Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

, m. et fem. , ጸጋት፡

1)gratia^la,

a)favor^la, benignitas^la, χάρις , ; ዕሴተ፡ ጸጋከ፡ ትረክብ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.; ጸጋ፡ እግዚአብሔር፡ የሀሉ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; ሀብተ፡ ጸጋ፡

b)suavitas^la, venustas^la: .

2)donum gratiae^la, beneficium^la, donum^la, munus^la, dona^la: δῶρον ; እስመ፡ ሠናይ፡ ጸጋ፡ ይእቲ፡ ምጽዋት፡ ; ጸጋሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ትዜውሮሙ፡ ለጻድቃን፡ δόσις ; ጸጋሆሙ፡ ለአብዳን፡ አልባቲ፡ ሞገስ፡ χάριτες ; ጸጋ፡ ሃይማኖት፡ ኅሪት፡ ; በጸጋ፡ εἰς δόματα 2 ; ; ; ( አንጐርጐረ፡ χάρισμα , χαρίσματα ; ; ; ; ; ; ; al.; ጸጋት፡ ; ; ; .

a) በጸጋ፡ gratis^la, ; በጸጋ፡ ወሀብኩክሙ፡ ሠናያተ፡ ሀብተ፡ ወአንትሙኒ፡ በጸጋ፡ ሀቡ፡

b)Dei munera i.e. bona^la, opes^la: mulier ዘባቲ፡ ብዕል፡ ወጸጋ፡ ስፉሕ፡ ወአግብርት፡ ወአእማት፡ ; ሰብአ፡ ጸጋ፡ locupletes^la, fortunati^la(adjectum est: ኵሎሙ፡ እለ፡ ቦሙ፡ ንዋይ፡ )

, m. et fem. , ጸጋት፡

1)gratia^la,

b)suavitas^la, venustas^la: .

a) በጸጋ፡ gratis^la, ; በጸጋ፡ ወሀብኩክሙ፡ ሠናያተ፡ ሀብተ፡ ወአንትሙኒ፡ በጸጋ፡ ሀቡ፡

ṣaggā part of (personal name) e.g. ጸጋ፡ ክርስቶስ፡

Cross-references: for ልቡሳነ፡ ጸጋ፡ ልቡስ፡ (Grébaut)

ṣaggā part of (personal name) e.g. ጸጋ፡ ክርስቶስ፡

Cross-references: for ልቡሳነ፡ ጸጋ፡ ልቡስ፡ (Grébaut)

ጸጋ

, m. et fem. , ጸጋት፡

1)gratia^la,

b)suavitas^la, venustas^la: .

a) በጸጋ፡ gratis^la, ; በጸጋ፡ ወሀብኩክሙ፡ ሠናያተ፡ ሀብተ፡ ወአንትሙኒ፡ በጸጋ፡ ሀቡ፡

ṣaggā part of (personal name) e.g. ጸጋ፡ ክርስቶስ፡

Cross-references: for ልቡሳነ፡ ጸጋ፡ ልቡስ፡ (Grébaut)

ነጸፍጻፍ

stillicidium^la, guttae^la, stillae^la: ከመ፡ ነጸፍጻፈ፡ ደም፡ ; ጻዕደወት፡ ምድር፡ እምነጸፍጻፈ፡ ሐሊበ፡ አጥባተ፡ እሞሙ፡ M.M. f. 44; ; ኣምሕለኪ፡ ማርያም፡ በነጸፍጻፈ፡ (v. በጸፍጻፈ፡ ) ደም፡ ዘጐልጐታ፡

በደረ

I,1[i.q. بَدَرَ ; significatus radicis primus secare^laet acutum esse^lavidetur, መተረ፡ بَتَرَ et بَادِرَةٌ acies^lagladii; nec non بَذَّ ] ይብድር፡

1)acutum, acrem, vehementem i.e. velocem^la, celerem esse^la, properare^la: ይበድሩ፡ እምተኵላተ፡ ዐረብ፡ ὀξύτεροι ; ይበድሩ፡ እምነ፡ አንስርት፡ አፍራሲሆሙ፡ κουφότεροι ; ከመ፡ ይብድር፡ እምረዋጺ፡ Lud. e Mss. Colb.

2)praecurrere^la, praevenire^la, antevertere^la, praevertere^la, antecessisse^la: ዘበደረ፡ ወዘሮጸ፡ Platt; ; ; : ብድሮሙ፡ ተንሥእ፡ ante eos surge^la ; ; ይበድረኒ፡ ኀበ፡ ገነት፡ ; ሕቀ፡ ክመ፡ በደሩክሙ፡ ; በደሮ፡ በጺሐ፡ ግያዝ፡ ; በደሮ፡ ለጴጥሮስ፡ በጺሐ፡ (Platt በጺሖ፡ ) ኀበ፡ መቃብር፡ ; ;

3)praevertere^lai.e. potiorem esse^la, praecellere^la: ትበድር፡ (v. ትትበደር፡ ) ይእቲ፡ ወትመውእ፡ ለከ፡ ጸላኢከ፡ ; .

በጽሐ

I,1[Aethiopibus tritissimum, caeteris itatum; non variatione radicis መጽአ፡ , מָצָא ortum videtur; an ad פָּגַשׁ נָגַשׁ ( הִשִּׂיג ?) referendum?] ይብጻሕ፡

1)pervenire^la, advenire^la, pervenisse^la, : ዘበጽሐ፡ እምኤዶም፡ l; በጽሐ፡ ብርሃንኪ፡ ἥκει ; በጽሐ፡ መልእክትከ፡ epistola tua pervenit^lai.e. allata^laest^la ; ; በጽሐ፡ ማኅፈርነ፡ ; ውስተ፡ loci ; ; ; ; ; እስከ፡ loci ; ; loci: በጺሖ፡ ሐጌ፡ ; ; ; ኀበ፡ pers. vel loci ; ; ; ( ἐγγίζειν ); ; .

a)de tempore: venisse^la, venire^la, appetere^la, adesse^la: በጽሐት፡ ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ πάρεστι ; ወበጽሐ፡ ሳብዕ፡ ወርኅ፡ ; ናሁ፡ ይበጽሕ፡ መዋዕል፡ ; አመ፡ ትበጽሕ፡ ይኃሪትከ፡ ; ዘእንበለ፡ ይብጽሖሙ፡ ጊዜ፡ ሞቶሙ፡ ; በጽሐ፡ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ Kuf.11; n. 546 በጽሐ፡ ዕድሜ፡ ; ; .

b)de eventis, vaticiniis, desideriis, al.: evenire^la, evadere^la, ad finem^lavel exitum pervenire^la, impleri^la, consummari^la, ; ; በጽሐ፡ (v. በጽሖ፡ ) ዝነገር፡ ሎቱ፡ ; ; በጽሐ፡ በከመ፡ ነገረ፡ ; ; ; ; ; .

c)nonnumquam: provectum esse^la: ዳዊት፡ ልህቀ፡ ወበጽሐ፡ መዋዕሊሁ፡ ; በጽሐ፡ ( ዓለም፡ ) ውስተ፡ ዓሥር፡ ( ክፍል፡ ) .

3)pervadere^la: በጽሐ፡ ስሙ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ምድር፡ ; ጼናሁ፡ የሐውር፡ ወይበጽሕ፡ ነዊኀ፡ .

4)attingere^la, pertingere^la, pertinere^la, እስከ፡ ; ; ይበጽሕ፡ ( ማይ፡ ) እስከ፡ ክሣድ፡ ; ትበጽሕ፡ ( መንግሥትየ፡ ) እስከ፡ አጽናፈ፡ በሓውርት፡ apocr.; ; ውስተ፡ ; : ይበጽሕ፡ ደመናተ፡ ርእሱ፡ ; ኑኁ፡ በጽሐ፡ ሰማየ፡ (v. እስከ፡ ሰማይ፡ ) ; በጽሐኒ፡ ማይ፡ እስከ፡ ነፍስየ፡ .

a)prope accedere^la, prope abesse^la: በጽሐ፡ እስከ፡ ለሞት፡ ; በጽሐ፡ ለሞት፡ ( እስከ፡ ለሞት፡ Platt) ; ; .

b)attingere^lai.e. assequi^la, , ዘእንበለ፡ ይበጽሑ፡ ምድረ፡ ግብ፡ ; ለጻድቃን፡ ኢትበጽሖሙ፡ ; ኢትበጽሕዎ፡ οὐ μὴ γὰρ ἐφίκησθε ; አመ፡ በጽሐ፡ ፵ ዓመተ፡ ; mente: እፎ፡ እበጽሕ፡ ፍናዊከ፡ Lud. e V.S.;

5)supervenire^laalicui, invadere^la, attingere^laaliquem, obvenire^la, evenire^la, accidere^laalicui, : መዋዕለ፡ ተጽናስ፡ በጽሐኒ፡ προέφθασέ με ; ; ἐπέπεσεν αὐτούς ; እስከ፡ በጽሖሙ፡ ፍዳሆሙ፡ ἐλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς ; ; ከመ፡ ትብጻሕከ፡ በረከቱ፡ ; ; ; በጽሐቶሙ፡ አምሳል፡ ዘመሰሉ፡ ; ; ምንዳቤ፡ በጽሐኪ፡ ; ኀበ፡ ሞት፡ ኢይበጽሖ፡ ; ላዕለ፡ pers. .

6)obtingere^la, contingere^la, de sorte et de rebus sorte divisis, ላዕለ፡ pers. ; ; ; ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ ርስታ፡ ; ለ፡ , ut: መክፈልት፡ ቡርክት፡ በጽሐት፡ ለሴም፡ ; venditione .

7)in arithmetica: evenire^lai.e. effici^la, colligi^la(cfr. بَلَغَ , مَبْلَغٌ ) ; ዘበጽሐ፡ እምትድምርት፡ – : በጽሐ፡ ዘ፡ ደረሰ፡

ማዕዶት

(rarissime ማዕዶ፡ ) , m. et fem. , መዓድው፡ 1) regio ulterior^latrans flumen vel mare vel montem vel aliam regionem sita, ripa opposita^la, nec non in genere ripa^la, litus^la: ማዕዶተ፡ ዮርዳኖስ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ነገሥት፡ እለ፡ ማዕዶተ፡ ባሕር፡ ; ; ዘማዕዶተ፡ ደብረ፡ አሱር፡ ; ውስተ፡ ማዕዶተ፡ ደቂቀ፡ ዐሞን፡ ; ; በጺሖ፡ ማዕዶተ፡ εἰς τὸ πέραν ; ; ; : ; χεῖλος ; ; ἕλος ; ἄχει .

a) ማዕዶተ፡ ἐκ τοῦ πέραν e regione^la .

b) ማዕዶተ፡ trans^la, ultra^la: ; ; ; ; ; .

2)transitus^lai.e.

a)vadum^la ; ; መዓድው፡ M.M. f. 362.

b)fauces^lamontium ; .

c)transitio^la: ዋዜማ፡ ዘማዕዶ፡ Cod. Mus. Brit. XXIX, 2,22 ( d^la).

ጻህቅ ጻህቅ

, ጻህቃት፡

1)desiderium^la,

a)petitio^la: episcopus ኢይትሀከይ፡ ጻህቆሙ፡ ለእለ፡ የኀሥሡ፡ ንስሓ፡ ; Enc.

b)indigentia^la: በጻህቅ፡ ἐν ἐνδείᾳ

2)cura^la

a)studium^la: Sophistis deest ጻህቀ፡ ጽድቅ፡ τῆς ἀληθείας φροντίς Cyr. c. ; σπουδή Platt; ; ; በጻህቅ፡ διὰ σπουδῆς ; ; ጻህቅክሙ፡ ላዕለ፡ ሰሚዕ፡ (studium audiendi)

b)sollicitudo^la: በብዝኀ፡ ጻህቅ፡ ወትካዝ፡ ; ይሚጥ፡ ጻህቃተ፡ በአስተዳልዎ፡ ዘይትፈቀድ፡ .

, ጻህቃት፡

1)desiderium^la,

a)petitio^la: episcopus ኢይትሀከይ፡ ጻህቆሙ፡ ለእለ፡ የኀሥሡ፡ ንስሓ፡ ; Enc.

b)indigentia^la: በጻህቅ፡ ἐν ἐνδείᾳ

2)cura^la

b)sollicitudo^la: በብዝኀ፡ ጻህቅ፡ ወትካዝ፡ ; ይሚጥ፡ ጻህቃተ፡ በአስተዳልዎ፡ ዘይትፈቀድ፡ .

በጻሒ

perveniens^la: እምድኅረ፡ ንስቲት፡ ነሐውር፡ ከመ፡ ሑረቶሙ፡ ( ለምውታን፡ ) ወበጻሕያን፡ ኀበ፡ ብጽሐቶሙ፡

ትጋህ

, plerumque m. , ትጋሃት፡ ( )

1)vigilia^la, vigiliae^la, ; Org.; militum ; causa vigiliae^lavel insomniae^la: ወለት፡ ትጋህ፡ ኅቡእ፡ ይእቲ፡ ለአቡሃ፡ .

2)vigilantia^la, cautio^la, studium^la, sedulitas^la, diligentia^la: ንስሓ፡ ወትጋህ፡ ; በጻሕቅ፡ ብዙኅ፡ ወበትጋህ፡ ፍድፉድ፡ ; ኀሠሥዎ፡ በትጋህ፡ ዐቢይ፡ ; ትጋሀ፡ ዕፄ፡ (erucae identidem in arborem enitentis) Sx. ; ትጋሆሙ፡ ለንህብ፡ ወለቃሕም፡ Enc.; Gen. Obj,: ትጋሁ፡ ለብዕል፡ ἀργυπνία πλούτου ; ለ፡ Infin.: ትጋሆሙ፡ ለገሥጾትነ፡ ; ዘከመ፡ , ut: ትጋሁ፡ ዘከመ፡ ያቀምሕ፡ ብዕራሁ፡ ἡ ἀργυπνία αὐτοῦ εἰς χορτάσματα δαμάλεων ; ; ; .

ተሞጥሐ

III,3se amicire^lavel amiciri indumento^laexteriore, ut pallio, al., amictus: ተሞጥሐ፡ ሞጣሕተ፡ ፍዳ፡ περιεβάλετο , ; (anima mortui ait:) በጻሕኩ፡ ኀበ፡ ዘይለብስ፡ ልብሰ፡ ፍዳ፡ ወይትሞጣሕ፡ ሞጣሕተ፡ በቀል፡ Genz. f. 13; ንትሞጣሕ፡ ሞጣሕተ፡ ብርሃን፡ ; tamoṭǝḥa , tamoṭṭǝḥa

Grébaut
ተሞጥሐ፡ tamoṭǝḥa , III, ይትሞጣሕ፡ «se couvrir avec le manteau^fr» ― ተከደነ፡ Ms. BNFabb217, fol. 47r.
115

Leslau
ተሞጥሐ tamoṭṭǝḥa veil onself^en, cover oneself^en, clothe oneself^en 372b

ጻማ

(etiam ፃማ፡ ) , m. et fem. , ጻማት፡ [sine dubio pro ጸምማ፡ ; potestas radicis prima (coll. ፀመመ፡ , talm. צַמְצֵם ) in constringendo^la, premendo^la, arctando^la, cogendo^lafuisse videtur] labor^la, in specie gravis^la, molestus^la, opera^la: μόχθος ; ; ; ; πόνος ; ; κόπος ; ጻማሆሙ፡ ዘእንበለ፡ ባቍዕ፡ ; 1 ; ; ; ; ; ; ፍሬ፡ ጻማሁ፡ ; ይሴሰዩ፡ እምጻማ፡ እደዊሆሙ፡

a)labore partum^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ትሴስዮ፡ እምጻማከ፡ . p. 306.

b)molestia^la, aerumna^la, sollicitudo^la, afflictio^la: ; ; ; ; ; ; ἀγών ; ጻማት፡ ; al.

α)de miseriis et aerumnis eorum qui jejunia et abstinentiam exercent: ; በእንተ፡ ጻማከ፡ ወተጋድሎትከ፡ ወተፀምዶትከ፡

β)vexatio^lavel miseria^laeorum, qui injuriam patiuntur: ያዐርፉ፡ ጻድቃን፡ እምጻማ፡ ኃጥኣን፡ ; ; .

c) በጻማ፡ μετὰ πόνου difficulter^la, aegre^la, .

ጻዕር

m. et fem. (ut ; ), ጻዕራት፡ cruciatus^la, tormentum^la, dolor acerbus^lavel vehemens^la, dolores^la, afflictio gravis^la, ὀδύνη , ὀδύναι ; ; ; ὠδῖνες ; parturientes: ; ; ; ; ጻዕረ፡ ሞት፡ ; ; ; ዛቲ፡ ዐባይ፡ ጻዕር፡ ; ጻዕረ፡ ደይን፡ ; ዐቢይ፡ ጻዕር፡ ; πόνος ; ; ጻዕረ፡ ሕማም፡ dolores morbi, ; κίνδυνος ; ; ἀνάγκαι ; ዕለተ፡ ምንዳቤ፡ ወጻዕር፡ Enc.; በጻዕር፡ ; ; ; ጻዕራት፡ . ṣāʿr

Grébaut
ጻዕረ፡ ሞት፡ ṣāʿra mot «agonie^fr» ― ጦረ፡ ሞት፡ Ms. BNFabb217, fol. 43v., ሞት፡
105

Leslau
ጻዕረ፡ ሞት ṣāʿra mot agony^en, ሞት፡ 375b

በጽዐ

vel በፅዐ፡ I,1[vis radicis prima est in secando^la, abscidendo^la( בָּצַע , بَضَعَ al., ቤጸ፡ ); hincderivatur significatus secernendi^la, decernendi^la, definiendi^la(cfr. significatones radicum גָּזַר גְּזַר גָּדַד ); amharice occurrunt quaedam derivata) ይብጻዕ፡

1)definire^la, aestimare^lapretium rei ( τιμήσεται ) ; ; nescio an eodem modo exponendus sit locus: ለእመ፡ ኢበጻዕኩ፡ ለኢየሩሳሌም፡ በቀዳሜ፡ ትፍሥሕትየ፡ ἐὰν μὴ προανατάξωμαι τὴν I ερουσαλημ , si non^lalocum costituero^laHierosolymis^lain^lavel ab initio gaudii mei^la .

2)in specie: separare aliquid in Dei usum (cfr. ዘበፅዐ፡ ብፅዐተ፡ ἀφαιρῶν ἀφαίρεμα ) vel praefinire aliquid Deo sacrum i.e. vovere^la ; እንበለ፡ ትብጻዕ፡ አስተዳሉ፡ በጽዓቲከ፡ ; ለ፡ Dei: ; ; ; በጻዕከ፡ ሊተ፡ ብጽዓተ፡ ; ; ዘአዕበየ፡ በጺዐ፡ ብጽዓተ፡ ; ; ; ; ; 2 Reg, 15,8; ; ; ; rei: ; ; ; ዘበጽዐት፡ ርእሳ፡ ለእግዚአብሔር፡ F.M. 6,12; verbi: በጻዕነ፡ ንጹም፡ ; በጻዕከ፡ ትሕንጽ፡ ; vel ከመ፡ : ብእሲት፡ ዘበጽዐት፡ ከመ፡ ኢትትወሰብ፡ F.M. 5,16.

በጽዐ

በጼቃ

, i.q. بُصَاق القَمَر selenites^la, („lapis quidam albus et splendens in Arabia nascens“) ut: adspectus throni tui ከመ፡ ርእየተ፡ በጼቃ፡ Lud. e Ssal. Req.

ቅሱም

conditus^la, በጼው፡ Platt; Org.; ነገሩ፡ ቅሱም፡ በጼወ፡ መለኮት፡ Deg.; ተግሣጽ፡ ጥዑም፡ ወዜና፡ ቅሱም፡ ከመ፡ ጼው፡ Fal. in proleg.; ቅሱም፡ ማእድ፡ mensa condita^la( cibi lauti^la) Ter Enc. – : ጽዑጥ፡ ቅሱም፡ ጽፉጥ።

ጼው ሮተ

vel ፄው፡ , ( m. ) [referendum ad צָיָה صَوَا quibus potestas ariditatis^la(et sterilitatis^la) inest]

1)sal^la, ; ; ; ; ዘርአ፡ ውስቴታ፡ ጼወ፡ ; ; ; ; ; ; ; በጼው፡ ኢሮቱኪ፡ ; ሐውልተ፡ ጼው፡ ; ኪዳነ፡ ጼው፡ ; ምድር፡ ጼው፡ ἅλιμα ; ገዳመ፡ ጼው፡ ; ባሕር፡ በድወ፡ ይመስሎ፡ ወቍረ፡ ሲኦልኒ፡ ከመ፡ ጼው፡ ; በሊዐ፡ ኅብስት፡ ወማይ፡ ወጼው፡ F.M. 15,1.

2)salsugo^la, terra salsa^lai.e. sterilis^lavel desertum^la: ዘሜጦ፡ ለማይ፡ ወረሰዮ፡ ጼወ፡ εἰς ἅλμην ; ; ረሰይከኑ፡ ሎቱ፡ ገዳመ፡ ንብረቶ፡ ወማኅደሮሂ፡ ውስተ፡ ጼው፡ ἁλμυρίδα . – : ጼው፡ ብ፡ ጨው።

I,1fricare^la, perfricare^la, defricare^la: በጼው፡ ኢሮቱኪ፡ οὐδὲ ἁλὶ ἡλίσθης ; M.M. f. 89 [coll. عَرَثَ عَرَتَ fricuit^lamanu rem; at رَثَّ significat tritus, vetustus fuit^la]. – : ሮተ፡ ወፎዘ፡ ዘ፡ ሐሸ። ፄወ፡ ብራና፡ ḍewa bǝrānnā parchment salt^en ፱፡ ፄወ፡ ብራና። ፲፡ ዕብነ፡ ሮም። ፲፡ ወ፩፡ ጸሊም፡ ቀጸላ። ‘la neuvième, le ṣēwa berānnā; la dixième, la pierre de Rom; la onzième, les dalles noires;^fr’ 4 l. 18–19 (ed.), 4 l. 21–22 (tr.)

ተገብረ

III,1

1)fieri^la

a)creari^la ; ተገቢሮ፡ ሠሐቅዎ፡ መላእክት፡ ; ; ቃል፡ ( ὁ Λόγος ) ዘበአማን፡ ተወልደ፡ ወኢተገብረ፡ ;

b)gigni^la: ኀጺን፡ እምውስተ፡ ምድር፡ ይትገበር፡ γίνεται (v. ይትጌበር፡ ) ; .

c)confici^la: ዘይትገበር፡ እምአስካል፡ ; ኵሉ፡ ዘይትገበር፡ በእሳት፡ ንዋይ፡ ; ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ወርቅ፡ ዘተገብረ፡ ለግብረ፡ ቅዱሳን፡ ; .

d)parari^la, apparari^la: ወዘይትገበር፡ ሲሳይነ፡ ዘለለዕለትነ፡ ; ; በጼው፡ ይትገበር፡ ; ornari^la: እንተ፡ ተገብረት፡ በወርቅ፡ ወበዕንቍ፡ ;

e)perfici^la, perpetrari^la, agi^la: ተገብረ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ በእዴኪ፡ ; ትዕግልት፡ ዘይትገበር፡ ; ; ይትገበር፡ ግብረ፡ ; ; ; ; ; ; ; .

f)agi^la, peragi^la, haberi^la, de festis: ተገብረ፡ ፋሲካ፡ ; ; ይትገበር፡ ሎቱ፡ በዓል፡ ዐቢይ፡ ; ሲኖዶስ፡ ይትገበር፡

2)coli^la, de agris .

3)efficacem fieri^lavel esse^la: ተገብረ፡ ወተሰልጠ፡ እሳት፡ ውስቴቱ፡ ( ለማይ፡ ) ; (; )

ጽህቀ

I,1[ שׁוּק شَاقَ ] ይጽሀቅ፡

1)cupire^la, desiderare^la, expetere^la, desiderio teneri^lavel affectum esse^la, ይጽህቅ፡ በነፍሱ፡ ; ; : የኀሥሡ፡ ወይጽህቁ፡ ገጾ፡ ለሰሎሞን፡ ; ኀበ፡ rei: ኅሊናሁ፡ ይጽህቅ፡ ኀበ፡ ምንኵስና፡ ; verbi: ; ; ለ፡ et Infin.: ይጽህቁ፡ ለሰሚዕ፡

2)desiderare i.e. opus habere^la, indigere^la, : Platt; (c. ኀበ፡ Platt); vel ከመ፡ verbi, .

3)sollicitum esse^lade re, studiosum esse^larei, curam habere^larei, ለ፡ pers.: እጽህቅ፡ ለክሙ፡ ዘልፈ፡ ; ጽህቅሙ፡ ለነ፡ σπουδή ; Platt; ; ለ፡ rei: ኢንጽሀቅ፡ ለግብረ፡ ዓለም፡ ; በ፡ rei: እጽህቅ፡ ባቲ፡ በልብየ፡ φροντίσας ; በእንተ፡ ; Platt; እንዘ፡ ትጽህቅ፡ በእንቲአየ፡ ; verbi: ( σπουδάζειν ); ; vel ለ፡ Infin. ንጽሀቅ፡ ለአጥርዮተ፡ ዝንቱ፡ ; መፍትውኬ፡ ንጻሙ፡ በእንተ፡ ሙታን፡ ወንጽሀቅ፡ ለዘክሮቶሙ፡ ; : προθυμία ; እስመ፡ ጽሂቆ፡ ፈነወኒ፡ በነግህ፡ Rel. Bar.; በጽሂቅ፡ ወአስተሓምሞ፡ Enc.; n. 1255 ጽሂቅ፡ cura^laet studium^la – : ሠምረ፡ ፈቀደ፡ ጽህቀ፡ ዘ፡ ወደደ፡

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose