Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,1et ተወጠነ፡ III,2initium fieri^la, incipi^la, inchoari^la, coeptum esse^la: ተወጥነ፡ ዝንቱ፡ መጽሐፍ፡ ; ; ግብአተ፡ ሀገር፡ በእደ፡ ፀር፡ ተወጥነ፡ (terra in manus hostium tradi coepta est) በመንግሥተ፡ ልብነ፡ ድንግል፡ ; ሃይማኖት፡ እንተ፡ እምአብ፡ ተወጥነት፡ (v. ትዌጥን፡ ) ወኀበ፡ ወልድ፡ ትበጽሕ፡ ወበመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ትትፌጸም፡ ; ተግሣጽ፡ ትትዌጠን፡ እምአስተሓምሞ፤ ደኃሪታሰ፡ ውዳሴ፡ ወፍሥሓ፡ ውእቱ፡ ; ሐሳብ፡ ይትዌጠን፡ እምጥንተ፡ ተውት፡

ምዝጋና

praemium^la, gratia^la, beneficium^lapro re bene gesta vel beneficio vel officio praestito: χάρις ; ; ኢታፅርዕ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ እስመ፡ ገባሪሁ፡ ኢየኀጥእ፡ ምዝጋና፡ በውስተ፡ ዓለም፡ ; in specie praemium certaminis^lavel victoriae^la, palma^la: βραβεῖον ; ኢይከውኖ፡ ምዝጋና፡ οὐ στεφανοῦται ; ὄνομα ; ; καύχημα ; ; ; ከመ፡ ይርከቡ፡ (martyres) ምዝጋና፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ በእንተ፡ ዘአምንዎ፡ ; በመንግሥተ፡ ሰማያት፡ አድምዐ፡ ወነሥአ፡ ምዝጋና፡ Enc.; አክሊለ፡ ምዝጋና፡ Lud. ex Sx. Enc. mǝzgānā , ምዝጋናት፡ mǝzgānāt

Grébaut
ምዝጋና፡ mǝzgānā , ምዝጋናት፡ mǝzgānāt «louange^fr» ― ምስጋና፡ Ms. BNFabb217, fol. 45v.
111

Leslau
ምዝጋና፡ mǝzgānā reward^en, recompense^en , favor^en, prize^en, present^en, thanks^en, thanksgiving^en 378a

ድብ፡ ፀር

dǝbb ḍar (epithet) በመንግሥቱ፡ ለድብ፡ ፀር፡ ‘during the reign of Dǝbb Ẓär^en’ 1 l. 5-6 (ed.) , 1 l. 5 (tr.) (‘A derogatory name the Ǝsṭifaniosites gave to Emperor Zärʾa Yaʿǝqob.’ 1 n. 2 ), ድብ፡ , ፀር፡

መንፈስ

, m. et fem. , መንፈሳት፡ et መናፍስት፡ , spiritus^la, τὸ πνεῦμα ,

1)halitus^la, spiritus^la, ; ; πνοή ; ; ይሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ለሕዝብ፡ ; መንፈሰ፡ ገጽነ፡ πνεῦμα προςώπου ἡμῶν ; በመንፈሰ፡ ከናፍሪሁ፡ ; .

3)anima^la, vis vitalis^la, vita^la: አልቦ፡ መንፈስ፡ ውስቴቶሙ፡ ; ; ; ; ; ; n. 709 መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ዘሕያው፡ ψυχή ; ትፃእ፡ እምላዕሌሁ፡ መንፈሱ፡ ; ወፅአት፡ መንፈሱ፡ ; ሥጋ፡ ዘአልቦ፡ መንፈስ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ; ( fem. ); ይፈዲ፡ መንፈሰ፡ ፍዳ፡ መንፈስ፡ ; ዘቀተለ፡ መንፈሰ፡ ; ; ገብአት፡ መንፈሱ፡ ; ψυχή ( ነፍስ፡ πνεῦμα ); ኵሉ፡ ዘመንፈስ፡ πᾶν τὸ ἐμπνέον ; ; ; ; ; anima i.e. animans^la, homo^la, in censu populi, ut: ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወያዕቆብ፡ ዘቦአ፡ ውስተ፡ ግብጽ፡ ፸ መንፈስ፡

4)animus^la, spiritus^lahominis, quatenus eo continentur affectus et commotiones, voluntas, intellectus, sentiendi agendique ratio: መንፈሰ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ሐመት፡ መንፈስየ፡ ጥቀ፡ ; የሐዝኖ፡ መንፈሱ፡ ; መንፈስ፡ ትክዝት፡ ; ; ; ; አንኀ፡ መንፈሰ፡ vid. sub አንኀ፡ ( ኖኀ፡ ); ሐይወት፡ መንፈሳ፡ ; ; ; እሁቦሙ፡ መንፈሰ፡ ሐዲሰ፡ ; ; ; መንፈሰ፡ ቀንእ፡ ; መንፈሰ፡ ዝሙት፡ ; መንፈሰ፡ ሐሰት፡ ; መንፈሰ፡ የውሀት፡ ; ; ; ; በአሐዱ፡ መንፈስ፡ ወበአሐዱ፡ ነፍስ፡ ; መንፈሰ፡ ነቢብ፡ ; ለአኅልፎ፡ መንፈሱ፡ ; ; ወአርአያ፡ በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; opponitur corpori et animae, ut ; ; ሥጋ፡ ዘመንፈስ፡ σῶμα πνευματικόν ; ለሴስዮ፡ ነፍሳት፡ ወሥጋት፡ ወመናፍስቲሆሙ፡ Lit. Joh.

5)spiritus^la

a)divinus^la(plerumque m. ; passim fem. ut: ; ወመንፈስከ፡ እንተ፡ ትጼልል፡ ): መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; መንፈስ፡ ቅዱስ፡ (non ቅድስት፡ ) ; ; ; ; ; al.; መልአከ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ Asc. ; እግዚአብሔር፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ; መንፈሰ፡ ትንቢት፡ ; መንፈሰ፡ ጥበብ፡ ; ; ; ( fem. ); መንፈሰ፡ ኀይል፡ al.

b)natura incorporalis^la, angeli^la, daemones^la, genii^la: መናፍስት፡ ንጹሓት፡ ለባውያት፡ ወቀጢናት፡ ; መንፈሳት፡ ; እግዚአ፡ መናፍስት፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ወኵሉ፡ መልአክ፡ ; ኵሉ፡ መንፈስ፡ ዘይትለአክ፡ ; ሰብዐቱ፡ መንፈስ፡ ; ; genii naturae rerum praepositi ; ; መንፈስ፡ እኩይ፡ ; ; 1 Reg.16,15; 1 ; መንፈስ፡ እኩያን፡ ; መናፍስት፡ ርኩሳን፡ .

c)spiritus^lavel animae mortuorum^la(postquam e corpore discesserunt): ; ; ; .

d)spectrum^la(ut videtur), πνεῦμα ; . — : መንፈስ፡ ብ፡ ረቂቅ፡ ሥልጣን፡ ሽሽግሂ፡ ይ፡

manfas

Cross-references: for ለባሲተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ ለባሲ፡ (Grébaut)

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ጸሃቂ

et ጸሃቅ፡ ( ) , ጸሃቅያን፡ , (desiderio) ardens^la, studiosus^la, curiosus^la, diligens^la, sollicitus^la: ጸሃቂ፡ (v. ጸሃቅ፡ ) በመንፈሱ፡ ይንግር፡ ζέων ; erat ጸሃቂ፡ በመንፈሱ፡ ወጻማዊ፡ በገድሉ፡ ወሐዋሪ፡ በፍኖተ፡ አበው፡ ; institutor catechumenorum sit ለባዊ፡ ወጸሃቂ፡ ; በ፡ rei: እመ፡ ጸሃቅያን፡ ኮኑ፡ በኵሉ፡ ግብረ፡ ሠናይ፡ ; ውስተ፡ , ut: ጸሃቅያን፡ ውስተ፡ ተፀምዶ፡ F.N. 10; ፊልጶስ፡ ጸሃቂ፡ ውስተ፡ ትምህርት፡ χρηστομαθής Cyr. ad ; ለ፡ rei: ጸሃቅያን፡ ለሠናይ፡ F.N. 10; ጳጳስ፡ sit ጸሃቂ፡ ለሕገ፡ ለእግዚአብሔር፡

በ

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

መንፈቅ

dimidium^la, dimidia^lavel media pars^la: መንፈቀ፡ ንዋዩ፡ ; ; እምዕፁብ፡ ለእመ፡ መንፈቆ፡ ፈደየከ፡ ; ሰማርያ፡ መንፈቀ፡ ኀጢአትከ፡ ኢአበሰት፡ ; መንፈቀ፡ ነገደ፡ ማናሴ፡ ; ; ; ; ይሠፅርከ፡ እመንፈቅከ፡ πρίσαι σε μέσον ; መንፈቀ፡ እመት፡ ; ; በመንፈቀ፡ መዋዕሊሁ፡ ; ; መንፈቀ፡ ዓመት፡ semestre^la ; ; መንፈቀ፡ ወርኅ፡ ; ; n. 712 መንፈቀ፡ ሰንበት፡ ; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ; ; ; መንፈቀ፡ ሰዓት፡ ; ሠሉስ፡ መዋዕል፡ ወመንፈቅ፡ ; ; de hominibus: ወይፄወዉ፡ መንፈቀ፡ ሀገር፡ . — Bis ponitur መንፈቅ፡ — መንፈቅ፡ i.e. pars altera^la— altera^la ; ; ; ; ; ; ; ኮነ፡ መንፈቅነ፡ ንትቀነይ፡ ወመንፈቅነ፡ በንዋየ፡ ሐቅል፡ .

2)pars^la: እለ፡ ይኴንኑ፡ መነፈቀ፡ ፈለገ፡ ግብጽ፡ μέρος ; ; .

ጉባኤ

(passim ጕባኤ፡ ) , m. et fem. , ጉባኤያት፡ ,

1)collectio^la, frugum ; canonum ጉባኤ፡ ቀኖናት፡ F.M. 1,2; ( ጉባኤ፡ ነቢያት፡ 65).

2)confluvium^la 8 et 9.

3)congregatio^la: በመካነ፡ ጉባኤያት፡ (sc. populi) ዘከመ፡ መራሕብት፡ ወምሥያጣት፡ F.N. 40.

a)caterva^la, multitudo^la, turba^la: ተጋብኡ፡ ላዕሌሆሙ፡ እምሮም፡ ጉባኤ፡ ብዙኅ፡ ; ጉባኤ፡ ፀርየ፡ ዝሩ፡ (o Michael!) Enc.; ጉባኤ፡ ሐራ፡ Org.

b)concilium^la, synodus^la, Syn. creberrime; F.N.; ጉባኤ፡ ኤጲስ፡ ቆጶሳት፡ ; n. 1173 ገብረ፡ ጉባኤ፡ ; Dioscurus Alx. ጸሐፈ፡ መጽሐፈ፡ ጉባኤ፡ (epistolam synodicam) ad

c)coetus^la: ቤተ፡ ክርስቲያን፡ እንተ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ጉባኤ፡ ዘሐዋርያት፡ ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ አሐቲ፡ ጉባኤ፡ እንተ፡ ሐዋርያት፡

ጉባኤ፡ ሐዋርያት፡ gubaʾe ḥawāryāt , correctly ጉቡኣን፡ ሐዋርያት፡ gubuʾān ḥawāryāt feast of the apostles Peter and Paul ወኀለፈ፡ ተከዜ፡ በእግር፡ እምድኅረ፡ ጉባኤ፡ ሐዋርያት፡ ወከረመ፡ ንጉሥ፡ በታቦር። ‘Dieser durchquerte den (Fluß) Takkāzē nach dem Festtage des Apostelkonzil^de’ 18 l. 7-8 (ed.) , 17 l. 4-5 (tr.) (‘Gemeint ist Fest der vereinigten (beiden) Apostel, nämlich Petrus und Paulus und der 72 Jünger. Es wird korrekt gubuʾān ḥawāryāt gennant, so 583 und n.l. Dieses Fest steht am Ende des Apostelfastens (ab trinitatis nach Pfingsten) am 5. Ḥamlē = julianisch 29. Juni. {...}.’ 17 n. 77 )

ቅዱስ

1)sanctus^la, sacer^la,

a)(sanctus) de Deo: ; ; ; ; ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ ስሙ፡ ; ቅዱስ፡ እስራኤል፡ ; ; al.; ቅዱስ፡ ወዐቢይ፡ al.; de Christo et Spiritu S.: ; ; ; al.; angelis: ; ; ; ; hominibus: ; ; ; ; ; ቅዱሳነ፡ ልዑል፡ ; ; ቅዱሳኒሃ፡ Ναζιραῖοι αὐτῆς ; ; ; ; ; ; 2 al.

b)(sacer) de rebus et locis: መጻሕፍት፡ ቅዱሳት፡ ; ኦሪት፡ ; ; ምግባር፡ ; ጽዋዔ፡ ; ዕለት፡ ቅድስት፡ ; ; ኅብስት፡ ; ዕጣን፡ ; ; ዐራዝ፡ vel ልብስ፡ ; በመካን፡ ቅዱስ፡ ; ; ; ደብተራሁ፡ ቅዱስ፡ ; ሀገር፡ ቅድስት፡ ; . – c. ለ፡ pers. alicui^la: ; ; ; al. Crebro occurrit: ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctissimus^la, sacrosanctus^la ; ; ; ; ; ; alium sensum habet ቅዱስ፡ ለቅዱሳን፡ sanctus sanctis^la(sc. sacerdotibus) ; ; ; ; vel ቅዱስ፡ ዘቅዱስ፡ .

2)Passim usurpatur substantive: sacrum^la, res sacra^la, sacrarium^la, sanctuarium^la: ቅዱሳን፡ τὰ ἅγια res ; locus ; l; ; ቅድስት፡ τὸ ἅγιον (res) ; τὰ ἅγια (locus) ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctum sanctorum^la(pars tabernaculi vel templi) ; ; ; ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ ; ; ውስተ፡ ቤተ፡ ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ . Nonnumquam ቅድስት፡ ቅዳሴ፡ vel ቅድሳት፡ , ut Polygl.

መከረ

I,1[respondent: בָּחַר elegit, examinavit, exploravit^la( בָּחַן ), ܒܚܰܪ examinavit, scrutatus est, probavit^la( ܒܰܚܶܢ ), arab. (praeter مَخَرَ VIII) in malam partem مَكَرَ dolum struxit^laet n. 199 مَحَنَ tentavit^la; amh. መከረ፡ et ሞከረ፡ ] ይምክር፡

1)exquirere^la, explorare^la, tentare^la: ምክር፡ እምውስተ፡ ሕዝብ፡ ዕደወ፡ ጻድቃነ፡ σκέψαι ; κατασκέψασθαι ; እምክርከ፡ (v. ኣመክርከ፡ ) በፍሥሓ፡ πειράσω σε ἐν εὐφροσύνῃ ; እለ፡ ይመክሩ፡ ኰስየ፡ ἀναιρεῖ πειρώμενοι Cyr. c.

2)exploratum approbare i.e. consulere^la

a)consilium capere^la, decernere^la, nonnumquam: sibi proponere^la, in animo habere^la, moliri^la( βουελεύεσθαι et βούλεσθαι ), rei: ምንተ፡ መከረ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕለ፡ ግብጽ፡ ; ; ; ይመክሩ፡ ዕሙቀ፡ ምክረ፡ ; መከሩ፡ ምክረ፡ እኩየ፡ ላዕለ፡ ርእሶሙ፡ ; ; መከሩ፡ ኀጢአተ፡ ወገብሩ፡ እኩየ፡ ; ንጹሐ፡ ይመክር፡ መንፈስየ፡ καθαρὰ νοήσει ; verbi ; ; በመካን፡ ኀበ፡ አንትሙ፡ መከርክሙ፡ ትባኡ፡ ; ዘመከርኩ፡ እግበር፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እግዚአብሔር፡ መከረ፡ ይጽደቅ፡ , vel ከመ፡ seq. , ut: ; ; ; vel Infin., ut: ዘቀተለ፡ በኢያእምሮቱ፡ ወኢመከረ፡ ቀቲሎቶ፡ F.M. 4,2.

b)consilium dare^la, suadere^la, ; ( II,1).

c)consultare^la, deliberare^la: መከሩ፡ ምስለ፡ ሊቃውንት፡ .

d)exquirere consilium^laalicujus : ውስተ፡ እንግልጋ፡ ኢይመክርዎሙ፡ ምክረ፡

makara

Grébaut
መከረ፡ makara I,1 ይመክር፡ , ይምክር፡ «prendre conseil^fr, prendre son propre conseil^fr» ― መከረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 42v.
102

Leslau
መከረ makara (yǝmkar, yǝmkǝr) advice^en, exhort^en, recommend^en, devise^en, form a plan^en, take counsel^en, determine^en, propose^en, make a decision^en, plot^en, conspire^en 340b

መክብብ

{ passim መክበብ፡ }

1)circulus^la, circumferentia^la, Lud. e Libr. Myst.

2)globus^la, corona^la, circulus^lai.e. concio^la, coetus^la, caterva^la: ; ኩን፡ መክብበ፡ አሕዛብ፡ ; በመክብበ፡ ማኅበሮሙ፡ ለቅዱሳን፡

3)summa^la: ፰፼ ወ ፸፻ ኮነ፡ መክብበ፡ ኍልቆሙ፡ ; ወኮነ፡ ኍልቆሙ፡ በመክብቦሙ፡ ፷፪ ; ወኮነ፡ መክብበ፡ አጻብዒሁ፡ ፳ ወ ፬ ; ወኮነ፡ መክብበ፡ ንግሡ፡ ለዳዊት፡ ፵ ዓመት፡ ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ኵሉ፡ ድሙር፡ ወመክብቡ፡ .

a)universitas^la, totum^la: መክብበ፡ ሥጋ፡ (mox ኵሉ፡ ሥጋ፡ ) totum corpus^la,

b)corpus^la: መክብበ፡ መጻሕፍት፡ ዘብሉይ፡ ተዐልዋ፡ እምዕብራይስጢ፡ ኀበ፡ ግዕዝ፡

ምኵራብ

, m. et fem. , መኵራባት፡ (ut F.M. 34,7; ; ) et መኳርብት፡ (ut ), templum^la, delubrum^la, fanum^la

a)ethnicorum: ውስተ፡ ምኵራበ፡ አይሁድ፡ ወአረሚ፡ Clem. f. 128; ሐነጸ፡ ምኵራበ፡ ዐቢየ፡ ለዙሐል፡ ; ምኵራበ፡ አማልክት፡ Enc.

b)Judaeorum, n. 837

α)sive templum Hierosolymitanum, ; ; ; F.M. 32,7;

β)sive alia: በመኳርብቲሆሙ፡ (v. በምኵራባቲሆሙ፡ ) ;

γ)in specie: synagoga^la, ; ; ; ; ; ; ; ; በዓለ፡ ምኵራብ፡ festum synagogae^la ; M.M. f. 263 ( በድር፡ ).

δ)synagoga^lapassim i.q. Judaei^la, coetus Judaeorum^la: ሕፄሃ፡ ለመርዓትከ፡ (i.e. ecclesiae Christianae) ወኅዳጋቲሃ፡ ለእንተ፡ ኀደጋ፡ ምኵራብ፡ (ejus, quam repudiasti, synagogae) Lit. Joh.; ዘአቅተለቶ፡ ምኵራብ፡ Enc.

mǝkʷrāb , makʷrābāt , makʷārǝbt , ምኵራባት፡ mǝkʷrābāt

Grébaut
ምኵራብ፡ mǝkʷrāb , ምኵራባት፡ mǝkʷrābāt «synagogue^fr, salle^fr, temple des païens^fr, temple de Salomon^fr» ― አዳራሽ፡ , መቅደስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 43r.
103

Leslau
ምኵራብ mǝkʷrāb , ( መኳርብት makʷārǝbt ) temple^en, sanctuary^en, synagogue^en
ዘምኵራብ za-mǝkʷrāb second Sunday of Lent^en 341a

ተከዘ

I,2(quamquam ትትክዙ፡ I,1exhibet) [amh. ; ejusdem familiae videntur ሐዘነ፡ q.v.; حَزَّةٌ dolor animi^la, aegritudo^la; وَحَشَ IV nec non כָּעַס ]

1)maerere^la, contristari^la, tristem^lavel aegrum animi esse^la, lugere^la, tetricum esse^la, λυπεῖσθαι ; ; ; ; Joh.16,22; ; ; ; ; ; ; ተከዘ፡ ዮናስ፡ ዐቢየ፡ ትካዘ፡ ; ; ; ; ; περίλζπον εἶναι ; ; ; κακοπαθεῖν ; στενάζειν ; ; ; ; θραύεσθαι ; στυγνάζειν ; ῥᾳθυμεῖν ; σκυθρωπάζειν ; ለዘይላሑ፡ ወዘይቴክዝ፡ አስትዮ፡ ወይነ፡ ; በእንተ፡ pers. vel rei ; ; ; ; ; ; እስመ፡ ; በላዕለ፡ pers. ; በ፡ , ut: በመኳንንት፡ ረሲዓን፡ ይቴክዙ፡ ዕደው፡ ; ; ለ፡ pers., ut: ተክዙ፡ ለርእስክሙ፡ λυπεῖσθε ἐφ᾽ ἑαυτούς ; እቴክዝ፡ ላቲ፡ condoleo illi^la, Lud. e Vit. Mar.; , ut: በእሉ፡ ሠለስቱ፡ ተከዘኒ፡ ( mihi^la) ልብየ፡ .

2)cura^lavel sollicitudine affectum esse^la, sollicitum^la, anxium esse^la, laborare^lade re, curis^lavel negotiis occupatum esse^la: φροντίζειν ተክዝ፡ ትካዞሙ፡ ; ይቴክዝ፡ χρηματίζει 3 Reg.18,27; μεριμνᾶν ተክዞ፡ ; ; በእንተ፡ , ut: ኢይቴክዝ፡ በእንተ፡ ቤቱ፡ ; ; ; አልቦ፡ ዘይቴክዝ፡ በእንቲአኪ፡ ( δειλιάσει ) ; ; ለ፡ ; ; rei: ተከዘ፡ እግዚአብሔር፡ ስእለቶሙ፡ ( kümmerte sich um ihr Gebet^de) ; ቦዐርከ፡ ዘእንበይነ፡ ከርሡ፡ ይቴክዝ፡ ለከ፡ ሕማመከ፡ συμπονεῖ σοι ; ዘኢይቴክዝ፡ ፍርሀተ፡ οὐ καταπτήξει φόβον .

ተዘግሐ

III,1

1)concludi^la, includi^la, በመዋቅሕት፡ Lud. ex. ; ተዘግሖ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; ሶበ፡ ወፅኡ፡ እምነ፡ ተዘግሖቶሙ፡

2)secludi^la, se secludere^la: የኀሥሡ፡ ተዘግሖ፡ ውስተ፡ ጾማዕታት፡ ; distinguuntur ፍኖተ፡ ምንኵስና፡ , ፍኖተ፡ ስምዕ፡ በዐውደ፡ ነገሥተ፡ , ፍኖተ፡ ተዘግሖ፡ በውስተ፡ ገዳም፡

ደብዕኵል

et ድብዕኵል፡ nec non ድንብዕኵል፡ , ደብዕኵላት፡ ; ድብዕኵላት፡ ; ድንብዕኵላት፡

1)cavea^lavel carcer^labestiarum majorum: በመዋቅሕት፡ ወበደብዕኵል፡ ἐν κημῷ καὶ γαλεάγρᾳ ; crebrius in , ubi in ድንብዕኵል፡ vel ድብዕኵል፡ captivos inclusos esse refertur, et id, quod antea ቀፎ፡ nominatum erat, ድንብዕኵል፡ appellatur; ድንብዕኵላት፡

2)funis validus^laseu vinculum^laquo bestiae majores constringuntur, Lud. ex [Etymon nondum liquet]. — : ድብዕኵል፡ ድንብዕኵል፡ ዘ፡ የጉማሪ፡ መጽመጃ፡ ; Ludolfi Gregorium: ገሪፍ፡ ዘጎማሪ፡ „funes quibus hippopotami capiuntur“.

ሞቅሕ

, መዋቅሕት፡

1)vinculum^la, compes^la, catena^la, δεσμός , δεσμοί , ሰበርኩ፡ መዋቅሕቲክሙ፡ ; ; ; ; ; መዋቅሕቲሃ፡ ዘብርት፡ ; አሕመምዎሙ፡ በመዋቅሕት፡ ; ; πέδαι ; እምነ፡ መዋቅሕቲከ፡ ዘእዴከ፡ ; κλοιοί በመዋቅሕት፡ ይትአሰሩ፡ ; κημός ; ἅλυσις ; ; ; ; ; መዋቅሕተ፡ ኀጺን፡

2)carcer^la, custodia^la, vincula^la, φυλακή ; አንበሮሙ፡ vel ወደዮሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; ; ; በውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; ; ; ሀለወ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ ; በዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ ἐν τῇ αὐλῇ τῆς φυλακῆς ; ; ቤተ፡ ሞቅሕ፡ domus custodiae vel vincolorum i.e. carcer: ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

moqǝḥ , mawāqǝḥt

Grébaut
ሞቅሕ፡ moqǝḥ , መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt «chaîne^fr, lien^fr, compedes^it (entrave pour les pieds)» ― ሰንሰለት፡ , የእግር፡ ብረት፡ Ms. BNFabb217, fol. 39v.
93

Leslau
ሞቅሕ moqǝḥ , ( መዋቅሕት፡ mawāqǝḥt ) chain^en, band^en, bond^en, fetter^en 354a

Cross-references: for ቤተ፡ ሞቅሕ፡ ቤት፡

ዕድሜ

, plerumque m. , ዕድሜያት፡ , tempus constitutum^lavel condictum^la, praefinitum^la, ; ; ; ; ; ሄሮድያኖስ፡ ያአምር፡ ዕድሜሁ፡ ; ; በዕድሜሁ፡ ; ; ; እስከ፡ ዕድሜሆሙ፡ ; በመዋዕለ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; በዕድሜ፡ መዋዕሊሁ፡ εἰς χρόνον τακτόν ; አኮ፡ ለዕድሜ፡ መዋዕል፡ Org.; በበ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; በጽሐ፡ ዕድሜሁ፡ ; ; ; ; ወሀብክዎ፡ ዕድሜ፡ ; ; ; ለጽልመት፡ አዘዘ፡ ዕድሜሁ፡ ; አዝዝ፡ ዕድሜከ፡ στῆσον τὸν ὁρισμόν ; ዐቀሙ፡ ዕድሜ፡ መዋዕል፡ ; ኢኀልቀ፡ ዕድሜሁ፡ ለራእይ፡ ; ያነውኅ፡ ለከ፡ ዕድሜከ፡ et ያስተኀልፍ፡ ዕድሜሁ፡ ; ወርኅ፡ ዕድሜሁ፡ ውእቱ፡ ለኵሉ፡ ; ዕድሜ፡ ሐዘን፡ (tempus luctus constitutum) F.N. 24,2.

a)finis^la, πέρας ; .

b) ዕድሜያት፡ dies festi^la( מוֹעֲדִים )

ማእረር

, m. et fem. ,

1)messis^la

a)actio demetendi et tempus messis: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( τρυγητός ); ; ; ; ተግባረ፡ ማእረርከ፡ ; መዋዕለ፡ ማእረር፡ ; ; ; ; ; ; ዐውደ፡ ማእረር፡ ἅλων θερινή ; .

b)fruges demetendae^lavel demessae^la: ; ማእረር፡ ወቀሥም፡ ; ; γεννήματα , ምድር፡ ትሁብ፡ ማእረራ፡ ; ; καρποί ; ; : ማእረረ፡ ምግባሮሙ፡ ; ; ; .

c)tempus messis i.e.

α)aestas^la: ክረምት፡ መፀው፡ ማእረር፡ ሐጋይ፡ ; ክረምት፡ ወማእረር፡ ወሐጋይ፡ ; ዐውደ፡ ማእረር፡ ἅλων θερινή ; θέρος ; ; .

β)cui includitur ver^la: ἔαρ ; በለሰ፡ ማእረር፡ τὰ σῦκα τὰ πρώϊμα .

2)vindemia^la, messis pomorum^la: ማእረረ፡ ወይን፡ ; በመዋዕለ፡ ማእረረ፡ ቀሥም፡ ; τρυγητός ; .

ቀሥም

1)vindemia^la, messis pomorum^la, τρυγητός ; ; ; ; የኀብር፡ ቀሥም፡ ምስለ፡ ማእረር፡ 13; ኀለፈ፡ ቀሥም፡ ; ; ; .

2) አቅሣም፡ , fructus decerpti^la: በመዋዕለ፡ ማእአረ፡ ቀሥም፡ ; አቅሣመ፡ ዐጸድ፡ Reg. Pach.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose