Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
III,1et ተሰለጠ፡ III,2
1)complerila, implerila, perfectum fierila, consummarila, absolvila, de vaticinio Lucae evangelium.Luc. 4,21 ; በዘ፡ ይሴለጥ፡ ሙስናሃ፡ ለኢየሩሳሌም፡ Danielis prophetia.Dan. 9,2 ; ከመ፡ ትሰለጥ፡ ኀጢአት፡ Danielis prophetia.Dan. 9,24 ; ተሰልጠ፡ መዐትየ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 6,12 varia lectiovar.; ከመ፡ ኢይሰለጡ፡ ἵνα μὴ τελειωθῶσι ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,40 ; በኀቤክሙ፡ ተሰልጠት፡ ጥበብ፡ liber Jobi.Job 12,2 (v. ጠፍአት፡ ); ወተሰልጠ፡ ሕማምየ፡ ውስተ፡ መሬት፡ liber Jobi.Job 16,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 3,30 ἐλαττοῦσθαι .
2)efficacem fierila, proficerela, peragerela: ተገብረ፡ ወተሰልጠ፡ እሳት፡ ውስቴቱ፡ ( ለማይ፡ ) ἐνήργει Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,17 ; ኮነ፡ ወተሰልጠ፡ καὶ κατευωδώθη αὐτῷ Danielis prophetia.Dan. 8,11 ; ገብረ፡ ወተሰልጠ፡ Danielis prophetia.Dan. 8,12 . Vocabularium Aethiopicum, -a -a.Voc. Ae.: በጽሐ፡ ተሰልጠ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
Substantivumsubst., pluralisPl.turresla, palatiala: በጽሐ፡ ኀበ፡ ሀገረ፡ ባቢሎን፡ ወርእያ፡ ለይእቲ፡ ሀገር፤ ለአፍላጊሃ፡ ወለአጽሕርቲሃ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 20. Defendi quidem potuerit haec forma syriaco ܣܣܚܪ ̈ ܳܬܳܐ , at rectius አጽሕርት፡ errore calami pro አጽርሕት፡ scriptum censueris.
III,1(verbum amharizans; quasi : comprehensum tenerilai.e.) considĕrela, subsidĕrela, sedere et manerela: በጽሐ፡ ኀበ፡ ምኔት፡ ወተቀመጠ፡ ኀበ፡ ዴዴ፡ ወበከየ፡ Phlx.28; ኀበ፡ እቀውም፡ ወኀበ፡ እትቀመጥ፡ Ssal. Req.
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
(forma e ልሂቅ፡ contracta, gramm.§ 47) Substantivumsubst.( fem. ሊቅት፡ , Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 17 ), pluralisPl. ሊቃን፡ ( fem. ሊቃት፡ Lud. e Jesaiae prophetia.Jes. 3,17 , ubi mei libri mss. ሊቃናት፡ exhibent), et pluralisPl.pluralisPl. ሊቃናት፡ , ልሂቃናት፡ ( gramm.§ 133,a), et ሊቃውንት፡ (a ሊቃን፡ derivatum, gramm.§ 140,a)
1)provectusla, senior aetatela; potissimum in pluralisPl. ሊቃውንት፡ (rarius ሊቃናት፡ ) haec significatio occurrit liber Jobi.Job 12,20 ; liber Jobi.Job 29,8 ; liber Jobi.Job 32,7 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 20,29 ; Jesaiae prophetia.Jes. 14,23 ; Jeremiae prophetia.Jer. 38,13 ; Joelis prophetia.Joel 1,2 ; Joelis prophetia.Joel 3,1 ; Deuteronomium.Deut. 32,7 al.; ሊቃናት፡ ወመሐዛት፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 148,12 . Vulgaris notio hujus formae contractae est
2)senior dignitate et munerela, primorisla, princepsla, presbyterla, magisterla, unus e magistratu.la
b)passim graecam vocem πρέσβεις ( legatosla) interpretes Aeth. ሊቃውንት፡ verterunt, ut Jesaiae prophetia.Jes. 13,8 .
c)de senioribus i.e. presbyterislaaliisque praepositis ecclesiaelaChristianae ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,1 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,24 ; ad Titum epistola.Tit. 2,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; pro fem. ad Titum epistola.Tit. 2,3 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,2 ( ልሂቃናት፡ rom.); ሊቃውንተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ primateslaecclesiaela(archipresbyteri, episcopi et superiores) not able to find explanation in abbreviation listClem. f.
d)de magistrislavel doctoribuslaJudaeorum Christianorumve Matthaei Evangelium.Matth. 8,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,11 ; Marci Evangelium.Marc. 4,38 ; Marci Evangelium.Marc. 12,19 ; ሊቃነ፡ ኦሪት፡ νομοδιδάσκαλοι Lucae evangelium.Luc. 5,17 ; ሊቃውንት፡ διδάσκαλοι ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,11 ; ሊቃናት፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. 11 p.; Hermae pastor.Herm. p. 28 .
e)de principelaseu praepositolain qualibet arte, dignitate vel vitae genere (respondet graecum ἀρχι -) ut ሊቀ፡ ሐመር፡ ναύκληρος Actus apostolorum.Act. 27,11 romanae editionisrom.; ሊቀ፡ ሐራ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 11 ; ሊቀ፡ መላእክት፡ archangeluslaad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 4,16 , ሊቃነ፡ መላእክት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 61 ; ሊቀ፡ ምኔት፡ (sive አበ፡ ምኔት፡ ) abbas monasteriilaPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. ; ሊቀ፡ መዘርት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 et ሊቀ፡ ቀዳሕያን፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,1 ( ἀρχιοινοχόος ), ሊቀ፡ ሠራዊት፡ ἀρχιστρατηγός (sive መልአከ፡ ሠራዊት፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 9 ; ሊቀ፡ መበስላን፡ ἀρχιμάγειρος Danielis prophetia.Dan. 2,14 ; ሊቀ፡ ኀባዝያን፡ ἀρχισιτοποιός Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,1 ; ሊቀ፡ ኅፅዋን፡ ἀρχιευνοῦχος Danielis prophetia.Dan. 1,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,2 ; ሊቀ፡ ካህናት፡ ἀρχιερεύς ad Hebraeos epistola.Hebr. 2,17 ; ሊቀ፡ ኬነት፡ ( ἀρχιτέκτων ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 37,21 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ሞቅሕ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 39,23 ( ἀρχιδεσμοφύλαξ ); ሊቃነ፡ ገባር፡ ( ἐπιστάται τῶν ἔργων ) Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,11 ; ሊቀ፡ ገዛእት፡ ἀρχιτρίκλινος Evangelium Joannis.Joh. 2,8 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 2,9 romanae editionisrom.; ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ patriarchala(ecclesiae); ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ archidiaconusla.
3)In regno Abyssiniae socii supremi rei publicae consilii et primores regni hoc nomine vocabantur ( videasvid.Isenb. lexiconlex.amh. sub ሊቅ፡ et sub አለቃ፡ ); in ecclesia ሊቅ፡ (amh. አለቃ፡ ) in specie inspectorem ecclesiasticorumla, oeconomum ecclesiaelasignificat (Lud. lexiconlex.; not able to find explanation in abbreviation listRüppell II. 32 ; not able to find explanation in abbreviation listRüppell II. 52. ; not able to find explanation in abbreviation listHarris II. 167. 263). Voc. Ae.: ቃውም፡ ሊቅ፡ ብ፡ አለቃ፡
liq , pluralisPl. liqān ; fem. liqǝt , pluralisPl. liqāt ; pluralisPl.pluralisPl. liqānāt , lǝhiqānāt , liqāwǝnt , liqān
Compounds
(Dillmann 2) ሊቀ፡ liq Substantivumsubst. st.c., pluralisPl. ሊቃነ፡ liqāna head ofen, chief ofen
a) ሊቀ፡ መራኅት፡ liqa marāḫt (title) probably refers to the ‘leading church cantoren ሊቀ፡ መራኅት፡ ዘሚካኤል፡le liqa marāḫt, Zamikāʾēlfr 32 l. 2–3 (ed.), 37 l. 9 (tr.), videasvid. መራኅት፡
Cross-references: videasvid. also ቀኝ፡ ጌታ፡ and ግራ፡ ጌታ፡ under ጌታ፡
b) ሊቀ፡ ማኅበር፡ liqa maḫbar (title) community chiefen ወእንዘ፡ ይነብሩ፡ ህየ፡ ለአኩ፡ ኀበ፡ ሊቀ፡ ማኅበር፡ አኃው፡ እለ፡ አግዓዞሙ፡ ንጉሥ፡ ውስተ፡ ምስኳዐ፡ ምሕያከ፡ መላእክትWhile they were living there, the brothers whom the king had exiled to mǝskwaʿa mǝḥyakä mälaʾǝkt sent a message to the head of the Communityen78 (ed.), 56 (tr.); ወሊቀ፡ ማኅበር፡ ሆሴዕ፡le chef de la communauté, Hosēʿ;fr 28 l. 27 (ed.), 33 l. 5 (tr.), videasvid. ማኅበር፡
c) ሊቀ፡ ምኔት፡ liqa mǝnet (title) ሊቀ፡ ምኔት፡ ደብረ፡ ሊባኖስ፡ እሞን፡ ለምኔታተ፡ ኢትዮጵያ፡the chief of the monastery of Däbrä Libanos — mother of the monastries of Ethiopiaen 59 § 109 (ed.), 34 § 109 (tr.), videasvid. ምኔት፡
Leslau
ሊቀ፡ ምኔት፡ liqa mǝnet abbot of a monasteryen 351b
d) ሊቀ፡ ማእምራን፡ liqa māʾmǝrān (title) head of the learneden ወሊቀ፡ ማእምራን፡ መክፈልተ፡ ጊዮርጊስ፡le chef des docteurs , Makfalta Giyorgisfr 37 l. 9 (ed.), 43 l. 33–34 (tr.); ወአርአዮ፡ ዘውስተ፡ ሕሊናሁ፡ ለ፩፡ ሊቅ፡ ሊቀ፡ ማእምራነ፡ ተዓይኒሁ፡ ዘያፈቅሮ፡ እምኵሎሙ፡ ሊቃውንቲሁ፡He revealed his internal thought to a learned man, chief of learned men of his courten 30–31 § 99 (ed.), 54 § 99 (tr.) (‘ ሊቀ፡ ማእምራን፡ in some cases they are said to be ካህናተ፡ ደብተራ፡ kahǝnatä däbtära are the priests of the royal church who followed the king in all his movements both in peacetime and in war. They enjoyed privilege in front of the king and acquired many kinds of court provisions. Cf. 249; 302; I, VI (tr.); Getatchew Haile 2005, 27.’), videasvid. ማእምር፡
e) ሊቀ፡ ማእስራ፡ liqa māʾsǝrā (title) meaning unknown ወሞተ፡ ማዕቀበ፡ እግዚእ፤ ወሊቀ፡ ማእስራ፡ ተክለ፡ ሥሉስ፡Es fielen Māʿqaba-Egziʾ, der Liqa-Māʾsa{sic}rā Takla-Śǝllusde 15 l. 8–9 (ed.), 14 l. 22–23 (tr.), videasvid. ማእስራ፡
f) ሊቀ፡ መኳስ፡ liqa makʷās , ሊቀ፡ መንኳስ፡ liqa mankʷās (title) ‘officer responsible for testing horses and mules reserved for the personal service to the king’ 102 ወቀይሰ፡ ገበዝ፡ ወሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይቀውሙ፡ ጸዊሮሙ፡ ታቦተ፡ ሕግ፤ ወአውፋሪ፡ ምስለ፡ ፈረስ፡ ወሊቀ፡ ምኳስ፡ ምስለ፡ በቅል።und der Propst und Archidiakon stehen dabei, die Gesetzeslade tragend, und der Aufârî mit dem Pferd, und der Lîqa Makuâs mit dem Mauleselde 18b l. 2–5 (ed.), 74 l. 18, 75 l. 1–2 (tr.); ወአመ፡ ፳ወ፯፡ ለሚያዝያ፡ ሞቱ፡ ፪ሆሙ፡ ኅቡረ፡ ደጅ፡ አዛዥ፡ ሐዋርያ፡ ክሶስ፡ መደባይ፡ ወሊቀ፡ መኳስ፡ ገብርኤል።Le 27 de miyâzyâ moururent ensemble l’Azâdj Ḥaouâryâ-Kësos … et le Liqa-Makuâsa Gabrëèlfr 45 l. 25–27 (ed.), 153 l. 22–24 (tr.); ሊቀ፡ መንኳስ፡ ኃይሉ፡le liqa mankuās Ḫāylufr 53 l. 16–17 (ed.), 64 l. 11 (tr.), videasvid. መኳስ፡
g) ሊቀ፡ መጣኒ፡ liqa maṭṭāni , ሊቀ፡ መጻኒ፡ liqa maṣṣāni ሊቀ፡ መጻኔ፡ liqa maṣṣāne (title) supreme judge who exercises appellate jurisdiction 115a; ‘chief stewarden 357b ቀሚሰሂ፡ ፀዓዳ፡ ኢይለብሱ፡ ዘእንበለ፡ ቀላሚ፡ ወኳፍሬ፡ ወሾቍጤ። እመሂ፡ አዛዝያን፡ ወእመሂ፡ ጌቶች፡ እመሂ፡ ሊቀ፡ መጣኒ፡ ምስለ፡ እሊአሁ፡ ዣን፡ ማስ{sic}ሮች፡ ወኢቃቄታች፡ ምስለ፡ እሊአሁ፡ ዣን፡ ሐጸና።Ils ne portaient pas la tunique blanche, mais le Qalâmi, le Kuâfrê et le Shôquetê, et cette tenue était obligatoire aussi bien pour les Azâzĕyân que pour les Gêtôtj, le Liqa Matâni et ses gens, les Jân Mâsrôtj, le Iqâqêtâtj et ses gens et le Jân Haçanâ*fr 33 l. 4–7 (ed.), 33 l. 4–8 (tr.); ወሊቀ፡ መጻኒ፡ ሰርጊስ፡le liqa maṣāni, Sargisfr 31 l. 31 (ed.), 37 l. 5–6 (tr.); ሊቀ፡ መጻኔ፡ ግርማ፡ ዣን፡le liqa maṣānē, Germā Žānfr 34 l. 23 (ed.), 40 l. 21 (tr.); እንዘ፡ ለዓቄታት፡ ብሉሌ፡ ወሊቀ፡ መጣኒ፡ ግርማ፡ ዣን፡pendant que le laʿāqētāt était Belulē, et le liqa maṭāni, Germā Žānfr 38 l. 10–11 (ed.), 45 l. 4–5 (tr.), videasvid. መጣኒ፡
h) ሊቀ፡ አበው፡ liqa ʾabaw lit. ‘head of the fathers’ precise meaning unknown ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡ let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.), videasvid. አብ፡
i) ሊቀ፡ አክሱም፡ liqa ʾAksum lit. head of Aksumen high-ranking priest of equal position to the nǝbura ʾǝd ወሊቀ፡ አክሱም፡ አባ፡ ስምዖን፡le chef d’Aksoum, abbā Semʿonfr 37 l. 14 (ed.), 44 l. 2 (tr.); ወካዕበ፡ በዘመኖሙ፡ ንጉሥ፡ ዘርዓ፡ ያዕቆብ፡ ሠርዑ፡ ወአስተዓረዩ፡ ሊቀ፡ አክሱም፡ ምስለ፡ ንቡረ፡ እድ፡ እንዘ፡ ያስተዋሕድዎሙ፡ በመንበረ፡ ክብር፡ በየማን፡ ወበጸጋም፡Encore, de son temps, le roi Zarʾa Yāʿqob lança une ordonnance pour rendre le chef (liq) d’Aksoum égal au nebura ed, en les déclarant égaux sur un trône d’honneur, l’un à droite at l’autre à gauche.fr 73 l. 4–7 (ed.), 87 l. 26–29 (tr.), videasvid. አክሱም፡ , ንቡረ፡ እድ፡
j) ሊቀ፡ አዕሩግ፡ liqa ʾaʿrug head of the eldersen ወስሞሙሂ፡ ለአዕሩግ፡ ሸለቃ፡ ወልደ፡ ገብርኤል፡ ወልደ፡ አቤቶ፡ ተስፋ፡ እስመ፡ ሊቀ፡ እዕሩግ፡ ውእቱ፤les noms des vieillards sont: le šalaqā Walda Gabreʾēl, fils de l’abēto Tasfā (car il était le chef des vieillards);fr 86 l. 17–19 (ed.), 103 l. 12–13 (tr.), videasvid. አረጋዊ፡
k) ሊቀ፡ ካህናት፡ liqa kāhǝnāt (title) high-ranking priest in charge of supervising monks and secular clergy ; ወሊቀ፡ ካህናት፡au chef des prêtresfr 40 l. 7 (ed.), 47 l. 18 (tr.); ወከመ፡ ኢይጥልሙ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ሀለዉ፡ ተወጊዞሙ፡ በቃለ፡ ቀሲስ፡ ሊቀ፡ ካህናት፡ አባ፡ አቡቂር።Pour empêcher qu’on altère cette chose, on a eu défense, sous peine d’excommunication par la voix du prêtre, chef des prêtres, abbā Abuqirfr 44 l. 23–25 (ed.), 53 l. 21–23 (tr.); በመምህርነ፡ አባ፡ ገብረ፡ ማርያም፡ ሊቀ፡ ካህናት፡ ወገበዝሂ፡ ዘአክሱም፡ ቄስ፡ ገበዝ፡ ዘአማኑኤል፡[Ceci] du temps de notre maître abbā Gabra Māryām, chef des prêtres, et du qēsa gabaz d’Aksoum ZaʾAmānuʾēl,fr 56 l. 1–2 (ed.), 67 l. 11–13 (tr.); በእንተዝ፡ አክበርዋ፡ ወአልዓልዋ፡በበ፡ ዘመኖሙ። ወለሊቀ፡ ካህናቲሃኒ፡ አክበርዎ፡ እምኵሎሙ፡ ዓበይተ፡ ቤተ፡ መንግሥት። ወመሳፍንት፡ ወመኳንንት።Pour cette raison, [les anciens rois,] de leur temps, l’honorèrent et l’exaltèrent; ils donnèrent au chef de ses prêtres une dignité supérieure à [celle de] tous les autres grands de la Cour, des princes et des gouverneurs;fr 72 l. 28–29, 73 l. 1 (ed.), 87 l. 17–20 (tr.), videasvid. ካህን፡
Leslau
ሊቀ፡ ካህናት liqa kāhǝnāt archpriesten, high priesten 317a
l) ሊቀ፡ ደብር፡ liqa dabr (title) head of a monasteryen ከመ፡ ኢይቅረብዎ፡ ሥዩማን፡ ወእመሂ፡ ሥዩመ፡ ትግሬ፡ ወእመሂ፡ አፈ፡ መኰንን፡ እንበለ፡ ማኅበር፡ ወእንበለ፡ ደቂቅየ፡ ወሊቀ፡ ደብር፡ አለቃ፡ ወልደ፡ አቢብ።[J’ai ordonné que] personne d’entre les chefs, ni le chef du Tegrē, ni e procureur du gouverneur, n’entre dans [ces pays-là,] à l’exception de la communauté, de mes enfants et du chef du couvent, l’alaqā Walda Abibfr 60 l. 11–13 (ed.), 72 l. 7–10 (tr.), videasvid. ደብር፡
m) ሊቀ፡ ደብተራ፡ liqa dabtarā (title) head of the dabtarāsen ወሊቀ፡ ደብተራ፡ ተክለ፡ ቂርቆስ፡le liqa dabtarā, Takla Qirqosfr 30 l. 14–15 (ed.), 35 l. 5 (tr.); ወሊቀ፡ ደብተራ፡ ዘአክሱም፡ ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡pendant que liqa dabtarā d’Aksoum était le nebura ed Arāmfr 51 l. 15–16 (ed.), 61 l. 27–28 (tr.), videasvid. ደብተራ፡
n) ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ liqa diaqonāt (title) head of the deaconsen ለቀሰ፡ ገበዝ፡ ወለራቅማሰራ፡ ለአፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ወለመጋቢ፡ ለሊቀ፡ አበው፡ ወለሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ይኩን ጥብጣቤሆሙ፡ በበ ፲ ወ ፪፡ let the whipping of the qäsä gäbäz, raqmasära, afä nǝburä ǝd, the mäggabi, the liqä abäw and the liqä diyaqonat be 12 eachen 84 (ed.), 58 (tr.); ወሊቀ፡ ዲያቆናት፡ በስእለት፡le chef des diacres, Baseʾelatfr 37 l. 15–16 (ed.), 44 l. 4 (tr.), videasvid. ዲያቆን፡
o) ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ liqa p̣āp̣āsāt (title) patriarchen, metropolitanen ዘተሰመይኩ፡ በጸጋሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገር፡ ክብርት፡ እለ፡ እስክንድርያ፡ ወሀገረ፡ ምስር፡ ወትዕይንቱ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኢየሩሳሌም፡ ወአህጉረ፡ ኢትዮጵያ።[de celui] qui a été nommé, par la grâce du Seigneur, patriarche de la sainte ville d’Alexandrie, du pays d’Égypte, de Jérusalem, demeure du Seigneur, et des pays d’Ethiopiefr 83 l. 9–12 (ed.), 99 l. 29–31 (tr.), videasvid. ጳጳስ፡
Leslau
ሊቀ፡ ጳጳሳት liqa p̣āp̣p̣āsāt patriarchen, archbishopen 317a
Cross-references: for ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ or ሊቀ፡ ጳጳስ፡ videasvid. also ጳጳስ፡ (Dillmann)
Grébaut
ሊቅ፡ liq «caputla, princepsla, doctorla» pluralisPl. ሊቃን፡ liqān , ሊቃውንት፡ liqāwǝnt Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
ሊቅ፡ liq premier élément de noimbreux mots composés, tels les suivants :
ሊቀ፡ ሐራ፡ liqa ḥarā chef d’arméefr ፊቃሮስ፡ ወልደ፡ ንያ፡ መልአከ፡ ሰርዌ፡ ዝውእቱ፡ ሊቀ፡ ሐራ። 45, videasvid. ሐራ፡
ሊቀ፡ ሐራ፡ ለአፍራስ፡ liqa ḥarā laʾafrās chef de la cavaleriefr ደለክም፡ ወልደ፡ ማትሬም፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ለአፍራስ። 45, videasvid. ሐራ፡ , ፈረስ፡
ሊቀ፡ ሐራ፡ ለአጋር፡ liqa ḥarā laʾagār chef de l’infanteriefr አደርዮስ፡ ወልደ፡ ኔድሮስ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ለአጋር። 45, videasvid. ሐራ፡ , አጋር፡
ሊቀ፡ መማክርት፡ liqa mamākǝrt chef des conseillersfr ፈነወ፡ ላእካነ፡ በጕጕዓ፡ ከመ፡ ያምጽእዎ፡ ለመላከ፡ ኃይሉ፡ ዝውእቱ፡ ሊቀ፡ መማክርቲሁ። 80, videasvid. መምክር፡
ሊቀ፡ ሰራዊት፡ liqa sarāwit généralissimefr እምዝ፡ ኮነ፡ ድልቅልቅ፡ ወሠምሩ፡ ላዕለ፡ አራዎስ፡ ወረሰይዎ፡ ንጉሠ፡ ወውእቱ፡ ኮነ፡ ሊቀ፡ ሠራዊት። 185.
ሊቀ፡ ቀዳማዊ፡ liqa qadāmāwi préfet augustalfr (Égypte) ቴዎድሮስ፡ ሊቀ፡ ቀዳማዊ፡ ዘሀገረ፡ ምስር። 131.
ሊቀ፡ ነቢያት፡ liqa nabiyāt chef des prophètesfr ሙሴ፡ ሊቀ፡ ነቢያት። 76; እምቤተ፡ አሮን፡ ዘተቀብአ፡ ለተክህኖ፡ በእደ፡ ሙሴ፡ ሊቀ፡ ነቢያት። 76; ዘርእየኪ፡ ሙሴ፡ ሊቀ፡ ነቢያት። 76.
ሊቀ፡ ነፍስ፡ liqa nafs directeur spirituelfr ሊቀ፡ ነፍስኒ፡ አግዓዚ፡ ዘይሜህር፡ ትምህርተ፡ ሐዋርያት፡ ቅዱሳን፡ ወነቢያት፡ ክቡራን። Ms. BNFet110, fol. 20ra.
ሊቀ፡ ካህናት፡ liqa kāhǝnāt archiprêtrefr አዛርያስ፡ ወልደ፡ ሳዶቅ፡ ካህን፡ ዝውእቱ፡ ሊቀ፡ ካህናት። 44; እዌድሰኪ፡ ኦወለተ፡ አሮን፡ ሊቀ፡ ካህናት፡ እመንገለ፡ ሐና፡ እምኪ። 166.
ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ liqa diyāqonāt archidiacrefr ኤልያስ፡ ወልደ፡ ኦርኒ፡ ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ወአቡሁሰ፡ ለኦርኒ፡ ሊቀ፡ ዲያቆናት። 44; በጽሐ፡ ካዕበ፡ ሊቀ፡ ዲያቆናት፡ ከመ፡ ይቁም፡ ውስተ፡ መካነ፡ ጽዕለት፡ ወኃጢአ፡ ክብር። Ms. BNFet110, fol. 39rc–va.
ሊቀ፡ ገባር፡ liqa gabār surveillant des corvéesfr ካርሚ፡ ወልደ፡ ሐፃንያስ፡ ሊቀ፡ ገባር፡ ዘቤተ፡ ንጉሥ። 44.
ሊቀ፡ ገነውት፡ liqa gannawt chef des prêtres païensfr ወእንዘ፡ ሀለዉ፡ ውስቴታ፡ ለዕበዶሙ፡ ይቤ፡ ቄሳርስ፡ ሊቀ፡ ገነውቱ፡ ለአንቲሂጳጦስ፡ ስሑታን፡ ወርኁቃን፡ እምነ፡ አማልክቲነ፡ ይሙቱ። 167.
ሊቀ፡ መጽብእት፡ liqa maṣbǝʾt général en cheffr ኢሚ፡ ወልደ፡ መታትያስ፡ ሊቀ፡ መጽብእት። 45.
ሊቀ፡ ፈያት፡ liqa fayāt chef de brigandsfr ሶበ፡ ሰገደ፡ ርእየ፡ ሊቀ፡ ፈያት፡ ከመ፡ አሐቲ፡ እግዝእት፡ ወረደት፡ እምሰማይ፡ በዐቢይ፡ ክብር። 162, note 3.
ሊቅት፡ liqǝt «magistrala, abbatissala» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
18–20
ሊቀ፡ ሕፅዋን፡ liqa ḥǝḍǝwān chef des eunuquesfr Texte et référence: አድርያኖስኒ፡ ኮነ፡ ሊቀ፡ ሕፅዋን። Adrien devint le chef des eunuquesfr 252, videasvid. ኅጽው፡
ሊቀ፡ ደብተራ፡ liqa dabtarā le premier (le doyen) des chanoinesfr. Se recontre fréquemment dans lex textes ecclésiastiques.
446
Leslau
ሊቅ liq (pluralisPl. ሊቃን፡ liqān , ሊቃናት፡ liqānāt , ሊቃውንት፡ liqāwǝnt ) chiefen, senioren, old manen, ageden, elderen, masteren, magistrateen, learned manen, presbyteren
ሊቀ፡ ካህናት liqa kāhǝnāt archpriesten, high priesten
ሊቀ፡ ጳጳሳት liqa p̣āp̣p̣āsāt patriarchen, archbishopen
ሊቀ፡ መላእክት፡ liqa malāʾǝkt archangelen
ሊቀ፡ ነፍስ፡ liqa nafs ( 19) spiritual leaderen
ሊቀ፡ ሐመር፡ liqa ḥamar captain of a shipen
ሊቀ፡ ሐራ፡ liqa ḥarā chief of the armyen, videasvid. ሐራ፡
ሰብዓ፡ ሊቃናት sabʿā liqānāt Septuaginten lit. ‘seventy learned men’ 317a
Substantivumsubst., species radicum tuberosarumla, quae comedi possunt ( videasvid.Isenb. lexiconlex.amh. p. 143 sub ኵእንቲ፡ ): በጽሐ፡ ውስተ፡ ደብር፡ ዘአልቦ፡ ዘይነብር፡ ውስቴታ፡ ዘእንበለ፡ ኵዕንት፡ ወቆቅሕ፡ ወማይ፡ ብዙኅ፡ ወሶቤሃ፡ ኀለየ፡ ወይቤ፡ ሶበ፡ እወፍር፡ ኀበ፡ ኵዕንት፡ ይጸርዕ፡ ግብርየ፡ ወአልብየ፡ ረድእ፡ ዘያአቱ፡ ሊተ፡ (quare avibus ቆቅሕ፡ vivere praeoptat, quamquam monachus) Sx. Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasTachs. 13.
Substantivumsubst., plerumque m. , pluralisPl. ዕድሜያት፡ , tempus constitutumlavel condictumla, praefinitumla, Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,5 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,71 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,1 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,5 ; ሄሮድያኖስ፡ ያአምር፡ ዕድሜሁ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,1 ; በዕድሜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,16 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 5,6 ; Lucae evangelium.Luc. 1,20 ; እስከ፡ ዕድሜሆሙ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,12 ; በመዋዕለ፡ ዕድሜሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,8 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 10,1 ; በዕድሜ፡ መዋዕሊሁ፡ εἰς χρόνον τακτόν liber Jobi.Job 12,5 ; አኮ፡ ለዕድሜ፡ መዋዕል፡ Org.; በበ፡ ዕድሜሁ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 5,24 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,22 ; በጽሐ፡ ዕድሜሁ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,22 ; Jeremiae prophetia.Jer. 27,26 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 101,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,22 ; ወሀብክዎ፡ ዕድሜ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 12,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,5 ; liber Jobi.Job 14,5 ; ለጽልመት፡ አዘዘ፡ ዕድሜሁ፡ liber Jobi.Job 28,3 ; አዝዝ፡ ዕድሜከ፡ στῆσον τὸν ὁρισμόν Danielis prophetia.Dan. 6,8 ; ዐቀሙ፡ ዕድሜ፡ መዋዕል፡ Actus apostolorum.Act. 28,23 romanae editionisrom.; ኢኀልቀ፡ ዕድሜሁ፡ ለራእይ፡ Danielis prophetia.Dan. 8,19 ; ያነውኅ፡ ለከ፡ ዕድሜከ፡ et ያስተኀልፍ፡ ዕድሜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,5 ; ወርኅ፡ ዕድሜሁ፡ ውእቱ፡ ለኵሉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,6 ; ዕድሜ፡ ሐዘን፡ (tempus luctus constitutum) F.N. 24,2.
b) ዕድሜያት፡ dies festila( מוֹעֲדִים ) Hezekielis prophetia.Hez. 46,11 versio novavers. nov.
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ጊዜያት፡ [adjecta vocali êlaformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiitla, sive a גזז גזה al. secarela, dividerela, definirelapetieris]
1)tempusla
a)definitumla, statutumla, certumla, καιρός Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,1 -9; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,24 ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,19 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,18 ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ Marci Evangelium.Marc. 13,33 ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,14 ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ Canticum Canticorum.Cant. 2,12 ; liber Jobi.Job 38,32 ; በበ፡ ጊዜ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,14 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; cumc.pronomenpron.suff. sive personapers.sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,47 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 1,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 8,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,45 ; Marci Evangelium.Marc. 1,15 ; Lucae evangelium.Luc. 4,13 ; Lucae evangelium.Luc. 12,42 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,11 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 4,5 .
α)diei i.e. horala, horaela, ( vigiliala): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ Danielis prophetia.Dan. 9,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 9,5 ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,14 ; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,13 ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ Danielis prophetia.Dan. 4,30 ; Deuteronomium.Deut. 18,6 ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 49 ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; not able to find explanation in abbreviation listDan. apocr. 1,7 ; ዘጊዜ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,16 ; 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,6 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,18 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 10,4 ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horariumlaCod. Mus. Brit. XXXIV.
b)justumla, idoneumla, opportunumla: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Haggaei prophetia.Hagg. 1,2 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,4 (seq. ከመ፡ cumc.SubjunctivusSubj.); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,17 ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,24 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 20,6 ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 35,11 ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 13,5 .
c)tempuslain genere vel temporis parslaquaedam: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 90,5 ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,11 ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,20 ; ጊዜ፡ እኩይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,12 ; ጊዜያት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,18 ; Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 . በጊዜ፡ ሰዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 62 ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 17,26 . Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quola, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν Judith liber apocryphus.Judith 12,16 ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 14,21 ; Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,3 ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 8,7 ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,27 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 30,17 ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,17 ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ Evangelium Joannis.Joh. 4,52 romanae editionisrom.( videasvid.etiam not able to find explanation in abbreviation listNr. 2, f).
2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:
c) ጊዜ፡ in Acc.et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ Lucae evangelium.Luc. 23,44 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,52 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,53 .
e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesensla, in tempuslavel ad tempusla, temporariusla: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,11 ; πρὸς καιρόν ( oppositum, -o, -nituropp. እምድኅሬሁ፡ ) Proverbiorum liber biblicus.Prov. 5,3 ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος Matthaei Evangelium.Matth. 13,21 ; Marci Evangelium.Marc. 4,17 .
f)Relative usurpatur ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listNr. 1 ):
α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo temporela, quumla, quandocumquela, simulacla: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ liber Jobi.Job 14,15 ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε liber Jobi.Job 26,14 ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,5 ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,11 ; ὅταν Marci Evangelium.Marc. 14,7 ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 5 Enc. ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 112 ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,22 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,4 Platt.
β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo temporela, quumla: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,3 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 123,2 .
g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam temporela, aliquandola, Lud.
h) ጊዜ፡ ጊዜ፡ tum – tumla, modo – modola, aliâs – aliâsla, Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 32 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 59 ; quater repetitum Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 72 ; etiam ጊዜያተ፡ ጊዜያተ፡ id., Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 178.
3)tempus i.e. vicisla, vicesla: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) Danielis prophetia.Dan. 6,10 ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in rela, hac in vicelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 9,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,28 ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio temporela, iterumlaActus apostolorum.Act. 17,32 Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quaterlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 16,4 varia lectiovar.; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ terlaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,4 ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 156 ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquieslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ፵ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumerolaF.M. 24,1; Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 26 ; በ፩ ጊዜ፡ una vicela, semellaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 17 ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?laPhilexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 238 ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquandolaJosippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 326 (ex Arabismo).
gize
Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Saintefr, videasvid. ሕማም፡ (Grébaut)
45
et ቆዕ፡ Substantivumsubst.
1)flos vitisla, et similium fruticum bacciferorum: κύπρος ቆዕ፡ Canticum Canticorum.Cant. 4,13 ; ለእመ፡ ጸገየ፡ ቆዕ፡ ἤνθησεν ὁ κυπρισμός ( סְמָדַר ) Canticum Canticorum.Cant. 7,13 ; Canticum Canticorum.Cant. 6,11 ( Canticum Canticorum.Cant. 2,13 κυπρίζειν ጸገየ፡ versum est); ጼና፡ አንፍኪ፡ ከመ፡ ቆዕ፡ ጽጌ፡ ወይን፡ Org.; ይትሜዐዝ፡ ቆዐ፡ ጽጌ፡ ወይን፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 7 ; Deg.; በጽሐ፡ ጊዜ፡ ቀውዕ፡ M.M. f. 288; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 1 ; በመስቀል፡ ዘቀውዕ፡ festa crucis vernolaad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 1,17 tit.
2)flava illa materia, pedibus apium in alvearia involantium adhaerens, Lud. ex auctore, auctoritateauct.Gregorii.
3)uva prima et tenera, omphaxla, quivis fructus immaturusla(i. fere q. كَحْبٌ ), ὄμφαξ liber Jobi.Job 15,33 ; Jesaiae prophetia.Jes. 18,5 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,26 ; አበው፡ በልዑ፡ ቆዐ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,29 ; Hezekielis prophetia.Hez. 18,2 ; ከመ፡ ቆዐ፡ ቀምሕ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 51,15 ; ፍሬሆሙ፡ ቆዕ፡ ከንቱ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 4,5 .
4)Transfertur ad homines qui immaturilai.e. praematura mortelaabripiuntur; ἄωρος , እስመ፡ አብ፡ ይጼዐር፡ ወይላሑ፡ ለ፩ ሎቱ፡ እንዘ፡ ቆዑ፡ ተመሥጠ፡ ሕፃኑ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,15 ; ዐማፅያን፡ ይትሀጐሉ፡ ቆዖሙ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,2 . Voc. Ae.la: ቋዕ፡ (sic) ብ፡ ጨርቋ።
Substantivumsubst.( m. ), pluralisPl. አዝርእት፡
3)quae ex semine oriuntur, satumla, segesla, olusla, viridela, herbalasativala: ዘርአ፡ ምድር፡ σπέρματα Danielis prophetia.Dan. 1,16 ; γεννήματα Canticum Canticorum.Cant. 6,11 ; ሐመልማለ፡ ዘርእ፡ χλοὴ σπόρου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 80,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 8,15 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 27,30 ; አዝርእት፡ σπέρματα Matthaei Evangelium.Matth. 13,32 ; ፍሬያተ፡ አዝርእት፡ καρποί Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,22 ; ርኢ፡ ከመ፡ ሠርፀ፡ አዝርእቲሃ፡ ( ለገራውህ፡ ) Rel. Bar.
4)
I,1[rarius ዘርዐ፡ ; זרע ܙܪܥ زرع ذرٲ ; vid ዘረወ፡ et ዘርዘረ፡ ] SubjunctivusSubj. ይዝራእ፡
1)semen spargerela, seminarela, sererela, consererela, absoluteabs.: Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,4 ; ዘሪእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,24 ; n. 1045Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,11 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 125,6 ; Judicum liber.Jud. 6,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,3 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,4 ; ዘይዘርእ፡ satorlaMatthaei Evangelium.Matth. 13,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,36 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,37 ; cumc.Acc.seminis: Jesaiae prophetia.Jes. 28,25 ; ዘርአ፡ ኢትዝርኡ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 42,7 ; Haggaei prophetia.Hagg. 1,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,24 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,25 ; cumc. ዲበ፡ vel ውስተ፡ terrae: በጽሐ፡ ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; ኢትዝርኡ፡ ለክሙ፡ ውስተ፡ ሦክ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 26,12 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,31 ; cumc.Acc.agri: Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,33 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 106,37 ; Hezekielis prophetia.Hez. 36,9 ;
a)translatetransl.: እዘርኦሙ፡ ለእስራኤል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 38,27 ; ዘርኡ፡ ነፋሰ፡ ወአረሩ፡ ዐውሎ፡ Hosea.Hos. 8,7 ; ዘይዘርእ፡ ሕብለ፡ የአርር፡ እከየ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 22,8 ; liber Jobi.Job 4,8 ; Marci Evangelium.Marc. 4,14 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 6,8 .
b)semen immitterelafeminis, seminarela, fecundarela: ከመ፡ ኢትዝራእ፡ ዘርአከ፡ ላዕሌሃ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,20 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,5 .
2)spargerela, dispergerela, disseminarela: ዘርአ፡ ውስቴታ፡ ጼወ፡ Judicum liber.Jud. 9,45 ; διασπείρειν Deuteronomium.Deut. 32,8 .
I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris inusitatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] SubjunctivusSubj. ይብጻሕ፡
2)
a)de tempore: venissela, venirela, appeterela, adessela: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι Joelis prophetia.Joel 2,1 ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 18,1 ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,14 versio novavers. nov.; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,32 ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,29 ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,2 ; Hezekielis prophetia.Hez. 7,6 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,13 .
c)nonnumquam: provectum essela: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 23,1 ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,9 .
3)pervaderela: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ Josuae liber.Jos. 6,27 ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,4 .
4)attingerela, pertingerela, pertinerela, cumc. እስከ፡ Deuteronomium.Deut. 1,28 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 18,4 ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,7 versio alteravers. alt.; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,13 apocr.; Judith liber apocryphus.Judith 7,3 ; cumc. ውስተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,2 ; cumc.Acc.: ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 31,3 ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 4,17 ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,1 .
a)prope accederela, prope abessela: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 38,1 ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,27 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; Jesaiae prophetia.Jes. 53,8 .
b)attingerelai.e. assequila, cumc.Acc., ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ Danielis prophetia.Dan. 6,24 ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,22 ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 15,7 ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.; Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
5)supervenirelaalicui, invaderela, attingerelaaliquem, obvenirela, evenirela, acciderelaalicui, cumc.Acc.personapers.: መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με liber Jobi.Job 30,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,13 ; ἐπέπεσεν αὐτούς Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,15 ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 47,25 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,4 ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 3,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,15 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 8,70 ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 108,7 ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ not able to find explanation in abbreviation listLit. Cyr. ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 27 Enc. ; cumc. ላዕለ፡ pers. Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,14 .
6)obtingerela, contingerela, de sorte et de rebus sorte divisis, cumc. ላዕለ፡ pers. Regum liber biblicum I.1 Reg. 10,21 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,41 ; cumc.Acc.Josuae liber.Jos. 18,11 ; Josuae liber.Jos. 19,1 ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,12 ; cumc. ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 8 ; venditione Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 25,27 .
7)in arithmetica: evenirelai.e. efficila, colligila(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 74,10 sequensseq.; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ Abushakeri opus chronographicum; numerus significat capita.Abush. 30. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡
Substantivumsubst., pluralisPl. አምጣን፡ , cui et ipsi crebro singularis notio inest ( gramm.§ 131,2); pluralisPl.pluralisPl. አምጣናት፡
1)extensiola, dimensiola, modusla, mensurala: መኑ፡ ሠርዐ፡ አምጣኒሃ፡ liber Jobi.Job 38,5 ; መጠን፡ ዳግም፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 13,20 sequensseq.; በከመ፡ አምጣኒሁ፡ κατὰ τὰ μέτρα ταῦτα Hezekielis prophetia.Hez. 40,24 ; እሉ፡ አምጣነ፡ ምሥዋዕ፡ በእመታት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 43,13 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 6,23 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,48 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 26,8 ; Jeremiae prophetia.Jer. 22,14 ; አምጣኒሃ፡ ἡ διαμέτρησις αὐτῆς Jeremiae prophetia.Jer. 38,39 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 21,16 ; ዘአልቦቱ፡ መጠነ፡ immensuslaLiturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 171,1 ; mensura qua metiuntur: ሰሐበ፡ አምጣነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 2,8 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 61,3 -5; Jesaiae prophetia.Jes. 44,13 ; ambitusla, circumferentiala: አምጣን፡ ዘየዐውዶ፡ n. 222Jeremiae prophetia.Jer. 52,21 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,3 ; አምጣነ፡ ዐውዳ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 7,10 ; nec non አምጣን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 72,37 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 78,3 ; etiam de scriptis et dictis, ut: verbala ኅዳጥ፡ በመጠን፡ ወፍድፉድ፡ በኀይል፡ pauca quidem numero sed superabundantia vilaChrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 17.
2)quantitasla, ut: ይእቲ፡ ሠናያት፡ እንተ፡ ከመዝ፡ መጠና፡ bona quorum talis est qunatitaslai.e. tanta Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 9 ; ἀριθμός Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,18 ; videasvid.infra usum hujus vocis ad denotanda pronomina et adverbia quantitatis.
3)ratiola, proportiola, modus justusla, rhythmusla, videasvid.infra usum praepositionum et conjunctionum መጠነ፡ et አምጣነ፡ et በአምጣነ፡ : praeterea: ፈድፋደ፡ እምአምጣነ፡ ኀይልነ፡ ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 1,8 ; በጽሑ፡ ለመጠነ፡ አካል፡ ad justam aetatem perveneruntla(suae tutelae facti) F.N. 24,3; pervenitla ለአምጣነ፡ ብእሲ፡ ad justam staturam virilaOrg.; etiam de rhythmo orationis usurpatur, ut: ለሐሰቶሙ፡ በአምጣን፡ ወበመስፈርት፡ ያስተጠአጥኡ፡ ወያሞግሱ፡ በኀቤሆሙ፡ τὸ ψεῦδος ῥυθμοῖς καὶ μέτροις εἰς τὸ ἐπίχαρί τε καὶ ἐπιμελὲς ἐκτετορευμένον Cyr. cumc.not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 65.
4)dignitaslai.e.
a)auctoritasla, honoris gradusla: እለ፡ የዐብይዎሙ፡ በመጠን፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 11 ; ልዕልና፡ መጠኑ፡ celsitudo dignitas ejuslaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 11 ; አልዐልኩ፡ መጠንየ፡ et የዐቢ፡ መጠንየ፡ በኀቤሁ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 338.
b)meritumla, ut: አልዐልከኒ፡ ዘኢመጠንየ፡ exaltasti me supra meritum meumlaLit. Joh.; ዘኢመጠንየ፡ ወኢድልወትየ፡ Lit. Jac.; አኮ፡ መጠንነ፡ ንክሥት፡ Oratio AzariaeOr. Az. 9 ( videasvid.supra መጥነ፡ ).
5)modus rei vel personae est id quod ejus pretio vel dignitati convenitla, ei sufficitla, sat estla: ኵሉ፡ ክብር፡ ኢኮነ፡ መጠና፡ οὐκ ἄξιον αὐτῆς ἐστί Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,15 ; ኵሉ፡ ክብር፡ ኢመጠና፡ ላቲ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 8,11 ; ኢመጠንየ፡ ዘረከበኒ፡ በጌጋይየ፡ liber Jobi.Job 33,27 ; ወምንት፡ መጠና፡ ( ለዕለት፡ ) τίς ἔσται ἱκανὸς αὐτῇ; Joelis prophetia.Joel 2,11 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,18 ; hinc: መጠኑ፡ sufficit eila, ut Matthaei Evangelium.Matth. 10,25 ; Lucae evangelium.Luc. 6,40 ; ወኢመጠኑ፡ ይሖሩ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 16,31 ; መጠንከ፡ ἱκανούσθω σοι Paralipomenon liber I.1 Par. 21,15 .
maṭan , pluralisPl. ʾamṭān
Grébaut
መጠን፡ maṭan «proportionfr, qualitéfr» ― ልክ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47v.
116
Leslau
መጠን፡ maṭan (pluralisPl. አምጣን ʾamṭān ) measureen, measurementen, extenten, circumferenceen, amounten, dimensionen, proportionen, valueen, worthen, quantityen, sizeen, durationen, moderationen
መጠን- maṭan- with suffix pronouns it is enough foren, (he) deserving ofen, (he) worthy ofen
መጠነ፡ አካል maṭana ʾakāl manhooden, videasvid. አካል፡
ዘአልቦቱ፡ መጠን zaʾalbottu maṭan boundlessen, endlessen
372b
Cross-references: videasvid. also አምጣን፡
Substantivumsubst.(inserta nasali formatum e ድቀት፡ ) casuslaJeremiae prophetia.Jer. 29,22 varia lectiovar.; deinde res fortuitalavel subitala( Zufall ), et in Acc. ድንቀተ፡ casula, fortela, improvisola, subitola, Novum TestamentumN.T.romanae editionisrom.in Prol. (ubi pro ድንተተ፡ legendum est ድንቀተ፡ ); ድንቀተ፡ ግብተ፡ እንዘ፡ ኢታአምር፡ improviso repente, ea nesciente, not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 177 ; በጽሑ፡ ኀበ፡ ሰራዊተ፡ ዳራ፡ እምቅድመ፡ ጽባሕ፡ ድንቀተ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 275 ; 196; እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ ( ex temporela) ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 122. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ድንቀት፡ ዘ፡ ድንገት፡ dənqat ‘It termine usato è ድንቀት che in questo caso significa appunto “all’improvviso”, come l’amarico e il tigrino ድንገት cf. 356 (2).’ 29 (141) n. 36
Leslau
ድንቀት dənqat chanceen 138a
III,1
1)Pass.
a)dividila: ወተከፍሉ፡ ማያት፡ በይእቲ፡ ዕለት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 6 ; መንጦላዕተ፡ ምኵራብ፡ ተከፍለ፡ ለ፪ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 218 ; ተደምሮ፡ ዘመድ፡ ይትከፈል፡ ኀበ፡ ፪ ክፍል፡ ነፍሳዊ፡ ወሥጋዊ፡ F.M. 5,2; ዝንቱ፡ ጾታ፡ ይትከፈል፡ ለኀበ፡ ብዙኅ፡ ክፍል፡ F.M. 22,2; F.M. 25,1; በጽሑ፡ ውስተ፡ ፈለገ፡ ጤግሮስ፡ ወተከፍለ፡ ሎሙ፡ ማይ፡ ወዐደዉ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 11 ; ልብ፡ ይትከፈል፡ Lit. Chr.; ዘኢይትከፈል፡ individuuslaOrganon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 3.
c)tribuila, donarila: መንፈስ፡ ዘተከፍለ፡ ለሐኮሙ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 15,16 (quamquam hunc locum etiam e nr. d explicare licet).
d)distributione acciperela: ከመ፡ እትከፈል፡ ክበዳ፡ ለስብሓቲክሙ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 4 Enc.