Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

Substantivumsubst.
1)captivitasla, exiliumla: ነሥአ፡ ሕዝበ፡ በፄዋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,2 ; የሐውር፡ በፄዋ፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,6 ; ይመይጥ፡ ፄዋ፡ ሕዝብየ፡ αἰχμαλωσίαν Jesaiae prophetia.Jes. 45,13 ; Jeremiae prophetia.Jer. 25,18 ; Jeremiae prophetia.Jer. 31,47 ; (Hebr.: Jeremiae prophetia.Jer. 48,47 ); Jeremiae prophetia.Jer. 36,14 ; Threni, liber biblicus.Thren. 2,14 ; Joelis prophetia.Joel 4,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 13,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 84,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,1 (quamquam hos locos omnes etiam e n. 2 interpretari licet); ለምንት፡ ኮነ፡ ለፄዋ፡ εἰς προνομήν Jeremiae prophetia.Jer. 2,14 .
2)concretus, e (opp. abstracto)concr.: captivila, Numeri, liber Pentateuchi.Num. 21,1 ; ፄዋ፡ ወምህርካ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,11 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,12 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,19 ; Deuteronomium.Deut. 21,10 sequensseq.; ነሥኡ፡ ብዙኀ፡ ፄዋ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 28,17 ; Judith liber apocryphus.Judith 2,9 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,27 ; ይከውኑ፡ ፄዋ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 14,2 ; ትከውን፡ ነፍሱ፡ ፄዋ፡ εἰς σκῦλα Jeremiae prophetia.Jer. 21,9 ; እምሕሮሙ፡ ለፄዋሁ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 37,18 ; ወነሥኡ፡ ፄዋ፡ ወምህርካ፡ ዘማህረኩ፡ Liber Maccabaeorum ficticius.Macc. f. 14 ;
a)exsulesla: Hezekielis prophetia.Hez. 1,1 ; እምደቂቀ፡ ፄዋ፡ ይሁዳ፡ Danielis prophetia.Dan. 5,13 ; ወለተ፡ ጽዮን፡ ፄዋ፡ (v. ፂውውት፡ ) Jesaiae prophetia.Jes. 52,2 .
b)mancipiala, σώματα Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,13 .
ḍewā , ጼዋ፡ ṣewā , ጨዋ፡ č̣awā troopen ወዘነገረቶሰ፡ በእንተ፡ ፄዋ፡ እለ፡ ይብልዎሙ፡ ማያ፡ እስመ፡ በምጽአቶሙ፡ ደንገጸት፡ ምድር፡ ወተሀውኩ፡ እለ፡ ይነብሩ፡ ውስቴታ። ʻThe matter she told him was about the ḍewa whom they call Maya, for the land was dismayed because of their coming, and those living in it were disturbed.ʼen 88 (384) l. 5–6 (ed.), 89 (385) l. 5–6 (tr.); ጨዋ፡ ብዙኅ፡ እለ፡ ይሰመዩ፡ አርቋይ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ በድል፡ ጸገና፤ በዓደል፡ አምባ፤ በድል፡ ድብ፤ በድል፡ ነድ፤ በዓደል፡ መንረቅ፤ ደረቆ፡ በፀር፡ ዋጀት፤ ዣን፡ ገደብ፡ ወካልኣንሂ፡ ብዙኃን፡ ሀለዉ፡ እለ፡ ኢያእመርኩ፡ ስሞሙ። 17 n. 1, ተስፋኒ፡ ዘአሰፈዎሙ፡ ለጽዋ (should be ጼዋ)፡ ተፈጸመ፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ እስመ፡ ረከቡ፡ ብዙኃ፡ ምህርክ፡En ce jour, la promesse qu’il avait faite aux Č̣awā s’accomplit, car on trouva un grand butinfr 84 l. 16 (ed.), 96 l. 19–20 (tr.), ወእምዝ፡ ውዒሎ፡ በዐለ፡ ፋሲካ፡ ተንሥአ፡ ሠሉስ፡ አስተጋቢኦ፡ ጨዋ፡ ዘባሊ፡ ዘሽርካ፡ ወአርእኝ፡ ዘወጅ፡ ወሸዋ፡ ወዳሞት።Ayant donc passé la fête de Pâques, il partit le mardi, aprés avoir réuni les Č̣awā du Bali, de Šerkā, d’Arʾeñ, du Waǧ, du Schoa et du Dāmotfr 53 l. 3–5 (ed.), 62 l. 3–5 (tr.)
Leslau
ḍewā I, ṣewā ፄዋ , ጼዋ (Lt) ʻarmy unitʼ 153a
Comparative and etymological data
‘Das Geez-Wort, das schon in den Aksûmer Inschriften vorkommt, bedeutet »Gefangene«; daraus entsprang wohl die Bedeutung »Sklaven«, und als Sklaven (des Königs) mochten speciell die Soldanten bezeichnet werden wie die Janitscharen als besondere Auszeichnung den Namen »Sklaven« (des Pâdischâh) führten.’ 580; ‘ ጨዋ፡ è dalla forma letteraria ጼዋ፡ ; ma qual è l’etimologia? forse da ጼዋ፡ ለምድር፡ sal terrae (Mt. 5, 13) nel senso di parte scelta e difesa di una data regione? L’uso di porre strani nomi biblici (cf. p. es. 30 n. 3) mi pare che renderebbe quest’etimologia non improbabile; vero è che sebben ምድር፡ sia per lo più fem., in Mt. 5, 13 dicesi ጼው፡ .’ 12 n. 1; ‘In Amharic č̣äwa has various meanings: “person of high social status; person of free status (as opposed to slave)”; “ignorant, layman”, “conciliator”, cf. 2236. In Tǝgrǝñña, č̣ǝwa has the same range of meanings as in Amharic, cf. 940. For this context, Conti Rossini has correctly rendered ṩewa with “milizie regie”, 259, during the so-called “Salomonic” dynasty was the name of part of the land’s army that was deployed in areas far off from the royal court, cf. 48.’ 89 (385) n. 160,
Substantivumsubst., m. et fem. , Plur. ሕገግ፡ , pluralisPl.Plur. ሕገጋት፡
1)statutumla, lexla
c)Cujusvis reipublicae et societatis leges et instituta ሕግ፡ appellantur, ut Esther, liber biblicus.Esth. 1,15 ; ሰብአ፡ ሕግ፡ legumla( Aethiopiaela) peritilaChron. Ax.; ዘያአምር፡ ሕገጋተ፡ ምኔት፡ qui legesla( regulasla) coenobii novitlaF.N. 10; ሕገ፡ ምንኵስና፡ F.N. 10.
d)Inde በሕግ፡ ex legela, legitimela, ut: ብእሲትከ፡ እንተ፡ በሕግ፡ አውሰብከ፡ Malachiae prophetia.Mal. 2,14 ; ቤትኩ፡ ምስሌኪ፡ በሕግ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 16,8 ; ዘሕግ፡ vel ዘበሕግ፡ legitimusla, ut: ሰብሳብ፡ ዘበሕግ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 33 ; ሰብሳብ፡ ዘሕግ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 78 ; Syn.; ዘበሕጉ፡ ἀκολούθως Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 7,6 , vel በከመ፡ ሕጎሙ፡ Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 7,9 ; ዘበሕጉ፡ νομίμως ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,5 ; በከመ፡ ሕግ፡ ወሥርዐት፡ κατὰ τὸ κρίμα Paralipomenon liber II.2 Par. 4,20 ; በከመ፡ ሕጉ፡ ὡς καθήκει Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,10 ; ዘእንበለ፡ ሕጉ፡ παρανόμως Actus apostolorum.Act. 23,3 ; አውስቦ፡ ዘእንበለ፡ ሕግ፡ ἀθέμιτοι μίξεις concubitus illegitimilaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 2.
e)Denique etiam de lege naturaelausurpatur: ሕገ፡ ጠባይዕ፡ ὁ τῆς φύσεως νόμος Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 (cfr. ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,15 ); euphem.: ይፌጽም፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ necessitati paretlaEncomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 14.
f)id quod ex lege alicui debeturlaRegum liber biblicum I.1 Reg. 2,13 .
2)foedusla, testamentumla(divinum); διαθήκη (cum voce ሥርዐት፡ tum) voce ሕግ፡ creberrime redditur, ut: ከመ፡ ይኩንከ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,15 ; መጽሐፈ፡ ሕግ፡ βιβλίον διαθήκης Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,23 ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ሕገ፡ ዘለዓለም፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,7 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,17 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,10 ; Malachiae prophetia.Mal. 2,10 ; አባእካሁ፡ ውስተ፡ ሕገ፡ እግዚአብሔር፡ ለገብርከ፡ ምስሌከ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,8 . Inde ሕግ፡ ብሊት፡ Vetus TestamentumlaF.M. 20,1 ( videasvid. ሐዲስ፡ ); ሕግ፡ ሐዲስ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,8 sequensseq. Μαρτύριον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 36,20 .
3)regulala, normala, ratiola, mosla, consuetudola: κανών ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,16 ; ማእረረ፡ ዘበሕጉ፡ ዐቀበ፡ ለነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 5,24 ; ኢትትቃተሎሙ፡ በሕገ፡ ቀትል፡ Judith liber apocryphus.Judith 7,11 ; ጠፍአ፡ ኵሉ፡ ሕገ፡ ሥጋ፡ እምኔሁ፡ ei corporis vita a naturae norma prorsus abstracta estlanot able to find explanation in abbreviation listGad. T.H. ; እንበይነ፡ ሕግ፡ ob morem i.e. quia moris estlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,17 ; በሕገ፡ ፈላሲ፡ ὡς παροίκους not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,11 romanae editionisrom.; በሕገ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በሕገ፡ እግዚአብሔር፡ κατ᾽ ἀνθρώπους - κατὰ θεόν not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 4,6 ; ኢኮነ፡ ከማሁ፡ ሕጉ፡ οὐχ οὕτως ἔσται Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,7 ; ዘኒ፡ እነብብ፡ ሕገ፡ ሰብእ፡ κατὰ ἄνθρωπον λέγω ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,5 Platt; ሕገ፡ ሰብእ፡ እብለክሙ፡ ἀνθρώπινον λέγω ad Romanos epistola Pauli.Rom. 6,19 ; Simon Magus ያግህድ፡ ሕገ፡ ዘስሙ፡ ሲሞናዊ፡ simoniam evulgabitlanot able to find explanation in abbreviation listClem. f. 67 ; ሕጋ፡ ለቤተ፡ ብለኔ፡ mores balneorumlaSx. not able to find explanation in abbreviation listTer 22 Enc.
4)institutala, ritusla, sacralapopulorum; deinde religiolaipsa, quatenus legibus et institutis nititur: τὰ νόμιμα ሕጎሙ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,3 ; ሕገ፡ አሕዛብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 10,3 ; ኵሉ፡ ሕገጊሃ፡ πάσας τὰς πανηγύρεις αὐτῆς ( conciones populi ad festos peragendosla) Hosea.Hos. 2,13 ; ሕገ፡ ናእት፡ ἑορτὴ τῶν ἀζύμων solemnitas azymorumlaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 34,18 ; በመዋዕሊሁ፡ ያስተርኢ፡ ካልእ፡ ሕግ፡ (sc. Islâm) not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 75 ; item in Syn. saepius ሕገ፡ ክርስቲያን፡ religio Christianalamemoratur.
ḥǝgg , pluralisPl. ḥǝgag , ḥǝgagāt
probably a Muslim who has undertaken a pilgrimage to Mecca (based on CR’s explanation, see below) ዘጐለተ፡ ሕግ፡ አሕመድ፡ ነጋድ፡ ራእስ።Celui qui a déterminé la concession du fief a été le ḥeg Aḥmad, le nagād rāʾesfr 29 l. 8–9 (ed.), 33 l. 17–18 (tr.) (‘Probablement حاج {ḥāǧǧ }, musulman qui a accompli le pèlegrinage à la Mecque.’ 33 n. 3)
Grébaut
ሕግ፡ ḥǝgg , pluralisPl. ሕገግ፡ ḥǝgag et ሕገጋት፡ ḥǝgagāt «loisfr» ― ሕግ፡ Ms. BNFabb217, fol. 30r.
65
ሕገጋት፡ ḥǝgagāt code de loisfr አንበረ፡ ትእዛዛተ፡ ብዙኃተ፡ በርትዕ፡ ወሕገጋተ፡ ዘይሰናአዉ፡ ለጽድቅ። 188.
አቀመ፡ ሕገ፡ ʾaqama ḥǝgga «promulguer une loifr» ቀንአ፡ ላዕለ፡ ሃይማኖት፡ ኦርቶዶክሳዊት፡ ወአቀመ፡ ሕገ፡ በመዋዕሊሁ፡ ከመ፡ ኢይኅድጉ፡ መነሂ፡ እምሐራ፡ ጥቃ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ አህጉራተ፡ ሮም። 219, videasvid. አቀመ፡
66
Leslau
ሕግ፡ ḥǝgg (pluralisPl. ሕገግ፡ ḥǝgag , ሕገጋት፡ ḥǝgagāt ) lawen, decreeen, canonen, riteen, ruleen, regulationen, statuteen, ordinanceen, normen, covenanten, usageen, customen
ዘሕግ za-ḥǝgg lawfulen
ዘእንበለ፡ ሕግ zaʾǝnbala ḥǝgg unlawfulen
በሕግ ba-ḥǝgg lawfullyen, legallyen
ሕገ ḥǝgga (, ) likeen, like asen, just asen, according toen 227b
Cross-references:
a) for ሠራዔ፡ ሕግ videasvid. ሠራዒ፡ (Leslau)
b) for ታቦተ፡ ሕግ፡ videasvid. ታቦት፡ (TraCES)
c) for ጸሓፌ፡ ሕግ፡ videasvid. ጸሓፊ፡ (Leslau)
Substantivumsubst.fascialapraecingendis linteis: ነሥአ፡ መክፌ፡ ለንጸ፡ ( romanae editionisrom., ለንጽ፡ Platt) λαβὼν λέντιον Evangelium Joannis.Joh. 13,4 . – Voc. Ae.:la መክፌ፡ ለንጽ፡ ትብልያ፡ ብ፡ ወገረት፡ (de qua voce videasvid.Lud. lexiconlex.amh. c. 73).
Substantivumsubst., pluralisPl. ማኅፀባት፡ ( Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,6 varia lectiovar.) et መኀፀብት፡ (hanc quidem formam codices a me inspecti in Par. locis modo allegandis praebent, pro forma መኃፅብት፡ , quam expectaveris)
2)balneumla: ማኅፃባተ፡ (sic) ማያት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,6 (cod. Francof.); ቤተ፡ ማኅፀብ፡ domus lavacrilai.e. balneumla, Lud. e V.S.; ሖረ፡ ውስተ፡ ማኅፀብ፡ abiit in balneumla, Lud. sine auctore, auctoritateauct.
et መቅልድ፡ Substantivumsubst., pluralisPl. መቃልድ፡ labrumla, pelvisla, λουτήρ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,18 (c. varia lectiovar.); Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,28 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 10,21 ; (Christus) ነሥአ፡ ማየ፡ ወወደየ፡ ውስተ፡ መቅለድ፡ ወኀፀበ፡ እግረ፡ አርዳኢሁ፡ Mavâs. 52; κρατήρ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 24,6 . Voc. Ae.: መቅለድ፡ ዘ፡ ሰን፡ ; aliudla: ዘ፡ ኵስኵስት።
I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንሣእ፡
1)susciperela, tollerela, elevarela( videasvid. አንሥአ፡ II,1): ነሥአኒ፡ መንፈስ፡ ἀνέλαβέ με πνεῦμα Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; ነሥእዎ፡ እምነ፡ ብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,14 ; ( Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,24 ); ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐξάρατε Jesaiae prophetia.Jes. 62,10 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 (v. አንሥኡ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 28,27 ; lapidem Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 varia lectiovar.; in specie
b)susciperelavel capesserelamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6,5 .
c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendilavel proferendilacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,29 .
2)auferrela,
4)sumerela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,6 ; ፍሕም፡ ዘነሥአ፡ በጕጠት፡ n. 636 እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 50,9 ; ነሥአ፡ በእደዊሁ፡ እሳተ፡ ወመጥባሕተ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; ነሥአት፡ ጸበርተ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ Judith liber apocryphus.Judith 15,12 ; ዕጕረ፡ ወርቅ፡ ነሢኦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; cumc. እምነ፡ vel እምውስተ፡ partitivo: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,20 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,4 ; cumc. እምነ፡ , እምላዕለ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ , እምውስተ፡ ejus a quo vel unde aliquid sumitur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,34 ; ኢትንሣእ፡ እምኔሁ፡ ርዴ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,36 ; Josuae liber.Jos. 7,11 ; Zachariae prophetia.Zach. 6,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,14 ; cumc. ለ፡ alicui, ut: ይንሥኡ፡ ሎሙ፡ ሰረገላተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,8 ; Josuae liber.Jos. 4,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 5,4 ; et cumc. ለ፡ ad introducendum objectum alterum vel praedicativum, ut: ይነሥእ፡ አዋልዲክሙ፡ ለመጽዕጣት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,13 .
b)cumc. ኀበ፡ , ad se sumerela, assumerela: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; ነሣእካሁ፡ ኀቤከ፡ (sc. Deus mortuum) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 139 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 140 ; ኢኮነ፡ ሥጋ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ አላ፡ ሰብአ፡ ነሥአ፡ οὐ σάρξ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον ἀνειληφώς ( hominem assumsitla), Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8.
c)sumerelacibum, potum vel caperela: Evangelium Joannis.Joh. 19,30 .
5)acciperela,
a)rem oblatam vel datam ( annehmende): ይኄይስ፡ ውሂብ፡ እምነሢእ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 19 ; Actus apostolorum.Act. 20,35 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,7 ; ንሣእ፡ አምኃየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,11 ; ቤዛ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,32 ; ሕልያነ፡ liber Jobi.Job 36,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,6 ; cumc. እምነ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ pers.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,35 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,31 ; Amosi prophetia.Am. 5,11 ; እምገጸ፡ ዚአሁ፡ እነሥእ፡ (v. እትዌከፍ፡ ) liber Jobi.Job 42,8 .
III,1reflexivumrefl.et passivumpass.se ipsum confoderela, confodila, occidila: ነሥአ፡ ሰይፈ፡ ወተረግዘ፡ ለሊሁ፡ ቦቱ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,5 ; Actus apostolorum.Act. 16,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,3 .
I,1(?) icerela, ferirela, jaculando peterela[ רָמָה ܪܡܳܐ رَمَى jecit, jaculatus estla]: ረመየ፡ ሥዕሎ፡ ( imaginem ejusla) not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 25 (paulo supra: ነሥአ፡ ቀስቶ፡ ወነደፎ፡ ለሥዕለ፡ ቅዱስ፡ ቴዎድሮስ፡ ). ramaya
Grébaut
ረመየ፡ ramaya I,1 ይረሚ፡ , ይርሚ፡ «se cicatriserfr» ― አተረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 56v.
Le ‘Sawāsew’ de Moncullo {e.g. } traduit ረመየ፡ par ወጋ፡ ‘blesser avec un instrument pointu, avec la lance ou le javelot’. Cf. 687
Antoine d’Abbadie dans son 516 fait la remarque suivante: «Ces trois voix du verbe አተረ፡ , ታተረ፡ , አሳተረ፡ , sont données par J. d’Urbin pour traduire ረመየ፡ , ተረምየ፡ , አርመየ፡ , dont la signification la plus connue est ‘blesser’ et non ‘cicatriser’. ርምየት፡ est traduit ensuite par የሻረ፡ ቍስል፡ ». Juste d’Urbin n’a pas dû faire un tel contresens. Peut-être a-t-il donné au mot «cicatrice» le sens de: «marque de blessure non fermée».
146
Leslau
ረመየ ramaya (yǝrmi) throwen, pierceen, strike by throwingen, strike with a spearen, ( 146) = Amh. attärä ‘scar, form (scar having small, pea/like protuberances’ 472a
Substantivumsubst., m. et fem. ( Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 30 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 56 ), pluralisPl. ቆብዓታት፡ ( Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,36 C), ቀዋብዕ፡ et ቀዋብዕት፡ (Reg. Pach.) [ קוֹבַע כּוֹבַע galeala, מִגְבָּעָה mitrala; ܩܽܘܒܳܥܳܐ pileusla, قُبَّعَةٌ , amh. ቆብ፡ ]
1)mitrala, cidarisla, ( infulala), sacerdotalis: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 29,6 (v. አክሊል፡ ); Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 36,36 in C (pro ሚጥራ፡ ); Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,36 in C (pro ማዕፈርታት፡ ). „Aethiopibus est mitra recta rubro cum apice, qua principes utuntur“, Lud. Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38,25 , ubi Gr. ὁρμίσκος habet; (scholiastes quidam ad Genesis liber Pentateuchi.Gen. 38 annotavit, ὁρμίσκον significare ὠράριον orariumlavideasvid.Schleusner lexicon in LXX, vol. not able to find explanation in abbreviation listIV. p. 124 ).
2)cuculluslamonachorum: ሥራዕ፡ ሎሙ፡ ቀዋብዕተ፡ ዘአልቦ፡ ዝዕላ፡ ዘከመ፡ ደቂቅ፡ Reg. Pach.; ቆብዑ፡ ውርውት፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 56 ; ነሥአ፡ ቆብዐ፡ ወአስኬማ፡ በእደ፡ ( እገሌ፡ ) cod. not able to find explanation in abbreviation listDidascaliae Stuttg. f. 117 ; Vit. Sam.
qobʿ capen (see also 155) ፮ፊቃር፡ ፮ቆብዕ፡6 cinture, 6 cappucci,it 44 VII l. 2 (ed.), 38 VII l. 2–3 (tr.); ወቆብዕ፡ ዘወርቅ፡ ፩[፡] ወዘግምዛ፡ ፪፡4 cappucci d’oro e 2 di stoffa colorata,it 64 l. 7 (ed.), 53 l. 12–13 (tr.)
I,1[ נָשָׂא , etiam نَاشَ نَأَشَ نَشَأَ ; amh. ነሣ፡ ] SubjunctivusSubj. ይንሣእ፡
1)susciperela, tollerela, elevarela( videasvid. አንሥአ፡ II,1): ነሥአኒ፡ መንፈስ፡ ἀνέλαβέ με πνεῦμα Hezekielis prophetia.Hez. 11,1 ; ነሥእዎ፡ እምነ፡ ብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 49,14 ; ( Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,24 ); ንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ለአሕዛብ፡ ἐξάρατε Jesaiae prophetia.Jes. 62,10 ; Jeremiae prophetia.Jer. 6,1 ; Jeremiae prophetia.Jer. 28,12 (v. አንሥኡ፡ ); Jeremiae prophetia.Jer. 28,27 ; lapidem Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,21 varia lectiovar.; in specie
b)susciperelavel capesserelamunus, officium: ነሥአ፡ ሢመተ፡ F.M. 6,4; እምቅድመ፡ ይንሥኡ፡ ሢመተ፡ ዲቁና፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 6,5 .
c)assumere vel tollere verbum in os vel labia, efferendilavel proferendilacausa: ትነሥእ፡ በአፉከ፡ ሥርዐትየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 49,17 ; ንሥኢ፡ ሰቆቃወ፡ በከናፍርኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,29 .
2)auferrela,
4)sumerela, Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,23 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 11,31 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,9 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,6 ; ፍሕም፡ ዘነሥአ፡ በጕጠት፡ n. 636 እምውስተ፡ ምሥዋዕ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,2 ; Jeremiae prophetia.Jer. 50,9 ; ነሥአ፡ በእደዊሁ፡ እሳተ፡ ወመጥባሕተ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; ነሥአት፡ ጸበርተ፡ ውስተ፡ እዴሃ፡ Judith liber apocryphus.Judith 15,12 ; ዕጕረ፡ ወርቅ፡ ነሢኦ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 7,20 ; cumc. እምነ፡ vel እምውስተ፡ partitivo: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,20 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 28,11 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,7 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 19,4 ; cumc. እምነ፡ , እምላዕለ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ , እምውስተ፡ ejus a quo vel unde aliquid sumitur Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,2 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 35,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 7,34 ; ኢትንሣእ፡ እምኔሁ፡ ርዴ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,36 ; Josuae liber.Jos. 7,11 ; Zachariae prophetia.Zach. 6,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,14 ; cumc. ለ፡ alicui, ut: ይንሥኡ፡ ሎሙ፡ ሰረገላተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,19 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,8 ; Josuae liber.Jos. 4,3 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 5,4 ; et cumc. ለ፡ ad introducendum objectum alterum vel praedicativum, ut: ይነሥእ፡ አዋልዲክሙ፡ ለመጽዕጣት፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,13 .
b)cumc. ኀበ፡ , ad se sumerela, assumerela: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,9 ; ነሣእካሁ፡ ኀቤከ፡ (sc. Deus mortuum) Maʃshafa Genzat.Genz. f. 139 ; Maʃshafa Genzat.Genz. f. 140 ; ኢኮነ፡ ሥጋ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ አላ፡ ሰብአ፡ ነሥአ፡ οὐ σάρξ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπον ἀνειληφώς ( hominem assumsitla), Cyr. ad not able to find explanation in abbreviation listTheod. f. 8.
c)sumerelacibum, potum vel caperela: Evangelium Joannis.Joh. 19,30 .
5)acciperela,
a)rem oblatam vel datam ( annehmende): ይኄይስ፡ ውሂብ፡ እምነሢእ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 19 ; Actus apostolorum.Act. 20,35 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,7 ; ንሣእ፡ አምኃየ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,11 ; ቤዛ፡ Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,32 ; ሕልያነ፡ liber Jobi.Job 36,18 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,6 ; cumc. እምነ፡ , እምኀበ፡ , በኀበ፡ pers.: Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,4 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 12,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,35 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,31 ; Amosi prophetia.Am. 5,11 ; እምገጸ፡ ዚአሁ፡ እነሥእ፡ (v. እትዌከፍ፡ ) liber Jobi.Job 42,8 .
vel ደጓዕሊ፡ vel ደጐዓሌ፡ vel ደጓዕሌ፡ et ደጓዐሌ፡ Substantivumsubst.[sine dubio i.q. דִּקְלָא ܕܶܩܠܳܐ دَقَلٌ ] palmaelaspecies, etiam palmae lignumlavel foliala(ut videtur): ነጸፈ፡ በግብ፡ (in antro) ቈጽለ፡ ደጐዓሊ፡ Gadela Abba Johanni.Gad. Joh. ; ነሥአ፡ ኅዳጠ፡ ደጓዕሌ፡ ወሠጠቆ፡ ወበዕለት፡ ካልእ፡ አርሐሶ፡ ወወጠነ፡ ከመ፡ ይፅፍሮ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 48 ; ፅፍረት፡ ዘደጓዕሌ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 103 ; ፀፊረ፡ ደጓዕሌ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 16 ; in antro posuit ታቦተ፡ አንጦሊዖ፡ ደጓዓሌ፡ not able to find explanation in abbreviation listGad. T.H.
not foundn. peregr.scilicetsc. σχῆμα
1)habitusla, speciesla: Christus ነሥአ፡ አርአያ፡ ገብር፡ ወኮነ፡ በአምሳለ፡ ሰብእ፡ በአስኬማሁ፡ ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος καὶ σχήματι Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 67 ; Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 68 (e ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,7 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,8 ).
2)stolalavel vestislamonasticala[ ܐܶܣܟܺܝܡܳܐ ], in specie ea quam ab angelis Antonio monachorum principi allatam (quare saepius angelicalanominatur, ab eoque successoribus, monachorum praesulibus, traditam esse ferunt tamquam insigne praesulum ( videasvid. . III,3,18–24): አልበሶ፡ ምንኵስና፡ ወአስኬማ፡ vel አልበስዎ፡ አስኬማ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 18, al. crebro; etiam አስኬማ፡ ዘመላእክት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 18 ; ዳንኤል፡ አስኬማ፡ መላእክት፡ ዘለብሰ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 16 Enc.; Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 17 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 22 ( videasvid. ፊቃር፡ ); angelus ei (sc. አባ፡ ሲኖዳ፡ ) attulit አስኬማ፡ ዘኤልያስ፡ ነቢይ፡ ወቅናተ፡ ዮሐንስ፡ መጥምቅ፡ Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 7.
ʾaskemā garben (‘A term borrowed from Greek σχῆμα, trough Arabic and Syriac. “It is found in several languages and does not appear to designate any particular monastic dress”, cf. 9 .’ 25 (321) n. 6 )
nomen actionisn. act.flatusla, venti Actus apostolorum.Act. 27,40 romanae editionisrom.; Jeremiae prophetia.Jer. 52,23 varia lectiovar.; ፈትለ፡ ሣሬት፡ ኢይክል፡ ተዐግሦ፡ ንፍኀተ፡ ነፋስ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34.
a)afflatusla, inspiratiola: ተውህቦ፡ ንፍኀተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 243 ; ንፍኀተ፡ እስትንፋሰ፡ አፉሁ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2 ; ነሥአ፡ እመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ንፍኀተ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 7 Enc.; not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 3 ( videasvid. ንሥአት፡ ).
I,1[cfr. ኀፈጠ፡ et radices sub ኀፈጠ፡ comparatas; dubium an etiam שׁבט ܫܒܛ huc referendum sit] SubjunctivusSubj. ይዝብጥ፡ verberarela, percuterela, plagas infligerela, ferirela, pulsarela, cumc.Acc.: ለአድግ፡ ዝብጦ፡ ῥάβδος ὄνῳ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,33 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,23 sequensseq.; በበትር፡ ይዘብጠከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,24 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,14 ; ዝብጦ፡ ለወልድከ፡ παίδευε Proverbiorum liber biblicus.Prov. 19,18 ; ዘይዘብጥ፡ አባሁ፡ ወእሞ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 21,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,11 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 47 ; Jesaiae prophetia.Jes. 58,4 ; Jeremiae prophetia.Jer. 44,15 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,35 ; n. 1051Matthaei Evangelium.Matth. 24,49 ; Actus apostolorum.Act. 18,17 ; avis illa ይዘብጥ፡ ገበዋቲሁ፡ በክነፊሁ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 225 ; cumc.Acc.et ላዕለ፡ vel ውስተ፡ vel ዲበ፡ membri: ዘበጦ፡ ላዕለ፡ ቍየጹ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 328 ; ይዘብጡክሙ፡ ውስተ፡ መላትሒክሙ፡ Michaei prophetia.Mich. 4,14 ; ነሥአ፡ እብነ፡ ወዘበጦ፡ ዲበ፡ ድማሑ፡ ወቀተሎ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 9 ; omisso Accusativo cumc. ዲበ፡ vel ውስተ፡ , ut Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 128,3 ; ዝብጥ፡ ዲበ፡ Amosi prophetia.Am. 9,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 13,8 ; absoluteabsol.: ዘአፍጠነ፡ እዴሁ፡ ለዘቢጥ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 79 ; 1 ad Timotheum epistolae I, II.Tim. 3,3 Platt; ዘኢይዘብጥ፡ μὴ πλήκτης ad Titum epistola.Tit. 1,7 ; ካህን፡ ዘይዘብጥ፡ Syn. videasvid. . 311.
a)caederela, ferirelagladio Matthaei Evangelium.Matth. 26,51 ; Lucae evangelium.Luc. 22,50 ; ዘበጠት፡ ውስተ፡ ክሣዱ፡ ካዕበ፡ በኀይላ፡ ወመተረት፡ ርእሶ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,8 .
b)baculo excuterela( triturarela) frumentum vel legumina: ῥαβδίζειν Ruth liber biblicus.Ruth 2,17 ; Judicum liber.Jud. 6,11 ; τινάσσειν Jesaiae prophetia.Jes. 28,27 .
c)pulsarelavel tunderela, malleo: ዘይዘብጥ፡ በሰፌልያሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 ; ariete: ተከሉ፡ መዋግዐ፡ ዘነፍጥ፡ ከመ፡ ይዝብጡ፡ ቦቶን፡ ቅጽረ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 365.
d)malleo percutere et ducerelametallum, ἐλαύνειν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 41,7 .
e)translatetransl.: verberarelai.e. agitarela, concuterela, ut: ሐመር፡ ዘይዘብጥዋ፡ መዋግድ፡ ወነፋሳት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 128 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,13 ; Jacobi epistola.Jac. 1,6 .
f)excuterelaignem, ἐκτινάσσειν not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 3,25 .
g)decuterelafructus arboris: ወፍሬ፡ ዘይጦን፡ ዘበጦ፡ Lud. ex Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 3 Enc.
h)pulsarelatympanum Regum liber biblicum I.1 Reg. 21,13 ; chordas plectro: ትንሥእ፡ መሰንቆ፡ ወትዘብጥ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 23,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,21 ; ይቤ፡ ለመሰንቃዊ፡ ዝብጥ፡ መሰንቆከ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 54.
quadril. I [vid. ጐድአ፡ ] pulsarelavel pultarela, januam, fores, cumc.Acc.: Judicum liber.Jud. 19,22 ; Canticum Canticorum.Cant. 5,2 ; ጐድጐዳ፡ (III personapers.fem. ) ኆኅተ፡ Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 41 ; ሶበ፡ ጐድጐደ፡ ኆኅተ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 55 ; ነሥአ፡ እብነ፡ ወጐድጐደ፡ ቦቱ፡ አንቀጸ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 2 ; cumc. በኀበ፡ , ut: ቦአ፡ ወጐድጐደ፡ በኀበ፡ ዐጸድ፡ ዘቅድመ፡ ደብተራ፡ Judith liber apocryphus.Judith 14,14 ; abs: Matthaei Evangelium.Matth. 7,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 7,8 ; ጐድጕዶ፡ Lucae evangelium.Luc. 12,36 ; Lucae evangelium.Luc. 13,25 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,20 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 175 ; ረኪቦ፡ ዕፅወ፡ (sc. ecclesiam) ኢይጐድጕድ፡ Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 19.
magala verbumv. post something as a shielden, fend offen, defenden በከመ፡ ዘይትቃተል፡ በቀስት፡ አልቦቱ፡ ምንተኒ፡ ዘይሜግል።Like the one who fights with a bow, he has nothing to use for defense.enʼ 42 (ed.) , 31 (tr.) (‘Its context here and elsewhere shows that it is the perfect equivalent of the Amharic mäkkätä { መከተ }.’ 31 n. 103 ); ነሥአ፡ ወልታ፡ ሃይማኖት፡ መገለ፡ እስከ፡ ለመዊት፡ ተደለወ፡prese le armi, lo scudo della fede il vangelo, si preparò fino a morireit 44 (124) l. 10 (ed.); 45 (125) l. 10-11 (tr.) (‘Il testo dice መገለ፡ «emettere pus» ( 218 , 332 ) e in questo contesto non avrebbe nessun senso per cui si è preferito emendare.’ 45 (125) n. 46 ; In view of the translation given by Getatchew Haile above, the sentence could be translated as follows: ‘He took the shield of faith and defended, he prepared himself for death.’)
IV,2et አስተቃረበ፡ IV,3plaropinquum facerela, admoverela, adjungerelaaliquem vel aliquid sibi, aliis vel ( IV,3) inter se invicem: ዘጠቢብ፡ በቃሉ፡ ያስተቄርብ፡ ርእሶ፡ ἑαυτὸν προσφιλῆ ποιήσει se propiusla(ad necessitudinem vol benevolentiam aliorum) admovetlaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,13 ; አሌሎሙ፡ ለእለ፡ ያስተቃርቡ፡ ገራህተ፡ ምስለ፡ ገራህት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,8 ; Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 1 ; (secundum Nestorianos ὁ Λόγος hominem in Maria natum) ነሥአ፡ ወኪያሁ፡ አስተቃረቦ፡ ለርእሱ፡ καὶ τοῦτον ἑαυτῷ συνῆψε Cyr. c not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 74 ; Cyr. c. not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 85.
et ሰርቅ፡ Substantivumsubst.furtumla: ስርቅ፡ (v. ሰርቅ፡ ) κλοπή Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,25 ; ሰርቅ፡ Hosea.Hos. 4,2 ; ማየ፡ ሰርቅ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 9,17 ; ውስተ፡ ሰርቅከ፡ ἐν κλοπαῖς σου Jeremiae prophetia.Jer. 31,27 ; Matthaei Evangelium.Matth. 15,19 ; Marci Evangelium.Marc. 7,22 ; κλέμματα Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,21 ; not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 221 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 4. Statui constructo vel voculae subjunctum: furtivusla, furto ablatusla, ut: ንዋየ፡ ሰርቅ፡ F.M. 17,1; ነሥአ፡ ዘስርቅ፡ ( πλεονασμός ) n. 345Hezekielis prophetia.Hez. 18,13 ; Hezekielis prophetia.Hez. 22,12 ; ዘሰርቅ፡ (v. ስርቅ፡ ) κλεψιμαῖον Tobit, liber apocryphus.Tob. 2,13 . sǝrq , sarq adulteryen ወበእንተዝ፡ አምሰሉዎ፡ ለዕንቍ፡ ዘውስተ፡ ከርሣ፡ ለንዋየ፡ ስርቅ፡ ዘሥምረተ፡ ብእሲ፡ ወብእሲት፡ Perciò essi credevano che la perla preziosa che stava nel grembo di lei fosse effetto di un adulterio (avvenuto) per volontà dell’uomo e della donna.’it 213 l. 11-12 (ed.) , 129 l. 12-14 (tr.) (‘Testo serq , che litt. significa «furto», ma ha il significato del tigrino «adulterio».’ 129 n. 9 )
Substantivumsubst.[Plur. vocis طَبِيعَةٌ ] m. et fem. , pluralisPl. ጠባይዓት፡ ,
1)naturala
a)animalium, vel indoles insitala: ጠባይዐ፡ (v. ህላዌ፡ ) እንስሳ፡ φύσεις ζώων Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,20 ; ጠባይዕ፡ ዘእጓለ፡ እመሕያው፡ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 5 ; ሕገ፡ ጠባይዕ፡ νόμος φύσεως Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 27 ; ፍትወት፡ እንስሳዊት፡ እምከመ፡ ተሠልጠት፡ ትሬሲ፡ ጠባይዒሁ፡ ለብእሲ፡ ከመ፡ ጠባይዐ፡ እንስሳ፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 15 ; Christus ነሥአ፡ ዘዚአነ፡ ጠባይዐ፡ Syn. in Prol.; በእንተ፡ ተዋልጦ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ F.M. 1,3; femina ድክምተ፡ ጠባይዕ፡ F.M. 3,3; አቅሞተ፡ ጠባይዕ፡ (sustentare vel servare naturam) F.M. 11,1; ተሐደሰ፡ ጠባይዐ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ በትንሣኤሁ፡ ለመድኀኒነ፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 4 ; እምጠባይዕ፡ naturâla, secundum naturamla, ut: እመ፡ ውሕዘ፡ እምኔሁ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምጠባይዒሁ፡ F.M. 14,8.
b)usurpatur de naturis Christila: እመቦ፡ ዘይብል፡ ፪ ጠባይዕ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ Fid. Jac. Bar.; Leonis Papae ሃይማኖት፡ እኪት፡ ዘረሰዮ፡ ለክርስቶስ፡ ፪ ጠባይዓተ፡ ወ ፪ ምክረ፡ እምድኅረ፡ ተዋሕዶ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; የአምኑ፡ በአሐቲ፡ ጠባይዕ፡ ዘእግዚአብሔር፡ ቃል፡ ዘተሰብአ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 23 ; ኮነ፡ ጠባይዐ፡ ፍጡር፡ አሐደ፡ ጽምረተ፡ ምስለ፡ መለኮተ፡ ፈጣሪ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3 ; de essentialaDei: ነኀሥሥ፡ በተኀብሎ፡ ጠባይዐ፡ መለኮት፡ Lud. e Mss. Colb.
2)
a)elementalavel principia rerumla: እግዚአብሔር፡ ፈጠሮ፡ ለሰብእ፡ እም ፬ ጠባይዕ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 25 ; Gadela Adam (in UBTaeth27).Gad. Ad. f. 35 ; Lit. Joh.; Cod. Mus. Brit. V III,1,a; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 (quatuor elementa sunt መሬት፡ ማይ፡ እሳት፡ ነፋስ፡ ); Deus Adamum creans ነሥአ፡ ፬ ጠባይዐ፤ ፪ እምዘይትገሰስ፡ ወ፪ እምዘኢይትገሰስ፤ ፫ እምዘይትረአይ፡ ወ ፩ እምዘኢይትረአይ፡ Lit. Orth.; እሉ፡ እሙንቱ፡ ጠባይዓቲሁ፡ ለአዳም፡ Lud. e Mss. Colb.
b)temperamentalacorporis humani: አሕላም፡ ይትወለዱ፡ እምቱሳሔያተ፡ ጠባይዕ፡ አርባዕቱ፡ sc. ጠባይዕ፡ ማያዊ፡ , ነፍሳዊ፡ (legas ነፋሳዊ፡ ) , መሬታዊ፡ , እሳታዊ፡ Fal. f. 16 ( videasvid. sub አንሳሕስሐ፡ col. 327).
ṭabāyǝʿ
Grébaut
ጠባይዕ፡ ṭabāyǝʿ «naturala, elementumla, naturefr, un des quatres élémantsfr» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 143
346
Leslau
ጠባይዕ ṭabāyǝʿ natural dispositionen, natureen, elementsen, essenceen 587b