Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

et ቈረፀ፡ I,1etiam per ጸ , [ قَرَصَ , scidit^la, abscidit^la, قَرَضَ ( قَرَطَ , قَرَظَ ) secuit^la, abscidit^la, ܩܪܰܛ , amh. ቈረጠ፡ ; ቀረጸ፡ et ኀረጸ፡ ] ይቅርፅ፡ vel ይቍርፅ፡

1)abscindere^la, abscidere^la, resecare^la, ቀረፀ፡ እዝኖ፡ ; ኢትቍርፅ፡ እምኔከ፡ አባለ፡ ዘርእ፡ (membrum genitale) ; ኢይቅርፅ፡ ጽፈሪሁ፡ ;

2)tondere^la: ቅርፂ፡ ርእሰኪ፡ (v. ቍርፅ፡ ) ; ; ; ; ኢታንኅ፡ ሥዕርተ፡ ርእስከ፡ አላ፡ ዳእሙ፡ ቅርፅ፡ ; ; በግዕ፡ ቅድመ፡ ዘይቀርፆ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምነ፡ ቀዳሚ፡ ዘቀርፅኩ፡ ( πρωτοκουρία ) .

ቅድው

, ቀደውት፡ (tamquam a ቀዲው፡ vel ቀዳዊ፡ )

1)purus^la, sincerus^la, candidus^la, nitidus^la, በግዕ፡ ቅድው፡ ወንጹሕ፡ ἄμωμος καὶ ἄσπιλος ; ንዋየ፡ ብርት፡ ቅድው፡ σκεύη χαλκοῦ στίλβοντος ; ብርት፡ ቅድው፡ ; (Victor, qui es ovis) ዘአርአያከ፡ ቅድው፡ Enc; de homine ejusque habitu: ቦ፡ ባዕለ፡ ወቦ፡ ነዳየ፤ ቦ፡ ሕሡመ፡ ወቦ፡ ቅድው፡ ; de oratione: ዘኢቅድው፡ ነገር፡ κεκομψευμένα ῥήματα Cyr. ad ; (at pro አምኃ፤ ቅድወ፡ quod Lud. ex Enc. affert, exemplar Tubing. አምኃ፤ ቅድመ፡ praebet).

2)praestantissimus in quovis genere ( genuinus^la, selectus^la); በባላቅ፡ ቅድው፡ ἐν ὄνυχι τιμίῳ ; መዓር፡ ቅድው፡ πρῶτον μέλι ; ቅብእ፡ ቅድው፡ ἔλαιον κεκομμένον ; in specie

a)de unguentis et odoramentis: በቅድው፡ አፈዋት፡ μετὰ πρώτων ἡδυσμάτον ; ἐκλεκτός , εὐώδης ; ዕፍረት፡ቅድው፡ ; ዕፍረት፡ ዘቅድው፡ ἔργον μυρεψοῦ ; ; ዕፍረት፡ ቅድው፡ πρῶτα μύρα ; ; ፍርዱ፡ ቅድው፡ .

b)de vestibus: አልባስ፡ ቀደውት፡ ἡ στολὴ ἡ πρώτη ] ; . – Voc. Ae.^la: ቅድው፡ ዘ፡ ንጹሕ።

qǝdǝw , qadawt , ቅድዋት፡ qǝdwāt fine^en, luxurious^en ወቦ፡ ዘይሁብ፡ አልባሰ፡ ቅድዋት፡ ቦ፡ ዘኡሁብ፡ ድንኳነ፡ ወቦ፡ ዘኡሁን፡ በቅለ፡ ምስለ፡ ሥርዐቱ። ‘d’autres donnèrent de bons vêtements, d’autres donnèrent une tente, d’autres un mulet avec son harnais^fr’ 14 l. 12-13 (ed.) , 17 l. 26-28 (tr.) ( 616-617 finds the Pl. form ቀደውት፡ , provided by Dillmann, “strange” and gives examples containing ቅድዋት፡ — all in combination with አልባስ፡ ; for the examples ልብስ፡ (TraCES))

ጣዕዋ

, m. et fem. , et , አጣዕዋ፡ [vic. videtur ጠበወ፡ ] pullus^la(lactens): ጣዕዋ፡ ላህም፡ ወፈረስ፡ ወአድግ፡ ወገመል፡ F.N. 40; ጣዕዋ፡ ከርከንድ፡ In specie

a)vitulus^la, vitula^la: ላህም፡ ጣዕዋ፡ ; ጣዕዋ፡ ላህም፡ ; ላህም፡ ጣዕዋ፡ ፯ ; ጣዕዋ፡ አልህምት፡ ; ጣዕዋ፡ ዘ፫ ዓመት፡ ; ከመ፡ ጣዕዋ፡ ዘተፈትሐ፡ እምእሰሩ፡ ; ; ; ጣዕዋ፡ አንስቲያዊት፡ ; እልኩ፡ ጣዕዋ፡ ; አጣዕዋ፡ .

b)agnus^la, agna^la: ኢታብስል፡ ጣዕዋ፡ በሐሊበ፡ እመ፡ ἄρνα ; Jesus በግዕ፡ ንጹሕ፡ ወልደ፡ ቅድስት፡ ጣዕዋ፡ Org. – : ጣዕዋ፡ ዘ፡ እምቦሳ፡ ; aliud^la: እምቦሳ፡ ዘላህም፡ ; aliud^la: እምቦሳ፡ ሐራጊት፡

ጠበወ

I,1[amh. ጠባ፡ ; طِبْىٌ uber^laanimalium] ይጥቡ፡ ( ), sugere^lamammas, lac, lactere^la, mammae: ; እለ፡ አኅደግዎሙ፡ ጠቢወ፡ ጥብ፡ ; ሕፃናት፡ እለ፡ ይጠብዉ፡ ጥበ፡ ; lactis: በግዕ፡ እንተ፡ ይጠቡ፡ ሐሊበ፡ እሙ፡ ; ; ጠበወ፡ ሐሊበ፡ እምብእሲት፡ H.A.; : እለ፡ ይጠብዉ፡ (v. ጠባዊት፡ ) ; ; .

ተኀጥአ በግዕ

III,1reflex.

1)se subducere^la

a)evanescere^la, sensim discedere^la: ተኀጥአ፡ ሲሳይ፡ annonae penuria exstitit^la, ; in sepulchro post triennium ይትኀጣእ፡ ሥጋ፡ ወአምትንት፡ እምነ፡ ምውት፡

b)aufugere^la, fugitivum fieri^la: ተኀጥአ፡ ወአምሠጠ፡ ; ; ; ; ; ; እምነ፡ , ut: አግብርት፡ እለ፡ ተኀጥኡ፡ እምአጋእዝቲሆሙ፡ ; ; ; ; ; ተኀጥአት፡ ጽድቅ፡ እምፍኖትነ፡ ; ተኀጥአት፡ ምክር፡ እምጠቢባን፡ ; ; ; ; ውስተ፡ vel loci ; ; ; ; de brutis: በግዕ፡ ዘተኀጥአ፡ πρόβατον πλανώμενον ; etiam , cui aliquis se subducit: ተኀጥአከ፡ .

2)abesse^la, deesse^la, deficere^la, non reperiri^la: ኢትትኀጣእ፡ አመ፡ ዕለተ፡ ትፍሥሕት፡ ; ናሁ፡ ተኀጥአ፡ ዘይጌሥጾ፡ ለኢዮብ፡ እምኔክሙ፡ ; በተኀጥኦተ፡ መምህር፡ ; ( ሰማይ፡ ውእተ፡ ) መካን፡ ኀበ፡ ተኀጥአ፡ ሐዘን፡ ወናእክ፡ ወገዓር፡ ; በተኀጥኦቶሙ፡ ዝናም፡ ; absens ዘተኀጥአ፡ ዜናሁ፡ ( ein Verschollener^de) .

3)amissum esse^la: በእንተ፡ ዘይትረከብ፡ እምዘተኀጥአ፡ .

, m. et fem. ( ; ; ; fem. በግዕት፡ vid. infra), et , አባግዕ፡ (passim fem. , ut ; ; ; ) et አባግዕት፡ (Reg. Pach.; ; F.N. 30) [amh. በግ፡ ; in caeteris linguis deest; fortasse onomatopoëtice dictum a balatu, بَغْبَغَةٌ ] ovis^lasine discrimine sexus et annorum, pecus ovillum^la, raro collective ut ; : πρόβατον በግዕ፡ ዘተኀጥአ፡ ; ; በግዕ፡ ጽኑዕ፡ ወበግዕ፡ ድኩም፡ ; ; ; ; ; ; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አባግዕ፡ አትቡዕ፡ κριοὶ προβάτων ; አባግዕ፡ አንስት፡ ; κριός , κριοί aries^la: ; ; ; ; ; ; አባግዐ፡ ጸምር፡ ; ; ἀμνός , ἀμνοί agnus^la: ; ; ; ; ; ἄρνες , ἀρνίον ; ; ; ; ; በግዕ፡ የዋህ፡ ; de hominibus: አባግዐ፡ ሰብእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; . baggǝʿ

Cross-references: for ማሕስዕ፡ በግዕ ማሕስዕ፡

ተገድፈ

III,1

1)projici^la, conjici^la: ይትገደፍ፡ አብድንቲሆሙ፡ ; ምዉት፡ ውእቱ፡ ተገድፈ፡ በላህበ፡ መዓልት፡ ወበቍረ፡ ሌሊት፡ ; ላዕሌከ፡ ተገድፈ፡ ነዳይ፡ ; ; እትገደፍ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)dejici^la: ተገድፈ፡ (v. ተነግፈ፡ ) ቈጽሉ፡ ; ተገድፈ፡ ጽድቅ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; .

3)ejici^la: እምብዝኀ፡ ሕይወቱ፡ ተገድፈ፡ ; ; : ተገድፈ፡ እምሢመቱ፡ (motus fuit officio) Lud. Comm. hist.p. 331.

4)abjici^la, rejici^la: ተገድፈት፡ አስቃሎን፡ .

a)derelinqui^la, negligi^la, ; .

b)amitti^la, perdi^la, perire^la: በግዕ፡ ዘተገድፈ፡ πλανώμενον ; ከመ፡ አባግዕ፡ ተገደፍነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; በእንተ፡ ረኪበ፡ ዘተገድፈ፡ F.N. 40; ተገድፈ፡ ወአልቦ፡ ዘተረክበ፡ ; ትትገደፍ፡ ኦሪት፡ እምካህን፡ .

c)in arithmetica: detrahi^la, subtrahi^la, et በበ፡ dividi^la, Abush.

ጠብሐ

I,1[ טָבַח ܛܒܰܚ mactavit^la, ዘብሐ፡ ] ይጥባሕ፡

1)cultro vel scalpello secare^la, incidere^la, scarificare^la: κατετέμνοντο ; ከመ፡ ጠቢብ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ዘይጠብሕ፡ በመላጺ፡ (sc. corpus aegroti)

a)dissecare^la: ትጠብሖ፡ በበ፡ መሌሊቱ፡ διχοτομεῖν .

b)abscindere^lai.e. scalpello deglubere^la, detrahere^lacutem: ጠብሑ፡ አነዳ፡ ርእሱ፡ ; አነዳ፡ ድማሑ፡ በመጥባሕት፡ ጠብሑ፡ Enc.; n. 1226 ጠብሕዎ፡ ማእሶ፡ Enc.

2)mactare^la, jugulare^laad esum ; ; ; ; ; ; ; ; ጠብሑ፡ አልህምተ፡ ; ; በግዕ፡ ዘይወስድዎ፡ ይጥብሕዎ፡ ; ; ; ; ; in specie ad sacrificium: ; ; ; al.; ; ከመ፡ ዘይጠብሕ፡ ሊተ፡ ከልበ፡ ; ከመ፡ ይጥብሖ፡ ለይስሐቅ፡ ; ትጠብሕ፡ ፋሲካሁ፡ ; ;

የዋሂ

, nonnisi in fem. የዋሂት፡ repertum: mansueta^la, placida^la, proba^la, innocens^la: በግዕ፡ የዋሂት፡ Enc.; ርግብ፡ የዋሂት፡ ἥμερος Chrys. ; ብእሲት፡ የዋሂት፡ እምእከይ፡ F.N. 10,8.

የዋህ በግዕ

, m. et fem. ( የዋሂ፡ ),

1)comis^la, mitis^la, lenis^la, mansuetus^la, placidus^la, pacatus^la( sanft , sanftmüthig ), de hominibus, πραύς , ; ; ; fem. እመሰ፡ የዋህ፡ ይእቲ፡ ወሠናይ፡ ቃላ፡ ; የዋሃን፡ ; ; ; ; ; ; de actione: በየዋህ፡ ኵነኔ፡ ይኴንን፡ ; ἥσυχος ብእሲ፡ የዋህ፡ ; የዋሀ፡ comiter^la .

2)modestus^la, humilis^la, submissus^la(sensu Christiano, demüthig ), de hominibus, ταπεινός ; የዋሃን፡ ; de corde ; fem. ብእሲት፡ የዋህ፡ γυνὴ σιγηρά .

3)simplex^la, sincerus^la, candidus^la, integer^la, probus^la, innocens^la, pius^la: ἄκακος ; ; ; ; ; ; ; በግዕ፡ የዋህ፡ ; Enc.; ἀκέραιος ; ; ἁπλοῦς በየዋህ፡ ልብ፡ 1 ; ἰδιώτης ; ὅσιος ; የዋሀ፡ ልብ፡ ; εὐλαβής . Substantive sumitur: የዋሀ፡ ርግብ፡ ወጥበበ፡ አርዌ፡ simplicitas columbae^la, Lud. ex Sx. Enc. – : የዋህ፡ ብ፡ ገር።

Cross-references: for ማሕስዕ፡ በግዕ ማሕስዕ፡

በግዕ

Cross-references: for ማሕስዕ፡ በግዕ ማሕስዕ፡

ፍጹም

1)impletus^la, plenus^la: ; ; ሥርናይ፡ ፍጹም፡ πλήρης ; ወርኅ፡ ፍጹመ፡ ብርሃን፡

a)plenus^la, de tempore, infra sub. n. 2,e.

b) ፍጹመ፡ መዋዕል፡ plenus dierum i.e. qui^lavitae suae tempus explevit^la

c)expletus^la: .

2)perfectus^la, absolutus^la, plenus^la:

a)ad^lafinem^laperductus^la, consummatus^la: ; ወገብረ፡ ፍጹመ፡ ኪራም፡ ኵሎ፡ ቅኔ፡ (v. ፈጸመ፡ ) ; .

b)( vollkommen^de) τέλειος ; ፍጹመ፡ ግብረ፡ ይገብር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌከ፡ ; πλήρης ; ከመ፡ ፍጽምተ፡ ትኩን፡ በረከትከ፡ ; እስመ፡ ፍጹም፡ ውእቱ፡ ላሕይኪ፡ ; ብእሲ፡ ዘሠናይ፡ ራእዩ፡ ኀያል፡ ወጽኑዕ፡ ወፍጹም፡ በራእይ፡ ; ቀላይ፡ ፍጹም፡ ; ፍት፡ ፍጹም፡ ; ለእመ፡ ነስሐ፡ ንስሓ፡ ፍጽምተ፡ F.M. 6,13.

α)scientia et arte: ኬንያ፡ ፍጹም፡ ; ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ( Meister und Lehrlinge^de) .

β)ethice: ; ፍጹም፡ በጽድቁ፡ ; ፍጹም፡ በኵሉ፡ ምግባራቲሁ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ፍጹም፡ በሃይማኖት፡ ; ኖኅ፡ ተረክበ፡ ፍጹመ፡ ጻድቀ፡ (v. ጽድቅ፡ ) ; ፍጹም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሥርዐተ፡ ኄራን፡ ወሥርዐተ፡ ፍጹማን፡ ; in malam partem: ፍጹማነ፡ አበሳ፡ .

c)maturus^la, de fetu: ብእሲት፡ ዘቀተለት፡ ሕፃነ፡ ፍጹመ፡ ዘወለደት፡

d)sanus^la, labis^laexpers^la: ዕፀው፡ ፍጹም፡ ; በግዕ፡ ፍጹም፡ .

e)integer^la, plenus^la, totus^la: ፈለሰ፡ ፍጹመ፡ ፍልሰተ፡ ; ይነጽሕ፡ ንጽሐ፡ ፍጹመ፡ ; ; በልብ፡ ፍጹም፡ ; ; ; ; in specie de temporis spatiis: ; ; ዓመት፡ ፍጹም፡ ; ፴ ዓመት፡ ፍጽምት፡ ; ዓመተ፡ ፍጹመ፡ .

f)solidus^lavel probus^la, de metallis: ወርቅ፡ ፍጹም፡ ; ብሩር፡ ፍጹም፡

g)germanus^la: አኀው፡ ፍጹማን፡ .

3)Accipitur pro : perfectio^la, ; ትሕትና፡ ውእቱ፡ ፍጹመ፡ ጽድቅ፡

4)Adv. ፍጹመ፡

a)plene^la, perfecte^la: ኢተከሥተ፡ ሕግ፡ ፍጹመ፡ n. 1389 ; ; ; ይትጋደል፡ ፍጹመ፡ ; „exacte“ Lud. ex

b)prorsus^la, plane^la, ; ፍጹመ፡ ኢ፡ omnino^lanon^la: Lud. e Lit. Mss.; ወማየሰ፡ ፍጹመ፡ ኢይሰቲ፡

c)jam^la, ἤδη

ግዝፈት

: በግዝፈተ፡ ልብከ፡ ; Enc.; በግዝፈተ፡ ክሳድከ፡

ግዝፈት

: በግዝፈተ፡ ልብከ፡ ; Enc.; በግዝፈተ፡ ክሳድከ፡

ወግዝ

vel ግዝ፡ res diris devota^lavel interdicta^la, anathema^la: ዘዐለወ፡ በወግዝ፡ (v. በግዝ፡ ) ἠθέτησεν εἰς τὸ ἀνάθεμα .

ግዱድ

1)unus e turma praedonum, praedo^la: ከመ፡ ብእሲ፡ ግዱድ፡ (v. ግይዱስ፡ ) ἀνὴρ πειρατής .

2)serius^la, gravis^la: አዘዘ፡ ከመ፡ ይጥዐምዋ፡ ( ለጽዋዕ፡ sc. sacramenti) በግዱድ፡ ወበዕፁብ፡ ግብር፡ ; እስመ፡ ኀጢአቶሙ፡ ዐቢይ፡ ወግዱድ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡

በግዳድ

Bagdad urbs.

ግፍትአት

subversio^la, eversio^la: ደቂቀ፡ ቆሬ፡ perierunt በግፍትአት፡

በ ግፍዕ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

m. et fem. (ut ) oppressio^la, vis^la, violentia^la, injuria^la: ዐመፃ፡ ወግፍዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ἀδικία ; ከመ፡ ትግበሩ፡ ላዕሌነ፡ ዐቢየ፡ ግፍዐ፡ ; ἀδικήματα ; injuria quam quis patitur: ግፍዕክሙ፡ .

a)injuria verbis facta: ነገረ፡ ግፍዕ፡ λόγος ἄδικος ; ወባሕቱ፡ እነግረከ፡ ግፍዐከ፡ .

b) በግፍዕ፡ injuriâ^la, praeter jus^la, immerito^la: አሕመመኒ፡ በግፍዕ፡ ; ἀδίκως ; የሐምም፡ በግፍዕ፡ .

በግዕ

Cross-references: for ማሕስዕ፡ በግዕ ማሕስዕ፡

ተስናን

, ተስናናት፡

1)litigium^la, lis^la, controversia^la ; ; ; ; ; ; ; የዐስየከ፡ ቅሥተ፡ ወተስናነ፡ ; እመ፡ ርኢክሙ፡ ማእከለ፡ አኀው፡ ጋእዘ፡ ወተስናነ፡ ; etiam de causa vel materia contentionis ( שְׁנִינָה ). 2) judicium^la ; በጐዪየ፡ ተስናን፡ φυγοδικῶν judicium^la(synodi) detrectans^la

3)repugnantia^la, differentia^la

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose