Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

1)plenitudo^lai.e. id, quod implet vel quo impletur spatium: ንሥኡ፡ ምልአ፡ እደዊክሙ፡ ሐመደ፡ ; n. 150 ምልአ፡ ሕፍኑ፡ ; ምልአ፡ እድ፡ ሐሪጽ፡ ; ; ; ; ምልአ፡ ቤት፡ ወርቀ፡ እመ፡ ወሀበኒ፡ . Conjunctum በ፡ et vertere licet totus^la, universus^la, omnes omnino^la: ኵሉ፡ ዓለም፡ በምልኡ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; F.M. 10,2; pariter በምልአ፡ ልብክሙ፡ plenitudine^lavel integritate cordis^lai.e. toto^lavel integro corde^la ; ; .

mǝlʾ

Grébaut
ምልእ፡ mǝlʾ «plénitude^fr» ― ምላት፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
76

Leslau
ምልእ mǝlʾ fullness^en, that which fills^en; also refers to the mode of singing, ጐደሎ ; ምሉእ፡ (Grébaut)
በምልእ ba-mǝlʾ- with suffix pronouns fully^en, completely^en; e.g. በምልኡ bamǝlʾu he fully^en, he completely^en, በምልኦሙ፡ bamǝlʾomu all of them^en, they together^en
ምልአ፡ ሕፍን mǝlʾa ḥǝfn handful^en, ሕፍን፡
ምልአ፡ እድ mǝlʾ ʾǝd handful^en, እድ፡
በምልአ፡ ልብከ bamǝlʾa lǝbbǝka with all your heart^en, ልብ፡ 342a

ትእምርት

, m. et fem. , ተኣምር፡ (crebro ተአምር፡ scriptum), rarius ትእምርታት፡ , ተኣምራት፡ ; ተኣምር፡ crebro pro Singulari usurpatur ( gramm.§ 141);

1)signum^la

a)nota^la, indicium^la: ; ; ; ; ርእዮ፡ ትእምርቶ፡ ለዓለም፡ ; ምንት፡ ትእምርቱ፡ ለዕድሜሁ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ትእምርታት፡ notae^la(rei inventae) F.N. 40.

b)insigne^la: ትእምርተ፡ ኪዳንየ፡ ; ; ; .

c)monumentum^la; ; ; ; ; ; ; ትእምርቱ፡ ለበዓል፡ στήλη τοῦ Βάαλ ; ትእምርተ፡ መዊእ፡ τὸ τρόπαιον tropaeum^la

d)monitorium^la ; ; ; ; .

e)( signum militare^lai.e.) vexillum^la: ; ይገብር፡ (v. ያነሥእ፡ ) ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ርሑቃን፡ ; ; ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ .

f)bellicum^la, classicum^la, signum tuba datum^la: n. 733 ነፍኀ፡ በቀርን፡ ትእምርተ፡ ለሰራዊት፡ ; ; ; .

g)signum coeleste^la, astrum^la, sidus^la, constellatio^la: ፀሓይ፡ ወተኣምር፡ ; ; ; ; ሰገደ፡ ለኵሉ፡ ተኣምረ፡ ሰማይ፡ ; 2 ; ; μαζουρώθ

h)miraculum^la, prodigium^la, portentum^la, monstrum^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እገብር፡ ተኣምረ፡ በሰማይ፡ ; ; ; ; ; ይትወለድ፡ ትእምርት፡ እምአንስት፡ ( monstrum^la) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

i)imago^lavel typus^larei futurae ; ; ትከውን፡ ሎሙ፡ ትእምርተ፡ ; ትእምርተ፡ ልደቱ፡ (sc. Christi) Enc.; .

k)documentum^la, argumentum^la,

α)in genere: ; 2 ; ; ወትእምርተ፡ ዝንቱ፡ እስመ፡ (hoc demonstratur eo quod) Chrys. (crebrius); ከመ፡ .

β)in specie: quo divina alicujus auctoritas confirmatur vel propheticum; ; ; ; ; ; ; ; ; .

l)vestigium^la: ሶበ፡ ዘበጦ፡ ( ለኀጺን፡ ) ነሃቢ፡ በሰፌልያ፡ ይትረከብ፡ ትእምርተ፡ ዝብጠት፡ በኀጺን፡

m)siglum^la,

n)figura^la, nota^la, characteres^la: ትእምርተ፡ መስቀል፡ ; ትእምርተ፡ መጻሕፍት፡ (characteres superstitiosi) Lud. ex ; fortasse .

o) በትእምርት፡ significanter^la, distincte^la, ubi de canendo et sonando agitur: ; ; .

2)demonstratio^la, explicatio^la, δήλωσις ; fortasse . – : ትእምርት፡ ብ፡ ምልክት፡

ነሥአ

I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] ይንሣእ፡

1)suscipere^la, tollere^la, elevare^la( አንሥአ፡ II,1): ነሥአኒ፡ መንፈስ፡ ἀνέλαβέ με πνεῦμα ; ነሥእዎ፡ እምነ፡ ብሔር፡ ; ( ); ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐξάρατε ; ; (v. አንሥኡ፡ ); ; lapidem ; in specie

a)tollere vel suscipere aliquid ferendum^la, portandum^la, gestandum^la, ; ; ; ( ); ሠናይ፡ ለሰብእ፡ ሶበ፡ ነሥአ፡ አርዑቶ፡ ; ; ; ዘኢነሥአ፡ ላዕሌሁ፡ ስመ፡ ወልዱ፡ ; ኀጢአተ፡ ይነሥእ፡ ለርእሱ፡ ; ; .

b)suscipere^lavel capessere^lamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ .

c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendi^lavel proferendi^lacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ .

2)auferre^la,

a)e medio tollere^la, abripere^la: ይነሥእዎ፡ እማእከል፡ ; ; ; ; ; ; (v. ይናሥኦሙ፡ ); ; ; ; ; ይነሥእ፡ እግዚአብሔር፡ ነፍሶ፡ ; ንሥኣ፡ ለነፍስየ፡ እምኔየ፡ ; እምነ፡ vel እምውስተ፡ loci: ; ; .

b)alicui aliquid, adimere^la, rapere^la, ; ; ; ; ; ; ; et እምነ፡ , እምኀበ፡ , እምላዕለ፡ , ut: ; ; ; ; ; et : ; ; ; ; ; ; ( ζημιοῦν ).

3)capere^la

b)comprehendere^la (v. አኀዘ፡ ); ; ; .

c)praedam, captivos: ; ; ; ; ; ; ዝሙት፡ ወወይን፡ ይነሥኡ፡ ልበ፡ .

d)terras, urbes i.e. occupare^la: ; ; ; ; ; ; ; .

4)sumere^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ፍሕም፡ ዘነሥአ፡ በጕጠት፡ n. 636 እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ ; ; ; ; ነሥአ፡ በእደዊሁ፡ እሳተ፡ ወመጥባሕተ፡ ; ነሥአት፡ ጸበርተ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ ; ዕጕረ፡ ወርቅ፡ ነሢኦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ; እምነ፡ vel እምውስተ፡ partitivo: ; ; ; ; እምነ፡ , እምላዕለ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ , እምውስተ፡ ejus a quo vel unde aliquid sumitur ; ; ; ; ኢትንሣእ፡ እምኔሁ፡ ርዴ፡ ; ; ; ; ለ፡ alicui, ut: ይንሥኡ፡ ሎሙ፡ ሰረገላተ፡ ; ; ; ; et ለ፡ ad introducendum objectum alterum vel praedicativum, ut: ይነሥእ፡ አዋልዲክሙ፡ ለመጽዕጣት፡ .

a) ምስለ፡ , secum sumere^lai.e. ducere^la: ኢይነሥእ፡ ምስሌሁ፡ ኵሎ፡ ; ; ; ; omisso ምስለ፡ ; .

b) ኀበ፡ , ad se sumere^la, assumere^la: ; ነሣእካሁ፡ ኀቤከ፡ (sc. Deus mortuum) ; ; ኢኮነ፡ ሥጋ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ አላ፡ ሰብአ፡ ነሥአ፡ οὐ σάρξ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον ἀνειληφώς ( hominem assumsit^la), Cyr. ad

c)sumere^lacibum, potum vel capere^la: .

d)arcessere aliquem^la, petere^larem, rei: ንሣእ፡ መክሊተ፡ ብሩር፡ ; ; ; ንሣእ፡ እምህየ፡ ዝኰ፡ ሞርአ፡ ; : ; ; ; .

e)ducere^laaliquem aliquo, ውስተ፡ loci: ; ; ; እስከ፡ .

f)sumere vel capere mulierem

α)sibi, i.e. eam uxorem ducere^la: ; ; ንሣእ፡ ለከ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ; ነሣእክዋ፡ ሊተ፡ ትኩነኒ፡ ብእሲተ፡ ; 2 ; ; .

β)alii, ut filio, ; ; ; ; .

5)accipere^la,

a)rem oblatam vel datam ( annehmen^de): ይኄይስ፡ ውሂብ፡ እምነሢእ፡ ; ; ; ንሣእ፡ አምኃየ፡ ; ቤዛ፡ ; ሕልያነ፡ ; ; ; እምነ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ pers.: ; ; ; ; ; ; እምገጸ፡ ዚአሁ፡ እነሥእ፡ (v. እትዌከፍ፡ ) .

α)ex Hebraismo: accipere faciem alicujus i.e. personam respicere, partium studio duci^la: ; ; ; ; ኢይነሥኡ፡ ገጸ፡ ለአብዕልት፡ ( ገጽ፡ ).

β)admittere^la, approbare^la ; .

b)rem quaesitam, optatam, al. capere^la, adipisci^la, nancisci^la, ( empfangen^de, erhalten^de, bekommen^de): ; ; ; ; ; ; ; እምነ፡ vel በኀበ፡ vel እምኀበ፡ pers.: ; ; ; ; ; .

α)pecunias persolvendas, reditus vel accipere^lavel exigere^la: ; ; ; .

β)sacramentum, communicatione: ነሢአ፡ ቍርባን፡ ; እለ፡ ነሥኡ፡ ጥምቀተ፡

ሰቀለ

I,1[de vicinis שָׁקַל ܬܩܰܠ ܫܩܰܠ ثَقَلَ et شَقَلَ Ges. thes. p. 1474] ይስቅል፡

1)suspendere^la, ሰቀላ፡ ለምድር፡ ዲበ፡ ዕራቃ፡ ; ንሕነ፡ ሰቀልናሁ፡ ለሰማይ፡ ዘእንበለ፡ ዐምድ፡ ; ዘገብረ፡ ሰማየ፡ ወሰቀሎ፡ ; ሰቀለ፡ መንጠዋልዐ፡ ዘወርቅ፡ ; በ፡ , ውስተ፡ , ዲበ፡ ላዕለ፡ , rei, cui^lavel in^la, ex^la, a^laqua quid suspenditur: መትከል፡ በዘይሰቅሉ፡ ቦቱ፡ ኵሎ፡ ንዋየ፡ ; ; ; ; ንሥኡ፡ ዘንተ፡ ርእሰ፡ ወስቅሉ፡ ውስተ፡ ተድባበ፡ አረፍት፡ ; ; .

2)in specie: suspendio necare, suspendere^lain arbore, patibulo, furca, cruce; crucifigere^la ; ; ; ; ; ; ; ይስቅልዎ፡ ወይቅትልዎ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ሰቀልዎ፡ መልዕልተ፡ ዕፅ፡ ነዊኅ፡ Enc. –

3)ponderare^laLud. sine

ሰቆቃው

lamentatio^la, planctus^la, ejulatus^la, lessus^la, threnus^la: ሰቆቃወ፡ ኤርምያስ፡ ነቢይ፡ in tit.; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

ማሕረፅ

, m. et fem.

1)mola^la: አመት፡ እንተ፡ ትነብር፡ ዲበ፡ ማሕረፅ፡ ; ; ንሥኢ፡ ማሕረፀ፡ ወሕርፂ፡ ሐሪፀ፡ ; የሐርፅዎ፡ በማሕረፅ፡ ; ቤተ፡ ማሕረፅ፡ (var.); ቃለ፡ ማሕረፅ፡ ; በአሐዱ፡ ማሕረፅ፡ ; በአሐቲ፡ ማሕረፅ፡ – De molis Abyssinorum consulere licet, quae Ludolfus in Comm. ad hist. disputavit.

2)molae pars inferior, catillus^la(pars superior est መድሔ፡ q.v.), ὁ μύλος , እብን፡ ዐቢይ፡ ከመ፡ ማሕረፅ፡ ; ; ስባረ፡ ማሕረፅ፡ ; ማሕረፀ፡ ጾሩ፡ ; μύλος ὀνικός ማሕረፀ፡ አድግ፡ ; („intelligunt Aethiopes catillum molae trusatilis seu jumentariae, quales in Aegypto dantur“, Lud. in 277). – : ማሕረፅ፡ ዘ፡ ወፍጭ፡ (pro መፍጭ፡ ).

ነሥአ ከንፈር

I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] ይንሣእ፡

b)suscipere^lavel capessere^lamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ .

c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendi^lavel proferendi^lacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ .

2)auferre^la,

b)alicui aliquid, adimere^la, rapere^la, ; ; ; ; ; ; ; et እምነ፡ , እምኀበ፡ , እምላዕለ፡ , ut: ; ; ; ; ; et : ; ; ; ; ; ; ( ζημιοῦν ).

3)capere^la

b)comprehendere^la (v. አኀዘ፡ ); ; ; .

c)praedam, captivos: ; ; ; ; ; ; ዝሙት፡ ወወይን፡ ይነሥኡ፡ ልበ፡ .

d)terras, urbes i.e. occupare^la: ; ; ; ; ; ; ; .

a) ምስለ፡ , secum sumere^lai.e. ducere^la: ኢይነሥእ፡ ምስሌሁ፡ ኵሎ፡ ; ; ; ; omisso ምስለ፡ ; .

c)sumere^lacibum, potum vel capere^la: .

d)arcessere aliquem^la, petere^larem, rei: ንሣእ፡ መክሊተ፡ ብሩር፡ ; ; ; ንሣእ፡ እምህየ፡ ዝኰ፡ ሞርአ፡ ; : ; ; ; .

e)ducere^laaliquem aliquo, ውስተ፡ loci: ; ; ; እስከ፡ .

f)sumere vel capere mulierem

α)sibi, i.e. eam uxorem ducere^la: ; ; ንሣእ፡ ለከ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ; ነሣእክዋ፡ ሊተ፡ ትኩነኒ፡ ብእሲተ፡ ; 2 ; ; .

β)alii, ut filio, ; ; ; ; .

5)accipere^la,

α)ex Hebraismo: accipere faciem alicujus i.e. personam respicere, partium studio duci^la: ; ; ; ; ኢይነሥኡ፡ ገጸ፡ ለአብዕልት፡ ( ገጽ፡ ).

β)admittere^la, approbare^la ; .

α)pecunias persolvendas, reditus vel accipere^lavel exigere^la: ; ; ; .

β)sacramentum, communicatione: ነሢአ፡ ቍርባን፡ ; እለ፡ ነሥኡ፡ ጥምቀተ፡

, fem. et m. , ከናፍር፡ (etiam ከናፍርት፡ sec. Lud.) [a tegendo^la( כפר ) dictum]

1)labium^la, labrum^la: ከንፈሩ፡ ታሕታይ፡ ; ከናፍር፡ ; ; ; ; ; ከናፍር፡ ልሙጻት፡ ; ከናፍረ፡ ሐሰት፡ ; ; ; ይከሥት፡ ከናፍሪሁ፡ ; ; ; ; ; ሠናይ፡ ሞገሶን፡ ለከናፍረ፡ ጠቢብ፡ ; ; ; ; ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ ; ; ; ; ; 1 ; (pro lingua^la): ይትናገሩ፡ ፩ ከንፈረ፡ ወ፩ ልሳነ፡ ; . n. 859

2)ora^la, limbus^la, margo^la, aulaei ; ; mensae C; Ex, 25,25 C; poculi: ኢይምላእ፡ ጽዋዐ፡ ውስተ፡ ከንፈራ፡ F.N. 13; ; maris aenei ; ; fluvii ; maris ;

ከበሮ

[ كَبَرٌ ] tympanum^laet tympana^la, ; ; ; ; ዘበጠ፡ ከበሮ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ንሥኢ፡ ከበሮኪ፡ ; ; ; ; ዘባጥያተ፡ ከበሮ፡ ; አንሥኡ፡ ከበሮ፡ ἠχήσατε ; νάβλαι ; . – Description de l’Egypte, II. éd., t.

ነሥአ

I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] ይንሣእ፡

b)suscipere^lavel capessere^lamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ .

c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendi^lavel proferendi^lacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ .

2)auferre^la,

b)alicui aliquid, adimere^la, rapere^la, ; ; ; ; ; ; ; et እምነ፡ , እምኀበ፡ , እምላዕለ፡ , ut: ; ; ; ; ; et : ; ; ; ; ; ; ( ζημιοῦν ).

3)capere^la

b)comprehendere^la (v. አኀዘ፡ ); ; ; .

c)praedam, captivos: ; ; ; ; ; ; ዝሙት፡ ወወይን፡ ይነሥኡ፡ ልበ፡ .

d)terras, urbes i.e. occupare^la: ; ; ; ; ; ; ; .

a) ምስለ፡ , secum sumere^lai.e. ducere^la: ኢይነሥእ፡ ምስሌሁ፡ ኵሎ፡ ; ; ; ; omisso ምስለ፡ ; .

c)sumere^lacibum, potum vel capere^la: .

d)arcessere aliquem^la, petere^larem, rei: ንሣእ፡ መክሊተ፡ ብሩር፡ ; ; ; ንሣእ፡ እምህየ፡ ዝኰ፡ ሞርአ፡ ; : ; ; ; .

e)ducere^laaliquem aliquo, ውስተ፡ loci: ; ; ; እስከ፡ .

f)sumere vel capere mulierem

α)sibi, i.e. eam uxorem ducere^la: ; ; ንሣእ፡ ለከ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ; ነሣእክዋ፡ ሊተ፡ ትኩነኒ፡ ብእሲተ፡ ; 2 ; ; .

β)alii, ut filio, ; ; ; ; .

5)accipere^la,

α)ex Hebraismo: accipere faciem alicujus i.e. personam respicere, partium studio duci^la: ; ; ; ; ኢይነሥኡ፡ ገጸ፡ ለአብዕልት፡ ( ገጽ፡ ).

β)admittere^la, approbare^la ; .

α)pecunias persolvendas, reditus vel accipere^lavel exigere^la: ; ; ; .

β)sacramentum, communicatione: ነሢአ፡ ቍርባን፡ ; እለ፡ ነሥኡ፡ ጥምቀተ፡

ዮናኤል

Yonāʾel (angel) ንሥእ፡ ሀቦሙ፡ ፫ኅብስተ፡ ወ፫ጽዋዐ፡ ወይጹር፡ ዮናኤል፡ መልአክ፡ ‘«Prendi, da’loro tre pani e tre calici; li porti l’angelo Yonāʾēl»^it’ 88-89 (ed.), 31 (tr.) (‘Su questo angelo cf. quanto appena accennato in Introd. par. IV. 3.’ 31 n. 157)

ቃህም

et ቅህም፡ ( m. ), et , formicarum^laspecies; μύρμηξ , ተመየጥ፡ ኀበ፡ ቃህም፡ ሀካይ፡ ; ( ቅህም፡ ed ); (nos quum in coelos sublati erimus,) ንሬእዮ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ቃህም፡ ወዕፄያት፡ μύρμηκας ; ዘጊበ፡ መዛግብት፡ praedicatur de ቃህም፡ sicut ተመይኖ፡ ግብር፡ de ሣሬት፡ Fal. f. 17; Deus ፈጠረ፡ ለቅሀም፡ (sic) ወለአናኳዕ፡ በመትሕተ፡ ምድር፡ ወእንስሳ፡ በመልዕልተ፡ ምድር፡ – Ludolfus hoc vocabulum explicat fucus^la(„ignavum pecus“, quod Virgilius dicit) et huic interpretationi probandae affert ትጋሆሙ፡ ( sedulitas^la) ለዕብስት፡ n. 410 ንህብ፡ ወሀካይ፡ ቃህም፡ Enc.; sed praedicatum ሀካይ፡ cum ትጋህ፡ minime concordat et Sx. Tubing. exhibet ወትግህት፡ ቃህም፡ ; illud ሀካይ፡ e loco perperam intellecto sumtum videtur. – : ቃህም፡ ወሰኳዕት፡ ብ፡ ገብረ፡ ጕንዳን፡ ( ሰኳዕት፡ ). qāhm , qǝhm , ቃሕም፡ qāḥm

Grébaut
ቃህም፡ qāhm fucus^la, pecchione^it, formica^it, frelon^fr, guêpe^fr, fourmi^fr ― ድንጉል፡ frelon^fr; ገብረ፡ ጕንዳን፡ , «sorte de fourmi noire plus grosse et qui ne mord pas l’homme» 781, 863; Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 54.
169

Leslau
ቃህም፡ qāhm , ቅህም፡ qǝhm , (*) ቃሕም፡ qāḥm kind of ant^en, (*) drone^en (for which see 410) 425a

ህልው

, fem. ህሉት፡

1)qui est^la, existens^la: ፈጠረ፡ ፍጥረተ፡ ይኩን፡ ህልወ፡ ἔκτισεν εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα ; መድኀኒነ፡ ዘህልው፡ እምቅድመ፡ ዓለም፡ ; አምጣነ፡ ነፍስ፡ ህሉት፡ ውስተ፡ ሥጋ፡ ; ; ዘህልው፡ ἃ εἰσί , . Conjunctum cum እምነ፡ significat oriundus a^la: ነአምን፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ከመ፡ ኢኮነ፡ ነኪረ፡ እምህላዌ፡ መለኮት፡ እስመ፡ እምአብ፡ ውእቱ፡ ህልው፡ καὶ γάρ ἐστιν ἐκ πατρὸς φυσικῶς

2)is qui vere est^la, verus^la, durans^la, stabilis^la: ንርአይ፡ ለእመ፡ ነገሩ፡ ህልው፡ εἰ οἱ λόγοι αὐτοῦ ἀληθεῖς ; ; ህልወ፡ ቃለ፡ ἀληθῆ λόγον ; አማን፡ ህልወ፡ እብለክሙ፡ ἐγὼ τὴν ἀλήθειαν λέγω ὑμῖν ; ዐስብ፡ ህልው፡ μισθὸς τῆς ἀληθείας ; πιστόν ; ዝንጓጔ፡ ህልው፡ cavillatio perpetua^la, ; ብዕል፡ ህልው፡ ወዕሴት፡ ዘይነብር፡ ለዓለም፡ Inde ህልወ፡ vel በህልው፡ vere^la, revera^la: አኮ፡ በህልው፡ ወአኮ፡ በጽድቅ፡ et ; ህልወ፡ ኮንኩ፡ ምስሌሆሙ፡

3)qui praesto est^la: እስመ፡ ዕበየ፡ ክሂሎትከ፡ ህልው፡ ኀቤከ፡ ዘልፈ፡ πάρεστί σοι ; qui adest^la: እመሰ፡ ኮንኩ፡ ህልወ፡ እምኢተፈጸመ፡ ሎሙዝ፡ si adfuissem, hoc iis non contigisset^la

4) τὸ δέον ዘህልው፡ 1 Platt ( ሀለወ፡ ).

hǝllǝw , fem. hǝllut

Grébaut
ህልው፡ hǝllǝw le vrai, ce qui est exact^fr ከሠተ፡ ለነ፡ ዓቢየ፡ ወመድምመ፡ ወህልወ። 189.
በህልው፡ réellement^fr, exactement^fr እኩሌ፡ ፀሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ እለ፡ ይመይጥዎሙ፡ በህልው፡ ለእለ፡ አምኑ፡ በአማን፡ ቃል፡ ወበምግባር፡ ዝውእቱ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ። 193.
ዘበህልው፡ en ce qui concerne la vérité, l’exactitude^fr (m. à m.: le vrai). ናሁኬ፡ ኢተሐከይነ፡ በዘህልው፡ ስምዖ፡ ለእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ወእግዚእነ፡ ዘከመ፡ ገብረ፡ እንዘ፡ ንሬኢ፡ ሀለውነ፡ ወዘከመ፡ ዘለፈ፡ ሕሊናቲነ፡ በኀቤነ። 193.
3

Leslau
ህልው hǝllǝw (fem.) ህሉት hǝllut existing^en, who exists^en, who lives^en, that lasts^en, lasting^en, constant^en, that is present^en, who originates^en, that is true^en, that is exact^en
በህልው ba-hǝllǝw , ህልወ hǝllǝwa really^en, exactly^en, truly^en 218a

በኀበ ሰላም

quod accuratius, quam ኀበ፡ , propinquitatem vel viciniam loci significat; frequentissime usitatum

1)ad^la, apud^la, juxta^la, propter^la: πρὸς τῇ βαλάνῳ ; ἐπὶ τοῦ ὕδατος ; ; በኀበ፡ አንቀጸ፡ ሀገር፡ ἐπὶ ταῖς θύραις ; በኀበ፡ ፈለግ፡ ἐπὶ τὸν ποταμόν ; ; ሕዝብ፡ በኀበ፡ አንቀጽ፡ οἱ ἐν τῇ πύλῃ ; በኀበ፡ አረፍት፡ παρὰ τὰ τείχη .

a)apud i.e. in domo^laalicujus vel cum^lavel inter^la: ሞተ፡ በኀበ፡ ታራ፡ አቡሁ፡ ( ἐνώπιον ) ; ወፅአ፡ በኀቤሁ፡ ; ብዕል፡ ዘይትዐቀብ፡ በኀበ፡ ዘአጥረዮ፡ ; በኀቤከ፡ ጥበብ፡ ተዘግበት፡ ; በኀቤክሙ፡ ጠፍአት፡ ጥበብ፡ μεθ᾽ ὑμών ; Jesaias በኀበ፡ ነቢያት፡ ዘተንእደ፡ qui^lainter prophetas laudatur^la, Enc.

b)apud i.e. a^la, ab^la( παρά Gen.), conjunctum cum verbis accipiendi, emendi, reportandi, petendi, interrogandi, audiendi, comperiendi: ኢትነሥኡ፡ ቤዛ፡ በኀበ፡ ቀታሊ፡ ; ; ተመጠወ፡ መጽሐፈ፡ በኀበ፡ ሐዋርያት፡ ; ; ; እንተ፡ ተሣየጠ፡ በኀበ፡ ኤፌሮን፡ ; ዕሤትኪ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ተኀሥሣ፡ ለጥበብ፡ በኀበ፡ እኩያን፡ ; እሙንቱ፡ በኀበ፡ አበዊሆሙ፡ ተመሀሩ፡ ; ; ሰአሉ፡ በኀቤሁ፡ ንጉሠ፡ ; ዘይሴአል፡ ነገረ፡ ዘከመዝ፡ በኀበ፡ ጠቢባን፡ ; Platt; ዘሰማዕኩ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; . Plura exempla invenies sub verbis modo laudatis aliisque hujus generis. Multis in locis በኀበ፡ et እምኀበ፡ promiscue usurpatur.

2)Adhibetur, ubi rem in animo vel potestate alicujus esse, ejus consilio et judicio convenire, ei acceptum vel reprobatum esse significatur:

a)penes^la, in animo^laalicujus: ዝንቱ፡ ኵሉ፡ በኀቤከ፡ ሀሎ፡ ταῦτα ἔχων ἐν σεαυτῷ ; ሣህል፡ ወጽድቅ፡ በኀቤሁ፡ παρ᾽ αὐτοῦ ; አኮኑ፡ በኀቤሁ፡ ግርማ፡ ; ኍልቈ፡ አውራኂሁ፡ በኀቤከ፡ .

b)coram^la, e sententia^la, consilio^la, judicio^laalicujus, nec non a^la, vel casus Dativi ( עִם , אֵת , عِنْدَ ) ἔναντι ; ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ በኀቤሁ፡ ; መብእስ፡ ይእቲ፡ በኀበ፡ አብዳን፡ τραχεῖα τοῖς ἀπαιδεύτοις ; ; πρὸς μέ ; እፎ፡ ይከውን፡ ጻድቀ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ παρὰ Κυρίῳ ; ; ; ; ; አሐቲ፡ ዕለት፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ ፲፻ዓመት፡ ; መሥዋዕተ፡ ረሲዓን፡ ርኩስ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ወጸሎተ፡ ኄራንሰ፡ ሥሙር፡ በኀቤሁ፡ ; ; ርጉም፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; n. 594 ተፈቅረ፡ በኀበ፡ ብዙኃን፡ ; ሠናይ፡ አንተ፡ በኀቤየ፡ ; ; ፍቁር፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ὑπὸ τοῦ θεοῦ ; ይትዌደስ፡ በኀበ፡ ሰብእ፡ ; ; ተጸልአ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ቀሊል፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; በኀበ፡ ሰብእ፡ ኢይትክሀልዝ፡ .

3)Sicut ለኀበ፡ etiam በኀበ፡ inservit designandis rationibus, quae inter res vel personas intercedunt:

a)de ratione societatis vel communionis: cum^la, inter^la, coram^la, ( πρὸς ): ሑሩ፡ በልቡና፡ በኀበ፡ባዕዳን፡ Platt; ንርከብ፡ ሰላመ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ቦሙ፡ ሞገሰ፡ በኀበ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ ; ; 1 ( ኀበ፡ ).

b)de ratione comparationis vel in^lamodum^la, quasi^la, instar^la, ut: ኩኖሙ፡ ለሕዝብ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ πρὸς θεόν vel comparatus cum^la( ad^la, pro^la, prae^la): ; ምንተ፡ ይከውን፡ ሐሠር፡ በኀበ፡ ሥርናይ፡ ; በኀበ፡ ዕመቀ፡ ማይ፡ si compares cum profunditate aquarum^la, Org.

c)de ratione normae ad modum^la, secundum^la: በኀበ፡ ጽድቅ፡ ተናገርከ፡ . እምኀበ፡ vel እምነ፡ ኀበ፡ e vicinia^lavel a parte^laalicujus ( מֵאֵת , מֵעִם , مِنْ عِنْدِ , ܡܶܢ ܠܘܳܬ ,); dicitur de iis, qui vel quae recedunt vel procedunt ab eo, apud quem vel quod fuerant: a^la, ab^la( ex^la), παρὰ Gen. et ἀπὸ : ሶበ፡ ሖርከ፡ እምኀቤየ፡ ; ተንሥአ፡ እምኀበ፡ ዐዘቅተ፡ መሐላ፡ ; ; ተንሥአ፡ እምኀበ፡ ማእድ፡ ; ተገሐሡ፡ እምነ፡ ኀበ፡ ተዓይኒሆሙ፡ ; ወፅአ፡ ሰይጣን፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ወረደ፡ እምኀበ፡ አኀዊሁ፡ ; ; ትፌንዎ፡ እምኀቤከ፡ ; al.

d)Saepissime conjungitur cum verbis accipiendi: Platt; ; ; ለእመ፡ ኢተውህበ፡ ሎቱ፡ እምኀበ፡ አብ፡ ; እምኀበ፡ ዘትሴፈዉ፡ ትትፈደዩ፡ ; poscendi ; ; interrogandi et audiendi ; Platt; ; mittendi ; ; al.

e)Deinde de eo, a quo tamquam auctore^lavel causa^laaliquis vel aliquid proficiscitur: ቃል፡ ዘኮነ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ al.; ነድይኒ፡ ወብዒልኒ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ; ; ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ መንክር፡ ; ; ; ; ረድኤትየ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; እምኀቤሁ፡ አነ፡ ወውእቱ፡ ፈነወኒ፡ ; ; ኀነቆ፡ መንፈስ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; itaque conjunctum cum verbis passivis significat a^la, per^la( παρὰ , ὑπὸ , διά Gen.), ut ; ;

f)Denique nota: አነ፡ እፈዲ፡ እምኀቤየ፡ ἀπετίννυον παρ᾽ ἐμαυτοῦ , a^lame^lai.e. ex meis^la ; ብልዑ፡ ወስትዩ፡ ዘእምኀቤሆሙ፡ quod ab iis^la(sc. datum est) ; . — Ut ኀበ፡ ita etiam እምኀበ፡ pronomini relativo postponere licet, ut እለ፡ እምኀበ፡ pro እምኀበ፡ እለ፡ . እስከ፡ ኀበ፡ usque ad^la Platt; ; . እንተ፡ ኀበ፡ praeter^laet per^la(locum) post verba transeundi, praetereundi, ut: ዘኀለፈ፡ እንተ፡ ኀቤሃ፡ ὁ παραπορευόμενος ἐπ᾽ αὐτῆς ; ያመጽኦሙ፡ እንተ፡ ኀበ፡ አንቅዕተ፡ ማይ፡ διὰ πηγῶν ὑδάτων ἄξει αυτούς (plura exempla verbo ኀለፈ፡ ) Christus ait: አልቦ፡ ዘይክል፡ መጺአ፡ ኀበ፡ አብ፡ ዘእንበለ፡ እንተ፡ ኀቤየ፡ .

, m. et fem. (ut ; ; ), [ ܫܠܳܡ שָׁלוֹם سَلَامٌ ]

1)incolumitas^la, salus^la ; ; ሑር፡ በሰላም፡ ; በሰላም፡ የሐውር፡ ወበሰላም፡ ይትመየጥ፡ ; ; 2 reg. 3,24; ይዜንዎ፡ በእንተ፡ ሰላም፡ ; ; ከመ፡ ያእምር፡ ሰላሞሙ፡ ut cognosceret, quomodo valerent^la

2)pax^la( εἰρήνη ), quatenus est cum concordia^laet securitas^la, tum salus^laet felicitas^la, omnis generis bona ad bene et beate vivendum necessaria complectens, secundum usum loquendi biblicum.

a)sensu proprio: ገብረ፡ ምስሌሆሙ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ; ንግበር፡ ሎቱ፡ ሰላመ፡ ; ፈነዉ፡ መልእክተ፡ በቃለ፡ ሰላም፡ ; ይኩን፡ ሰላም፡ ማእከሌነ፡ ; ; ; ትጼውዕዎሙ፡ በሰላም፡ ; ; ለሰላም፡ ; ፈነዉ፡ ኀበ፡ ጢጦስ፡ ይኅሥሡ፡ ሰላመ፡ እምኔሁ፡ ; ሰብአ፡ ሰላም፡ pacis amatores^la ; ዕደወ፡ ሰላምከ፡ ἄνδρες εἰρηνικοί σου ; ; ሰላመ፡ ይትናገሩኒ፡ ; ; ምክረ፡ ሰላም፡ βουλὴ εἰρηνική ; ይጸልኡ፡ ሰላመ፡ ; ; ; ገባርያነ፡ ሰላም፡ εἰρηνοποιοί pacifici^la .

b)sensu biblico: ; ; ; ብዙኅ፡ ሰላመ፡ ደቂቅኪ፡ ; ሰላም፡ በዲበ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ንርከብ፡ ሰላመ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; ; ; ; n. 323 ; .

3)salus^lai.e. salutatio^la: ሰላም፡ ለከ፡ salus tibi! salve!^lacreberrime, ut in singulis Encomiorum Synaxarii strophis; ላዕሌሁ፡ ሰላም፡ (in commemoratione nominum Sanctorum) al.; ሰላመ፡ ገብርኤል፡ salutatio Gabrielis^la( Ave^la ) 33. 203; (ritu ordinationis absoluto) ያቅርቡ፡ ኵሉ፡ ሰላመ፡ ሎቱ፡ ( ለጳጳስ፡ ) ; አትልዎ፡ ሰላም፡ sequi facere salutem^laLud. ex

ሰገደ

I,1[ סָגַד ܣܓܶܕ سَجَدَ ] ይስግድ፡ , se prosternere^lavel procumbere^lacoram aliquo, fronte humum tangendo, honoris testificandi vel adorandi causa; provolutum in genua vel prostratum in terra humillime adorare^la, submisse venerari^la, precibus venerari^lahomines, Deum ( προσκυνεῖν ): ሰገደት፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ሰገደ፡ በብረኪሁ፡ ; ይሰግዱ፡ በገጾሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; ; : ; ; ለ፡ pers.: ይሰግዱ፡ ሎቱ፡ ኵሎሙ፡ ; ; ; ; ይሰግዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ; Ep. ; : ደነኑ፡ ወሰገዱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ይሰግዱ፡ ለፀሓይ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ ለስሙ፡ ይስግድ፡ ኵሉ፡ ብርክ፡ ; ቅድመ፡ ; ; ; ሰገደት፡ ታሕተ፡ እገሪሁ፡ ; : ንሰግድ፡ ወሰጊደነ፡ n. 399 ንገብእ፡ ; ; ያስተበርክ፡ ወይሰግድ፡ ወይጼሊ፡ ; እለ፡ መጽኡ፡ ይስግዱ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; . Nota locum: ይከውን፡ ጸሎት፡ በሰንበት፡ ዘእንበለ፡ ሰጊድ፡ ዲበ፡ ምድር፡ አላ፡ በደኒን፡ ወአትሕቶ፡ ርእስ፡

ጸለለ

I,2raro I,1(ut ) [ צלל ܛܰܠܶܠ ظلّ ; haud probanda videtur Ludolfi sententia, qui I et II ጸለለ፡ componenda censet et significatum primarium „ libere ferri^lain aëre instar nubis“, secundarium obumbrare^lastatuit]

1)diffundere umbras^la, obumbrare^la, inumbrare^la, opacare^la, rarius : ; ; plerumque : ይጼልሎ፡ ዖመ፡ ዕፀ፡ ዳዕሮ፡ ; ; ሐምሐም፡ ጸለሎ፡ መልዕልተ፡ ርእሱ፡ ለዮናስ፡ ከመ፡ ይጸልሎ፡ እምፀሓይ፡ እምሕማሙ፡ ; ይጼልላ፡ ደመና፡ ለደብተራ፡ ; ; ; ; 1 ; ; ; vel ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , ዲበ፡ , ut: Platt; ; .

a)umbra protegere^lavel tueri^la: ; ; እምነ፡ a^lavel contra^la, ; ይጼልለከ፡ እምፀሓየ፡ ቀትር፡ .

b)obscurare^la, occaecare^laoculos: ; አልከወኒ፡ ወጸለለኒ፡ አዕይንትየ፡ ; etiam omisso አዕይንተ፡ , ut: ; ይጼልል፡ ወይሠሪ፡ (at : ይጼልል፡ አዕይንተ፡ ).

2)expandere umbraculi^lavel tabernaculi^lainstar: እስመ፡ ኪሩብ፡ ጸለሉ፡ ክነፊሆሙ፡ መልዕልተ፡ መካና፡ ወጸለልዋ፡ ኪሩብ፡ ለታቦት፡ ; ንሰፍሕ፡ ለከ፡ አእዳወ፡ መዝራዕት፡ ወንጼልል፡ ዲበ፡ ዝንቱ፡ መሥዋዕት፡

a)tendere tentorium^la: ጸለለ፡ ከመ፡ ወይን፡ ማኅደሮ፡ διεπέτασε .

b)in tabernaculo habitare^la( II,1): ይጼልል፡ ዲቤሆሙ፡ σκηνώσει . – Voc. Ae.: ጸለለ፡ ብ፡ ጋረደ፡ ሰፋሂ፡ ይ፡

ንሱሕ

1)poenitentia affectus^la: ኢትኩን፡ ንሱሐ፡ ላዕለ፡ ዘኀለፈ፡ ግብር፡

2)poenitens^la, dolens^la n. 641delictis^la, poenitentiam^la( impositam^la) agens^la, sensu biblico et ecclesiastico: ; ; ውእቱ፡ ንሱሕ፡ በእንተ፡ ኀጣይኢሁ፡ ; መባልዑ፡ ለንሱሕ፡ አልቦ፡ ዘእንበለ፡ ኅብስት፡ ወማይ፡ ወጼው፡ Clem. f. 237.

ንሱቅ

ordine dispositus^la, apte sertus^la: ወነደቁ፡ በእብን፡ ንሱቅ፡ (v. ምሱቅ፡ q.v.) .

ምሱቅ

apte sertus^la: ወነደቁ፡ በእብን፡ ምሱቅ፡ διὰ δόμων λιθίνων ξυστῶν (in duobus libris mss. a me inspectis; in tertio ንሱቅ፡ ; at 6,8 λίθοι ξυστοί እብን፡ ግሉፍ፡ versum legitur).

ንሲስ

et ኑሲስ፡ Nyssa (patria Gregorii Nyss.).

ንሳሔ

poenitentia^laM.M. f. 197.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose