Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

a)de hominibus; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ያደዊ፡ ብዙኀ፡ በሊዕ፡ ; ; ; በሊዕ፡ ወሰትይ፡ ; ; ; ብላዕ፡ በዐቅም፡ ; እምነ፡ vel እምውስተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 6,55; 6,56; 6,57; 6,58; al. innumeris in locis; nonnumquam: edere terram, arborem al. i.e. fructum ejus comedere ; በዕለት፡ እንተ፡ ትበልዕዎ፡ ( ለዕፅ፡ ) 10. In specie: በልዐ፡ እክለ፡ vel ኅብስተ፡ i.e. cibum sumere^la, prandere^la, coenare^la, epulari^la ; ; ; ; ; ; ; ; , passim በልዐ፡ ut ; Hen, 62,14.

c)do inanimatis ( absumere^la, consumere^la, vorare^la), ut de igne: በልዐቶሙ፡ እሳት፡ ; ; ; ; , gladio: በልዐቶሙ፡ መጥባሕት፡ ; ; de aerugine , ira ; zelo ; ; morte .

a) በሊዐ፡ ሥጋ፡ ሰብእ፡ non tantum sensu proprio ut , sed etiam usurpatur: calumniari^la, accusare^la(ut ܐܶܟܰܠ ܩܰܪܨܳܐ et أَكَلَ لَحْماً ): በሊዐ፡ ሥጋ፡ ቢጽ፡ በሐሜት፡ ;

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

, i.q. መሐላ፡ ; ማሕላ፡ ዘሐሰት፡ ; የዐሉ፡ ለክሙ፡ ማሕላክሙ፡ (v. መሐላክሙ፡ ) ዘምስለ፡ ሞት፡ ; በእንተ፡ ማሕላሁ፡ ዘመሐለ፡ ; ( ማሕላ፡ በሐሰት፡ ). balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

māḥǝlā , maḥalā
በልዐ፡ መሐላ፡ balʿa maḥallā break/violate an oath^en ኢይበልዕ፡ መሐላየ፡ ምስለ፡ ባሻ፡ ‘Je ne peux pas violer mon serment avec le bacha^fr’ 68 l. 27 (ed.), 79 9–10 (tr.), ይኩን፡ በከመ፡ አንተ፡ ትቤ፡ ዑቅአ፡ መሐላከአ፡ ኢትብላዕ። ‘«Qu’il soit fait selon ton désir, mais garde-toi d’oublier ta parole»^fr’ 133 l. 3–4 (ed.); 133 l. 4–5 (tr.) , በልዐ፡

Grébaut
መሐላ፡ maḥalā , መሓላት፡ maḥālāt «serment^fr» ― ማላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 34v.
ማሕላ፡ māḥǝlā , አምሓል፡ ʿamḥāl «serment^fr» ― ማላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 34v.
78

Leslau
መሐላ፡ maḥalā , ማሕላ፡ māḥǝlā oath^en, adjuration^en, treaty^en, covenant^en
መሐላ፡ በሐሰት maḥalā ba-ḥassat or መሐላ፡ ዘሐሰት maḥalā za-ḥassat perjury^en, ሐሰት
በልዐ፡ መሐላ balʿa maḥalā violate an oath^en, በልዐ
335b

በልዐ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

በልዐ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

እሳት

, m. et fem. [ אֵשׁ , אֶשָּׁא אֶשְׁתָּא , ܐܶܫܳܬܳܐ ] ignis^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እሳት፡ በላዒ፡ ; ; ; በልዐቶ፡ እሳት፡ ; እሳት፡ ዘይነድድ፡ ; እሳት፡ እንተ፡ ትነድድ፡ ; ለእሳት፡ ይቀድም፡ ይጠይስ፡ ተነ፡ ጢሱ፡ ; በአምጣነ፡ ዕፁ፡ ለእሳት፡ የዐቢ፡ ነዱ፡ ; ያነድዳ፡ ለእሳት፡ ; ዘኢይጠፍእ፡ እሳት፡ ; ; ; ; ; ; ; ነደ፡ እሳት፡ ; እሳት፡ ንስቲት፡ ጥቀ፡ ; እሳት፡ እሳት፡ ; ignis Dei, a coelo delabens, ; ; ; ; ; ignis irae ; ; ; ; ገሃነም፡ እሳት፡ ; ; Marc.9,47; ዐዘቅተ፡ እሳት፡ ; እሳት፡ ዘለዓለም፡ ; ; እሳት፡ መለኮት፡ .

a)in Gen. positum vel st. constructo subjunctum: igneus^la, ut: ሰረገላ፡ ዘእሳት፡ ; ሰይፈ፡ እሳት፡ ; አእባነ፡ እሳት፡ ቀይሕ፡ ; ; ; ; .

b)ignis^lai.e. incendium^la: ፈቀዱ፡ ያድኅጎኑ፡ አማልክቲሆሙ፡ እምእከለ፡ እሳት፡

c)de ignis cultu divino (Persarum) ; እምውእቱ፡ ጊዜ፡ ሰገዱ፡ ሰብአ፡ ሰገል፡ ለእሳት፡

ʾǝsāt

Cross-references: for መዋግደ፡ እሳት፡ ሞገድ፡

በልዐ እምነ ማሕላ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

separ., cujus forma abbreviata et inseparabilis est እም፡ ( gramm.§ 164,3). In libris mss. antiquioribus: እምነ፡ , in recentioribus እም፡ frequentius occurrit. Pro እምነ፡ antiquitus usitatum erat እምኔ፡ ut F. Pronomina suffixa ope vocalis ê^lasibi subjungit, ut እምኔየ፡ , እምኔከ፡ al. ( gramm.§ 167,3), rarissime sine ê^la, ut እምኖሙ፡ . Forma እም፡ si verbo a litera መ፡ incipienti praefigitur, ም non bis sed semel tantum exscribitur, ut እምነ፡ ሞቱ፡ vel እሞቱ፡

1)significat discessum^la, distantiam^la, separationem^laab aliquo: a^la, de^la, ex^la: የኀልቁ፡ ኃጥኣን፡ እምድር፡ ; ; ; ; ; ተዘርዉ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ እምኔሁ፡ ; ; አይቴ፡ አሐውር፡ እመንፈስከ፡ n. 192 ; በዐሡር፡ መዋዕል፡ እምኮሬብ፡ ; ኢኮኑ፡ ርሑቃነ፡ እምድር፡ ; . Frequentissimus est hic praepositionis usus post verba absentiae, distantiae, separandi, recedendi, fugiendi, mittendi, removendi, rapiendi, revertendi, mutandi, prohibendi, deficiendi et aberrandi, desistendi, cessandi, exinaniendi, quiescendi, occultandi; huic usui vicinus est usus post verba timendi, cavendi, nec non expergiscendi, convalescendi et medendi, purgandi.

a)praemittitur nominibus loci et spatii, ut significet non tantum directionem, unde aliquid veniat vel fiat, ut እምርሑቅ፡ e longinquo^la ; ; እለ፡ እምቅሩብ፡ οἱ ἐγγίζοντες ; እምላዕሉ፡ ; እምሥራቅ፡ ፀሐይ፡ ወእስከነ፡ ዐረብ፡ al., sed etiam partem vel regionem, a^laqua vel versus^laquam aliquid sit: ; ; እምፀጋሙ፡ ; ; ; ; ; ; ; etiam praepositiones compositas: እምቅድመ፡ , እምድኅረ፡ , እምታሕተ፡ ; nec non terminum, trans quem sit vel a quo incipiat aliquid: ላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; አፍአ፡ እምጥቅም፡ ἔξωθεν τοῦ τείχους ; ውስጠ፡ እምነ፡ መንጦላዕት፡ ; እምነ፡ – እስከ፡ inde a – usque ad^la ; ; ; .

b)nota locutionem adverbialem: መካን፡ እመካን፡ e loco in locum^la, ut: ዘይትፋለስ፡ ሀገር፡ እምሀገር፡ ( infra a): sed etiam እመካን፡ መካነ፡ e loco in locum^la, ut: መልአ፡ ምድረ፡ ስብሐቲሁ፡ እምወሰን፡ ወሰነ፡ implevit terram gloria tua a finibus ad fines^la Enc.

c)nonnumquam, omisso verbo removendi vel prohibendi, in structuris praegnantibus እምነ፡ eundem significatum habet, qui ei post verba prohibendi convenit; dixeris eum negativum^laet sejunctivum^la: ተፈጽመ፡ አፈ፡ አራዊት፡ እምነቢብ፡ obturatum est os bestiarum^la(prohibitus) a loquendo^lai.e. ute ne loquerentur^la ; ; ተገመንኩ፡ እምኔከ፡ polluta sum tibi^la(interdicta) ; etiam ሐሰ፡ ; ኀደረ፡ ህየ፡ እምዔሳው፡ ወልዱ፡ habitavit ibi, procul a filio suo^la ; ; ; { ; ( በሃም፡ ); ( ፅሩዕ፡ ); F.N. 10,8 ( የዋሂ፡ ).

d)post verba carendi^la, ut አጽምአ፡ ; M.M. f. 36 ጽሙእ፡ ; nec non varia exempla sub ጾመ፡ et ጾም፡ }.

2)significat egressum^lae loco, persona, re: ex^la, ab^la: ፃእ፡ እምነ፡ ምድርከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . Frequentissimus est hic usus, potissimum post verba egrediendi, surgendi, germinandi, expellendi, extrahendi, eripiendi, al. Deinde adhibetur denotandis

b)materiae, ex^laqua aliquid fit vel componitur: ; ; ; ; ; .

c)initio^la, a quo aliquid exorditur: Platt; ; ;

d)auctori, a^laquo aliquid factum est: ; ; ; ; verbo passivo: እምኔሁ፡ ተቀጽዑ፡ ዐናብርት፡ ; ; . Memorabile est compistum በእምነ፡ , quod in Cyr. satis frequenter occurrit, alias a me quidem nusquam repertum est: ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ወቦቱ፡ ἐν αὐτῷ καὶ δι᾽ αὐτοῦ ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ወበእምኔሁ፡ ተፈጥረ፡ πάντα δι᾽ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται ; ኵሉ፡ በእምኔሁ፡ ቆመ፡ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε ; አብ፡ ይሁብ፡ በረከቶ፡ በእምኔሁ፡ ለወልድ፡ διανέμει ὁ πατὴρ δι᾽ υἱοῦ τὰ ἀγαθά ; al.

f)causae remotiori^la: propter^la, ob^la, prae^la: ; ; ; ; ; ; ; እምዐቢይ፡ ረኃብ፡ ; እምግርማከ፡ ; እምፍርሀት፡ ጐዩ፡ ; ; ; ; ; ; potissimum post verba, quae affectum animi significant, ut: ኀፈረ፡ , አንከረ፡ , ተፈሥሐ፡ al.

g)rarius causae instrumentali^laut ; .

h)normae^lavel causae^la, e qua judicatur, cognoscitur: ; ; ; ; .

i)fonti^la, unde aliquid petitur ; ; ; ; ; ; ; .

k)conditioni^la, in qua tamquam in fundamento nitens aliquis agit: ; .

3)significat partem^laex toto exemtam: ፩ እምኔሆሙ፡ ; መኑ፡ እምክልኤሆሙ፡ ; ክልኤቱ፡ እምኔክሙ፡ ; ; ; .

a)omisso vocabulo numerum definienti, significat: aliquid^la, aliquid^la, aliqua pars^la, ut: ሰይጣን፡ ይወዲ፡ እምኔክሙ፡ ውስተ፡ ሞቅሕ፡ e vobis^laaliquot^la ; 2 ; ; ዘይጸውር፡ እምኵሉ፡ በረከተ፡ ግብጽ፡ gestans^laaliquid e bonis Aegypti^la ; ; ; ; .

b)partitive satis frequentatum est post verba ነሥአ፡ , ወሀበ፡ , ኀርየ፡ , በልዐ፡ , ሰትየ፡ , ተርፈ፡ , አትረፈ፡ , መልአ፡ , ጸግበ፡ et ea quae similem habent significatum.

c)hoc እምነ፡ partitivum etiam aliam praepositionem sibi praemissam tolerat, ut: ይቤ፡ አረጋዊ፡ ለእምጠቢባን፡ uni e sapientibus^la

4)usurpatur comparative^la: prae^la; quam^la; et comparativo et superlativo denotando adhibetur; et cum adjectivis participiisque et cum verbis conjungitur: ዐቢይ፡ እምነ፡ major quam^la ; ; ; ሠናይት፡ እምአንስት፡ pulcherrima mulierum^la ; ; ትጠብብ፡ እምኵሉ፡ አርዌ፡ ; ; ; ያፈቅሮ፡ እምነ፡ diligebat cum magis quam^la ; እምኵሉ፡ ጽድቅ፡ ትመውእ፡ ὑπὲρ πάντα νικᾷ ἡ ἀλήθεια ; ለከ፡ ይበጽሐከ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ; ; (20); እምነ፡ ክልኤሆሙ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ሠናይ፡ ልባ፡ -27.

a)post እምነ፡ comparativum alias praepositiones et genitivi notam ( ዘ፡ ), quae secundum enuntiationis structuram rei comparatae praemittendae erant, omittere licet: ; , quamquam etiam retineri possunt: ይኄይስ፡ ነቢር፡ ውስተ፡ ገዳም፡ እምስለ፡ ብእሲት፡ መግእዝት፡ ; ; .

b)hoc eodem እምነ፡ vel እም፡ duae enuntiationes integrae inter se comparari possunt; quod ubi fit, እምነ፡ conjunctionem potius quam praepositionem dixeris (quae idem valet quod እምነ፡ ዘ፡ ): ንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እግዚአብሔር፡ እምንደቅ፡ ውስተ፡ እደ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , al.

5)Transfertur ad tempus^la: inde a^la, ex^la, abhinc^la: ; ; ; ; ; እምትካት፡ ; እምዓለም፡ ; እምይእዜ፡ ; እምቅድመ፡ ዓለም፡ inde ab initio mundi^la ; ; እምኔሁ፡ deinde^la ; ; እምዝ፡ post haec^la, deinde^la, deinceps^la, tunc^la, tum^la ; ; ; ; al. ( ዝ ; አሜሃ፡ , ሶቤሃ፡ ); እምዘ፡ et n. 194 እምአመ፡ ex quo^la(tempore) ; ; ; al. ( ዘ፡ ); ; ( አመ፡ ); እምነ፡ statim post^la ; እምሰሚዐ፡ ቃሉ፡ audita ejus voce^la In specie nota

a) ትውልድ፡ እምትውልድ፡ generatio alia post etiam^la ; ; ዕለተ፡ እምዕለት፡ ; et indecl. ዕለት፡ እምዕለት፡ diem alium post alium^la ; ዓም፡ እምዓም፡ ( supra b; et gramm.§ 163,2).

b)etiam locutionibus adverbialibus in Accusativo positis, ut: ይእተ፡ አሚረ፡ , ይእተ፡ ዕለተ፡ haec praepositio praefigitur: እምይእተ፡ ዕለተ፡ (v. ዕለቲ፡ ዕለት፡ ) ; እምይእተ፡ አሚረ፡ (v. እምይእቲ፡ አሚር፡ ) 30, 25; (cfr. እስከ፡ ; et እምድኅረ፡ ሕቀ፡ ; et ለለ፡ ) – እምነ፡ pronomino relativo ዘ፡ postponere licet, ut: ዘእምነ፡ ; . – እምነ፡ aliis praepositionibus praefigitur, ut: ላዕለ፡ , መልዕልተ፡ , መንገለ፡ , ማእከለ፡ , መትሕተ፡ , ቅድመ፡ , በይነ፡ , ኀበ፡ , ታሕተ፡ , ውስተ፡ , ዐውደ፡ , ዲበ፡ , ድኅረ፡ q.v.; et conjunctionibus, ut: ቅድመ፡ , አመ፡ , , ዘ፡ , ድኅረ፡ q.v.

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

ማሕላ

, i.q. መሐላ፡ ; ማሕላ፡ ዘሐሰት፡ ; የዐሉ፡ ለክሙ፡ ማሕላክሙ፡ (v. መሐላክሙ፡ ) ዘምስለ፡ ሞት፡ ; በእንተ፡ ማሕላሁ፡ ዘመሐለ፡ ; ( ማሕላ፡ በሐሰት፡ ). māḥǝlā , maḥalā
በልዐ፡ መሐላ፡ balʿa maḥallā break/violate an oath^en ኢይበልዕ፡ መሐላየ፡ ምስለ፡ ባሻ፡ ‘Je ne peux pas violer mon serment avec le bacha^fr’ 68 l. 27 (ed.), 79 9–10 (tr.), ይኩን፡ በከመ፡ አንተ፡ ትቤ፡ ዑቅአ፡ መሐላከአ፡ ኢትብላዕ። ‘«Qu’il soit fait selon ton désir, mais garde-toi d’oublier ta parole»^fr’ 133 l. 3–4 (ed.); 133 l. 4–5 (tr.) , በልዐ፡

በልዐ ማሕላ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

ደም

( m. ), ደማት፡ [ דָּם ܕܡܳܐ دَمٌ ] sanguis^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; . al. sexcenties; ሥጋ፡ ወደም፡ ; ; ; ; እምነ፡ ዘደም፡ ( gramm.§ 186,a, δ ); ደማቲሆሙ፡ ወደምየ፡ sanguis eorum et meus ; በእንተ፡ ክዒወ፡ ደማቲሆሙ፡ ; ርቱዕ፡ ንክዐው፡ ደማቲነ፡ በእንተ፡ ክርስቶስ፡ ; ደማቲሆሙ፡ sc. agnorum paschalium,

a)sanguis effusus^la: ; ; ; αἵματα ደም፡ ; ; ; ደም፡ ንጹሕ፡ ; ; ; ብእሴ፡ ደም፡ homo sanguinolentus^la ; ዕደወ፡ ደም፡ ; ; ሀገረ፡ ደም፡ ; አበ፡ ደም፡ vindex sanguinis effusi^lavel caedis ; ( አብ፡ ).

b) በልዐ፡ ደመ፡ sanguinem edit^la ; , vel በልዐ፡ ምስለ፡ ደም፡ edit^la(carnem) unâ cum sanguine^la ; .

c) አውፅአ፡ ደመ፡ sanguinem venis emisit^la , vel አፍትሐ፡ ደመ፡

d)sanguis^la, ubi de cognatione et consanguinitate agitur: ዘተርፈ፡ እምነ፡ ደሞሙ፡ ለእለ፡ ያርብሕ፡ ; F.M. 5,3 ( ደመረ፡ ); ተደምሮ፡ በደም፡ sociatio sanguinis (illicita) F.M. 5,1.

e)temperamentum sanguineum^la, quod dicunt, ( አንሳሕስሐ፡ ).

f)sanguis^lai.e. succus^la: ደመ፡ አስካል፡ i.e. vinum^la ; ; ; ; ደመ፡ ዕጕሥታር፡ absinthium^la ; . { ደመ፡ በለስ፡ }

dam

Leslau
ሥጋሁ፡ ወደሙ śǝgā-hu wa-damu Eucharist^en, lit. ‘his flesh and his blood’, ሥጋ፡
526a

ኅዳጥ

, ኅዳጣን፡ [ut videtur pro ኅጣጥ፡ , emollita et deformata secunda radicali] exiguus^la, paucus^la, modicus^la. Ubi nominibus animantium pluralibus adjicitur, formam ኅዳጣን፡ admittit; ubi ad nomina inanimorum refertur, formam plerumque respuit; nonnumquam substantivi instar ope status constructi adjecta sibi subjungit, ut: ኅዳጠ፡ ሰብእ፡ Platt.

1)exiguus numero et quantitate: paucus^la, pauci^la; paulum^la, paululum^la, aliquantulum^la, ኅዳጣን፡ ὀλίγοι ; ተረፍነ፡ ኅዳጣን፡ እምብዙኃን፡ ; ; ; ; ; ; ዕደው፡ ኅዳጣን፡ ; ኅዳጣን፡ አባግዕ፡ ; ይተርፉ፡ ኅዳጥ፡ ( ኅዳጠ፡ , ኅዳጣን፡ ) ሰብእ፡ ; ይተርፍ፡ ኅዳጥ፡ ὀλιγοστός ; ; ማየ፡ ኅዳጠ፡ (Acc.) ; ; ኅዳጥ፡ ቅብእ፡ ; ኅዳጠ፡ መዋዕለ፡ ; ; ; ; ; ዘኅዳጥ፡ መዋዕሊሁ፡ ; ; ; ; ; ይኩን፡ ነገርከ፡ ኅዳጠ፡ . Crebro , substantivi instar: ኅዳጠ፡ ወሀበ፡ ; ቦዘይሠይጥ፡ ብዙኀ፡ በኅዳጥ፡ ; በልዐ፡ ኅዳጠ፡ ; ኅዳጠ፡ ትጻሙ፡ ; ኅዳጥ፡ እምፍሬ፡ ምድር፡ ; ይኄይስ፡ ኅዳጥ፡ ዘበጽድቅ፡ ; ; .

2)Ubi de tempore et de iis, quae temporis mensuram patiuntur, agitur: brevis^la; et ubi substantivi vel adverbii instar usurpatur: paululum temporis^la, paulisper^la, brevi^la, breviter^la, paucis^la: ኅዳጥ፡ ሕይወት፡ ; ; { ሞት፡ ንዋም፡ ነዊኅ፡ ወነዋም፡ ሞት፡ ኀዳጥ፡ ;} እስመ፡ ዓዲ፡ ኅዳጥ፡ ወይቄርር፡ ; ተኀባእ፡ ኅዳጠ፡ ምዕረ፡ ; አልቦ፡ እንከ፡ ኅዳጠ፡ ; ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ ἔτι μικρόν ; ; ; በኅዳጥ፡ ንነግር፡ paucis exponemus^la, ; ; በከመ፡ ጸሐፍኩ፡ ለክሙ፡ ኅዳጠ፡ .

3)De modo, mole, gravitate, vehementia exiguus^la, parvus^la, modicus^la: ኅዳጥ፡ መለንስ፡ μικρὸν μελάνθιον ; ኅዳጠ፡ ረሰይኩኪ፡ μικρὸν ἔδωκά σε ; በእንተ፡ ኅዳጥ፡ ኀጢአት፡ ; በኅዳጥ፡ መዐት፡ ; በኅዳጥ፡ ሕማም፡ . n. 623

በልዐ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

ደም

b) በልዐ፡ ደመ፡ sanguinem edit^la ; , vel በልዐ፡ ምስለ፡ ደም፡ edit^la(carnem) unâ cum sanguine^la ; .

c) አውፅአ፡ ደመ፡ sanguinem venis emisit^la , vel አፍትሐ፡ ደመ፡

e)temperamentum sanguineum^la, quod dicunt, ( አንሳሕስሐ፡ ).

f)sanguis^lai.e. succus^la: ደመ፡ አስካል፡ i.e. vinum^la ; ; ; ; ደመ፡ ዕጕሥታር፡ absinthium^la ; . { ደመ፡ በለስ፡ }

dam

Leslau
ሥጋሁ፡ ወደሙ śǝgā-hu wa-damu Eucharist^en, lit. ‘his flesh and his blood’, ሥጋ፡
526a

ግዘት

excommunicatio^la ወገዘ፡ gǝzat በልዐ፡ ግዘተ፡ ወመሐላ፡ violate the (threatning) penalty of excommunication and oath^en እመኒ፡ በልዐ፡ ውእቱ፡ ግዘተ፡ ወመሐላ፡ ሚላዕሌየ። ‘S’il rompt l’obligation sous peine d’excommunication et le serment, que m’importe?^fr’ 31 l. 33 (ed.) , 37 l. 12-13 (tr.) ; for ሀያዴ፡ ግዘት፡ ሀያዲ፡ (TraCES)

በልዐ

I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

ልዑል ልዑል

excelsus^la, altus^la, editus^la, sublimis^la, superior^la, summus^la, de rebus et personis: መንበር፡ ልዑል፡ ; ሰማይ፡ ልዑል፡ ; ምድር፡ ልዕልት፡ ; ; ኵሉ፡ ነዋኅ፡ ወልዑል፡ ; ዓዲ፡ እዱ፡ ልዑል፡ ; ; በመዝራእት፡ ልዕልት፡ ; በእድ፡ ልዕልት፡ 14,8; እምነ፡ , ዲበ፡ , ላዕለ፡ ut: አእምር፡ ሚመጠን፡ ልዑል፡ እምኔከ፡ ደመና፡ ; ; እዴሁ፡ ልዕልት፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; ልዑል፡ ውእቱ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ . Creberrime usurpatur de -64 ( laudibus exaltatus^la), ὕψιστος (altissimus, summus) ; ; ; ; ; ; ; ; nec non de praepotentibus et dominis terrae ; ; ; ; de angelis Lit. Joh.; ጥቀ፡ ልዑል፡ esse titutlum regis Aethiopiae asserit Ludolfus. In specie de voce^la: በልዑል፡ ቃል፡ alta voce^la ; cantandum በልዑል፡ ቃል፡ Cod. Mus. Brit. LIV, 7, a; ከመ፡ ያድምፁ፡ ልዑለ፡ τοῦ ἀκουσθῆναι ποιῆσαι . – Rarissime ልዑለ፡ ( ) idem significat, quod ላዕለ፡ sursum^la, ut ልዑለ፡ እገሪሁ፡ sursum pedes ejus^la, Enc. excelsus^la, altus^la, editus^la, sublimis^la, superior^la, summus^la, de rebus et personis: መንበር፡ ልዑል፡ ; ሰማይ፡ ልዑል፡ ; ምድር፡ ልዕልት፡ ; ; ኵሉ፡ ነዋኅ፡ ወልዑል፡ ; ዓዲ፡ እዱ፡ ልዑል፡ ; ; በመዝራእት፡ ልዕልት፡ ; በእድ፡ ልዕልት፡ 14,8; እምነ፡ , ዲበ፡ , ላዕለ፡ ut: አእምር፡ ሚመጠን፡ ልዑል፡ እምኔከ፡ ደመና፡ ; ; እዴሁ፡ ልዕልት፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ ; ልዑል፡ ውእቱ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ . Creberrime usurpatur de -64 ( laudibus exaltatus^la), ὕψιστος (altissimus, summus) ; ; ; ; ; ; ; ; nec non de praepotentibus et dominis terrae ; ; ; ; de angelis Lit. Joh.; ጥቀ፡ ልዑል፡ esse titutlum regis Aethiopiae asserit Ludolfus. In specie de voce^la: በልዑል፡ ቃል፡ alta voce^la ; cantandum በልዑል፡ ቃል፡ Cod. Mus. Brit. LIV, 7, a; ከመ፡ ያድምፁ፡ ልዑለ፡ τοῦ ἀκουσθῆναι ποιῆσαι . – Rarissime ልዑለ፡ ( ) idem significat, quod ላዕለ፡ sursum^la, ut ልዑለ፡ እገሪሁ፡ sursum pedes ejus^la, Enc.

ለሖሳስ

susurrus^la, mussitatio^la, loquela^la(vel vox^la) submissa^la: ይትናገሩ፡ በለሖሳስ፡ ; አርአዮሙ፡ በለሖሳስ፡ መጻሕፍቲሁ፡ ; አቡየ፡ ወአነ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ናአምሮ፡ ለለሖሳሰ፡ ልብ፡ (sc. hominum) Lit. Orth.; ( ante Jaredi Aethiopis tempora^la) አልቦ፡ መኅለቅተ፡ ቅኔ፡ ( cantus sacri decantabantur non^la) በልዑል፡ ዜማ፡ ዘእንበለ፡ በለሖሳስ፡ ; ወዓዲ፡ በል፡ በለሖሳስ፤ እግዚኦ፡ ምሕረትከ፤ ፻ ጊዜ፡ – Formam ልሑሳስ፡ excerpsit d’Abbadie e suo cod. LXXX; { formam ልሑሳስ፡ exhibet }. laḥosās , ልሖሳስ፡ lǝḥosās , ልሑሳስ፡ lǝḥusās

Grébaut
ልሖሳስ፡ lǝḥosās «action de parler bas à l’oreille^fr» ― ሹክሹክታ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15v. ( ልሖሳስ፡ et ልሑሳስ፡ sont deux formes qui présentent le même sens.)
ልሖሳስ፡ lǝḥosās récitation (de prières) à voix basse^fr; oraison secrète^fr (liturgie). ወእምዝ፡ ይበውዕ፡ ካህን፡ ውስተ፡ ምጥማቅ፡ ወይበል፡ ዘንተ፡ ጸሎተ፡ ዘልኆሳስ። 56.
ልሑሳስ፡ ― ኦእግዚእየ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ሕያው፡ ተናገር፡ ምስሌየ፡ በልሑሳስ፡ ጽድቅከ፡ ዘአስተናገርካ፡ ለእድግተ፡ በለዓም፡ አመ፡ ሖረ፡ ይርግሞሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል። ‘Gadla Filmonā’ Ms. Paris, Bibliothèque nationale de France, BnF Éthiopien d’Abbadie 177, fol. 68rb; ርእየ፡ ንጉሥ፡ ዲዮግልድያኖስ፡ እንዘ፡ ይነግርዎ፡ ለህርማኖስ፡ በልሑሳስ። ወኡቤሎ፡ ንጉሥ፡ ለህርማኖስ፡ ምንት፡ ውእቱ፡ ዘዜነውከ፡ በልሑሳስ፡ [ለ]አግብርተ፡ ማርታ። 230; ዘልሑሳስ፡ ወዘረዓም፡ ትሰምዕ፡ መሐረኒ፡ እግዚኦ። 79b.
23

Leslau
ለሖሳስ laḥosās , ( 23) ልሖሳስ፡ lǝḥosās whisper^en, soft whispering^en, style of singing^en 311b

ቀቀብ

vagina^lagladii, cultri ( t^laheca^la), κολεὸς , ግብኢ፡ ውስተ፡ ቀቀብኪ፡ (v. ቃቅብኪ፡ ) ; ኣወፅእ፡ መጥባሕትየ፡ እምነ፡ ቀቀባ፡ ; ; አግብኣ፡ ለመጥባሕትከ፡ ውስተ፡ ቀቀባሃ፡ (sic) ; fame enecti በልዑ፡ ማእሰ፡ ቀቀበ፡ አስይፍቲሆሙ፡ – : ቀቀብ፡ ዘ፡ ሐፎት፡ አፎት፡ . [Referendum videtur ad קָבַב קָבַע נָקַב al., quibus significatus cavi^lacontinetur].

ምስለ

(cujus forma antiquior ምስሌ፡ Polygl.; ምስሌየ፡ ምስሌከ፡ caet.; gramm.§ 167,3), propr. instar^la, sicut^la(cfr. مِثَلٌ ), deinde exuta notione primaria: cum^la(pro quo nonnumquam pariter atque^ladixeris, ut ኢታማስን፡ ጻድቃነ፡ ምስለ፡ ኃጥኣን፡ ; ; ).

1)cum^la

a)copulative: ኣፈልሰከ፡ ምስለ፡ ኵሉ፡ አኀዊከ፡ σέ σὺν πᾷσι τοῖς φίλοις σου ; (ubi Gr. καί habet); ; ; ; ; .

b)de societate et comitatu: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)in specie conjungitur cum verbis sumendi et ferendi: ንሣእ፡ ምስሌከ፡ ሐሞተ፡ sume tecum fel^la ; ; ; .

β)cum verbis mittendi, ubi significat per^la: ፈነወ፡ መጽሐፈ፡ ምስሌሁ፡ misit epistolam cum eo^lai.e. per eum^la ; ; .

γ)praemittitur iis, quae quis secum fert (alias: በ፡ ): ሰረረ፡ ንስር፡ ምስለ፡ መጽሐፍ፡ avolavit aquila cum epistola^la(eam secum ferens) Rel. Bar.; ተለውዋ፡ ዕደው፡ ምስለ፡ ንዋየ፡ ሐቅሎሙ፡ ; ; ; ; ; .

δ)rarius ad significandas actiones secundarias cum principali conjunctas ( μετά ): ትትካየድ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ መሐላ፡ jungas foedus^la(cum jurejurando i.e.) jurejurando sanciens^la ; .

c)de conjunctione: verbamiscendi et conjungendi, consentiendi, cognationis, foederandi, conciliandi, concordandi, vicinitatis, al.; praeterea nota constructiones quasdam praegnantes (ubi notionem conjunctus^lasupplere licet), ut ; ናእተ፡ ምስለ፡ ሐምለ፡ ብሒእ፡ ትበልዑ፡ ; በልዑ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; ; ሥጋ፡ ዘምስለ፡ መንፈስ፡ ምስለ፡ ደም፡ ; unâ cum^la ; ; .

d)de auxilio: እስመ፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ተራድአ፡

e)de aequalitate, ዐረየ፡ , ተዐረየ፡ , ዕሩይ፡ , ተማሰለ፡ ; de aequalitate temporis: በጽባሕ፡ ምስለ፡ ትንሣኤ፡ ፀሓይ፡ ; ; aliud exemplum sub ሕስት፡

f)praecipuum locum tenet ምስለ፡ ubi de actionibus reciprocis tractatur; post verba dimicandi, litigandi, disputandi, consultandi, aemulandi, paciscendi, concumbendi, cohabitandi, scortandi ( ሰከበ፡ , ኀደረ፡ , ዘመወ፡ ) et post varia alia verba stirpis III,3ut ተጻልአ፡ , ተዓመፀ፡ , ተናጸረ፡ , ተሳመዐ፡ n. 175 , etiam post verbae mutuae diremtionis, ubi Latini a^lasubstituunt ut ተሌለዩ፡ ፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ ; ; ; ሀለወ፡ ባእስ፡ ወጽልእ፡ ምስሌከ፡ ወምስሌሆሙ፡ inimicitia inter te et illos mutua^laJsp. p. 304.

g)de commercio vel communione, nec non de eo, quod cum^laaliquo versans (boni malive) agis erga^laeum: ምንተ፡ ብየ፡ ምስሌክን፡ (quid habeo i.e.) quid mihi vobiscum?^la ; ምንተ፡ ብከ፡ ምስለ፡ ሰላም፡ (quae communio est tibi cum pace?) 4 ; አንከሩ፡ ፩፩ ምስለ፡ ካልኡ፡ (alius cum alio) ; ; ; ; ; ይግበር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌክን፡ ምሕረተ፡ erga vos^la, ; ; ; አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ፡ πρὸς αὐτόν ; ; ከመዝ፡ ኀልዩ፡ ምስለ፡ ቢጽክሙ፡ ( εἰς ἀλλήλους ) ; 1 ; .

h)de ratione possessionis: ኢኮኑ፡ ምስለ፡ ውሉድ፡ liberos non habebant^la

2)eodem loco cum^laaliquo i.e. apud^la, ad^la, iuxta^la ; ; ; ; ረከብነ፡ ብእሴ፡ ምስሌኪ፡ ; አጽዐኖ፡ ምስሌሁ፡ ውስተ፡ ሰረገላሁ፡ ( ኀቤሁ፡ ); ; ምስሌሁ፡ ἐχόμενα αὐτοῦ ; vel penes^la ; ልብየ፡ ኢሀለወ፡ ምስሌየ፡ ; ; vel inter^la: ዘኢኮነ፡ ምስለ፡ ሰብእ፡ ንብረቱ፡ ; ; ; in spec. post ኈለቈ፡ , ተኈለቈ፡ , ተፈቅደ፡

3)de accessione rei ad rem, unde societas utriusque oritur: ad^la, praeter^la: ( ἐπί ); ( πρός ); ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ σύν πᾶσι τούτοις praeter^lavel super haec omnia^la ; ἐπὶ τούτοις ; ; ምስለ፡ ዝኒ፡ πρὸς τούτοις ; .

4)cum aliqua re i.e. ea non obstante^la( bei , trotz , ut مَعَ , עִם , በ፡ בְּ ): ; ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ; ( በዝ፡ ); ; ; ; ; ; ምስለ፡ ከመዝ፡ οὐδ᾽ ὥς ; .

mǝsla

Grébaut
ምስለ፡ mǝsla «avec^fr, ensemble^fr» ― ጋራ፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
88

Leslau
ምስለ፡ mǝsla with^en, in the company of^en, in addition to^en; also used with verbs expressing reciprocity; according to the context it also has the meanings of other prepositions; e.g. ተሌለዩ፡ አሐዱ፡ ምስለ፡ ካልኡ tatelayu ʾaḥadu mǝsla kālǝʾu they were separated each from his brother^en (friend, another), አኮ፡ ከመ፡ ትካት፡ ገጹ፡ ምስሌሁ ʾakko kama tǝkāt gaṣṣu mǝslehu his countenance was not toward him as before^en;
ምስለ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ mǝsle zǝntu kʷǝllu besides all this^en, for all this^en, nonetheless^en
with suffix pronouns the base is ምስሌ- mǝsle-
365b

ኵስሕ

[ كَسَحَ verrit^ladomum, كُسَاحَةٌ purgamentum^la; סָחָה סוּחַ سَحَا ] ( purgamenta^la) stercus^la, excrementa^la: ይበልዑ፡ ኵስሐ፡ ἀκάθαρτα φάγονται ; ; እሱራን፡ እሙንቱ፡ ከመ፡ ጾረ፡ ኵስሕ፡ ( φορτίον κοπρίας ?) ; excrementa hominum: ; ከመ፡ ይብልዑ፡ ኵስሖሙ፡ ; ኵስሐ፡ ሰብእ፡ ; ; avium: ኵስሐ፡ ርግብ፡ ; equorum, jumentorum: ኵስሐ፡ አፍራስ፡ ; በልዑ፡ ኅጠተ፡ ወዕፄ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ኵስሐ፡ አፍራስ፡ ወእንስሳ፡ ; ሙጻአ፡ ኵስሕ፡ vel መካነ፡ ኵስሕ፡ latrina^la – Voc. Ae.:^la ኵስሕ፡ (v. ኵስ፡ ) ዘ፡ ሐር፡ (v. ኀርእ፡ ). n. 843

ዕፄ

, plerumque m. , et , ዕፄያት፡ et ዕፀያት፡ [ עָשׁ , عُثَّةٌ tinea^la] vermis^la, vermiculus^lacujusvis generis

a)qualis in putredine crescit: ; ; ፍዳሆሙ፡ ለኃጥኣን፡ ዕፄ፡ ; ይፌኑ፡ እሳተ፡ ወዕፄ፡ ውስተ፡ ሥጋሆሙ፡ n. 1027 ; ዕፄሆሙ፡ ዘኢይነውም፡ ; ; ዕፄያት፡ vel ዕፀያት፡ ; ; ; ; ; .

b)in stercore et fimo: በልዑ፡ ኅጠተ፡ ወዕፄ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ኵስሐ፡ አፍራስ፡

c)qualis plantas arrodit: ; .

d)teredo^la: .

e)tinea^la, σής , ብልዐተ፡ ዕፄ፡ ; ዕፄ፡ ወሙስና፡ σῆτες καὶ σκώληκες .

f)eruca^la: ዘአትረፈ፡ ዕፄ፡ በልዐ፡ አንበጣ፡ κάμπη ; ; Enc.

g)de „fetu apium, dum favis adhuc continetur“, Lud. ex

h)vermis auricularius: ዕፄ፡ ሶበ፡ ይበውእ፡ በእዝን፡ M.F.

i), de homine contemto et infirmo: ; . – : ዕፄ፡ ዘ፡ ትል፡ ; aliud^la: ዕፄ፡ ብ፡ ትል፤ ፃፄ፡ ብ፡ ብል።

ማእስ

et ማዕስ፡ , m. et fem. , አምእስት፡ vel አምዕስት፡ [cfr. مَئَسَ fricuit cutem^la, مَعَتَ , مَعَسَ , مَعَشَ fricuit corium^la]

1)cutis^la, pellis^la, hominis δέρμα ; ; ; ; ; ; ; ; ትመሥጥዎሙ፡ አምእስቲሆሙ፡ እምላዕሌሆሙ፡ ; ; ; βύρσα ; bestiae ማእሰ፡ ዘባኑ፡ ; ; ;

2)pellis detracta^la, pellis fricta^la, corium^la: ዘማእስ፡ δερματινός ; ማእሰ፡ በግዕ፡ ሕሱይ፡ ; ; ; ; ; ; ኢይቅንቱ፡ ማእሰ፡ ; ( famelici^la) በልዑ፡ አምእስተ፡ ሰረገላቲሆሙ፡ ወማእሰ፡ ቀቀበ፡ አስይፍቲሆሙ፡ – : አዕዳል፡ ወማእስ፡ ዘ፡ ቍርበት፡

māʾs , māʿs ʾamāʾǝst , ʾamāʿǝst

Grébaut
ማእስ፡ māʾs , አማእስት፡ ʾamāʾǝst «peau^fr, cuir^fr» ― ቈርበት፡ Ms. BNFabb217, fol. 42r.
100

Leslau
ማእስ፡ māʾs , ማዕስ፡ māʿs ( አማእስት ʾamāʾǝst ) skin^en, hide^en, leather^en, headcover^en, ( 6–14 Add.) = Amh. ዳባ daba monks mantel of yellow leather^en 324b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose