Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

particula inseparabilis suffixa, ( gramm.§ 62,1,c; gramm.§ 161,a; gramm.§ 198,2,a),

1)nota interrogationis (sicut ሁ፡ q.v.): –ne?^laan?^lanum?^lautrum?^lanumquid?^laaut primo aut principali sententiae vocabulo suffigitur: ዳኅንኑ፡ አቡክሙ፡ ወይቤልዎ፡ ዳኅን፡ ; ; ; ዘንተኑ፡ ገበርኪ፡ ; ; ; ግበ፡ ዝእብኑ፡ ርስትየ፡ ; ንደፈንኑ፡ ; ; ; ; ; ; ወይክሉኑ፡ ጸዊመ፡ ; አንተኑ፡ ዘይመጽእ፡ ወቦኑ፡ ካልአ፡ ዘንሴፎ፡ ; ; ; ; ኢ ኑ፡ ; ; ዘወድቀ፡ ኢይትነሣእኑ፡ ; ; frequentissime ቦኑ፡ ; ; ; ; 1 ; ; ( ቦ፡ ); አኮኑ፡ , አልቦኑ፡ ; ; ; ( አኮ፡ , አልቦ፡ ); et aliis pronominibus et adverbiis interrogativis annectitur, ምንት፡ , አይ፡ , ማእዜ፡ , አይቴ፡ , እፎ፡ , እመ፡ (ut: እመ፡ አማንኑ፡ ), ሚመ፡ , አው፡ ; post singulas notiones ejusdem sententiae particula ወ copulatas repetere licet, ut: ሕዝብየኑ፡ ወብሔርየኑ፡ ተኀሥሥ፡ ; ; .

2)Enunciationi conditionali inserta ኑ፡ (sicut ሁ፡ q.v.; quamquam multo rarius usitata) est nota dubitationis ( gramm.§ 205,1), qua is loquitur de eo quod hypothetice posuit se ipsum dubitare indicat: እመ፡ ይጸውዑከኑ፡ መጽኡ፡ እሉ፡ ሰብእ፡ ተንሥእ፡ ; . n. 630

interrogandi de tempore ( gramm.§ 161,a; מָתַי ܐܶܡܬܰܝ مَتَى ) quando?^la

1)interrog. (et optative): tam in interrogatione recta -39; ; ; ; ; ; ; quam in obliqua, ut: ኈለቈኑ፡ አውራኂሁ፡ ማእዜ፡ ይትወለድ፡ ; ; . Adv. ኑ et መ፡ sibi annectere amat: ማእዜኑ፡ ; ; ; ማእዜኑመ፡ ; . Praepositiones ante se fert: ለአይ፡ ወለማእዜ፡ መዋዕል፡ ; እስከ፡ ማእዜ፡ vel ማእዜኑ፡ quousque? quamdiu?^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እማእዜ፡ a quo tempore?^laLit. Epiph.; እማእዜ፡ እምዘ፡ . ( -226 Satanas እስከ፡ ማእዜኑ፡ Quousque tandem?^latamquam nomine proprio appellatur).

2)indef.: aliquando^la, in enuntiationibus negativis, sive affixo ኒ፡ sive sine ኒ፡ , ut: ኢማእዜኑ፡ ኢኮኑ፡ ሕያዋነ፡ numquam vivi fuerunt^la ; ወኢማእዜ፡ numquam^la ; ኢለከፎን፡ ፀሓይ፡ ማእዜኒ፡

ኑማርያኖስ

Numerianus.

ንሲስ

et ኑሲስ፡ Nyssa (patria Gregorii Nyss.).

ኑባ

Nubia, Nubae.

ኑባሬ

1)dispositio^la: ኅድግ፡ ኅሊና፡ ዘበምድር፡ ወዕድዎሙ፡ ለከዋክብት፤ ሥነ፡ ሥርዐቶሙ፡ ወኑባሬሆሙ፤ እምዝንቱ፡ ኵሉ፡ ተልዒልዐከ፡ (sic pro ተልዒለከ፡ ) በልቡናከ፡ Deg.

2)institutio^la, constitutio^la: ተዘምዶ፡ ዘኑባሬ፡ ( ተዘምዶት፡ ጠባይዓዊ፡ ; ንብረት፡ ) F.N. 52.

3)sedis collocatio^la: ሰላም፡ እብል፡ እንተ፡ ኮንከ፡ ነጻሬ፤ ገቢሮ፡ አምላክ፡ ማእከለ፡ እንስሳ፤ ኑባሬ፡ ዕንባቆም፡ ነቢይ፡ ( quod vidisti Deum sedem collocare inter animalia^la; ) Enc.

ኑታጌ

1)defectus^la: Trinitatis personae ኢይትሌዐሉ፡ በፍድፋዴ፡ ወኢየሐጽጹ፡ በኑታጌ፡ M.M. f. 52; ኢሀሎ፡ ኑታጌ፡ ስብሐት፡ ላዕለ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ (si cum Patre et Filio comparatur) M.M. f. 20; እምነ፡ , ut: Apollinaris animam Christi negans ይሜህር፡ ኑታጌ፡ እምጠባይዕ፡ M.M. f. 113.

2)intermissio^la: ሰላም፡ ለቁመቱ፡ ዘአልቦ፡ ኑታጌ፤ እስከ፡ ተመሰለ፡ እግሩ፡ ከመ፡ እግረ፡ ነጌ፡ Enc. (Lud.: Enc.).

ንትገት

i.q. ኑታጌ፡ Lud. e Syn. nǝtgat flaw^en, defect^en ‘difetto^it’ በዘ፡ አርአየከ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ዘይፈጽም፡ ንትገተ። ‘per ciò che ti ha mostrato lo Spirito Santo, che perfezioni il difetto^it’ 305 l. 6-7 (ed.) , 118 l. 12-13 (tr.) (‘Per ንትገት፡ questo passo è attestazione certa della parola, per cui 661 rinviava a «Lud. e Syn.».’ 118 n. 52 )

ኑኀት

1)longitudo^la: ይትዓረይ፡ ቦቱ፡ ሌሊት፡ ምስለ፡ መዓልት፡ በኑኀት፡ ወኅጽረት፡

2)dilatio poenae i.e. patientia^la, (ubi in margine codicum quorumdam annotatum legitur ትዕግሥት፡ ).

ኑኅ

plerumque m. ,

1)longitudo^la, μῆκος

a)spatii: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኑኀ፡ ምድር፡ (var.); ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትዐወቅ፡ ኑኃ፡ ወግድማ፡ ወኢቆማ፡

b)temporis: ወይከውን፡ ኑኃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ ከመ፡ ፯ ዓመት፡ ; አልቦ፡ ኑኀ፡ ሕይወቶሙ፡ ; ኑኀ፡ መዋዕል፡ μῆκος βίου i.e. longaevitas^la ; ; ; መጠነ፡ ኑኀ፡ አዝማን፡ እስከ፡ ንሥተተ፡ መቅደስ፡ per totum temporum spatium^la ; በኑኀ፡ vel ኑኀ፡ i.e. per^lavel per totum^la(sc. spatium), ut: በኑኀ፡ ዕለት፡ ; በኑኀ፡ ሌሊት፡ al.; ኑኀ፡ ፫ ዕለት፡ per triduum^la Enc.; Sx. Enc.; .

e)orationis: ኀዲገ፡ ኑኀ፡ ነገር፡ orationis longitudine praetermissa^laCyr. ad

d)patientiae: ሚመጠን፡ ኑኀ፡ ትዕግሥቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

2)proceritas^la, altitudo^la, ut: corporis humani ; ; ; statuae ; columnae ; arboris ; ስማዕ፡ ጸሎቶሙ፡ ውስተ፡ ኑኀ፡ ሰማይ፡ ; ; ወትትሐነጽ፡ ሀገር፡ በኑኃ፡ ; በኑኅከ፡ ; በኑኀ፡ መዋዕልየ፡ ἐν τῷ ὕψει τῶν ἡμερῶν μου .

3) sensus nominis ኑኅ፡ dubius est. n. 674

nuḫ

Cross-references: for ኑኀ፡ መዐት መዐት፡

ኑኅ

plerumque m. ,

1)longitudo^la, μῆκος

a)spatii: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኑኀ፡ ምድር፡ (var.); ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትዐወቅ፡ ኑኃ፡ ወግድማ፡ ወኢቆማ፡

e)orationis: ኀዲገ፡ ኑኀ፡ ነገር፡ orationis longitudine praetermissa^laCyr. ad

d)patientiae: ሚመጠን፡ ኑኀ፡ ትዕግሥቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

3) sensus nominis ኑኅ፡ dubius est. n. 674

nuḫ

Cross-references: for ኑኀ፡ መዐት መዐት፡

መዐት ኑኅ

vel መዓት፡ , m. et fem.

1)ira^la( furor^la, aestus^la) ὀργή , θυμός , al., ; ; ; ; ; ; ; ; ; መዐትኒ፡ ወቍጥዓኒ፡ ርኩሳን፡ እሙንቱ፡ ; ; በእንተ፡ መዐት፡ ወቍጥዓ፡ agitur F.M. 21; saepissime de ira Dei, quae in puniendo cernitur: ; ; ; ; ; ; መዐትየ፡ ወመቅሠፍትየ፡ ; ; ; ; መዐቱ፡ ላዕለ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ኢይቈርር፡ መዐትየ፡ ላዕለ፡ ፀርየ፡ ; መዐተ፡ መንሱት፡ ὀργὴ θυμοῦ .

2)minae^la( ἀπειλή ) ; ; ; .

plerumque m. ,

1)longitudo^la, μῆκος

a)spatii: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኑኀ፡ ምድር፡ (var.); ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትዐወቅ፡ ኑኃ፡ ወግድማ፡ ወኢቆማ፡

e)orationis: ኀዲገ፡ ኑኀ፡ ነገር፡ orationis longitudine praetermissa^laCyr. ad

d)patientiae: ሚመጠን፡ ኑኀ፡ ትዕግሥቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

3) sensus nominis ኑኅ፡ dubius est. n. 674

maʿat , maʿāt

Grébaut
መዓት፡ maʿāt «colère^fr, indignation^fr, irritation^fr» ― ቍጣ፡ Ms. BNFabb217, fol. 44v.
107

Leslau
መዐት maʿat , መዓት maʿāt anger^en, wrath^en, rage^en, indignation^en, irksomeness^en, calamity^en, scourge^en, great number^en
ርሑቀ፡ መዐት rǝḥuqa maʿat long-suffering^en, forbearing^en, ርሑቅ፡
ኑኀ፡ መዐት nuḫa maʿat long-suffering^en, forbearance^en, patience^en, ኑኅ፡
325a

nuḫ

Cross-references: for ኑኀ፡ መዐት መዐት፡

ኑኅ

plerumque m. ,

1)longitudo^la, μῆκος

a)spatii: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኑኀ፡ ምድር፡ (var.); ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትዐወቅ፡ ኑኃ፡ ወግድማ፡ ወኢቆማ፡

e)orationis: ኀዲገ፡ ኑኀ፡ ነገር፡ orationis longitudine praetermissa^laCyr. ad

d)patientiae: ሚመጠን፡ ኑኀ፡ ትዕግሥቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

3) sensus nominis ኑኅ፡ dubius est. n. 674

nuḫ

Cross-references: for ኑኀ፡ መዐት መዐት፡

ንቅሀት

1)evigilatio^la, vigilatio^la, vigilia^la: ኑኀ፡ ንቅሀትከ፡ ወኢሰኪቦትከ፡ Fal. in proëm.; ወተንሥአት፡ በሰዓት፡ እምድኅረ፡ ንቅሀተ፡ ሌሊት፡ πρὸς τὴν ἑωθινὴν φυλακήν .

2)alacritas^la, cautio^la, attentio^la, Lit. Joh.; ሀሉ፡ ወትረ፡ በንቅሀት፡ ወተዐቅቦ፡ እንዘ፡ ትጸንሕ፡ ምጽአተ፡ ቀትል፡ (belli) ; Christiani ይቁሙ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ በህድአት፡ ወበንጽሕ፡ ወበንቅሀት፡ ዐቢይ፡ ለሰሚዐ፡ ነገረ፡ እግዚአብሔር፡ F.N. 12.

ንብረት

et , m. et fem.

1)sessio^la ; ንብረቶሙ፡ ወተንሥኦቶሙ፡ ; ንብረቱ፡ በየማንከ፡ ; Mavâs. 53. In specie: sessio episcopi^lavel patriarchae^lai.e. administratio: ኑኀ፡ ንብረቱ፡ ; ፲፭ዕለት፡ እምንብረቱ፡ ዲበ፡ መንበሩ፡

2)positio^la: ንብረተ፡ ከዋክብት፡ ἀστέρων θέσεις ; ; .

a)situs^la: ናሁ፡ ንብረታ፡ ለዛቲ፡ ሀገር፡ ሠናይት፡ .

b)dispositio^la, modus^la: ንብረተ፡ መናቅዕትኪ፡ ῥυθμοὶ μηρῶν .

c)impositio manus^la: ንብረተ፡ እድ፡ Ssal. Req.; etiam nomen orationis liturgicae: ወእምድኅሬሁ፡ ትብል፡ ንብረተ፡ እድ፡ (aliâs: ጸሎተ፡ አንብሮ፡ እድ፡ ).

d)institutio^la, constitutio^la: አዝማድ፡ ዘበንብረት፡ ( et consanguineis et affinibus et propinquis spiritualibus) ex. gr. collactanei vel pupilli F.N. 24,2; አብ፡ በንብረት፡ ዘውእቱ፡ ሐፃኒ፡ .

a)stabilitas^la: ሰአሉ፡ በንብረተ፡ ንግሡ፡ ወኑኀ፡ መዋዕሊሁ፡ ( sie beteten für^de)

b)substantia^la, res^la: ኀላፊ፡ ውእቱ፡ ንብረተዝ፡ ዓለም፡ ; ; ; ;

c)status^la, conditio^la: ሠናየ፡ ኮነ፡ ንብረቶሙ፡ ለሕዝብ፡ ; ንብረተ፡ ነፍስየ፡ ወሥጋየ፡ በእዴሁ፡ እኁዝ፡

d)vivendi ratio^la, vita^la: ንብረትየ፡ ዘበንእስየ፡ βίωσις ; በላዕለ፡ ውሉዱ፡ ያስተርኢ፡ ንብረቱ፡ ለሰብእ፡ ; βίος ንብረቱ፡ ከመ፡ ዘኢኮነ፡ ሕያወ፡ ; ኅዳጥ፡ ውእቱ፡ ወማሕዘን፡ ንብረትነ፡ ; ; ; ; በብዝኀ፡ ንብረት፡ ; ከመ፡ በዕሩፍ፡ ወበጽምው፡ ይኩን፡ ንብረትነ፡ ; ; ንብረተ፡ ዓለም፡ αἱ τοῦ βίου πραγματεῖαι ; ζωή .

e)victus^la, ( facultates^la): ይኩን፡ እምጠለ፡ ምድር፡ ንብረትከ፡ ; ; δίαιτα ; ; βίος ; ኀልዮ፡ ንብረት፡ ( Sorgen für den Unterhalt^de).

4)habitatio^la, commoratio^la: በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ ; ንብረቶሙ፡ ውስተ፡ ገዳም፡ ; ዘኢኮነ፡ ምስለ፡ ሰብእ፡ ንብረቱ፡ ; ; δίαιτα ረሰይኩ፡ ሎቱ፡ ገዳመ፡ ንብረቶ፡ ; ዘአልቦ፡ ንብረተ፡ ዘኀበ፡ መሲዮ፡ ይበይት፡ ; κατάσχεσις ; ቤተ፡ ንብረቶሙ፡ .

አፅርዐ

II,1

1)jacere facere i.e. intermittere^laaliquid, desinere^la, cessare^la, feriari^laa re, rei: ዘያፈቅር፡ ውሉዶ፡ ኢያፀርዕ፡ (v. ኢያጸብእ፡ ) ተግሣጸ፡ ἐνδελεχήσει ; ኢናፅርዕ፡ ቅኔ፡ እደዊነ፡ ወኢንትሀከይ፡ ; ያፅርዕ፡ ግብረ፡ ( ኑኀ፡ ዓመት፡ ) F.M. 6,2; ከመ፡ ኢያፅርዕ፡ ተቀንዮ፡ ቅድመ፡ ሥጋሁ፡ ለአዳም፡ ; ; ; ; n. 1329Satanas homines impellit ለአፅርዖ፡ ጸሎት፡ Org.; እምነ፡ rei: ከመ፡ ኢያፅርዕ፡ ሰብእ፡ እምገቢረ፡ ሕንጸት፡ Jsp. p. 330; ኢታፅርዕ፡ እምትእዛዝየ፡ ; : peccavi ወአሐተ፡ ዕለተ፡ ኢያፅራዕኩ፡ Org.; እንበለ፡ አፅርዖ፡ sine^laintermissione^la,

a)desidere^la, desidem^la, otiosum esse^la: ብዙኀ፡ እኪተ፡ ትሜህር፡ አፅርዖት፡ ἀργία desidia^la .

b)morando praetermittere^la, negligere^la: እፎ፡ ትትሀከዩ፡ ወታፀርዑ፡ ቅኔ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ( versäumet den Gottesdienst^de)

2)cessare facere^lai.e.

a)impedire^la, praepedire^la, distinere^la: ዘአፅርዐ፡ እስራኤል፡ ὁ ἐμποδοστάτης Ἰσραηλ ; ዑቁ፡ ወኢታፅርዑ፡ ቤተ፡ አምላከ፡ ሰማይ፡ ; ( ሀካይ፡ ) ያፀርዕ፡ ኵሎ፡ በኀሳረ፡ ሀኬቱ፡ ; : አፅርዕዎሙ፡ ሕንጻ፡ ἐνεπόδιζον .

b)arcere^la, retinere^la: አፅርዕ፡ እክለከ፡ ከመ፡ ኢይንሣእ፡ ውእቱ፡ ἐμπόδισον .

c)finem^lafacere^lavel imponere^larei: ታፅርዑ፡ ባህለ፡ (disceptationi) ብናጥስ፡ ; ወጠነት፡ ገድላ፡ በአፅርዖ፡ ንዋም፡

d)in specie: abolere^la, abrogare^lalegem, consuetudinem al., ; ; ; ሕግ፡ ብሊት፡ አፅርዐት፡ ላዕሌነ፡ ተዋስቦ፡ ወላድያን፡ F.M. 5,3; F.M. 8,1; ኢየሱስ፡ አፅርዐ፡ ምሒለ፡ F.M. 22,1; አፅርዐ፡ ትእዛዘ፡ Lud. e Vit. Pach.;

e)abstrahere^la: መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ኢያፀርዕ፡ ትሥልስቶ፡ እምህላዌ፡ አብ፡ ወወልድ፡

f)irritum reddere^la, ;

g)feriari facere^lavel sinere^la,

α)sinere ut desidiae se dedat^laaliquis: ለእመ፡ አፅራዕኮሙ፡ .

β)facere ut otiosa^la(vel inferax^la) jaceat^laterra: ለምንት፡ ታፀርዕ፡ ለነ፡ ምድረ፡ καταργεῖ .

ኑኅ

plerumque m. ,

1)longitudo^la, μῆκος

a)spatii: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኑኀ፡ ምድር፡ (var.); ; ; ; ; ; ; ; ; ኢይትዐወቅ፡ ኑኃ፡ ወግድማ፡ ወኢቆማ፡

e)orationis: ኀዲገ፡ ኑኀ፡ ነገር፡ orationis longitudine praetermissa^laCyr. ad

d)patientiae: ሚመጠን፡ ኑኀ፡ ትዕግሥቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

3) sensus nominis ኑኅ፡ dubius est. n. 674

nuḫ

Cross-references: for ኑኀ፡ መዐት መዐት፡

እመት

, fem. et m. [ אַמָּה ܐܳܡܳܐ , ⲙⲁϩⲓ ; etiam Ges. thes. p. 110] እመታት፡ cubitus^la, ulna^la,

1)pars brachii anterior: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ወእመታ፡ ታጸንዕ፡ ለፈቲል፡ ; ; ሰላም፡ ለእመታትኪ፡ I ; መላጼያት፡ ዘእመት፡ (tormenti genus)

2)mensura: ; ኑኁ፡ በአምጣነ፡ እመተ፡ ኬንያ፡ ; ; ; numeralibus jungi solet intercedente በ፡ , ut: ዕፅ፡ ዘ፶ በእመት፡ ; ; ; ; ; ; ዝንቱ፡ አምጣነ፡ ምሥዋዕ፡ በእመታት፡ ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; vers. nov.; ; ; ; ; ; distinguuntur እመተ፡ ሰብእ፡ ወእመተ፡ መልአክ፡ ; de እመተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ vid. ; Gad. Ad. – Voc. Ae.^la: እመት፡ ብ፡ ክንድ።

በጽሐ

I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris itatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] ይብጻሕ፡

1)pervenire^la, advenire^la, pervenisse^la, : ዘበጽሐ፡ እምኤዶም፡ l; በጽሐ፡ ብርሃንኪ፡ ἥκει ; በጽሐ፡ መልእክትከ፡ epistola tua pervenit^lai.e. allata^laest^la ; ; በጽሐ፡ ማኅፈርነ፡ ; ውስተ፡ loci ; ; ; ; ; እስከ፡ loci ; ; loci: በጺሖ፡ ሐጌ፡ ; ; ; ኀበ፡ pers. vel loci ; ; ; ( ἐγγίζειν ); ; .

a)de tempore: venisse^la, venire^la, appetere^la, adesse^la: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ ; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ ; ; .

b)de eventis, vaticiniis, desideriis, al.: evenire^la, evadere^la, ad finem^lavel exitum pervenire^la, impleri^la, consummari^la, ; ; በጽሐ፡ (v. በጽሖ፡ ) ዝነገር፡ ሎቱ፡ ; ; በጽሐ፡ በከመ፡ ነገረ፡ ; ; ; ; ; .

c)nonnumquam: provectum esse^la: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) .

3)pervadere^la: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ .

4)attingere^la, pertingere^la, pertinere^la, እስከ፡ ; ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ ; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ apocr.; ; ውስተ፡ ; : ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ .

a)prope accedere^la, prope abesse^la: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ; ; .

b)attingere^lai.e. assequi^la, , ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.;

5)supervenire^laalicui, invadere^la, attingere^laaliquem, obvenire^la, evenire^la, accidere^laalicui, : መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με ; ; ἐπέπεσεν αὐτούς ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς ; ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ ; ; ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ ; ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ ; ላዕለ፡ pers. .

6)obtingere^la, contingere^la, de sorte et de rebus sorte divisis, ላዕለ፡ pers. ; ; ; ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ ; ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ ; venditione .

7)in arithmetica: evenire^lai.e. effici^la, colligi^la(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) ; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ – : በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡

ካዕበ

1)duplum^lai.e.

a)duo^la, praemissum nominibus mensuram: ወአኤልሂ፡ ካዕበ፡ በእመት፡ τὸ αἰλεῦ πηχῶν δύο ; ኑኁ፡ ካዕበ፡ በእመት፡ ; ; 4 ; ካዕበ፡ ለይእቲ፡ መስፈርተ፡ ሰገም፡ በአሐቲ፡ ሰቅል፡ 4 .

b)dupliciter^la

2)bis^la: ካዕበ፡ ወሥልሰ፡ δὶς καὶ τρίς ; ; ; ; ካዕበ፡ ለለ፡ ዕለት፡ ; ካዕበ፡ ለዓመት፡ ; ምስለ፡ ካዕበ፡ ስሱ፡ አንስት፡ (i.e. duodecim)

3)iterum^la, rursus^la, secundo^la: ምዕረ፡ ወካዕበ፡ semel atque iterum^la ; ; ; ; πάλιν ; ; ; ; ; ; ; ἔτι ; vicissim^la, etiam^la: ከማሁ፡ ካዕበ፡ οὕτω καί .

በ እመት

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

, fem. et m. [ אַמָּה ܐܳܡܳܐ , ⲙⲁϩⲓ ; etiam Ges. thes. p. 110] እመታት፡ cubitus^la, ulna^la,

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose