Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II adaugere^la, cumulare^la, amplificare^la, intendere^la, ; Platt; Platt; Platt; ረከብነ፡ ጥበበ፡ ወአፈድፈድነ፡ προσθέμενοι ; πλείονα ποιοῦσι ; ; ጻመውኩ፡ ለአፈድፍዶ፡ ፍቅረ፡ አውግስጦስ፡ ለከ፡ ; .

a)nominis abstracti vel Infinitivi: magis^lafacere^laaliquid i.e. Latine: magis^laverbo fin.: አፈድፈዱ፡ ዓዲ፡ ጸሊኦቶ፡ (magis etiam eum oderunt) ; ; ; ; ; ; ; ; አፈድፈድኪ፡ ዝሙተኪ፡ (magis fornicata es) ; ; አፈድፈድኪ፡ ኀጢአተኪ፡ እምኔሆን፡ ; ያፈደፍድ፡ ጥበበ፡ σοφώτερος ἔσται .

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

b)plus habere rei alio i.e. superare^laaliquem, excellere^laaliquo in re, እምነ፡ pers.: አላ፡ አፈድፈደ፡ እምኔሆሙ፡ ; በ፡ rei, አፈድፈደት፡ በዝሙታ፡ እምእኅታ፡ ; ; rei et ዲበ፡ pers.: አፈድፈድኩ፡ ጥበበ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; :

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

አፈድፈደ

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

አፈድፈደ

α)plus^la: ያፈደፍድ፡ ሎሙ፡ ውሂበ፡

β)diutius^la: አፈድፈደ፡ ሐይወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ እምውሉደ፡ ሰብእ፡

γ)nimis^la, nimium^la: ኢታፈድፍድ፡ ምስሌሁ፡ ተናግሮ፡ .

c) አፈድፍዶ፡ እምዐቅም፡ excedere^lamodum (ut in edendo, bibendo) F.M. 14,4.

አፈጸመ

II,2in^laperficiend^laa^lavel absolvenda^lare juvare^laaliquem, vel rei, vel : ለአፈጽሞተ፡ ምግባራት፡ F.N. 45; ስብሐት፡ ለእግዚአብሔር፡ ዘአፈጸመኒ፡ ዘወጠንኩ፡ በጸጋሁ፡ ፍድፉድ፡ Haim. Ab. in subscr.

አዕበየ አብቀወ አፍ ኢፍ

II,1

1)magnum facere^la, augere^la, ; ; ; ; አዕበይኩ፡ ጥበበ፡ ; ረሲዓን፡ ያዐብዩ፡ ኀሳረ፡ ; ያዐብያ፡ ለመዐቱ፡ ; ; .

a) ገቢረ፡ magna facinora facere^la ; ; vel አዕበየ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ; vel : vel አዕበየ፡ ምግባረ፡ magna opera facere^la n. 986 ; etiam omisso ምግባረ፡ .

b)magnum i.e. opulentum^la, potentem reddere^la: ; ; ያዐብዮ፡ ወያከብሮ፡ .

c)magnificare^la, amplificare^la: ; ; ; ወአዕበዮ፡ እግዚአብሔር፡ ለሰሎሞን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ; ( n. 2,a).

d)magnifacere^la: ; .

e)vocem, clamorem vehementem facere^la: አዕበዩ፡ ጸሪኀ፡ .

f)natu majorem facere^lavel declarare^la: ኢይክል፡ አዕብዮቶ፡ .

g) አፈ፡ os^lai.e. magna loqui^la( insolenter jactare^la), μεγαλοῤῥημονεῖν : ; ; መጠነ፡ አዕበየ፡ አፉሁ፡ ; እመ፡ አዕቤከ፡ አፉከ፡ ላዕሌሁ፡ ; , vel ነቢበ፡ ; .

h)crescere facere^laplantam, Lud. e Ssal. Req.

2)tollere^la, extollere^la, exaltare^la: ያዐብያ፡ ለክምረ፡ እክሉ፡ ; ታዐቢ፡ እደዊከ፡ ኀቤሁ፡ .

a)laudibus ( magnificare^la): አዕብይዎ፡ ለስሙ፡ ; ; ; ; ; .

b)ad dignitatem, potentiam, felicitatem evehere^la: አዕበዮ፡ ንጉሥ፡ ለሐማ፡ ; ጥበብ፡ አዕበየቶሙ፡ ለደቂቃ፡ ; ታዐብዮ፡ እምነ፡ ቢጹ፡ ; ያዐብያ፡ ለነፍስከ፡ ; ; እምውስተ፡ መዋዕል፡ ቦ፡ ዘቀደሰ፡ ወአዕበየ፡ .

c) ርእሶ፡ se efferre^la: ኢታዕቢ፡ ርእሰከ፡ ; ; ; ; ; .

d) ልቦ፡ magnos sibi sumere spiritus^la, superbire^la: ዘያዐቢ፡ ልቦ፡ ; ; አዕብዮ፡ ልብ፡ fastus^la

e) ምግባሮ፡ fastuose agere^la .

f)vocem tollere^laseu clamorem: ያዐቢ፡ ቃሎ፡ ; ከመ፡ ያዕቢ፡ ቃለ፡ በውውዓ፡

II,1dirumpere^lai.e.

1)distendere^la, aperire os^la(fauces), hiare^la, vel omisso አፈ፡ ;

a)devorandi causa: አብቁ፡ አፉከ፡ ; Judaeorum fame enectorum መብዝኅቶሙ፡ ኢክህሉ፡ ያብቅዉ፡ አፉሆሙ፡ (sc. ለበሊዕ፡ ) ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; de terra et orco: ; ; ; ; .

b)irridendi causa: ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌኪ፡ ; ላዕለ፡ መኑ፡ አብቀውክሙ፡ አፉክሙ፡ .

c)ob taedium et languorem, oscitare^la: ሶበ፡ ይስእል፡ ነዳይ፡ ያበቁ፡ (v. ያበቁ፡ አፉሁ፡ ) እስከ፡ እዘኒሁ፡ .

d)inhiare^la, hiando captare^la: አብቀዉ፡ ውስተ፡ ነፋስ፡ εἵλκυσαν ἄνεμον .

2)hiare^la, hiscere^la, de ore: አፈ፡ ኃጥእ፡ አብቀወ፡ ላዕሌየ፡ ἠνοίχθη ; አብቂዎ፡ አፉየ፡ ኢተጋብአ፡ እንከ፡ .

3)dehiscere facere^laterram, in ea rimam facere^la: አብቅዋ፡ ለገዳም፡ .

, m. , rarius fem. , አፈው፡ , አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in አፈ፡ ; አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut ; ; ; ; ), in አፋሁ፡ ( ; ; Platt; ), አፋሃ፡ ( Platt), etiam አፈክሙ፡ ( ), at plerumque per û^la, ut: አፉየ፡ ( ; ; ), አፉከ፡ ( ; ), አፉክሙ፡ ( ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( ; ; ), አፉሆሙ፡ ( ; , al.),

1)os^la(oris), tam brutorum ( rictus^la, rostrum^la): ተፈጽመ፡ አፈ፡ ኵሉ፡ አራዊት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; quam hominum: ውስተ፡ አፈ፡ በላዒ፡ ; ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; ; ; በስዕመተ፡ አፉሁ፡ ; አፈ፡ ራትዓን፡ ይመልእ፡ ሠሐቀ፡ ; አልቦሙ፡ መንፈሰ፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ; ያበቁ፡ አፉሁ፡ እስከ፡ እዘኒሁ፡ ; instrumentum loquendi ( στόμα , etiam γλῶσσα ) ; ; ቃለ፡ አፉከ፡ ; ; ; ; ; ; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ ; ዘወጽአ፡ እምአፉነ፡ ; አፈ፡ ረሲዓን፡ ; ; ; አፈ፡ ነኪር፡ ወአኮ፡ አፈ፡ ዚአከ፡ ; ; ይነብብ፡ አፍ፡ ; ; ከሠትኩ፡ አፉየ፡ ; ; ; ፈታሕኩ፡ አፉየ፡ ; ይፈጽም፡ አፉሆሙ፡ ; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ ; ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ ; n. 809 ታዐብዩ፡ አፉክሙ፡ ; ; ; ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; አፍ፡ ጥዑም፡ γλῶσσα εὔλαλος ; በአፍ፡ ርኵስት፡ ; አፍ፡ እኩይ፡ ; በአሐዱ፡ አፍ፡ . Nota etiam አፈ፡ ወርቅ፡ χρυσόστομος (cognomen Joannis Patriarchae Constantinopolitani) ut F.M. 2,11 al.

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

b) በአፈ፡ vel እምአፈ፡ ex ore^laalicujus (eo dictante): ጸሐፈ፡ ባሮክ፡ በአፈ፡ (v. እምአፈ፡ ) ኤርምያስ፡ ኵሎ፡ ቃለ፡ ; ; እምአፉሁ፡ አይድዐኒ፡ ኤርምያስ፡ ዘኵሎ፡ ነገረ፡ .

c) እምአፉሁ፡ ex ore suo^lai.e. oratione extemporali: እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Hom. Severiani in ; vel: e mente sua, ut: ይጌሥጾሙ፡ ኵሎ፡ አሚረ፡ ፩ ጊዜ፡ እመጻሕፍት፡ (e Bibliis) ወ ፩ ጊዜ፡ እምአፉሁ፡

d) አፍ፡ nonnumquam idem est quod ቃለ፡ አፍ፡ i.e. verbum^la, sermo^la, jussus^laal., ut: ; ; ; ; ኵሉ፡ ይቁም፡ በአፈ፡ ዚአሆሙ፡ (sc. episcoporum) ; አልቦሙ፡ ስርየት፡ ዘእንበለ፡ በአፉሆሙ፡ ለእለ፡ ሐመዩ፡ (nulla iis remissio est, nisi intercessione eorum, quibus maledixerunt)

e)os^laalicujus i.e. orator^lavel interpres^laalicujus: ; ትከውን፡ ከመ፡ አፉየ፡ . — አፈ፡ ንጉሥ፡ in Isenb. amh. p. 137. — Etiam ubi de ore plurium agitur, non አፈው፡ , sed አፍ፡ frequentant, ut ; ; ; al.

2)Varie transfertur:

a)os^la, ostium^la, orificium^la, ut: maris መንገለ፡ አፉሃ፡ ለባሕር፡ ዐቢይ፡ ; abyssi አፈወ፡ አንቅዕተ፡ ቀላይ፡ ; fluminum ; vallis ; foveae ; ; putei ; ; ; ; cavernae ; sepulchri ; fornacis: ከመ፡ ጢስ፡ ይወፅእ፡ እምአፈ፡ እቶን፡ ; sacci ; vasis ; cophinorum, አፈዋት፡ ; uteri ; orificium vestimenti, quod collum circumdat, περιστόμιον ; C; አፈ፡ መልበስየ፡ .

b)acies^lagladii (cum bestia rapace comparati): በአፈ፡ ሰይፍ፡ ; በአፈ፡ ኀጺን፡ ; ; ; አፈ፡ ኲናት፡ ; አፈ፡ መጥባሕት፡ ; መላፄ፡ በሊኅ፡ ዘክልኤ፡ አፉሁ፡ ( δίστομος , anceps^la) ; ; ; ; ዘክልኤቱ፡ አፈዊሃ፡ .

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

d)initium^la, ut: aurorae, አፈ፡ ጽባሕ፡ i.e. primum diluculum^la, ὄρθρος ; በአፈ፡ ጽባሕ፡ τὸ πρωΐ ; ዕቅበተ፡ ሌሊት፡ እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ ; እንተ፡ አፈ፡ ጽባሕ፡ primo diluculo^la ; vel: mortis, ut: በአፈ፡ ሞት፡ in extremis^la, in agone^la, Lud. sine

et ኤፍ፡ , οἰφί ( אֵיפָה ) Epha^la, nomen mensurae Hebraeorum, tria sata continentis; decem Epha conficiunt Corum: መስፈርተ፡ ኢፍ፡ vel ኤፍ፡ ; ; ; ; ; ; ; ኢፈ፡ ጽድቅ፡ ; አፈ፡ — Scholion አርጣቦስ፡

1)ʾafa spokesman of^en

a) አፈ፡ መኰንን፡ ʾafa makʷannǝn (title) spokesman of the prince^en ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ እመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ ‘que personne ne puisse y entrer, ni le gouverneur, ni le procureur du gouverneur^fr’ 32 l. 24–25 (ed.), 38 l. 2–3 (tr.); ወአፈ፡ መኰንን፡ ዘሚካኤል፡ ‘et le procureur du gouverneur, Za-Mikāʾel^fr’ 48 l. 3 (ed.), 57 l. 24 (tr.), መኰንን፡

b) አፈ፡ ሹም፡ ʾafa šum (title) chief’s spokesman^en ወበጽራዕሂ፡ ሥዩማኒሆሙ፡ ወዘታሕቴሆሙ፡ ኅዱግ፡ ወአፈ፡ ሹም፡ በስምዕ፡ ወበአንበሳ፡ ወበመዓር፡ ወበቀለታ፡ ወበሕዳድ፡ አሕረምነ፡ ከመ፡ ኢይባኡ፡፡ ‘Dans le Ṣerāʿ, nous avons défendu d’y entrer aux chefs des pays et à leurs subordonnés, les vicaires et les porte-parole des chefs, pour la cire, le lion, le miel, pour l’aumône et le ḥedād^fr’ 40 l. 11–13 (ed.), 47 l. 23–26 (tr.), ሹም፡

c) አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ʾafa nǝbura ʾǝd (title) spokesman of the nǝbura ʾǝd^en ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡ ‘let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 each^en’ 84 (ed.), 58 (tr.); ወአፈ፡ ንቡረ፡ እድሂ፡ ክፍለ፡ ስምዖን፡ ‘le procureur (af) de nebura ed, Kefla Semʿon^fr’ 28 l. 6–7 (ed.), 32 10–11 (tr.); እመቦ፡ ዘሄደ፡ ወዘተአገለ፡ ውጉዘ፡ ይኩን፡ በአፈ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወበአፈ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ። እመሂ፡ ንቡረ፡ እድ፧ አው፡ አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘእንበለ፡ ማኅበር። ‘S’il se trouve quelqu’un qui viole ou transgresse [cet acte], qu’il soit maudit par la bouche de Pierre et de Paul, et par la bouche du Père, du Fils et du Saint Esprit; même s’il s’agit du nebura ed ou du procureur (afa) du nebura ed, agissant sans l’autorisation de la communauté!^fr’ 28 l. 16–19 (ed.), 32 l. 22–27 (tr.)

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

d) አፈ፡ ወይዘሮ፡ ʾafa wayzaro (title) spokesman of the lady ወአፈ፡ ወይዘሮ፡ ‘au porte-parole de la princesse^fr’ 40 l. 6 (ed.), 47 l. 16–17 (tr.), ወይዘሮ፡

አስተናገረ

IV,3

1)loqui facere^la, loquendi facultatem praebere^la: መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ዘያስተናግረኒ፡ ; Christus አስተናገረ፡ በሃማነ፡ vel አፈ፡ በሃማን፡ Lud. e Ssal. Req.; Sancti አስተናገሩ፡ ምዉተ፡ ; እለ፡ ያስተናግሩ፡ በመቃብር፡ (omisso )

a)disertum reddere^la: አኮ፡ ዓመታት፡ ዘያስተናግራ፡ .

b)loquacem^la, lingua promtum facere^la: ለኵሉ፡ በከብድ፡ ያስተናግሮሙ፡ ( ወይን፡ ) .

2)„ loqui pro^laaliquo, ut videtur“, Lud. e Ssal. Req.

መልበስ አፍ

et መልበስት፡ , Plur. መላብስ፡ vestimentum^la, tunica^la: መልበስ፡ ἔνδυμα ; አፈ፡ መልበስየ፡ περιστόμιον τοῦ χιτῶνός μου ; ; መልበስተ፡ ቍጽሮ፡ χιτὼν κοσυμβωτός ; መልበሰ፡ ትፍሥሕት፡ χιτὼν εὐφροσύνης Cyr. ad ; መላብሲሆሙ፡ στολαί ; እግዚአብሔር፡ ዘመልበስቱ፡ መዛግብተ፡ ብርሃን፡ Cod. Mus. Brit. XX, 2; መልበስተ፡ እንግድዓ፡ τὸ περιστήθιον ; መልበስት፡ ἐπωμίς ; ; ; መልበስት፡ ዘጶዴሬ፡ ὑποδύτης . , m. , rarius fem. , አፈው፡ , አፈዋት፡ [ פֶּה , فُوهٌ فَاهٌ فِيهٌ فَمٌ فُمٌ , ܦܰܘܡ ], in st. constr. et in አፈ፡ ; አፉየ፡ , አፉከ፡ , አፉሁ፡ caet. (ut ; ; ; ; ), in አፋሁ፡ ( ; ; Platt; ), አፋሃ፡ ( Platt), etiam አፈክሙ፡ ( ), at plerumque per û^la, ut: አፉየ፡ ( ; ; ), አፉከ፡ ( ; ), አፉክሙ፡ ( ), አፉሁ፡ , አፉሃ፡ ( ; ; ), አፉሆሙ፡ ( ; , al.),

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

malbas , malbast , malābǝs

Grébaut
መልበስ፡ malbas , መላብስ፡ malābǝs «vêtement^fr, surtout^fr» ― መደረብያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15r. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
መልበስ፡ malbas «tunica^la, pallium^la» ― ልብስ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 5.
29

Leslau
መልበስ malbas , መልበስት malbast , መላብስ malābǝs clothing^en, garment^en, tunic^en, cover^en 305b

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

ኦሪት

, plerumque fem. , אוֹרַיְתָּא , ܐܰܘܪܳܝܬܳܐ (i.e. תּוֹרָה ) )

1)lex Mosaica^launiversa, νόμος ; ትትገደፍ፡ ኦሪት፡ እምካህን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዳግም፡ ኦሪት፡ δευτερονόμιον ; ኦሪት፡ ሙሴ፡ ; ; ; ዘጽሑፍ፡ ውስተ፡ ኦሪተ፡ ሙሴ፡ ; መጽሐፈ፡ ኦሪት፡ ሙሴ፡ ; መጽሐፈ፡ ሕገ፡ ኦሪት፡ ; ሕገገ፡ ኦሪት፡ ; ; ; ; ሕገ፡ ኦሪት፡ ; ሊቃነ፡ ኦሪት፡ νομοδιδάσκαλοι doctores legis^la ; መምህረ፡ ኦሪት፡ .

2)Nomine ኦሪት፡ appellantur singuli Octateuchi^laAethiopici libri Pentateuchus et libri Josuae, Judicum, Ruth, in mea Octateuchi editione titulos singulis libris inscriptos nec non in ejusdem Apparatu critico p. 159; et supra sub ብሔር፡ Nr. 2, ζ (c. 493).

ʾorit

Leslau
አፈ፡ መምህር ʾafa mamhǝr representative of an abbot^en, መምህር፡ 334a

መምህር

( gramm.§ 114,a)

1)doctor^la, magister^la, praeceptor^la: መምህረ፡ ሕግ፡ νομοθέτης ; ; καθηγητής ; ; διδάσκαλος ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἐξηγητής ; ሐዋርያት፡ እሙንቱ፡ መምህራኒክሙ፡ ለትእዛዘ፡ ክርስቶስ፡ ; Did. creberrime; መምህራነ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ Patres ecclesiae^laSx. ; al. Fem. መምህርት፡

2)Titulus honorificus est (tamquam doctor^la, magister^la), priorum monasteriis praepositorum, Lud. Pariter መምህርት፡ fem. titulus matronae esse videtur.

mamhǝr , መምሕር፡ mamḥǝr , fem. መምህርት፡ mamhǝrt ; መምህራን፡ mamhǝrān , fem. መምህራት፡ mamhǝrāt
abbot^en ወመምህርሂ፡ ዘሃሌ፡ ሉያ፡ ገብረ፡ መርዓዊ፡ ‘le supérieur de Hāllē-Luyā, Gabra Marʿāwi^fr’ 37 l. 19–20 (ed.), 44 l. 8–9 (tr.); ወመምህር፡ ዘለጋሳ፡ አባ፡ አርጋኖን፡ ‘le supérieur de Lagāso, abbā Argānon^fr’ 45 l. 21 (ed.), 54 l. 23 (tr.); ወድኅረ፡ ሶበ፡ ተራከቡ፡ በፍትሕ፡ መነኮሳት፡ ወቶማስ፡ ረትዕዎ፡ መነኮሳት፡ በብዙኅ፡ ምስክር፡ ከመ፡ ኢይሠየሙ፡ ጸሐፍት፡ ወባዕዳን፡ እንበለ፡ መምሕር፡ ዘኃረይዎ፡ መነኮሳተ፡ ደብር፡ ውለውእቱ፡ መምሕር፡ ይሠይሞ፡ ንጉሥ፡ በአክሊል፡ ወውራጅ፡ ‘Ensuite, quand Tomās et les moines comparurent en justice, les moines, triomphèrent en démontrant par des témoins nombreux que ni les ṣaḥaft ni d’autres n’étaient nommés [par le roi], hormis le supérieur [du couvent], que les moines du couvent choisissaient et que le roi nommait en lui donnant la couronne et le warrāǧ^fr’ 45 l. 29, 46 l. 1–4 (ed.), 55 l. 6–10 (tr.); ወሠያጢሁኒ፡ አባ፡ ተክለ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ መምሕር፡ ወኵሎሙ፡ መነኮሳት፡ ዘእንዞና። ‘Les vendeurs étaient abbā Takla Manfas Qedus, supérieur, et tous les moines d’Enzonā^fr’ 47 l. 24–25 (ed.), 57 l. 14–15 (tr.); ወውእቶሙሂ፡ መምሕራን፡ ዘተጋብኡ፡ እም፻ወ፶፡ አድባር፡ ምስለ፡ ሊቆሙ፡ አባ፡ አሣዕነ፡ ማርያም፡ ዘደብረ፡ አቡነ፡ ሳሙኤል፡ ‘Les supérieurs, qui s’étaient rassemblés de 150 couvents avec leur chef abba Asāʿena Māryām de Dabra abuna Sāmuʾēl^fr’ 76 l. 4–6 (ed.), 91 l. 19–21 (tr.) (‘a mämhǝr of a monk is, as a rule, the abbot of the monastery who gives monastic habit when a novice becomes a monk. The monk is däqiq { ደቂቅ፡ } or “(spiritual) child” or disciple of the abbot from whom he receives the habit and whom he would call “father”.’ 6 n. 29)

Grébaut
መምህር፡ mamhǝr , መምህራን፡ mamhǝrān «maître d’école^fr, professeur^fr, docteur^fr, chef d’une église monastique^fr» ― መምር፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
71
መምህርት፡ mamhǝrt fem. , መምህራት፡ mamhǝrāt «maîtresse d’école^fr, abbesse^fr» ― አለቃይቱ፡ Ms. BNFabb217, fol. 32r.
71
መምህርና፡ mamhǝrǝnnā titre de docteur^fr Cette formation abstraite, obtenue par le moyen de la désinence ና፡ , manque dans le . ― Texte et référence: ይደሉ፡ ሎቱ ... ስመ፡ መምህርና። Ms. BNFet110, fol. 78r.
72

Leslau
መምህር mamhǝr teacher^en, instructor^en, master^en, superior^en, abbot^en, prior of a monastery^en
መምህረ፡ ኦሪት mamhǝra ʾorit doctor of the law^en that is, the Octateuch, ኦሪት፡
መምህርት mamhǝrt ( fem. of መምህር mamhǝr ) abbess^en
መምህርና mamhǝrǝnnā ( 72) title of doctor^en 334a

Cross-references: for አፈ፡ መምህር፡ አፍ፡

መኰንን አፍ

( መኵንን፡ Lud. ex Enc.) , fem. መኰንንት፡ ( ), መኳንንት፡ (errore calami መኩንንት፡ ; in Mss. passim መኴንንት፡ ),

1)judex^la ; ; ; መኰንነ፡ ጽድቅ፡ ; ; ; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; መኰንነ፡ ዐመፃ፡ ; ; ; ; de judicibus Israelitarum qui inde a Josua usque in Saulum principatum tenuerunt (aliâs መሳፍንት፡ ) ; .

2)princeps^la, dominator^la, praefectus^la, dux^la, primus^la, praeses^la, satrapa^la, tyrannus^la, magistratus^la, al.: መኰንነ፡ ምድር፡ ; ; n. 857 ἄρχων መኰንና፡ ለይሁዳ፡ ; መኳንንት፡ ; ; ; ; ; ἡγούμενος ; መኰንና፡ ለሀገር፡ ; ; ; ; ; መኰንንቶሙ፡ ይእቲ፡ ; ἡγεμόνες ; δυνάστης ; μεγιστᾶνες ; ; ; ; ; τύραννοι ; ; σατράπαι ; ; ἔπαρχοι ; τοπάρχαι ; ἐπίσκοποι ; ἐξουσιάζοντες ; ; መኰንን፡ ለ፲፻ χιλίαρχος ; ἑκατόνταρχος ; ; ወእሙንቱ፡ ይከውኑ፡ መኳንንቲክሙ፡ αὐτοῖς εἰς κατάσχεσιν .

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

makʷannǝn (Dillmann 2)

1) አኮ፡ በቃለ፡ ሐፄ፡ ወአኮ፡ በመኰንን፡ ወበአውፋሪ፡ አላ፡ በቃለ፡ አፉየ፡ ጐለትኩ፡ ወወሰንኩ፡ ጕልታ፡ ለገበዘ፡ አክሱም፡ ‘[J’ai donné ces fiefs] non par le moyen d’un porte-parole royal, ni par le gouverneur ou l’awfāri; mais de ma propre bouche j’ai donné les fiefs et je les ai réglés pour la cathédrale d’Aksoum^fr’ 21 l. 1–2 (ed.), 23 l. 12–15 (tr.);

a) ትግሬ፡ መኰንን፡ governor of Tigray^en (title) እመሂ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወእመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ ወእመሂ፡ አውፋሪ፡ ገንደብታ፡ ‘S’il s’agit du gouverneur de Tegrē, ou du procureur du gouverneur, ou de l’awfāri de Gandabtā^fr’ 36 l. 20–21 (ed.), 43 l. 9–10 (tr.); ወትግሬ፡ መኰንን፡ ተክለ፡ ኢየሱስ፡ ‘le gouverneur du Tegrē, Takla Iyasus^fr’ 38 l. 8 (ed.), 45 l. 2 (tr.)

Cross-references: for አፈ፡ መኰንን፡ አፍ፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

ማሕፀን

, fem. et m. , መሓፅን፡ ( ) et ማሕፀናት፡ ( ) alvus materna^la, uterus^la, matrix^la( μήτρα ): ማሕፀን፡ መካን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; (ubi Laur. ማሕፅን፡ exhibet); ; ; ዘእንበለ፡ ትፃእ፡ እማሕፀን፡ ; እንዘ፡ ባ፡ ውስተ፡ ማሕፀና፡ ; ዐጸዋ፡ እግዚአብሔር፡ ለማሕፀን፡ ; አርኀወ፡ እግዚአብሔር፡ ማሕፀነ፡ ልያ፡ ; ፈትሐ፡ ማሕፀና፡ ; በኵር፡ ዘይፈትሕ፡ ማሕፀነ፡ ; ; ; ተሀውከ፡ ማሕፀና፡ በእንተ፡ ወልዳ፡ ; አፈ፡ ማሕፀን፡ . māḥḍan , māḥǝḍan , መሓፅን፡ maḥāḍǝn , ማሕፃናት māḥ(ǝ)ḍānāt

Grébaut
ማሕፀን፡ māḥḍan , መሓፅን፡ maḥāḍǝn «matrice^fr, vulve^fr» ― Ms. BNFabb217, fol. 31r.
68

Leslau
ማሕፀን māḥǝḍan ( መሓፅን maḥāḍǝn , ማሕፃናት māḥǝḍānāt ) bosom^en, womb^en, mother’s lap^en, uterus^en 226b

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

በ

A)cum omnium personarum conjunctum verbi habere^lavicem explet, ut: ብየ፡ penes me^la( est^la) i.e. habeo^la( gramm.§ 167,1, b; § 176,3, h). Res, quam quis habet, primitus subjecti instar in Nominativo posita, ut: ዘቦሙ፡ ጥበብ፡ penes quo sapientia est^lai.e. qui sapientiam habent^la ; ምንት፡ ብኪ፡ quid est tibi^lai.e. quid habes^la? , plerumque in subjungi solet, ut: እስመ፡ ቦ፡ ብዙኀ፡ ጥሪተ፡ . Is qui habet si non pronomine sed nomine significandus est, pronomini suffixo vocis ብየ፡ caet. plerumque in Nominativo apponitur, ut: ቦሙ፡ ደቂቀ፡ ሮቤል፡ እንስሳ፡ ብዙኀ፡ filii Ruben jumenta multa habebant^la ; ብእሲ፡ ቦቱ፡ ክልኤተ፡ ውሉደ፡ ; rarius praepositione ለ፡ ad refertur, ut: ወባቲ፡ ለርብቃ፡ እኅወ፡ penes eam^la— ad Rebeccam^larelatum, fratrem^lai.e. Rebecca habebat fratrem^la . Frequentissimus est hic praepositionis usus: ብየ፡ አንሰ፡ ብዙኀ፡ ; ; ምንተ፡ ብየ፡ ምስሌከ፡ ; ; ; ንሕነ፡ ብዙኀ፡ እንስሳ፡ ብነ፡ ; እመ፡ ብከ፡ ውሉደ፡ ; አንተ፡ ሃይመኖት፡ ብከ፡ ; ምንተ፡ ብከ፡ ምስለ፡ ሰላም፡ ; ብኪ፡ ብዙኀ፡ በረከተ፡ ; ቦ፡ ዐጸደ፡ ; አፈ፡ ቦሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘባ፡ quidquid habet^la ; ; ; እመ፡ ቦሙ፡ አበሳ፡ እሉ፡ ሕዝብ፡ ; ዘቦ፡ ላዕሌሁ፡ መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዘቦ፡ ብፅአተ፡ ; ኪያሁኒ፡ ዘቦ፡ eum quoque quem habet^la ; እለ፡ ኪያሃ፡ ቦሙ፡ habentes eam^la ; ; ; ብየ፡ ኀቤየ፡ mecum habeo^la ; etiam de rebus praedicatur, ut: ወቀዳሚትኒ፡ ባቲ፡ ሥርዐተ፡ ምሥዋዕ፡ ant.; etiam omisso objecto: እመ፡ ብከ፡ ἐὰν ἔχῃς , ; ; ; .

B)cum tertiae m. conjunctum, ቦ፡ et ቦቱ፡ significat: est^la, exstat^la, praesto est^la, adest^la( יֵשׁ , ܐܺܝܬ ; gramm.§ 167,1, b; § 192,1, b).

1)Nom. vel : ቦኑ፡ ራእይ፡ ዝየ፡ εἰ ἔστιν ἐνταῦτα ὁ βλέπων ; ; ቦቱ፡ ኀቤነ፡ ሣዕረ፡ ; ; መጠነቦ፡ ውስተ፡ እዴከ፡ quamdiu^la(aliquid) in manu tua est^la ; ቦ፡ ጠቢበ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

2)creberrime relat.

a) ቦ፡ ዘ፡ ቦ፡ እለ፡ est qui^la, sunt qui^la, quidam^la: ቦ፡ ዘይስሕት፡ እንዘ፡ ኢይፈቅድ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቦ፡ እለ፡ ; ቦ፡ ዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ; ; ; ; ; ; ወቦ፡ ዘአአምንሂ፡ καὶ μέρος τι πιστεύω .

α)bis pluriesve repetitum significat: alius^la— alius^la; ቦዘ፡ — ወቦ፡ ዘ፡ ; ; ; ; ; ; ; ቦ፡ እለ — ወቦ፡ እለ፡ ; ; ; ; ;

β) እመቦ፡ ዘ፡ si quis^lavel num^la( an^la) quis^la: ወእመቦ፡ ዘመጽአ፡ ኀቤኪ፡ ; ; ; ኅሥሡ፡ እመቦ፡ ዘይገብር፡ ፍትሐ፡ .

b) ቦ፡ አመ፡ nonnumquam^la, interdum^la, et repetitum: modo^la— modo^la ; .

c) ቦ፡ ኀበ፡ alicubi^la, uspiam^la ; ቦኀበ፡ ይቤ፡ ቅዱስ፡ መጽሐፍ፡ Cyr. c. ; Cyr. C. ; Cyr. ad ; repetitum: modo^la— modo^la, aliâs^la— aliâs^la ; ; n. 482

d) ቦ፡ ሶበ፡ aliquando^la ποτέ .

e) ቦ፡ ከመ፡ est quod^lavel accidit ut^la, ; እመቦ፡ ከመ፡ ይገብር፡ εἰ ποιήσει ; ; idem significat

f) ቦ፡ዘ፡ , ut: እመቦ፡ ዘሐወጸኒ፡ ; እመቦ፡ ዘስሕትኩ፡ si est quod peccaverim^la .

3)suffixis particulis interrogativis ሁ፡ et ኑ፡ frequentissime usurpatur

a)vice particulae interrogativae: numquid?^la

α)sive ቦሁ፡ vel ቦኑ፡ nudum, ut: ; ; ; ; ቦኑ፡ በአተ፡ ፈያት፡ ውእቱ፡ ቤትየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ቦኑ፡ ኢ፡ — ወቦኑ፡ ኢ፡ .

β)sive ዘ፡ , ut ; ; ; ቦሁ፡ ዘሰአልኩክሙ፡ μή τι ὑμᾶς ᾔτησα ; .

b)sequentibus variis adverbiis et adjectivis relativis, ut: ቦሁ፡ አመ፡ ነገሩክሙ፡ num unquam?^la ; ቦሁ፡ ኀበ፡ ይሴወሩ፡ እምኔየ፡ num uspiam?^la ; ቦሁ፡ vel ቦኑ፡ ዘ፡ num quis?^laut: ቦኑ፡ ዘየሀይድ፡ μὴ λήψεταί τις ; ቦሁ፡ ዘተርፈ፡ ኀቤከ፡ . — etiam አልቦ፡ et እንብየ።

አብቀወ

II,1dirumpere^lai.e.

1)distendere^la, aperire os^la(fauces), hiare^la, vel omisso አፈ፡ ;

b)irridendi causa: ; አብቀዉ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌኪ፡ ; ላዕለ፡ መኑ፡ አብቀውክሙ፡ አፉክሙ፡ .

c)ob taedium et languorem, oscitare^la: ሶበ፡ ይስእል፡ ነዳይ፡ ያበቁ፡ (v. ያበቁ፡ አፉሁ፡ ) እስከ፡ እዘኒሁ፡ .

d)inhiare^la, hiando captare^la: አብቀዉ፡ ውስተ፡ ነፋስ፡ εἵλκυσαν ἄνεμον .

2)hiare^la, hiscere^la, de ore: አፈ፡ ኃጥእ፡ አብቀወ፡ ላዕሌየ፡ ἠνοίχθη ; አብቂዎ፡ አፉየ፡ ኢተጋብአ፡ እንከ፡ .

3)dehiscere facere^laterram, in ea rimam facere^la: አብቅዋ፡ ለገዳም፡ .

አፍ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

አፍ ንቡር እድ

a) አፈ፡ በአፍ፡ os^la( ore^la) ad os^la(i.e. coram, nemine intercessore), ut: ይትናገሮ፡ አፍ፡ በአፍ፡ ; ; ;

2)Varie transfertur:

c)caput^laclavae: ድንቡስ፡ ክቡድ፡ እንተ፡ አፉሁ፡ ኀጺን፡

1)sedens^la: ትዜሀር፡ ንቡረከ፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ ; ; Org.; ይሰክቡ፡ ንቡረ፡ dormiunt sedentes^laReg. Pach.

2)positus^la, ; ; ; n. 653 ; ; መልዕልተ፡ ኵሉ፡ ሰማያት፡ መንበርከ፡ ንቡር፡ ; ; ሀለዉ፡ ንቡራን፡ መልዕልተ፡ አርእስቲሆሙ፡ .

a)impositus^la: አርዑት፡ ዘንቡር፡ ዲበ፡ መትከፍቶሙ፡ .

b)repositus^la, ; ; ; ; .

c)constitutus^lavel usu receptus^laF.N. 12 ( ቅዳሴ፡ ).

d) ንቡረ፡ እድ፡ cui manus sunt impositae^lai.e. manuum impositione consecratus^lavel ordinatus^la ; V.S. (Praeterea ንቡረ፡ እድ፡ appellatur antistes ecclesiae laicus^la, Axumae, Bruce I p. 521; ; 109, et aliorum oppidorum, 87).

3)manens^la, durans^la: ንቡር፡ ጌጋይክሙ፡ μένει .

a)is qui est^la: እስመ፡ ንቡር፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ መጥባሕት፡ ; ዘንቡር፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ አንቀጽ፡ id quod est^la(i.e. scriptum legitur^la) in hoc capite^la, F.N. 37.

b)perseverans^la: Maria ኮነት፡ ንብርተ፡ ትሰምዕ፡ ቃለ፡ እግዚእነ፡

a)habitans^la, incolens^la: ንቡራን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; .

b)habitatus^la: ;

, m. et fem. , እደው፡ et አእዳው፡ [ יָד ܝܰܕ ܐܺܝܕܳܐ يَدٌ (etiam أَدٌ ), amh. እጅ፡ ; etiam ውእደ፡ ] እድ፡ pronomina suff. per ê^lasibi annectit, ut እዴየ፡ , እዴሆሙ፡ , caet. ( gramm.§ 154,d),

1)manus^la(cum brachio), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ውስተ፡ እዴሁ፡ ፍሕም፡ ; ደይ፡ እዴከ፡ ላዕለ፡ እዴየ፡ ; ዘእሱር፡ እዴሁ፡ ዘየማን፡ ; ; ; , alias sexcenties; ጸሐፍኩ፡ በእዴየ፡ manu propria^la ; ጸሐፈ፡ ክታበ፡ በእዴሁ፡ ; ሰፍሐ፡ እደ፡ ለነዳይ፡ ; ; አእዳው፡ maxime in libris inferioris aetatis, ut I Sal. ; F.M. 26,8; quamquam passim etiam in Bibliis, ut . In specie significatur manu

a)fides: ወሀቡ፡ እደ፡ ይስድዱ፡ አንስቲያሆሙ፡ ; መጥወኒ፡ እዴከ፡ ወመጠዎ፡ እዴሁ፡ .

b)dexteritas: በከመ፡ እዴሁ፡ ከማሁ፡ ክብሩ፡ .

c)auxilium et instrumenta: ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ሀለወት፡ ምስሌሁ፡ ; ኢይጻምዋ፡ እደው፡ ባቲ፡ ; ዘእንበለ፡ እድ፡ ; ; inde በእደ፡ vel በእደወ፡ per^la, ope^la, opera^laalicujus: ተፈነወ፡ ቃል፡ በእዴየ፡ ; ; ዘነገረ፡ እግዚአብሔር፡ በእደ፡ ኤርምያስ፡ ; ; ; ; ; አምኑ፡ በእደዊሃ፡ ( ad fidem perducti sunt per eam^la) ; ; .

d)ductus, unde ላዕለ፡ እደ፡ vel ዲበ፡ እደ፡ ( على يد ) sub auspiciis^la, ductus^laalicujus: Platt; ወአምነ፡ ጢሞቴዎስ፡ ዲበ፡ እደዊሁ፡ ለጳውሎስ፡ ;

e)possessio: አልብየ፡ ወስተ፡ እዴየ፡ ; ; ; .

f)vis^laet potestas^la: ውስተ፡ እዴሁ፡ ኵሉ፡ ሕያው፡ ; ኵሉ፡ በእደ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ወሀብኩክሙ፡ ውስተ፡ እዴክሙ፡ ; ; : እወድቅ፡ ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ; ; አትሕቲ፡ ርእሰኪ፡ ታሕተ፡ እዴሃ፡ ; አድኅነኒ፡ እምነ፡ እዴሁ፡ ; ; ; ; ; etiam ante nomina bestiarum rerumque inanimatarum: ውስተ፡ እደ፡ ኵናት፡ ; ; ; ; ; .

g)robur, potentia: በእድ፡ ጽንዕት፡ : ; እድ፡ ጽቡስ፡ ; ኵሉ፡ እድ፡ ይደክም፡ .

a)brachium^lahominis, βραχίων l,32 (ubi ὠμός መዝራዕት፡ ) n. 799; ከመ፡ ድጕልማ፡ ውስተ፡ እደ፡ የማን፡ ; አውቃፍ፡ ለእደዊሃ፡ .

b)armus bestiarum^la, manus^laquarumdam bestiarum: βραχίων (at መዝራዕት፡ ); χείρ ዘየሐውር፡ በእደዊሁ፡ ; ላጽቄት፡ ዘበእደዊሁ፡ የሐውር፡ .

3)manus^laarte factae vel brachia^laarte facta:

a)manubrium^la: እደ፡ መንሥግ፡ .

b)manica^la,

α)vinculum manus: በእደ፡ ሰናስለ፡ ኀጺን፡ ἐν χειροκέδαις σιδηραῖς ;

β)chirotheca^la, vel tegumentum digitorum: ገብሩ፡ አምሳለ፡ እድ፡ ወአጻብዕ፡ ዘኀጺን፡ ; በእደወ፡ ኀጺን፡ እንዘ፡ ይጸፍዕ፡ ገጾ፡

c)axis^larotae, ; .

d)ut videtur, specillum^la: እድ፡ ዘኀጺን፡ ዘየሐትት፡ ዘውስተ፡ ከርሥ፡ (cruciatus instrumentum)

e)monumentum^la(quatenus manus instar indicat aliquid) .

f)brachia^la(fulcra lateralia) solii .

g)prominentia^la .

4)pars^la(sicut יָד ): ፲ እድ፡ , ፱ እድ፡ δέκα μέρη , ἐννέα μέρη ; የኀልቅ፡ ክልኤ፡ እድ፡ ወይተርፍ፡ ሣልስት፡ እዴሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; ብርሃነ፡ ዚአሁ፡ ፯ እደ፡ ያበርህ፡ እምዘወርኅ፡ (septies lucidior erit quam) ; numeralia ordinalia in st. constr. voci እድ፡ praeponi solent, ut: ሣልስተ፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ tertia^la( partis^lai.e.) pars terrae^la ; ; ; ; 2 ; ; ; ውስተ፡ ሣልስተ፡ እደ፡ መንግሥትየ፡ ; ; ለዝኩ፡ ሳብዕተ፡ እድ፡ ; , quamquam etiam occurrit: ራብዕት፡ እዴሃ፡ ለምድር፡ ; ; al.; in : ትሰቲ፡ ሳድስተ፡ እዴሃ፡ ለኢን፡ ; ; —

5)latus^la: መንገለ፡ እደ፡ ማየ፡ ባሕር፡ ; በእደ፡ ባሕር፡ ; በእደ፡ አቡሁ፡ ( ወእደ፡ et ውእደ፡ ).

6)locus^la, deinde in st. constr. relative usurpatur, (quamquam ወእደ፡ vel ውእደ፡ magis frequentatur),

a) እደ፡ quο loco^la, ubi^la{ cfr. Hebr. יָד חָזִית (ubicumque conspexeris) }, ut: እደ፡ እውዕል፡ ወእበይት፡ Lud. ex Org.

b) በእደ፡ quο loco^la, ubi^la, ut: በኵሉ፡ መካናት፡ በእደ፡ ገብሩ፡

c) እምእደ፡ e loco ubi^la, ut: መጽአ፡ ኀቤሃ፡ ፩ ወሬዛ፡ እምእደ፡ (v. እምውእደ፡ ) ይትኀባእ፡ ( ወእደ፡ et ውእደ፡ ). — Locus Asc. Jes. ubi Laurentius እድ፡ longitudo^lavertit, dubius videtur (an: duodecim palmas et quatuor…latus?)

1)ʾafa spokesman of^en

Cross-references: ● for ንቡረ፡ እድ፡ ንቡር፡ ● እድ፡

(Dillmann 2 d)

1) ንቡረ፡ እድ፡ nǝbura ʾǝd

a) head of the Aksum Ṣǝyon Church (see also the comment below) ወሶበ፡ ርእዩ፡ ካህናት፡ ሐዘኑ፡ ፈድፋደ፡ ወነገርዎ፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ገብረ፡ ኢየሱስ፡ ‘Quando i sacerdoti videro, si rattristarono moltissimo, e lo dissero al nebura ʾed Gabra ʾIyasus^it’ 90 § 229 (ed.), 55 § 229 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡ ‘Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarā^fr’ 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ኖብ፡ ‘et pendant que le nebura ed était Nob^fr’ 26 l. 31 (ed.), 30 l. 20 (tr.); ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡ ‘le nebura ed Arām^fr’ 53 l. 16 (ed.), 64 l. 10 (tr.); ወሀብኩ፡ አነ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡ እምነ፡ አሹር {it should be እሹር፡ according to the ms. Éthiopien d’Abbadie 225 p. 147} ከመ፡ ትኩነኒ፡ መርሐ፡ በመንግሥተ፡ ሰማያት፡ ፭፡ ዘአድ፡ አስሕትያ፡ ‘Moi, le nebura ed Ara{sic}m, afin que [cela] me conduise au royaume des cieux, j’ai donné, sur le ašur, 5 [champs] de Ad Asḥatyā^fr’ 56 l. 5–7 (ed.), 67 l. 17–19 (tr.) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ፍስሐ፡ ጽዮን፡ ‘pendant que le nebura ed d’Aksoum était Fesḥa Ṣyon^fr’ 26 l. 3–4 (ed.), 29 l. 10–11 (tr.); እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወራቅ፡ መአሰሬ፡ ኖብ፡ ‘pendant que le nebura ed d’Aksoum et le rāq maʾasarē était Nob^fr’ 31 l. 11–12 (ed.), 36 l. 15–16 (tr.); ወንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ አዝማች፡ ይስሐቅ፡ ‘le nebura ed d’Aksoum, l’azmāč Yesḥaq^fr’ 43 l. 29–30 (ed.), 52 l. 11–12 (tr.); ወካዕበ፡ ሠራዕነ፡ ሎሙ፡ ወሐገግነ፡ ሐዲሰ፡ ሕገ፡ በዘመንነ፡ ዘኢነበረ፡ በቀደምት፡ አበዊነ፡ ነገሥታት፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወለሊቀ፡ አክሱም፡ ‘De plus, de notre temps, nous avons édicté et établi pour le nebura ed et pour le chef d’Aksoum une loi nouvelle, qui n’existait pas sous les anciens rois, nos pères^fr’ 74 l. 12–14 (ed.), 88 l. 33–35 (tr.) (‘Propriamente «colui su cui si sono imposte le mani», è in senso specifico la maggioge autorità di ʾAksum (vd. 653; 386; 621), attestata però anche per altre località, per es. nel Liber Axumae, per Madarā Bankʷal (vd. rispettivamente 33 l. 1, 38 l. 13, doc. nr. 31; 38 l. 16, 45 l. 12. doc. nr. 42).’ 55 n. 22)

b) head of an important monastery (see also the comment above) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘበንኰል፡ ተንሥአ፡ መድኅን፡ ‘pendant que le nebura ed de Bankual était Tanseʾa Madḫen^fr’ 45 l. 11–12 (ed.), (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘመደራ፡ አባ፡ ኤፍሬም፡ ‘et pendant que le nebura ed de Madarā était abbā Ēfrēm^fr’ 33 l. 1–2 (ed.), 38 l. 13 (tr.)

Cross-references: for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አፍ፡ (TraCES)

2) ንቡረ፡ እድነት፡ nǝbura ʾǝdǝnnat the function of nǝbura ʾǝd በ፸ወ፪፡ ዓመት፡ ሜጥነ፡ ላቲ፡ ለእምነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ ኵሎ፡ ሕጋጋቲሃ፡ ወሥርዓታ፡ ወኵሎ፡ ጕልታቲሃ፡ ወሢመተ፡ ንቡረ፡ እድነትሂ፡ ዘእንቲአሃ። ‘L’année 72 après l’abrogation [décrétée] par les rois précédents, nous avons rendu à notre mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, toutes ses lois et ordonnances, tous ses fiefs et la charge de nebura ed^fr’ 48 l. 27–29 (ed.), 58 l. 19–22 (tr.)

ʾǝd

a) for ምልአ፡ እድ፡ ምልእ፡ (Leslau)

b) for ሣልስተ፡ እድ፡ ሣልስ፡

c) for ራብዕተ፡ እድ፡ ራብዕ፡ (Leslau)

d) for ትሥልስት፡ እድ፡ ትሥልስት፡ (Leslau)

e) for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አፍ፡ (TraCES)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose