Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

በጽናፍርዮስ፡

, m. et fem. , ኀይላት፡

1)vis^la, vires^la, robur^la, potentia^la( ἰσχύς , δύναμις , κράτος ), et corporis et animi; ; ; ; ; ; ; ; ጽንዐ፡ ኀይሉ፡ ; hominis: ; ; ; ; ኀይልየ፡ ኀልቀ፡ ; አልቦሙ፡ ኀይል፡ እንከ፡ ; ኢደክመት፡ እምኀይላ፡ ; አልቦ፡ ኀይለ፡ ለዝኩ፡ ከመ፡ ይቁም፡ ; አልቦሙ፡ ኀይለ፡ ለበኪይ፡ ; ይሁብ፡ ኀይለ፡ ለርኁባን፡ ; ; ሖረ፡ በኀይለ፡ ውእቱ፡ እክል፡ ዘበልዐ፡ 3 ; ; በኀይላ፡ (omnibus suis viribus); እመ፡ ደክመ፡ ኀይሉ፡ ወስእነ፡ ; በኵሉ፡ ኀይልየ፡ ; በኵሉ፡ ኀይልከ፡ አክብሮ፡ ለፈጣሪከ፡ ; በአምጣነ፡ ኀይልከ፡ pro viribus^la ; ; ኀይላቲሁ፡ ዘውስጥ፡ vires animi internae^laF.N. 45; equi ; rerum inanimarum ( vehementia^la) ማይ፡ ዘይወርድ፡ በኀይል፡ ; ኀይለ፡ ነፋሳት፡ Org.; በኀይል፡ ይነፍኁ፡ ( ነፋሳት፡ ) ; ኀይለ፡ እሳት፡ ; solis ; arcus ; ኀይለ፡ መዓት፡ , ኀይለ፡ ፍትወት፡ . In specie

a)causa roboris^lavel firmitatis^laut ; .

b)violentia^la ; ; ; በኀይል፡ ; ; F.N. 29.

c)virium contentio^la: በኀይል፡ ዐቢይ፡ እመ፡ ክህሉ፡ አድኅኖ፡ ኅዳጠ፡

2)virtus^la( bonitas^la, fortitudo^la): ብእሲተ፡ ኀይል፡ ; ; ; ἀνδρεία ; መንፈሰ፡ ኀይል፡ ; ኀይለ፡ ቃል፡ ; δύναμις opp. λόγος ; ዛቲ፡ ኀይል፡ ; ; ኀይል፡ እምአርያም፡ (Spiritus S.) ; ; . n. 609

3)potentia^la, potestas^la, ; ; ; ; hominis ; ጽንዐ፡ ኀይሉ፡ ዘላዕሌነ፡ Eph, 1,19; ዘኀይል፡ ; ; .

4)facultates opes^la, quibus aliquis pollet: ዛቲ፡ ኀይል፡ ; ኀይለ፡ ደማስቆ፡ ; ; በጽንዕየ፡ ገበርኩ፡ ሊተ፡ ዘንተ፡ ኀይለ፡ ዐቢየ፡ ; ; .

5)facinus robore^la, virtute^la, potentia factum^la: ገብረ፡ ኀይለ፡ በመዝራእቱ፡ ; ; ; ; ( ); hincde miraculis^la, quae aliquis virtute divina perpetrat: ; ኀይላተ፡ ብዙኀ፡ ገበርነ፡ ; ገብረ፡ ኀይለ፡ ብዙኀ፡ ; ; ; ; ; ; ; እነግረከ፡ ዐቢያተ፡ ወኀይላተ፡ ዘኢተአምሩ፡ .

6)(vis bellica), copiae^la, exercitus^la, ; ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ኀይላት፡ ዘዝ፡ ዓለም፡ ; ኀይለ፡ ሰማያት፡ ; እግዚአ፡ ኀይል፡ κύριος τῶν δυνάμεων ; እግዚአብሔር፡ አምላክ፡ ኀይል፡ (vel ኀያላን፡ ) saepius in libro ; ; ; ኀይላት፡ unus ex ordinibus angelorum^la( δυνάμεις ) ; ; Clem. f. 61; ; sed etiam de copiis Satanae: ; ; .

አስተዐገሠ

IV,2

1)caus.: impellere^lavel hortari ad^laa) continentiam^la, abstinentiam^la: አቡሃ፡ ኮነ፡ ያስተዔግሣ፡ ወኢክህለት፡ ትትዐገሥ፡ ( እምፍቅር፡ ob amorem)

b)constantiam^la, patientiam^lavel constantem et patientem facere^la: ; ; ተስፋ፡ ያጸንዕ፡ ወያስተዔግሥ፡ ; እሞን፡ ያስተዔግሦን፡ ወትብሎን፡ ጽንዓ፡ ; ያስተዔግሦሙ፡ በበይናቲሆሙ፡ Sx.

2)reflex.: constanter^lavel patienter sustinere^lavel perferre^la: በጽንዕ፡ ያስተዐግሥ፡ መንሱታተ፡ κατανδρίζεσθαι Cyr. c.

በጽዐ

vel በፅዐ፡ I,1[vis radicis prima est in secando^la, abscidendo^la( בָּצַע , بَضَعَ al., ቤጸ፡ ); hincderivatur significatus secernendi^la, decernendi^la, definiendi^la(cfr. significatones radicum גָּזַר גְּזַר גָּדַד ); amharice occurrunt quaedam derivata) ይብጻዕ፡

1)definire^la, aestimare^lapretium rei ( τιμήσεται ) ; ; nescio an eodem modo exponendus sit locus: ለእመ፡ ኢበጻዕኩ፡ ለኢየሩሳሌም፡ በቀዳሜ፡ ትፍሥሕትየ፡ ἐὰν μὴ προανατάξωμαι τὴν I ερουσαλημ , si non^lalocum costituero^laHierosolymis^lain^lavel ab initio gaudii mei^la .

2)in specie: separare aliquid in Dei usum (cfr. ዘበፅዐ፡ ብፅዐተ፡ ἀφαιρῶν ἀφαίρεμα ) vel praefinire aliquid Deo sacrum i.e. vovere^la ; እንበለ፡ ትብጻዕ፡ አስተዳሉ፡ በጽዓቲከ፡ ; ለ፡ Dei: ; ; ; በጻዕከ፡ ሊተ፡ ብጽዓተ፡ ; ; ዘአዕበየ፡ በጺዐ፡ ብጽዓተ፡ ; ; ; ; ; 2 Reg, 15,8; ; ; ; rei: ; ; ; ዘበጽዐት፡ ርእሳ፡ ለእግዚአብሔር፡ F.M. 6,12; verbi: በጻዕነ፡ ንጹም፡ ; በጻዕከ፡ ትሕንጽ፡ ; vel ከመ፡ : ብእሲት፡ ዘበጽዐት፡ ከመ፡ ኢትትወሰብ፡ F.M. 5,16.

ጽዑር

1)cruciatus^la, excruciatus^la, tormentis vexatus^la, doloribus affectus^la, vehementer dolens^la: ጥቀ፡ ጽዑር፡ ; ἀδικούμενος ; ፊልጶስ፡ ጽዑረ፡ ሥጋ፡ በመቅሠፍት፡ ; ቴዎድሮስ፡ (martyr) ጽዑር፡ Enc.; በጽዑር፡ መንፈስ፡ διὰ στενοχωρίαν πνεύματος ; ሕሙም፡ ወጽዑር፡ ; ጽዑራን፡ ; ጽዑራን፡ ነፍስ፡ ; ይከውኑ፡ ጽዑራነ፡ ἐν ὀδύνῃ .

2)tormentosus^la, dolores efficiens^la: ሞተ፡ ሞተ፡ ጽዑረ፡ M.M. f. 43.

ጽዕዳዌ

candor^la, albitudo^la, (canities)^la: ጽዕዳዌ፡ ፀምር፡ ; ጽዕዳዌ፡ ወልታ፡ Enc.; እግዚአብሔር፡ አክበረከ፡ (o senex) በጽዕዳዌ፡ ጸጕር፡

በ ኰነነ ጽድቅ ጽድቅ ጽድቅ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

I,2[propagatum e radice כּוּן ኮነ፡ , sicut כּוֹנֵן ܟܰܘܶܢ al., Ges. thes. p. 665]

1)judicare^la: ይትነሣእ፡ እግዚአብሔር፡ ለኰንኖ፡ ; በመዋዕለ፡ ይኴንኑ፡ መሳፍንት፡ ; ይደልዎን፡ ኰንኖ፡ ለሢበት፡ ; ; ; ; : ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; causae vel judicii: ; ኰነንከ፡ እግዚኦ፡ ኵነኔ፡ ነፍስየ፡ ; ዘይኴንን፡ ጽድቀ፡ ; ; : ; ; በ፡ normae: ቦኑ፡ እግዚአብሔር፡ ይኴንን፡ በዐመፃ፡ (v. ዐመፃ፡ ) ; በጽድቅ፡ ; ; ; በሕግ፡ .

a)( jus^laalicujus tueri^laet) vindicare^laaliquem ab aliquo: ; ; ኰንነኒ፡ እምዕድውየ፡ ; ኰነነኒ፡ ትዕይርትየ፡ እምእዴሁ፡ ለናባል፡ .

b)condemnare^la, damnare^la: ኰነና፡ ለኀጢአት፡ ; ; ; n. 855 ለ፡ poenae, ut: ኰነንዎ፡ ዘኒ፡ ለሞት፡ ወዘኒ፡ ለመቅሠፍት፡ ; ; verbi: ኰነንዋ፡ ትሙት፡ .

c)punire^la: ; በ፡ poenae: ይኴንንዎ፡ በሞት፡ ; ; Deus ኰነኖ፡ ለዘካቶያስ፡ በአርምሞ፡ Hom. Jac. Sarug. (Lud.); ከመ፡ ይኰንንዎሙ፡ በዐጺረ፡ ምክያዳት፡

d)in specie: tormentis^lavel supplicio afficere^la, torquere^la, excruciare^la, martyres, ut: ኰነንዎ፡ ኵነኔ፡ ዐቢየ፡ ; በብዙኅ፡ ኵነኔ፡ አምድኅረ፡ ኰነንዎ፡ Enc.; al. creberrime.

2)principatum gerere^la, dominari^la, imperium tenere^la, ; ኰነኑ፡ በመንግሥቶሙ፡ ; ; : ; እንዘ፡ እኴንኖሙ፡ ነበርኩ፡ ; ; እንተ፡ ትኴንን፡ በሓውርተ፡ ἄρχουσα ἐν χώραις ; ; ብዙኀ፡ አሕዛበ፡ ኰኒንየ፡ πολλῶν ἐπάρξας ἐθνῶν ; ; ; ; እለ፡ እኩየ፡ ኵነኔ፡ ይኴንንዎሙ፡ .

a)regere^la: ; ለኰንኖ፡ መዓልት፡ ወሌሊት፡ ; ; ; .

b)imperare^la .

c)potestatem habere^larei: ዘነፍሰ፡ ይኴንን፡ ὃς ἔχει ἐξουσίαν τοῦ φονεῦσαι ; ኢትኴንን፡ ርእሳ፡ .

d)possessionem habere^larei, occupare^la, tenere^la: ኰነናሆሙ፡ εἰς κατάσχεσιν ἡμῖν ; ; .

, m. et fem. , ጽድቃት፡

1)rectum^la, jus^laet fas^la: ግበሩ፡ ርትዐ፡ ወጽድቀ፡ ; ; ; ; ; ; ; ኰንን፡ ጽድቀ፡ ; ኢኮነ፡ ጽድቀ፡ በሊዕ፡ ዘስርቅ፡ οὐ θεμιτόν ἐστι ; ጽድቅ፡ ወፍትሕ፡ δικαιώματα καὶ κρίσεις ; ; ; ; ጽሒፈ፡ ጽድቅ፡ jus edicere, Lud. e Lit. Mss.; ኢዐቀብክሙ፡ ኵሎ፡ ጽድቃቲሁ፡ አላ፡ አግዘፍክሙ፡ ክሳደክሙ፡ Rel. Bar.

a)statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ vel ubi praedicati vice fungitur, justus^la: ; ኵነኔ፡ ጽድቅ፡ ; ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; ፍትሐ፡ ጽድቅ፡ κρίσις δικαία ; ; ; ; መዳልዊከ፡ ዘጽድቅ፡ ይኩን፡ ; ኵነኔ፡ ዘበጽድቅ፡ ; ጽድቅ፡ ኵነኔከ፡ ; al.

b) በጽድቅ፡ jure^la, merito^la, ;

2)justitia^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.

a)innocentia^la: ከመ፡ ታስተርኢ፡ ጽድቅየ፡ ; ; ; .

b)probitas^la, pietas^la, virtus^la, vitae sanctitas^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. crebro; δικαιοσύναι ; εὐθύτης ; εὐσέβεια ; ; ; ውፁኣን፡ እምጽድቅ፡ οὐχ ὅσιοι ; ; .

d)beneficentia^la, misericordia^la: በምጽዋት፡ ትሰረይ፡ ኀጢአትከ፡ ወበጽድቅ፡ ትድኅን፡ ; ምጽዋትከ፡ ወጽድቅከ፡ (v. ወጸሎትከ፡ ) ; ; ; ለነዳያን፡ ዘረወ፡ ወለምስኪናን፡ በጽድቅ፡ ; ጽድቃት፡ eleemosynae^la: ሀበኒ፡ ለዘአልብየ፡ እምጽድቃቲከ፡ አሐደ፤ በከመ፡ ወሀብከ፡ ለመካን፡ ወልደ፡

e)restitutio juris^la, absolutio^la: ; al. n. 1313

f) በጽድቅ፡ juste^la: ; ; ; al.

3)salus^la: ከመ፡ ይኩንከ፡ ጽድቀ፡ ἵνα εὖ σοι γένηται . (Qui usus loquendi huic interpreti proprius videtur, ጻድቅ፡ 1, et አጽደቀ፡ n. 1,d).

4)veritas^la, ἀλήθεια , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢውፁእኑ፡ ነገሮሙ፡ እምጽድቅ፡ Cyr. c.

a)verum^la: ኢተናገርክሙ፡ ጽድቀ፡ ἀληθές ; ; እመ፡ ነገርክዎሙ፡ ጽድቀ፡ ይቀትሉኒ፡ ; ; ; ; ጽድቀ፡ ትቤ፡ ; ኢኮነ፡ ጽድቀ፡ ቃልክሙ፡ ዘነበብክሙ፡ ; አሐተ፡ ጽድቀ፡ τὶ ῥῆμα ἀληθινόν .

b)Statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ , vel ubi praedicati vice fungitur, verus^la: ; ; ; ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ἀληθινή ; ወይን፡ ዘጽድቅ፡ ; ዘበጽድቅ፡ ; ; ; ;

c) በጽድቅ፡ vere^la, recte^la, revera^la ; ; ; *Lit. Joh.*; eodem pertinet: ጽድቀ፡ ፈከረ፡ ὀρθῶς συνέκρινεν . – : ጽድቀ፡ ዘ፡ ዕውነት።

, m. et fem. , ጽድቃት፡

b) በጽድቅ፡ jure^la, merito^la, ;

2)justitia^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.

a)innocentia^la: ከመ፡ ታስተርኢ፡ ጽድቅየ፡ ; ; ; .

e)restitutio juris^la, absolutio^la: ; al. n. 1313

f) በጽድቅ፡ juste^la: ; ; ; al.

3)salus^la: ከመ፡ ይኩንከ፡ ጽድቀ፡ ἵνα εὖ σοι γένηται . (Qui usus loquendi huic interpreti proprius videtur, ጻድቅ፡ 1, et አጽደቀ፡ n. 1,d).

4)veritas^la, ἀλήθεια , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢውፁእኑ፡ ነገሮሙ፡ እምጽድቅ፡ Cyr. c.

c) በጽድቅ፡ vere^la, recte^la, revera^la ; ; ; *Lit. Joh.*; eodem pertinet: ጽድቀ፡ ፈከረ፡ ὀρθῶς συνέκρινεν . – : ጽድቀ፡ ዘ፡ ዕውነት።

, m. et fem. , ጽድቃት፡

b) በጽድቅ፡ jure^la, merito^la, ;

2)justitia^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.

a)innocentia^la: ከመ፡ ታስተርኢ፡ ጽድቅየ፡ ; ; ; .

e)restitutio juris^la, absolutio^la: ; al. n. 1313

f) በጽድቅ፡ juste^la: ; ; ; al.

3)salus^la: ከመ፡ ይኩንከ፡ ጽድቀ፡ ἵνα εὖ σοι γένηται . (Qui usus loquendi huic interpreti proprius videtur, ጻድቅ፡ 1, et አጽደቀ፡ n. 1,d).

4)veritas^la, ἀλήθεια , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢውፁእኑ፡ ነገሮሙ፡ እምጽድቅ፡ Cyr. c.

c) በጽድቅ፡ vere^la, recte^la, revera^la ; ; ; *Lit. Joh.*; eodem pertinet: ጽድቀ፡ ፈከረ፡ ὀρθῶς συνέκρινεν . – : ጽድቀ፡ ዘ፡ ዕውነት።

ድልወት

et , fem. et m. , ድልወታት፡

1)pondus^la(gravitas) ; ; ; ; ; ; .

2)dignitas^la: F.N. 5; በጽድቅ፡ ተኰነኑ፡ ዘከመ፡ ድልወተ፡ እከዮሙ፡ ; neg.: indignitas^la: በኢድልወትነ፡ quamquam indigni sumus^la ; እስመ፡ ለነ፡ ኢኮነ፡ ድልወተ፡ ልደትነ፡ Rel. Bar.; አንተ፡ እንዘ፡ አኮ፡ ድልወት፡ ሊተ፡ አድኀንከኒ፡ ; አኮ፡ ድልወትየ፡ ከመ፡ ትባእ፡ ; አኮ፡ ድልወት፡ ሊተ፡ ኣንቃዕዱ፡ ; ድልወታት፡ dignitates i.e. gradus dignitatis vel honoris, F.N. 9,2.

3)decentia^la, convenientia^la: ድልወተ፡ (v. ድልዋተ፡ ) ነበብከ፡ ἄριστα ἔφης Cyr. c.

አግብአ

II, 1

1)revertere^la

a)avertere^la, convertere^la: ከመ፡ ያግብእዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኀቤሆሙ፡ .

b)deflectere^la, declinare facere^la: ከመ፡ እንተ፡ ታገብእ፡ ዐይነ፡ መዳልው፡ ; .

c)retro vertere^la: ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ; .

d)rejicere^la: ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ ; . n. 1170

e)retrahere^la .

2)redire facere^la,

a)reducere^la, aliquem vel aliquid: እመ፡ አእተተ፡ መኑ፡ ያገብእ፡ ; ቦኑ፡ እክል፡ አግብኦቶ፡ ; ዕራቅየ፡ አግብአኒ፡ ; ያገብእ፡ ሌሊተ፡ ; ውስተ፡ loci ; ; ; ታገብአኒ፡ ውስተ፡ መሬት፡ ; ; ; ; አልቦ፡ ዘያገብኦ፡ ለሰብእ፡ ውስተ፡ ሕዝቡ፡ συνάγων ; loci: አግብኦ፡ ብሔሮ፡ ; ኀበ፡ pers.: ; ከመ፡ ያግብእ፡ ልበ፡ አብ፡ ኀበ፡ ውሉድ፡ .

b)reportare^lavel referre^laaliquid: ያገብኡ፡ ለክሙ፡ ንዋየ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ እምባቢሎን፡ ; ; ርግብ፡ ዘሥልሰ፡ አግብአት፡ ቃለ፡ ለኖኅ፡

c)remittere^la, ; አግብአቶ፡ አስቴር፡ ለዝኩ፡ ዘመጽአ፡ .

d)restituere^laaliquid vel aliquem in locum vel statum pristinum: አግብእ፡ መጥባሕተከ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ ; ; አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ ; ; ; ( ህላዌ፡ ); animam i.e. recreare^la: ዘያገብኣ፡ ለነፍስየ፡ ; .

e)reddere^la, rei et ለ፡ pers., ut rem vi vel furto ablatam ; ; ; ; ; ; amissam ; ; pignus ; ; ; alia ; በርበረ፡ ማኅፈደ፡ ወኢያግብአ፡ ; አግብአ፡ ፈርዖን፡ ሳራሃ፡ ለአብራም፡ ; ; ; ; ; reddere responsum p. 484.

α)referre^laopus imperatum, postquam perfectum est, .

β)redire facere^lapossessionem ad possessorem pristinum ; .

γ)retribuere^la, referre^la, rependere^la, rei et ላዕለ፡ pers. ; ; ኣገብእ፡ ፍኖተኪ፡ ላዕለ፡ ርእስኪ፡ ; ; ከመ፡ ያግብእ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዐውያተ፡ ነዳያን፡ ; et ለ፡ ; ; rei: እግዚአብሔር፡ ያገብእ፡ ዕስየተ፡ ; እግዚአብሔር፡ ያገብእ፡ ፍትሐ፡ .

δ)reddere rationem^la, ሐሳበ፡ vel ቃለ፡ , ut: ያገብእ፡ ሐሳበ፡ ለዘይኴንን፡ ; በእንቲአሁ፡ ; ኣገብእ፡ ቃለ፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ ዘገበርኩ፡ ; etiam omisso ቃለ፡ , ut: ከመ፡ ያግብኡ፡ ኀቤሆሙ፡ ነገሥት፡ .

ε)reddere i.e. ferre sententiam^la, ፍትሐ፡ ; በጽድቅ፡ ያገብእ፡ ፍትሐ፡ ; ; ያገብኡ፡ ሎቱ፡ ፍትሐ፡ ; አግብአ፡ ፍትሐ፡ ለዘሩባቤል፡ Lud. ex

f)reposcere^la, rei et እምነ፡ pers., ( ሕፄ፡ col. 140).

g)referre^latributa, vectigalia, i.e. pendere^la: እለ፡ ያገብኡ፡ ጸባሕተ፡ ; (ubi F ታጋብኡ፡ II, 3 exhibet); ; አልብከ፡ ጸባሕት፡ ወኢያገብኡ፡ ለከ፡ ; .

h)redigere^la

α)aliquid in ditionem alicujus: አግብአ፡ ለፈርዖን፡ ኵሎ፡ ምድሮሙ፡ .

β)aliquem i.e. adigere^la, : ፍቅረ፡ ክርስቶስ፡ ያገብአነ፡ (Platt ያጌብረነ፡ ) ናጥብዕ፡ .

i)transmutare^laaliquid in aliquid ( ገብአ፡ i): ትፍሥሕተክሙ፡ ውስተ፡ ትካዝ፡ አግብእዎ፡ .

3)facere ut aliquid veniat ad aliquem i.e. tradere^la: አግብኡ፡ ቀርኖሙ፡ ለባዕድ፡ ወክብሮሙኒ፡ ለካልእ፡ ; 1 ; ቅድመ፡ pers.: , vel ውስተ፡ እደ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; vel ውስተ፡ , ut: ኣገብኦሙ፡ ውስተ፡ ኲናት፡ .

a)urbem hosti ; ; ; vel dedere^laaliquem captivum: ያገብኡ፡ ርእሶሙ፡ ኀቤከ፡ .

b)dedere^la: እለ፡ አግብኡ፡ ነፍሶሙ፡ ለከ፡ Lit. Joh.

c)prodere^la ; ; ; . n. 1171

d)subjicere^la, et ታሕተ፡ .

e)permittere^lares suas alicui, .

ፈግዐ

I,1et I,2[ فَكِهَ valde^lalaetus^la, jocosus^lafuit^la, V delectatus^lafuit^la; אתפגג ; etiam فنق פנק ?] in^ladeliciis^lavel laute^lavivere^la, vitae^lavoluptatibus^lavel jucunditatibus^lafrui^la, luxuriari^la: ይብል፡ እበልዕ፡ ወእንከሰ፡ እፈግዕ፡ ወአእከልኩ፡ ; ; ; ; ; τρυφᾶν ; ; ጸግቡ፡ ወሠብሑ፡ ወፈግዑ፡ በበረከትከ፡ ; ካልእ፡ ይፈግዕ፡ በንዋዩ፡ ; ትፈግዕ፡ በአዕጻዳተ፡ ቀምሕከ፡ ; σπαταλᾶν ; ከረያ፡ ጽጋብ፡ ወፈግዐት፡ በጽጋብ፡ ; እለ፡ ይፈግዑ፡ ውስተ፡ ምስካባቲሆሙ፡ ; στρηνιᾶν ; በስታይ፡ ወፈጊዕ፡ κραιπάλῃ καὶ μέθῃ ; ; ; ይፌግዕ፡ (v. ይፈግዕ፡ ) በጽጋብ፡ ; በ፡ rei, qua quis fruitur: infans ዘኢፈጸመ፡ ሕይወቶ፡ በላዕለ፡ ምድር፡ ወኢፈግዐ፡ በሠናያት፡ ; ላዕለ፡ pers.: ውእቱ፡ ይነግሥ፡ ሎሙ፡ ወይፈግዕ፡ (v. ወይትፌጋዕ፡ ) ላዕሌሆሙ፡ ἐντρυφήσει ἐν αὐτοῖς ; ὅταν καταστρηνιάσωσι τοῦ Χριστοῦ .

ስርግው

, fem. ስርጉት፡ comtus^la, ornatus^la: ድንግል፡ እንተ፡ ስርጉት፡ በወርቅ፡ ; ; ቤተ፡ ክርስቲያን፡ n. 349 ስርጉት፡ ከመ፡ መርዓት፡ ; ስርግዋት፡ ; ; ስርግዋን፡ በወርቅ፡ ; ስርግዋን፡ በንዋየ፡ ሐቅል፡ θυρεοφόροι ; እለ፡ ስርግዋን፡ በፍቅርኪ፡ ; በጽጌ፡ Sx. Enc.; ኮንኩ፡ ስርግወ፡ በመንፈስ፡ ; ስርግው፡ ንድቁ፡ ; ብእሲ፡ ባዕል፡ ሐነጸ፡ ቤተ፡ ስርግወ፡ ወብሩሀ፡

በ

1)de loco,

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

2)de tempore ita ut respondeant

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ጽፍዐት

percussio faciei^la, alapa^lavel alapae^la: መጠውኩ፡ መልታሕትየ፡ ለጽፍዐት፡ ῥαπίσματα ; ዘመልታሕትከ፡ ጽፍዐት፡ ወዘርእስከ፡ ኵርዐት፡ ; ጽፍዐተ፡ መላትሕ፡ Lit. Greg.; ancilla (sc. ecclesia) libera facta est በጽፍዐተ፡ ወልድኪ፡ (o Maria!)

ቀተለ

I,1[ קָטַל ܩܛܰܠ قَتَلَ . { etiam II ገደለ፡ }] ይቅትል፡ , raro ይቅተል፡ ( ; Platt),

1)occidere^la, interficere^la, necare^la, trucidare^la, ; ; ; ለቀቲሎቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቀተልከ፡ ሕዝብየ፡ ; ; ; ; ; ዘይቀትል፡ mortifer^la, letalis^la ; ንቅትሎ፡ በልሳን፡ ; ይቅትሎሙ፡ ጽምእ፡ ; ከመ፡ ትቅትለነ፡ በጽምእ፡ ; ይቀትል፡ ርእሶ፡ ; ቀተለ፡ ርእሶ፡ ለሊሁ፡ In specie

a)homicidium committere^la, sive : ; ; ይመክሩ፡ ለቀቲል፡ ; ; በእንተ፡ ቀቲል፡ n. 440 ; ,1; sive subjuncto ነፍሰ፡ , ut ; ; ; ; ; ቀቲለ፡ ነፍስ፡

b)de supplicio capitis^la: ; ቦኑ፡ ቀቲለ፡ ዘቀተሎ፡ ; ; .

c)de caede hostium^lain bello: ; ; ; ; ; ; ; ; ; item de internecione terrae^lavel urbis^lai.e. incolarum: ; ; ; ; ; .

d)profligare^la, fugare^lahostes ; ; ; ; ; ; ; .

e)interficere^la, necare^lares, ut plantas: ዕፄ፡ ቀተሎ፡ ለዝኩ፡ ሐምሐም፡ ; ; በጾም፡ ሰብእናሆሙ፡ ቀተሉ፡

2)pugnare^la: እለ፡ ቀተሉ፡ ;

a)oppugnare^laurbem: ስእንዎ፡ ቀቲሎታ፡ πολιορκῆσαι ; ቀተላ፡ ለአዛጦን፡ ἐπολέμησε τὴν Ἄζωτον ;

b)expugnare^la ; ( nr. 1, c).

ኮነ

I,1[proprie: erectum stare^la, Ges. thes. p. 665; كَانَ exsistit^la, accidit^la, fuit^la] n. 862 ኮነ፡ ( ; ; al.), ይኩን፡ ( ይኵን፡ passim), Imperat. ኩን፡ ( ኵን፡ )

1)accidere^la, evenire^la, fieri^la( geschehen^de): ዘከመ፡ ኮነ፡ τὸ γεγονός ; ; ደንገፁ፡ በበይነ፡ ዘኮነ፡ ; ; ; ለእመ፡ ከዊነ፡ ኮነ፡ ከመዝ፡ በመዋዕሊክሙ፡ ; ; ኀጢአት፡ ዘይከውን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; ; በከመ፡ ነበብኩ፡ ከማሁ፡ ይከውን፡ ; ዘእንበለ፡ ይኩን፡ ; ; ዘእምይእዜ፡ ይከውን፡ ; ዘሀሎ፡ ይኩን፡ ἃ δεῖ γενέσθαι ; እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ኮነት፡ ዛቲ፡ ; ; ዘኮነ፡ τὴν αἰτίαν ; (pro ): ኮነነ፡ በከመ፡ ፈከረ፡ ; በከመ፡ ኢተሐዘብኩ፡ ኮነኒ፡ ; saepe in locutione hac: ወኮነ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ አብራም፡ ; ; ; ; ; saepe pro hebr. וַיְהִי vel וְהָיָה , sive ወ፡ sive omisso, ut: ; ; ; ; ; ; ; ወይከውን፡ ይእተ፡ አሚረ፡ al.; ለይኩን፡ ለይኩን፡ fiat! fiat!^la ; ; ; ; ለይኩን፡ በከመ፡ ትቤ፡ .

a)evadere^la, ratum fieri^la, impleri^la, de votis, promissis, vaticiniis, ; ; ዝኵሉ፡ ይከውን፡ ፍጡነ፡ ; በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ; ; .

b)absolvi^la, confici^la, ; እምዝ፡ አብእዎሙ፡ ውስተ፡ መቃብሪሆሙ፡ ወትብል፡ ፫ ጸዋት፡ ወትጸርኅ፡ ፱ ጊዜ፡ እስከ፡ ይከውን፡ ({ bis es vorüber ist^de}, sepultura) ;

c)contingere^lai.e. succedere^laalicui (e voto), vel : ወኢኮኖ፡ ሎቱዝ፡ ; ወኢኮኖሙ፡ ;

2)fieri^la( werden^de)

a)exsistere^la, oriri^la, gigni^la ; ; ; ; ; ; ወኮነ፡ ጋእዝ፡ ; ; ; ; ኢይኩን፡ እንከ፡ ፍሬ፡ እምውስቴትኪ፡ ; ; ኵሉ፡ ኮነ፡ እመሬት፡ ; ኢየሱስ፡ ዘኮንከ፡ እምቤተ፡ ይሁዳ፡ Enc. Mar.

b)obtingere^la( zu Theil werden^de) vel : ወኮኑ፡ ሊተ፡ እምኔሃ፡ ፫ ውሉድ፡ ; ኢትከውነክሙ፡ ሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)fieri aliquid^la, converti in aliquid^la( zu etwas werden^de), praedicati (passim ): ብርሃንከ፡ ጽልመተ፡ ኮነከ፡ ; እምከመ፡ ሞተ፡ ሰብእ፡ ይከውን፡ ክፍለ፡ ዕፄ፡ ; እግዚአብሔር፡ ረዳኢየ፡ ኮነኒ፡ ; ; ኮነ፡ ነዳፌ፡ ; ; ; ኮንኪ፡ ብእሲተ፡ ; ; ; ; ; ( ἐστράφη ); ; ቦዐርከ፡ ዘጸላኤ፡ ይከውነከ፡ ( μετατιθέμενος ) ; ( τρεπόμενος ); ዘሌሊት፡ መዓልተ፡ ይከውኖ፡ ; ; ; ; ; crebro in locutione: ወኮነቶ፡ ብእሲቶ፡ ; al.; መንፈቀ፡ ሌሊት፡ ከዊኖ፡ ; ; አቅደመ፡ ስምዐ፡ ከዊነ፡ እስጢፋኖስ፡ Mavâs. 4; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; ለ፡ praed.: ; ናሁ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ኮኖሙ፡ ለጽእለት፡ ; vel ውስተ፡ , ut: ይእቲ፡ ኮነት፡ ውስተ፡ ርእሰ፡ ማእዘንት፡ ; ከመ፡ ( fieri instar^laalicujus i.e. ei similem^la), ኮኑ፡ ከመ፡ አእዱገ፡ ገዳም፡ ; ; ኮኑ፡ ከመ፡ ዘኢተፈጥሩ፡ ; ; .

α)aliquis factus est aliquid i.e. accidit ei^laaliquid, expertus est^laaliquid: ኢያእመረት፡ ዘኮነ፡ ምታ፡ ; ; እለ፡ ከመዝ፡ ኮኑ፡ ; ; መንተ፡ ኮንኪ፡ ; ; ; ; ; ; ምንተ፡ ኮንክሙ፡ ይእዜ፡ ; ኮንኩ፡ ከመ፡ n. 863 ; .

β)vertitur^laalicui aliquid in rem, vel ei imputatur tamquam^la: ይከውነከ፡ ጌጋየ፡ ነቢበ፡ ብዙኅ፡ ነገር፡ λογισθήσεται ; ጥበበ፡ ይከውኖ፡ (v. ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ) ; ; ; ; .

3)esse^la, raro i.q. exsistere^la( dasein^de, vorhanden sein^de), ut: ; እስመ፡ ኢኮኑ፡ ( ደቂቃ፡ ) ὅτι οὐκ εἰσίν (v. ኢሀለዉ፡ ); ; plerumque ad copulandum subjectum et praedicatum, quod ubi nomen ( vel ) est, in poni solet (quamquam passim Nominativus occurrit, ut in locutione ; ኢኮነ፡ ሠናይ፡ ወኢኮነ፡ አዳም፡ ትኩን፡ ታቦተ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ ባዕድ፡ ). Crebro usurpatur, ubi enunciationis copula pronominalis variis de causis non sufficit, ut: ኩን፡ መሓሬ፡ ; ትከውኖ፡ ከመ፡ መጽሄት፡ ዝሕልት፡ ; ይከውኑ፡ ዘአምላክ፡ ; ; እመ፡ ጠቢበ፡ ኮንከ፡ ለርእስከ፡ ጠቢበ፡ ትከውን፡ ለቢጽከ፡ ; ; ምድር፡ ከመ፡ ገነተ፡ ትፍሥሕት፡ ኮነት፡ ; ኢይክል፡ ኵሎ፡ ከዊነ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; በከዊነ፡ ሕዝቡ፡ ቅዱስ፡ ; ; (ubi ignominia te afficiunt, Deum invoca) ወሶቤሃ፡ ይትዌለጥ፡ ኀሳርከ፡ እምከዊነ፡ ኀሳር፡ ኀበ፡ ከዊነ፡ ክብር፡ ; ከመ፡ ኢኮነ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስሃ፡ ; ; ; ; ; ; ; አኮኑ፡ ጽልመት፡ ይእቲ፡ ( ዕለት፡ ) ወኢኮነት፡ ብርሃነ፡ ; ተቀብረ፡ በሀገረ፡ ዳዊት፡ ወኢኮነሰ፡ ውስተ፡ መቃብረ፡ ነገሥት፡ ; ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ; ወኮነ፡ አይኅ፡ ላዕለ፡ ምድር፡ አርብዓ፡ ዕለተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ዘይከውን፡ is qui futurus est^la ; ዘይመጽእ፡ ወዘይከውን፡ በደኃሪት፡ ; ; .

a)Aliis verbis praemittitur

α) ኮነ፡ Imperfecto verbi, ad significandum Imperfectum Latinorum: ኮነ፡ ይገብር፡ fuit conficiens^lai.e. conficiebat^la ; ; ኮነ፡ ይጐይይ፡ ወትረ፡ ; ኮነ፡ ያወትር፡ ; ኮነ፡ ያመልክ፡

β) ኮነ፡ Perfecto, ad significandum Perfectum vel Plusquamperfectum Latinorum: ኮንኩ፡ ኢነበብኩ፡ ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; አስቴር፡ ዘኮነ፡ አክሶይሮስ፡ አውሰባ፡ ; እስከ፡ ፍጻሜሁ፡ ለዘ፡ ኮኑ፡ ወጠኑ፡ al. (maxime in libris ex Arabico translatis).

γ) ይከውን፡ vel ይኩን፡ Imperfecto vel Subjunctivo, ut: ይኩኑ፡ ያምልኩ፡ adoraturi sint^la .

b)est alicui^lares i.e. habet^larem ( einem gehören^de), ለ፡ pers., ut ; ; ; ማእዱ፡ ለከ፡ ትኩን፡ ; ኵሉ፡ ንዋዩ፡ እምድኅረ፡ ምንኵስናሁ፡ ይከውን፡ ለምኔት፡ F.N. 10.

c)esse in rem^lavel rei^la( zu etwas dienen^de, gereichen^de), ለ፡ rei: ; ; ወይከውን፡ ፍሬሁ፡ ለሲሳይ፡ ወቈጽሉ፡ ለፈውስ፡ ; ; (pro ) i.e. alicui^la, ut: ወይኩንከ፡ ለዐጸደ፡ ወይን፡ ; vel rei et (pro ): ወትከውኖ፡ ዕቅፍተ፡ 1 ; አሮን፡ ይኩንከ፡ ነቢየ፡ ; ; ; ኢይከውነከ፡ ምክሐ፡ (v. ለምክሕ፡ ) ; etiam ከመ፡ rei ( pro^la, loco^la): ኩኖ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡ ከመ፡ አቡሁ፡ .

d)versari in^laaliqua re, በ፡ , ut: በሣልሲት፡ ዓመት፡ ይኩን፡ (poenitens) በጾም፡ ወበጸሎት፡ F.M. 5,8; ዘኮነ፡ በሐዊረ፡ ፍኖት፡ F.M. 32,1; ከመ፡ እኩን፡ ቦቱ፡ ἵνα εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ .

e)constare^la

α)manere, firmum esse: በቃሉ፡ ይከውን፡ ኵሉ፡ σύγκειται ; ነገር፡ ዘተናገርክሙ፡ ኢይከውን፡ (v. ኢይቀውም፡ ) ἐμμείνῃ .

β)de pretio, : ኮነ፡ ርእሰ፡ አድግ፡ ፶ ሰቅለ፡ ብሩር፡ caput asini erat quinquaginta siclis^la ; n. 864 በ፡ , ut: መስፈርተ፡ ስንዳሌ፡ በሰቅል፡ ትከውን፡ .

f) ዘኮነ፡ vel ዘኮነ፡ ከዊኖ፡ (v. ከዊነ፡ ) quicumque fuerit^la, quicumque^lavel ullus^la( irgendwelcher^de): ዘኮነ፡ ; ዘኮነ፡ ንዋይ፡ πᾶν σκεῦος ; ; ጠዐም፡ እክለ፡ ዘኮነ፡ ; በዘ፡ ኮነ፡ ከዊኖ፡ ὅ τι οὖν ἂν ᾖ ; ዘይቀሥጥ፡ እምቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ዘኮነ፡ ከዊነ፡ Clem. f. 161; ; ወእመሂ፡ በዘኮነ፡ ከዊኖ፡ መግባረ፡ እኩይ፡ (sive quocumque facinore malo) ; ; Clem. f. 133; ; ; እመኒ፡ ገብር፡ አው፡ ሐራዊ፡ አው፡ ነዓዊ፡ ወዘኮነ፡ ከዊኖ፡

4)Significatui esse^lasignificationes quaedam secundariae et speciales admiscentur:

a)est i.e. (factum est quod fieret necesse erat) satis est^la, sufficit^la, ; (pro : alicui^la): ኮነከ፡ አከለከ፡ ἱκανούσθω σοι ; ; ይኩንክሙ፡ ለክሙ፡ ; ይከውነክሙ፡ ( እምይእዜ፡ ) ; Infin. in Nom. vel : ኮነክሙ፡ ዐሪግ፡ ; ኮነክሙ፡ ዐዊዶቶ፡ ; verbi (quae loci interpretatio magis placet, quam est quod^la); ኮንየ፡ (sub ኮን፡ ).

b)fieri potest^la: እፎ፡ ይከውን፡ ነቢብ፡ እምኀበ፡ ዘአልቦ፡ ልሳን፡

c)est alicujus^la, meum^la, tuum^la, decet^laaliquem, vel ለ፡ pers.: ኢኮነ፡ ለክሙ፡ አእምሮ፡ ፍትሕ፡ ; ኢኮነ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ መዋዕለ፡ ወአዝማነ፡ ; ኢኮነ፡ ለነ፡ ወለክሙ፡ ዘነሐንጽ፡ ቤተ፡ አምላክነ፡ ; ኢይከውነከ፡ ከመ፡ ትዕጥን፡ .

d)permissum est^la, licet^la( ἔξεστι , ἔστι ): ገብረ፡ ዘኢይከውን፡ ; ; suff. (pro ) vel ለ፡ , ut: ኵሉ፡ ይከውነነ፡ ; እስመ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ኢኮነ፡ ለክርስቲያን፡ ; Infin. sive in , ut: ዘኢይከውን፡ ገቢረ፡ ; ; ; ; ; ; ; sive praemisso ለ፡ , ut: ዘኢይከውኖሙ፡ ለበሊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , sive praemisso እምነ፡ (negativo): ; verbi: ኢይከውን፡ ንደዮ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ verbi: ; Rel. Bar.

e)expedit^la, conducit^la: ለከ፡ ይከውነከ፡ ትሕምም፡ ወለቤትከሂ፡ σοὶ συμφέρον ἐστὶ θλιβῆναι ,

ሰብእና

1)humanitas^la, natura humana^la: ሶበ፡ ተግህደ፡ ሰብእናሁ፡ (sc. Melchisedeci, sice: eum hominem – non Deum – esse) ; monachi በጾም፡ ወበጸሎት፡ ሰብእናሆሙ፡ ቀተሉ፡ Deg.; Cyr. c. ;

2)persona^la; „adhibetur in communi sermone, cum quis de semet ipso loquitur, ut: ሰብእና፡ ዚአየ፡ እሙር፡ persona mea nota est^la“ (Lud.) Gregor. in

በፀርዋገት

baḍarwāgat , በፀር፡ ዋገት baḍar wāgat (military unit) በድል፡ ከፈተ፡ ርእሰ፡ በፀር፡ ዋገት፡ ‘and Bädǝl Käf(f)ätä, the head of the Bäẓär Wagät^en’ 67 l. 4 (ed.) , 53 l. 25, 54 l. 1 (tr.) (‘It probably refers to a certain division of the army. According to the chronicler, such a division was stationed at Särawe during the emperor's reign, 31, 45, 47 .’ 54 n. 108 )

በፀርዋገት

ፀአት

et , fem. et m. , exitus^la, egressus^la: በፀአትከ፡ እምነ፡ ሴይር፡ ; tit.; ፀአቶሙ፡ (i.q. ወፂኦሙ፡ ) ; ፀአተ፡ ያወፅአክሙ፡ ; በበአትከ፡ ወበፀአትከ፡ ; ; ; ከመ፡ ፀአተ፡ አስሐትያ፡ በማእረር፡ ; ተፈሥሑ፡ ግብጽ፡ በፀአቶሙ፡ ( emigratio^la) ; እምድኅረ፡ ፀአቶሙ፡ ለአዳም፡ ወለሔዋን፡ እምውስተ፡ ገነት፡

a)discessus^la, decessus^la: ሶበ፡ በጽሐ፡ ጊዜ፡ ፀአቱ፡ እምዝንቱ፡ ዓለም፡ ; ትትፌሣሕ፡ ነፍስ፡ ኄርት፡ በፀአታ፡ እምሥጋ፡

b)prolatio^la, pronuntiatio^la: እምፀአተ፡ ቃሉ፡ ; ወኢአሐተ፡ ፀአተ፡ ቃል፡ እምአፉየ፡ Org.

c)ortus^la, origo^la: እምሀገረ፡ መኑፍ፡ ፀአቱ፡ Sx. Enc.

d)exitus^lai.e. exodium^la, finis^la, .

e)elatio funeris^la, ἐκφορά , ወኢገብረ፡ ሕዝብ፡ ፀአተ፡ ቀበረ፡ ዚአሁ፡ በላዕሌሁ፡ .

f)ejectio^la, expulsio^la, ἀποβολή .

g)emanatio^la, effusio^lasanguinis ( አንሳሕስሐ፡ ).

በፀወ

I,1[ בָּטָא effutivit^la( בַּדִים commenta^la); ܒܕܰܐ effutivit^la, deliravit^la, at arab. بَطُؤَ tardus fuit^la; بَدَّ II lassus fuit^lavel dormitavit^lasedens sed non dormivit] obdormire^la, dormitare^la: ብላዕ፡ ሣዕረ፡ ወልበስ፡ ሣዕረ፡ ወብፀው፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ – : በፀወ፡ ነጸፈ፡ ብ፡ አነጸፈ፡ በፀወሰ፡ አንቀለፋሂ፡ ይ፡ ( ).

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose