; ; ; ; ; በሀልዎተ፡ ሰብእ፡ coram hominibus^la ; ኵልነ፡ እለ፡ ሀሎነ፡ ዝየ፡ omnes qui adsumus^la ; ለኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ omnibus, qui aderant^la

8)Ubi subjunctum habet, ሀለወ፡ pariter ac ኮነ፡ significare potest: convenit ei^la, decet eum^la, cadit in eum^la, ut እመቦ፡ ዘስሕተ፡ ውስተ፡ ዘከመዝ፡ ግብር፡ ሀለዎ፡ n. 6 ንስሓ፡ ፫ ዓመት፡ ፍጹም፡ poenitentia triennii integri ei injungenda est^la b. Ita saepissime cum Subjunctivo verbi construitur, supra Etiam sine pronomine subjuncto eundem sensum habet : ዘኢሀሎ፡ τὰ μὴ δέοντα (Platt: ዘኢህልው፡ ).

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

አደብደበ

II inquietum reddere^la, sollicitare^la: ይቤ፡ አባ፡ n. 1108 ኢሳይያስ፡ ለእመ፡ ደደቀ፡ ከመ፡ አደብደበታ፡ ኀጢአት፡ ለነፍሱ፡

ወይሌ

et interj. [ وَيْلٌ et وَيْلَ , ወይ፡ et አሌ፡ ] casus adversus^la, calamitas^la, infortunium^la, vae!^la ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ; ወይብል፡ መጽሐፉ፡ ላሕ፡ ወብካይ፡ ወወይሌ፡ ; መጽሐፈ፡ ሐሤት፡ ዘኢኮንከ፡ መጽሐፈ፡ ወይሌ፡ Enc.; ኢሳይያስ፡ ነቢይ፡ ይሁቦሙ፡ ወይሌ፡ ለሰካርያን፡ ወይቤ፡ አሌሎሙ፡ F.N. 50; ለመኑ፡ ወይሌ፡ ወለመኑ፡ ሀከክ፡ ; ወይሌ፡ ለ፡ οὐαὶ ἐπί ; ; ወይሌ፡ ላዕለ፡ ናባው፡ – : ብካይ፡ ሰቆቃው፡ ላሕ፡ ወይሌ፡ ዘ፡ ሐዘን፡ ; : ወይለወ፡ ዘ፡ አለቀሰ፡

ሠጠቀ

I,1[i.q. ܣܕܰܩ סְדַק صَدَعَ ; ሠጠጠ፡ q.v.] ይሥጥቅ፡ (Sx. Jac.

A)transit.

1)scindere^la, discindere^la, findere^la, disrumpere^la σχίζω ; διαρρήγνυμι ; ; ; ; ወውእቱ፡ ሠጠቃ፡ ለምድር፡ διώρισεν ; ἐτμήθη ; መባርቅት፡ እንዘ፡ ይሠጥቁ፡ አብያተ፡ Form. Conf.; (Julium Caesarem) ሰመይዎ፡ ቄሳር፡ በእንተ፡ ዘአውፅእዎ፡ ሕያዎ፡ ሠጢቆሙ፡ ከርሠ፡ እሙ፡ እስመ፡ ትርጓሜ፡ ቄሳር፡ በልሳኖሙ፡ መታሪ፡ አው፡ ሥጠት፡ እምሥጥቀት፡ ; ኢሳይያስ፡ ዘሠጠቅዎ፡ ለክልኤ፡ ክፍል፡ በሞሠርተ፡ ዕፅ፡ M.M. f. 52; { in fibras discerpere^lavel dividere^la, ደጐዐሊ፡ }.

2)perrumpere^la .

B)intransit. ሠጥቀ፡ scindi^la: መሠርይ፡ ተናገረ፡ ላዕለ፡ ከይሲ፡ ወሠጥቀ፡ ለ፪ክፍል፡ Sx. (nisi ተሠጥቀ፡ legere malueris).

ኢስታንቡል

ʾistānbul ውስጥቡል wǝsṭǝbbul , እስትምቡል፡ ʾǝstǝmbul , እስትቡሌ ʾǝstǝbule , እስትሌ ʾǝstǝle (city) Istanbul^en ወውስተ፡ ውእቱ፡ ማኅፈድ፡ ምሉእ፡ ንዋየ፡ ወርቅ፡ ወብሩር፡ ወዕንቍ፡ ክቡር፡ ወአልባስ፡ ቀጠንት፡ ወብዕል፡ ብዙኅ፡ ዘኢይትኌለቍ። ብዕለ፡ ውስጥቡል፡ ወምስር፡ ‘And within the tower it was filled with golden and silver vessels, precious stones, luxury clothes and incalculable wealth from Wǝsṭǝbbul (Istanbul), Egypt^en’ 79 § 158 (ed.), 47 § 158 (tr.); እስትምቡል፡ ቀቢስ፡ ፩። ‘une aube de Constantinople^fr’ 71 l. 7 (ed.), 85 l. 20 (tr.); እስትቡሌ፡ {Ms. Éth. d’Abbadie 97 f. 95r has እስትሌ፡} ውራጅ፡ ቀቢስ፡ ፩። ‘une aube usée (?) de Constantinople (?)^fr’ 71 l. 12–13 (ed.), 85 l. 26–27 (tr.)

ኢስታኦስ

et ኢስታዎስ፡ εἷς Θεός , unus^laDeus^la, ;

ኢስታኦስ

et ኢስታዎስ፡ εἷς Θεός , unus^laDeus^la, ;

ሲድራስ

, ሲድሮስ፡ i.q. ኢስድሮስ፡ , ኤስድሮስ፡ Isidorus.

ሶጠ

I,1[ אֲשַׁד ܐܶܫܰܕ ܫܳܕ ] ይሱጥ፡

1)fundere^la, effundere^la, profundere^la, rei, እምነ፡ vasis, ውስተ፡ , ላዕለ፡ , ዲበ፡ rei vel , ; ; ይሰውጣ፡ ለበረዱ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ሶጠ፡ ላዕሌሆሙ፡ መሥዋዕተ፡ ልውሰ፡ በቅብእ፡ ; ኢትሱጥ፡ እሳቶሙ፡ ለኃጥኣን፡ ; ኢሶጥክዎ፡ ( ለደም፡ ) ውስተ፡ ምድር፡ ; : እሰውጥ፡ መዐትየ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እሰውጥ፡ ለክሙ፡ በረከትየ፡ ; እሰውጣ፡ ለትምህርት፡ ; ኀፍረተ፡ ; ምሕረተ፡ ; መንፈሰ፡ ; ; ሶጠ፡ ቃለ፡ ልሳናቲሆሙ፡ ; ሶጣ፡ ለነፍሱ፡ ; omisso objecto: እመ፡ ሶጡ፡ ላዕሌሁ፡ ኢይትሐወስ፡ .

2)infundere^la, superfundere^la: ሶጠ፡ እምጻሕብ፡ ውስተ፡ ጻሕብ፡ ; ; ; ; ሶጠ፡ ቅብአ፡ ላዕለ፡ ርእሳ፡ ; ; ዲበ፡ ; ዘይሰውጥ፡ τῶν ἐπιχεόντων .

3)evacuare^la, exinanire^la: ሶጠት፡ ቀሡታ፡ ውስተ፡ ምስታይ፡ ἐξεκένωσε ; ሶጡ፡ አኅስሊሆሙ፡ ; ሶጥኪዮ፡ ( ለጽዋዕ፡ ) ἐξέπιες καὶ ἐξεκένωσας ; de τῷ Λόγῳ : ሶጠ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ ἐκένωσεν ἑαυτὸν δι᾽ ἡμᾶς ; ቅድመ፡ ይሱጥ፡ ርእሶ፡ ; ኮነ፡ ሰብአ፡ ሰዊጦ፡ ርእሶ፡ በዘኢኮነ፡ ቀዳሚ፡ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν f. (Ex Ludolfus significationem sepelire^laaffert; sed ibi ሶጠ፡ pro ሦጠ፡ reducere^lasignificat). – ሶጠ፡ ዘ፡ ጨመረ፡ አስራጨሂ፡ ይ።

ቀርበ

(perraro ቀረበ፡ ; ) I,1[ קָרֵב ܩܪܶܒ قَرِبَ قَرُبَ ] ይቅረብ፡

1)appropinquare^la, accedere^la, propinquum esse^la, prope abesse^la: ይቅረቡ፡ ἐγγισάτωοσαν ; ቅረብ፡ ; ቀሪቦቱ፡ ; ; ; ; ; ቅረብ፡ ዝየ፡ ; ለ፡ ; ; መንገለ፡ ; ; ኀበ፡ ; ; ; ; ናሁ፡ አነ፡ ቀረብኩ፡ ኀበ፡ ፍትሕየ፡ ; ሶበ፡ ቀርቡ፡ ኀበ፡ ራጌስ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; : ; ; ; ይቀርቡኒ፡ በከናፍሪሆሙ፡ ; ; ; ይሰቲ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ማይ፡ ዘቀርቦ፡ ; ኢቀርቦሙ፡ (v. ኢቀረቦሙ፡ ) እሳት፡ ሥጋሆሙ፡ ; se applicare^la: ቦ፡ ዐርከ፡ ዘይቀርበከ፡ አመ፡ ትፍሥሕትከ፡ .

a)de tempore:

α)instare^la: ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ ; ; ; ; ; ቀርበ፡ መዋዕሊሁ፡ ለመዊት፡ ; .

β)brevem esse^la, breviorem fieri^la ( ቅሩብ፡ ).

b)de cognatione et affinitate: ; ይቀርብ፡ እምኔየ፡ .

c)de similitudine: ቀርበ፡ መዋዕልየ፡ ለመዋዕለ፡ ሕይወትኪ፡

d)honesta de complexu venereo, plerumque : ; ; ; ; ; .

2)accedere ad altaris communionem^la, communicare^la: እለ፡ ኢትቀርቡ፡ ፃኡ፡ ; ; ይባእ፡ ወይትከነስ፡ ወይቅረብ፡ ; ይቅረቡ፡ ቍርባነ፡ ,2; F.M. 14,1.

ቀርበ

(perraro ቀረበ፡ ; ) I,1[ קָרֵב ܩܪܶܒ قَرِبَ قَرُبَ ] ይቅረብ፡

a)de tempore:

α)instare^la: ቀርበት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ ; ; ; ; ; ቀርበ፡ መዋዕሊሁ፡ ለመዊት፡ ; .

β)brevem esse^la, breviorem fieri^la ( ቅሩብ፡ ).

b)de cognatione et affinitate: ; ይቀርብ፡ እምኔየ፡ .

c)de similitudine: ቀርበ፡ መዋዕልየ፡ ለመዋዕለ፡ ሕይወትኪ፡

d)honesta de complexu venereo, plerumque : ; ; ; ; ; .

ቀብአ

I,1[ חִפָּה obduxit^la, ቀብአ፡ n. 3; ቅብእ፡ oleum^lasicut ܡܶܫܚܳܐ a ܡܫܰܚ ;{ etymon propositum mihi quidem probabilius videtur quam si quis ቀብአ፡ a ቅብእ፡ denominatum, ቅብእ፡ autem a קָּפָה propagatum censuerit.}] ይቅባእ፡

1)oblinere^la, illinere^la, ; ; et በ፡ , ut: ቀብኦ፡ በህጕሬ፡ ; በኅፅበ፡ እግሩ፡ ብርሃነ፡ ለዕዉር፡ ቀብአ፡ n. 437 ; ; : ኢቀብእዎ፡ ሥራየ፡ ; : aliquem i.e. oculos ejus oblinero, ne videant .

2)ungere^la, inungere^la, perungere^la, corporis vel unguenti vel Acc: ቀባእኩኪ፡ ቅብአ፡ ; vulnus ; (Jacobus) ቀብኦን፡ ለአእባን፡ ዘይተ፡ ቅዱሰ፡ ; ; ; ኢትቅብኦ፡ ( ለሥዕርትከ፡ ) ዕፍረተ፡ ; ; aegrotos ; cadaver ; ይገንዙ፡ ወይቀብኡ፡ ἐνταφιάζειν ; in specie de unctione rerum hominumve consecrandorum: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቀብኦ፡ ቅብአ፡ ቅድሳት፡ ; መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌየ፡ ዘቀብአኒ፡ ; በቅብአ፡ ጸጋሁ፡ ይቅባእ፡ እግዚአብሔር፡ አልባቢክሙ፡

3)obducere^la, illinere^la: ቀብኦ፡ ወርቀ፡ ንጹሐ፡ ; ከመ፡ ይልብጡ፡ ወይቅብኡ፡ አረፍተ፡ ቤት፡ ; ቀብኦ፡ በሰሌዳ፡ ;

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose