Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

1)justus^la, de rebus: ቃል፡ ጽዱቅ፡ ; መዳልዊከ፡ ርቱዐ፡ ወጽዱቀ፡ ይኩን፡ .

a)probus^la, pius^la: verbum ዘኢኮነ፡ ጽዱቀ፡ ἀνόσιον impium^laCyr. ad ; Cyr. c.

b)justificatus^la: ጽድቅት፡ ጥበብ፡ እምኵሉ፡ ውሉዳ፡

2)verus^la, de verbis, rebus: ; Lud. Comm. hist.p. 503 n. 42; ባሕቱ፡ ሃይማኖቱሰ፡ (sc. Petri, quamquam abnegaverat Christum) ትርፍት፡ ወጽድቅት፡ ይእቲ፡ F.M. 3,6;

ጕማ ጦመ

et ጉማ፡ [an i.q. غِنَاءٌ ?] sonus canorus^lavel suavis^la, modi^la: ጕማ፡ (v. ጉማ፡ ) ቃሎሙ፡ ሐዋዝ፡ ወጥዑም፡ ; ወይመልእ፡ ኵሎ፡ ቤተ፡ ዕበየ፡ ጕማ፡ ( ጉማ፡ ) ቃሎሙ፡ . I,1[amh. ጠመ፡ , ጠመጠመ፡ ; etiam Aethiopice ጠመ፡ occurrit ]

1)convolvere^la, complicare^la: ትጠውሞሙ፡ ἑλίξεις ; ነሥአ፡ ሐሜላቶ፡ ወጦማ፡ (v. ወጠማ፡ ) εἵλησε ; Deg.

2)ut videtur obturare^la, obstruere^la: ይጠውም፡ (var. pro ይመይጦሙ፡ ἀποτρέπει ) ቃሎሙ፡ .

ቃል

m. et fem. , ቃላት፡ [ קוֹל ܩܳܠܳܐ قَالٌ vel قَولٌ ] )

1)vox^lavel sonus^lacujusvis generis

a)vox hominum, angelorum Dei: ; ; ቃለ፡ ነገር፡ ; መጽአ፡ ቃል፡ እምሰማይ፡ ; ; ; ; ቃለ፡ ሐሤት፡ ወቃለ፡ ፍሥሓ፡ ; ; ቃል፡ ተሰምዐ፡ በራማ፡ ; ቃለ፡ ብካይ፡ ; ይሰምዓ፡ ቃልየ፡ ; ; ይሁቡ፡ ቃሎሙ፡ edant vocem suam^la ; ; አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ ; ; አልዐለ፡ ቃለ፡ sustulit vocem^la ; አዕቢ፡ ቃለከ፡ ; n. 451 ያዐቢ፡ ቃሎ፡ ; ጸርሐ፡ በቃል፡ ; በዐቢይ፡ ቃል፡ alta voce^la ; ; ; ; ; በ፩ቃል፡ una voce^la ; ; ; .

b)vox animalium^la ; ; ; ; .

c)sonus^la, strepitus^larerum inanimatarum: ቃለ፡ አሥዋክ፡ ; አስራብ፡ ; ; መንኰራኵር፡ ; ቀርን፡ ; ; ዕንዚራ፡ ; ; ; አውታረ፡ መሰንቆ፡ ; ; ; ፀዓዕ፡ ; መንፈስ፡ ; tonitru ; ; .

2)sermo^la, oratio^la

a)quatenus est loquendi facultas vel ratio: ወሀቦሙ፡ ቃለ፡ ወልሳነ፡ ወዐይነ፡ ወእዝነ፡ ; ዘኢያአምር፡ ቃለ፡ ; ; ; እንስሳ፡ ዘአልቦ፡ ቃል፡ ἄλογα ; ቃልከ፡ ያዐውቀከ፡ ( λαλιά ) .

b)fama^la, rumor^la: ቃል፡ ተሰምዐ፡ በቤተ፡ አብርሃም፡

c)quatenus sunt dicta, effata, verba.

a)verbum^la: ደኃሪት፡ ቃል፡ ; ቃል፡ ሠናይ፡ ይኄይስ፡ እምውሂብ፡ ; ቦቱ፡ ቃለ፡ እንተ፡ ታመጽኦ፡ ለሞት፡ ; ቃል፡ እንተ፡ ነበብከ፡ ; ቃልየ፡ ; ; ; ; ; ኀጥኡ፡ ቃለ፡ እንተ፡ ያወሥኡ፡ ; አሐተ፡ ቃለ፡ ; ; ; ; ዘንተ፡ ኵሎ፡ ቃላተ፡ ; ; ; ; 1,4; 1,5; 1,7.

b)verba^la, sermo^la, oratio^la: ቃሎሙ፡ ለጠቢባን፡ ድሉት፡ በመዳልው፡ ; ኀሳርከኒ፡ ወክብርከኒ፡ እምቃልከ፡ ; ዘክልኤቱ፡ ቃሉ፡ δίγλωσσος ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቃለ፡ ነገራ፡ ለይእቲ፡ መጽሐፍ፡ . In specie

α)operibus et factis: ; በቃል፡ ወበምግባር፡ ; በቃል፡ ወአኮ፡ በምግባር፡ Lud. ex Hom.

β)jussum^la, mandatum^la: ወፅአ፡ ቃል፡ እምቅድመ፡ ገጹ፡ ; ኢይትገሐሥ፡ እምነ፡ ቃሉ፡ ; ; ; ; ዐሥሩ፡ ቃል፡ decalogus^la ; ; ዐሥሩ፡ ቃላት፡ ; crebro: በቃለ፡ jussu^lavel auctoritate^laalicujus ; ; ; በቃልየ፡ ἐν τῷ ὀνόματι ; 1 ; .

γ)promissum^la: ወልጦ፡ ቃል፡ ; ; ; ; .

δ)effata^lanuminis, doctrina vel verba a Deo vel Christo revelata, mandata, promissa: ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ λόγια Θεοῦ ; ; ; ; ቃል፡ ዘኮነ፡ ኀበ፡ ኢሳይያስ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ቃላተ፡ እግዚእነ፡ (in bibliis scripta)

ε)verbum Dei creans^la, substantiale^la, ; ; ; ; ; creberrime in libris theologicis ut Chrys., Cyr., Haim. Ab., al.

ζ)ratio^la: ያገብእ፡ ቃለ፡ በእንቲአሁ፡ , .

a)causa^la, sensu forensi: ; ; ; .

b)res gesta^la: እምድኅረ፡ እላንቱ፡ ቃላት፡ ; ዘተረፈ፡ እምቃላተ፡ ዳዊት፡ ; 2 al.; ዜና፡ ቃላቲሁ፡ relatio actorum ejus^la Enc.

c)res^la: ፫ቃለ፡ ዘአነ፡ እነብብ፡ ላዕሌከ፡ l ; ; (aliâs ነገር፡ ).

5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ vel ቃለ፡ ሐፄ፡ vulgo dicitur nuntius^lavel legatus^laRegis Aethiopiae, Lud. e Conf. Ssagâ-Zaab.

ቃል፡ qāl

Compounds
ቃለ፡ qāla , ቃል፡ qāl spokesman of^en

a) (Dillmann 5) ቃለ፡ ኀፄ፡ qāla ḫaḍe , ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe , ቃለ፡ ሐፃች፡ qāla ḥaḍāč , ቃለ፡ ዓፄ፡ qāla ʿāḍe , ቃል፡ አፄ፡ qāl ʾaḍe spokesman for the king^en, king’s herald^en አኮ፡ በቃለ፡ ኀፄ፡ ‘par le moyen d’un porte-parole royal^fr’ 24 l. 14 (ed.), 27 l. 12–13 (tr.); ቃለ፡ ሐፃች፡ ክፍለ፡ ሐዋርያት፡ ‘le qāla ḥaḍāč, Kefla Ḥawāryāt^fr’ 34 l. 21 (ed.), 40 l. 17–18 (tr.); 38 l. 34 (ed.), 46 l. 5 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ጐላች፡ ይሳከር፡ ‘le porte-parole du roi, qui a procédé aux formalités concernant cette concession féodale, Issākar^fr’ 43 l. 15–16 (ed.), 51 l. 24–25 (tr.); ወቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ስርጓን፡ ገዬ፡ ‘le qāl aṣē maṣḥaf bēt, Serguān Gayē^fr’ 33 l. 14 (ed.), 38 l. 29–30 (tr.); ወእንዘ፡ ቃል፡ አፄ፡ መጽሐፍ፡ ቤት፡ ድል፡ ሰገድ፡ ‘et pendant que le qāl aṣē maṣḥaf bēt était Del Sagad^fr’ 34 l. 11–12 (ed.), 40 l. 7–8 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ በዓለ፡ መጽሐፍ፡ ያዕቆብ፡ ‘le porte parole du roi baʿāla maṣḥaf, Yāʿǝqob^fr’ 33 l. 28–29 (ed.), 39 l. 16–17 (tr.); ቃል፡ ሐፄ፡ ዣን፡ ሐፀና፡ ዘጊዮርጊስ፡ ‘le porte-parole du roi (qāl ḥaṣē) žān ḥaṣanā, Za-Giyorgis^fr’ 37 l. 17 (ed.), 44 l. 5–6 (tr.); ቃልሐፄ፡ ዣንጽራር፡ ጔታ፡ ዓሥራት፡ ‘le qāl ḥaṣē žan ṣerār gētā était ʿĀsrāt^fr’ 35 l. 16 (ed.), 41 19–20 (tr.); ወቃለ፡ ዓፄሂ፡ ዘዣንጽራር፡ ጔታ፡ ሐብተ፡ ሚካኤል፡ ‘le qāla ḥ{sic}aṣē, žān ṣerār guiētā, Ḥabta Mikā’ēl^fr’ 31 l. 13–14 (ed.), 36 l. 18–19 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡ ‘le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimā^fr’ 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.); ወቃል፡ ሐፄ፡ አስጐላች፡ የውስጥ፡ ብላቴን፡ ጌታ፡ ተክለ፡ ሃይማኖት፡ ‘le porte-parole du roi, qui a obtenu cette concession féodale (? asgulāč), le ya-wesṭ belāttangētā Takla Hāymanot^fr’ 43 l. 31 (ed.), 52 l. 13–14 (tr.), ሐፄ፡

Leslau
ቃለ፡ ሐፄ qāla ḥaḍe (Lt) the one who is in charge of transmitting the order of the king or the emperor, ‘the voice of the emperor’ 226a

b) ቃለ፡ ነጋሢ፡ qāla nagāśi spokesman for the governor^en ቃለ፡ ነጋሢ፡ ‘porte-parole du nagāsi^fr’ 39 l. 11 (ed.), 46 l. 19 (tr.); ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ወሕዱጉ፡ ወራቅ፡ መአሰሬሁ፡ ወቃለ፡ ነጋሢሁ፡ ‘au chef du Tambēn, à son vicaire, à son rāq maʾasarē, et à son porte-parole^fr’ 40 l. 9 (ed.), 47 l. 20–21 (tr.), ነጋሢ፡

c) (Dillmann 5) ቃለ፡ ንጉሥ፡ qāla nǝguś spokesman for the king^en እንዘ፡ ቃለ፡ ንጉሥ፡ ወበዓለ፡ [መጽሐፍ፡] ወልደ፡ ደራትዮስ፡ ‘[Ces ordres ont été donnés] pendant que le porte-parole du roi et le baʿāla maṣḥaf(?), Walda Darātyos,^fr’ 72 l. 8–9 (ed.), 86 l. 24–25 (tr.), ንጉሥ፡

d) ቃለ፡ ኢተጌ፡ qāla ʾitage spokesman for the queen^en, queen’s herald^en ወቃለ፡ ኢተጌ፡ አባ፡ ተክለ፡ ወንጌል፡ ‘le porte-parole de la reine, abbā Takla Wangēl^fr’ 28 l. 26–27 (ed.), 33 l. 4–5 (tr.), እቴጌ፡

Cross-references:

a) for ሞገሰ፡ ቃል፡ ሞገስ፡

b) for ስጣዌ፡ ቃል፡ ስጣዌ፡

ጕማ

et ጉማ፡ [an i.q. غِنَاءٌ ?] sonus canorus^lavel suavis^la, modi^la: ጕማ፡ (v. ጉማ፡ ) ቃሎሙ፡ ሐዋዝ፡ ወጥዑም፡ ; ወይመልእ፡ ኵሎ፡ ቤተ፡ ዕበየ፡ ጕማ፡ ( ጉማ፡ ) ቃሎሙ፡ .

ዚአየ

, ዚአከ፡ , ዚአሁ፡ al., እንቲአየ፡ , እንቲአከ፡ al., እሊአየ፡ al. sunt tres formae notae Genitivi, cum suffixis , proprie mei^la(ad m. relatum ዚአየ፡ , ad fem. እንቲአየ፡ , ad እሊአየ፡ ), tui^la, sui^lavel ejus^la( gramm.§ 105,b); vice pronominum possessivorum funguntur: meus^la, tuus^la, noster^la, vester^la, suus^lavel ejus^la, eorum^la, nonnumquam proprius^la, et crebro usurpantur, cum ubi Genitivus pronominum personalium postulatur separatus neque alii nomini subjunctus, tum pro , si quidem orationis vis quaedam in pronomen intenta est.

1)Formae dictae plerumque ponuntur nudae,

a)ubi poss. Subjectum ( ; ) vel Praedicatum enunciationis est: ኵሉ፡ ዘታሕተ፡ ሰማይ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ; እንተ፡ ኢኮነት፡ እንቲአከ፡ quae non tua est ; ዚአየ፡ ውእቱ፡ አፍላግ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ እሊአከ፡ ንሕነ፡ ; ; ; ; ; .

b)ubi statui constructo vel praepositioni subjunctum est: ኀዲገ፡ ዚአየ፡ τὸ καταλιπεῖν σε ἐμέ ; ; በእበደ፡ ዚአሁ፡ ; ለሊሁ፡ ደረግም፡ ነፍሰ፡ እንቲአሁ፡ ; ; ; ; ; አዐቅብ፡ ነፍሰ፡ እንቲአሁ፡ ; ; ; ; ; Platt; ዐውደ፡ ዚአሁ፡ ; n. 1033 ወኮነ፡ ስብሓቲነ፡ ከመ፡ ዚአሆሙ፡ ; እምዚአየ፡ ἐκ τοῦ ἐμοῦ ; ውስተ፡ ዚአሁ፡ εἰς τὰ ἴδια ; ዐቢይ፡ እምነ፡ ዚአሆሙ፡ μείζων τῆς αὐτῶν ; ለእሊአሁ፡ ; ; .

c)nec non

α)ubi suo nomini ad quod pertinet praemissum est: እንቲአየ፡ ልብ፡ ἐμὴ καρδία ; እንቲአሆሙ፡ ሕይወቶሙ፡ .

β)vel post nomen pronomine suff. praeditum, ubi hoc pronomen emphaseos causa repetendum est: ወዓዲ፡ ነፍሶሂ፡ እንቲአሁ፡ vitam suam sui ipsius ; .

γ)aliâs quoque, ut: በአተ፡ ካዕበት፡ እንቲአሁ፡ (pro በአተ፡ ካዕበት፡ በአተ፡ እንቲአሁ፡ ) .

2)Rarius formae ዚአየ፡ , ዚአከ፡ al. ዘ፡ praemittitur: qui mei^la, tui^laal. est^lai.e. meus^la, tuus^la, ut: ዘዚአየ፡ ምክር፡ ἐμαὶ βουλαί ; እወቅስ፡ ዘዚአየሂ፡ ጽድቅየ፡ ወዘዚአኪሂ፡ ጌጋየኪ፡ ; ዝሰ፡ ኵሉ፡ ዘዚአየ፡ ; ; ; maxime ubi neutro meum^la, tuum^laal. exponendum est, ut: እለ፡ ዘዚአሆሙ፡ ይዘርዑ፡ τὰ ἴδια σπείροντες ; ዘዚአከ፡ τὰ σά ; .

3) ዚአሁ፡ , ዚአሃ፡ al.

a)praemisso ለለ፡ vel ዘዘ፡ vim distributivam nanciscitur: suus cujusque vel cuique^la, varius^la, multimodus^la, varii generis^la, ዘለለ፡ ዚአሁ፡ ሕማሞሙ፡ quorum morbi sui cujusvis^lai.e. varii erant^la ; አልበሶሙ፡ ኀይለ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ καθ ʼ ἑαυτούς ; በበአምሳለ፡ ገጹ፡ ያርእየከ፡ ዘዘ፡ ዚአሁ፡ ; ብእሲ፡ ዘዘዚአሁ፡ ሖረ፡ በፍኖቱ፡ ; ; ውስተ፡ መለያልዩ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ ; ቃሎሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ ; ; ; 50; ; ; ዘዘ፡ ዚአነ፡ ; ዘዘዚአክሙ፡ ; ; διάφορος ; ; ; ποικίλος ; ; ; ; ; ዘዘዚአሁ፡ ትምህርት፡ ποικιλτικὴ ἐπιστήμη .

b)praemisso ዘዘ፡ (sc. nota Genitivi duplicata) vim reciprocationis nanciscitur, et cum verbis dirimendi^lajunctum significat: ab invicem^la, alius ab alio^la, ይፈልጦሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ ; ተፋለጡ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ ; አስተራሕቅዎሙ፡ ዘዘዚአሆሙ፡ .

ተናጸረ

III,3

1)sese invicem intueri^lavel aspicere^la, በበይናት፡ vel ምስለ፡ , ut: ወእምዝ፡ ተናጸሩ፡ ንጉሥ፡ ወመገብቱ፡ በበይናቲሆሙ፡ ἔβλεπον εἷς τὸν ἕτερον ; .

a)explorandi causa: ተናጸሩ፡ ክልኤሆሙ፡ ἀνετάζοντες ἀλλήλους .

b)obnitendi vel inquirendi causa, adversis oculis intueri^laaliquem: ኢንጉሥ፡ ወኢመስፍን፡ ተናጽሮ፡ ኢይክል፡ ምስሌከ፡ እንዘ፡ የሐምየከ፡ በእንተ፡ እለ፡ ኰነንኮሙ፡ ἀντοφθαλμῆσαι .

c)e regione^laalicujus vel exadverso esse^la(situm, positum): ገጾን፡ ይትናጸራ፡ በበይኖን፡ ; ትትናጸሩ፡ በበይናቲክሙ፡ κατέναντι ἀλλήλων ; ወይትናጸሩ፡ ገጾሙ፡ ; አንቀጸ፡ ዐጸድ፡ ውሣጢ፡ ይትናጸር፡ ምስለ፡ አንቀጽ፡ ሰሜናዊ፡ ; συστοιχεῖν ( parallelum esse^la) .

d)coram^laaliquo esse^lavel stare^la, : tres viri, ዘኢይትናጸሮሙ፡ ተቃኅዎ፡ ወቅንአት፡ . p. 50 ; ቃሎሙ፡ ጽዱቅ፡ ዘኢይትናጸር፡ ሕሳዌ፡ ወጽልሑት፡ Lud. e Mss. Colb.

2)cavere^la, እምነ፡ (Vers. Lat.: attendant ab ipsis^la).

ዐለወ

I,1[vid. ዐለየ፡ et ለወወ፡ ; עול , ܥܘܠ , عال ] ይዕሉ፡ (Perf. ዐልወ፡ semel inveni in codice Abbad. CXLI),

1)reflectere, retorquere, repercutere^lasonum: ድምፀ፡ ቃል፡ ዘአድባር፡ መፍርሃን፡ እለ፡ ያወሥኡ፡ ወየዐልዉ፡ ድምፀ፡ በበይናቲሆሙ፡ .

2)pervertere^la, mutare^la, transformare^la, depravare^la, ዐለዉ፡ ልቦሙ፡ ከመ፡ ኢየኀልዩ፡ μετέστησαν τὴν διάνοιαν ; ይፈቅዱ፡ ይዕልዉ፡ ትምህርቶ፡ μεταστρέψαι ; ዕልዋ፡ እግዚኦ፡ ለምክሩ፡ διασκέδασον ; የዐሉ፡ ለክሙ፡ (v. የዐልወክሙ፡ ) ማሕላክሙ፡ ዘምስለ፡ ሞት፡ ( ἀφέλῃ ) ; ድኅረ፡ የዐልወከ፡ ቃለከ፡ (v. ቃሎ፡ ) διαστρέψει ; እከዪሃ፡ የዐልዎ፡ ለራእይ፡ ἀλλοιοῖ τὴν ὅρασιν ; የሀውከከ፡ ወየዐልወከ፡ διαστρέψει σε (sc. statum tuum) ; ቦእለ፡ ረገመ፡ ወአኅሰሮሙ፡ ወዐለዎሙ፡ ἀνέστρεψεν ἀπὸ στάσεως αὐτῶν .

3)praevaricari^la, migrare^la, transgredi^la, violare^lalegem, praecepta, foedus, rarius እምነ፡ , ut: ዐለዉ፡ ፍጡነ፡ እምነ፡ ፍኖት፡ , vel በ፡ , ut: ዘዐለወ፡ በወግዝ፡ 1 ; plerumque : ዐለዉ፡ ሕገከ፡ παρέβησαν ; ; παρήλθοσαν ; ; ἀπώσαντο ; διεσκέδασται ; ; ዐለዉ፡ ኪዳንየ፡ ; ዐሎኪ፡ ሥርዐትየ፡ ; διεφθείρατε ; እለ፡ ዐለዉ፡ ቃለከ፡ ἀθετοῦντες ; ; ;

4)fidem fallere^la, perfide agere^la, n. 953rebellem^lavel refractarium esse^la, desciscere^la, deficere^la, perfide desedere^la, : ; ; ዐለውነ፡ ἀπέστημεν ; ἀπώσαντο Platt; σκανδαλίζεσθαι ; ; : ዐሊው፡ ዐለዉኒ፡ ቤተ፡ እስራኤል፡ ἀθετεῖν ; ; ከመ፡ ተዐልዎ፡ ብእሲት፡ ለምታ፡ ; ዐለዎ፡ ሴዴቅያስ፡ ለንጉሠ፡ ባቢሎን፡ ; ; ; ; ; ; ἀπειθεῖν ከመ፡ ኢይዕሉከ፡ ; ; ; ; ዐለዉኒ፡ ἐφαύλισάν με ; ; ἀσεβεῖν ዐሎክኒ፡ ; ; ; ἀνομεῖν ; ዐለወቶ፡ ለምታ፡ εἰς ἄνδρα ἑαυτῆς ἐπλημμέλησε ; ዐለዉኒ፡ ἀπέστησαν ; ተዐልዉኒ፡ σκανδαλισθήσεσθε ἐν ἐμοί ; የዐልዉ፡ ሰብእ፡ አማልክቲሆሙ፡ ἀπαρνήσονται ; προδιδόναι ; religionis, a qua quis deficit: ; የዐልዉ፡ ሃይማኖቶሙ፡ Clem. f. 154; peccati: ዐለዉ፡ ማዕሌተ፡ እኪየ፡ ; : ዐለውዎ፡ ማዕሌተ፡ ; ጌጋዮሙ፡ ዘዐለዉኒ፡

ቃህም ቃህም

et ቅህም፡ ( m. ), et , formicarum^laspecies; μύρμηξ , ተመየጥ፡ ኀበ፡ ቃህም፡ ሀካይ፡ ; ( ቅህም፡ ed ); (nos quum in coelos sublati erimus,) ንሬእዮ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ቃህም፡ ወዕፄያት፡ μύρμηκας ; ዘጊበ፡ መዛግብት፡ praedicatur de ቃህም፡ sicut ተመይኖ፡ ግብር፡ de ሣሬት፡ Fal. f. 17; Deus ፈጠረ፡ ለቅሀም፡ (sic) ወለአናኳዕ፡ በመትሕተ፡ ምድር፡ ወእንስሳ፡ በመልዕልተ፡ ምድር፡ – Ludolfus hoc vocabulum explicat fucus^la(„ignavum pecus“, quod Virgilius dicit) et huic interpretationi probandae affert ትጋሆሙ፡ ( sedulitas^la) ለዕብስት፡ n. 410 ንህብ፡ ወሀካይ፡ ቃህም፡ Enc.; sed praedicatum ሀካይ፡ cum ትጋህ፡ minime concordat et Sx. Tubing. exhibet ወትግህት፡ ቃህም፡ ; illud ሀካይ፡ e loco perperam intellecto sumtum videtur. – : ቃህም፡ ወሰኳዕት፡ ብ፡ ገብረ፡ ጕንዳን፡ ( ሰኳዕት፡ ). et ቅህም፡ ( m. ), et , formicarum^laspecies; μύρμηξ , ተመየጥ፡ ኀበ፡ ቃህም፡ ሀካይ፡ ; ( ቅህም፡ ed ); (nos quum in coelos sublati erimus,) ንሬእዮ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ቃህም፡ ወዕፄያት፡ μύρμηκας ; ዘጊበ፡ መዛግብት፡ praedicatur de ቃህም፡ sicut ተመይኖ፡ ግብር፡ de ሣሬት፡ Fal. f. 17; Deus ፈጠረ፡ ለቅሀም፡ (sic) ወለአናኳዕ፡ በመትሕተ፡ ምድር፡ ወእንስሳ፡ በመልዕልተ፡ ምድር፡ – Ludolfus hoc vocabulum explicat fucus^la(„ignavum pecus“, quod Virgilius dicit) et huic interpretationi probandae affert ትጋሆሙ፡ ( sedulitas^la) ለዕብስት፡ n. 410 ንህብ፡ ወሀካይ፡ ቃህም፡ Enc.; sed praedicatum ሀካይ፡ cum ትጋህ፡ minime concordat et Sx. Tubing. exhibet ወትግህት፡ ቃህም፡ ; illud ሀካይ፡ e loco perperam intellecto sumtum videtur. – : ቃህም፡ ወሰኳዕት፡ ብ፡ ገብረ፡ ጕንዳን፡ ( ሰኳዕት፡ ). qāhm , qǝhm , ቃሕም፡ qāḥm

Grébaut
ቃህም፡ qāhm fucus^la, pecchione^it, formica^it, frelon^fr, guêpe^fr, fourmi^fr ― ድንጉል፡ frelon^fr; ገብረ፡ ጕንዳን፡ , «sorte de fourmi noire plus grosse et qui ne mord pas l’homme» 781, 863; Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 54.
169

Leslau
ቃህም፡ qāhm , ቅህም፡ qǝhm , (*) ቃሕም፡ qāḥm kind of ant^en, (*) drone^en (for which see 410) 425a

qāhm , qǝhm , ቃሕም፡ qāḥm

Leslau
ቃህም፡ qāhm , ቅህም፡ qǝhm , (*) ቃሕም፡ qāḥm kind of ant^en, (*) drone^en (for which see 410) 425a

ሰኳዕት

(etiam ሰኳት፡ ) , formicarum species^la, μύρμηκες , ሰኳዕት፡ እለ፡ አልቦሙ፡ ኀይል፡ (at ቃህም፡ ); μυρμηκολέων (de quo 805 seq.). – : ቃሕም፡ ወሰኳዕት፡ ዘገብረ፡ ጕንዳን፡ , de qua formicarum specie consulas . I,13,29. [Mihi quidem ሰኳዕት፡ forma a ሰኳዒ፡ esse videtur, quod proprie foramica faciens^lasignificat]. ከመ፡ ከዊኖ፡ ክረምተ፡ ኢይርሐስ፡ ወኢይብቍል፡ ወኢይሙት፡ ስክዕት፡ በረኃብ ‘damit es, wenn der winter kommt, nicht feucht werde un sprosse, und die ameise nicht vor hunger sterbe^de’ 12 (ed.) 58 (tr.)

ቃህራ

Caira urbs. qāhrā (place name); ቀሐራ፡ qaḥarā , ቀሕራ፡ qaḥrā , ቃሕራ፡ qāḥrā , ቃፍራ፡ qāfrā 65 n. 42 (ed.)

ቃሕቅሐ

quadril. I [ ܐܶܬܩܰܚܩܰܚ , قَحْقَحَ , قَعْقَعَ ] strepitum^lavel sonitum edere^laore, murmurare^la: ወእመቦ፡ ዘትፈቅድ፡ በውስተ፡ ማእድ፡ ኢትንብብ። ቃሕቃሕ፡ si^laquid tibi necessarium est ad mensam, noli loqui: sonitum^la(signi) da^laReg. Pach.; አልቦ፡ ዘይትናገር፡ አላ፡ ይቀሐቅሑ፡ Reg. Pach.

ቃሕው

et ቀሐው፡

1)certamen^la, certatio^laaemulantium: ቃሕወ፡ ነገር፡ Lud. e ; ቃሕወ፡ ገብረ፡ ምስለ፡ caet.,

2)in malam partem: certandi libido^laet { acerbitas^la}, obstinatio rixantium^la: ቀሐው፡ (v. ቃሕው፡ ) μηνίαμα ; ; በቃሕው፡ pertinaciter^la (16).

3)invidia^la, zelotypia^la: ቅንአት፡ ወቃሕው፡ ወሚን፡ ወአፍቅሮተ፡ መዊእ፡ ወጽልእ፡ ;

ቃሕው

et ቀሐው፡

1)certamen^la, certatio^laaemulantium: ቃሕወ፡ ነገር፡ Lud. e ; ቃሕወ፡ ገብረ፡ ምስለ፡ caet.,

2)in malam partem: certandi libido^laet { acerbitas^la}, obstinatio rixantium^la: ቀሐው፡ (v. ቃሕው፡ ) μηνίαμα ; ; በቃሕው፡ pertinaciter^la (16).

3)invidia^la, zelotypia^la: ቅንአት፡ ወቃሕው፡ ወሚን፡ ወአፍቅሮተ፡ መዊእ፡ ወጽልእ፡ ;

ቃሕው

et ቀሐው፡

1)certamen^la, certatio^laaemulantium: ቃሕወ፡ ነገር፡ Lud. e ; ቃሕወ፡ ገብረ፡ ምስለ፡ caet.,

2)in malam partem: certandi libido^laet { acerbitas^la}, obstinatio rixantium^la: ቀሐው፡ (v. ቃሕው፡ ) μηνίαμα ; ; በቃሕው፡ pertinaciter^la (16).

3)invidia^la, zelotypia^la: ቅንአት፡ ወቃሕው፡ ወሚን፡ ወአፍቅሮተ፡ መዊእ፡ ወጽልእ፡ ;

ቃሕው

et ቀሐው፡

1)certamen^la, certatio^laaemulantium: ቃሕወ፡ ነገር፡ Lud. e ; ቃሕወ፡ ገብረ፡ ምስለ፡ caet.,

2)in malam partem: certandi libido^laet { acerbitas^la}, obstinatio rixantium^la: ቀሐው፡ (v. ቃሕው፡ ) μηνίαμα ; ; በቃሕው፡ pertinaciter^la (16).

3)invidia^la, zelotypia^la: ቅንአት፡ ወቃሕው፡ ወሚን፡ ወአፍቅሮተ፡ መዊእ፡ ወጽልእ፡ ;

ቃማ ቃማ

colli indumentum^la, torques^la, monile^la, μανιάκης ; in (v. ባዝግና፡ ); ሰላም፡ ለክሣድኪ፡ ቃማ፡ ንጽሕ፡ ዘዐነቀ፡ ; ; Enc. ( አስተርሰየ፡ ); ቃማ፡ ወርቅ፡ ይደይ፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Org. – : ቃማ፡ ዘ፡ የኀንገት፡ [Altera vocabuli forma est ገማ፡ De etymo haud constat. Num κημός ⲕⲏⲙⲟⲥ ܩܰܐܡܳܐ ?]. colli indumentum^la, torques^la, monile^la, μανιάκης ; in (v. ባዝግና፡ ); ሰላም፡ ለክሣድኪ፡ ቃማ፡ ንጽሕ፡ ዘዐነቀ፡ ; ; Enc. ( አስተርሰየ፡ ); ቃማ፡ ወርቅ፡ ይደይ፡ ውስተ፡ ርእሱ፡ Org. – : ቃማ፡ ዘ፡ የኀንገት፡ [Altera vocabuli forma est ገማ፡ De etymo haud constat. Num κημός ⲕⲏⲙⲟⲥ ܩܰܐܡܳܐ ?]. qāmā , ቀማ፡ qamā

Grébaut
ቃማ፡ qāmā monile^la, ornamentum^la, collier^fr (de femme), parure^fr, ornement^fr ― ዝርግፍ፡ ወርቅ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 55.
172