Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1( አጐየየ፡ lectio prava videtur)

1)fugare^la, in fugam conjicere^la ;

a): abigere^la, pellere^la, somnum suum: አጕየዮ፡ ለንዋም፡ Enc.

b)ad fugiendum cogere^laaliquem: ሶበ፡ አጕየየተነ፡ ሐመር፡

2)fugiendo secum auferre^la, in tutum deferre^laaliquem: አመ፡ ንእሱ፡ አጕየየቶ፡ እሙ፡ እስከ፡ ምድረ፡ ግብጽ፡ ; ወአጐየየቶሙ፡ (sic.) ለሕፃናት፡

3)fugere sinere^laaliquem .

4)fugacem^lai.e. velocem reddere^laaliquem: Christus claudos sanavit ወአጕየዮሙ፡ ከመ፡ ሩጸተ፡ ሀየል፡ M.M. f. 25.

አጽዐቀ

II,1coangustare^la, coarctare^la: SS. Trinitatem ኢያገምራ፡ ርሕበ፡ ዓለም፡ ወኢያጽዕቃ፡ መጽብብ፡ ዘመቅዐን፡ Athan. de Trin.;

a)circumplecti^la: ዘሰማየ፡ ሰማያት፡ ኢያገምሮ፤ ዘከርሥ፡ ኢያጽዐቆ፡ Deg.

b)in angustias compellere^la, premere^la, ; አጽዐቆ፡ በብዙኅ፡ ምንዳቤ፡ Enc.

α)urgere^la: ; ሶበ፡ አጽዐቆ፡ ምንዳቤ፡ F.M. 16,1.

β)injuria premere^la: እለ፡ ያጽዕቁ፡ ላዕለ፡ እቤራት፡ F.N. 12.

γ)cogere (impers., si quidem lectio sana est)

c)molestiam aferre^laalicui: ኢሰሐጦሙ፡ ወኢያጽዐቆሙ፡ παρηνώχλησεν ; አጽዕቆ፡ (var. pro አጽህቆ፡ ) ὀχληρία .

ዕዳ

[ أَدَآءٌ ; de formatione nominis gramm.§107, β ]

1)res persolvenda^la, debitum^la, aes alienum^la: ; ለመኑ፡ እፈዲ፡ ዕዳ፡ ; ; ትትፈደዩ፡ ዕዳክሙ፡ ; ; አግብአ፡ አኅዘ፡ ዕዳሁ፡ ; እመሂ፡ መጽአኒ፡ ዕዳ፡ si venerit mihi debitum (i.e. exigatur a me) Lud. ex Org.

a)passim cum Genitivo ejus, cui quid debetur: ንቅንዮ፡ ለነዳይ፡ በዕዳነ፡ ; ; ዕዳሁ፡ውእቱ፡ (Platt: ይደልዎ፡ ).

b) በዓለ፡ vel ባዕለ፡ዕዳ፡ creditor^la, δανειστής 4 ; ; ; ; አብዕልተ፡ ዕዳ፡ F. 24,3.

c) ብእሴ፡ ዕዳከ፡ debitor tuus^la, ; vel እለ፡ ይፈድዩ፡ ዕዳ፡

d) ዘይፈዲ፡ ዕዳሁ፡ obaeratus^la .

e) መጽሐፈ፡ ዕዳ፡ libellus debiti^la, chirographum^la: መጽሐፈ፡ ዕዳየ፡ ዘይፈድዩኒ፡ συγγραφή ; χειρόγραφον ; ; Christus ይደመስስ፡ መጽሐፈ፡ ዕዳነ፡ Deg.

2)in libris inferioris aetatis: culpa^la, reatus^la, ut: si quis coactus jurat አልቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዕዳ፡ F.M. 22,4; manustupratio onaniae similis est ዳእሙ፡ ይጸንዕ፡ (gravior est) ዕዳሃ፡ ለዛቲ፡ ኀጢአት፡ F.M. 13; ሶበ፡ ኢሰተይክሙ፡ ዝናመ፡ ትምህርት፡ እምኢኮነክሙ፡ ዕዳ፡ ; etiam poena solvenda^la: ይቤሎሙ፡ ናሁ፡ ረሰይኩ፡ ዕዳሃ፡ (mulieris) ላዕሌክሙ፤ ግበሩ፡ ባቲ፡ በከመ፡ ትፈቅዱ፡ ; መጽሐፈ፡ ዕዳ፡ „ epigraphe reatus^la, quae condemnatis affigitur quo causa poenae innotescat“, Lud. Greg.

3)solutio^la, compensatio^la: si quis amiserit rem commodatam, ይደልዎ፡ ዕዳ፡ F.N. 28; F.N. 36.

ክብር

, plerumque m. ( fem. ut: ንክርት፡ ክብር፡ Cyr. c. ),

1)gloria^la, honor^la: δόξα , rarius Dei, ut: ክብርየ፡ ; ; (aliâs ስብሓት፡ ), plerumque hominum: ; ; ; ; ; ; ; ; ኀሳር፡ ወክብር፡ ; ; ; ; ; ; ትትቀበር፡ በክብር፡ ; ; ; virgo violata ወድቀት፡ እምክብራ፡ , ትላሑ፡ እምክብራ፡

a)nobilitas^la: በእንተ፡ ክብረ፡ ዘመዱ፡

b)dignitas^la, praestantia^la: ሶበ፡ ኢሰገደ፡ ለክብሩ፡ Enc.; ክብረ፡ ቀሲስ፡ ላዕለ፡ ካልኣን፡ (praestantia sacerdotis super alios)

2)magnificentia^la, splendor^la, ; ክብር፡ ዘዝ፡ ዓለም፡ ; ; ኵሉ፡ ክብሩ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ፍሬ፡ ሣዕር፡ ; ክብሮሙ፡ ለከዋክብት፡ ; n. 847 ልብሰ፡ ክብር፡ ; ; ; Chrys. ; መንግሥታት፡ ወክብሮሙ፡ ; .

ሶበ

vel ሶቤ፡ particula temporis; forma ሶቤ፡ antiquitus usitatior erat, posthac ሶበ፡ communi usu recepta est, nisi quod ante ሃ፡ forma ሶቤ፡ semper conservata est. [Etymon perobscurum est. Qui eam (sicut إِذَا , ثُمَّ , אֲזַי ) e pronominali propagatam statuunt, literam በ፡ ex alia labiali transformatam, ê^laautem sicut in ይእዜ፡ , አይቴ፡ al. exponendum judicaverint. Ewald in Göttinger p. 1884 ሶበ፡ ( ሶብ፡ ) primitus substantivum (collato arab. سِبَّة ) fuisse censuit].

A)eo tempore^la, tunc^la, tum^la, illico^la, confestim^la, statim^la, rarius absolute, ut: ረኪቦ፡ መጽሐፈ፡ ሶቤ፡ literis inventis tunc^la ; ; ; vel in enuntiatione relativa: እምአመ፡ ነጸረ፡ ሶቤ፡ ex quo tempore conspexit^laSx. Enc.; saepius addito pronomine demonstr.: ይእተ፡ ሶቤ፡ ( ይእቲ፡ ሶበ፡ rom.) τότε ; ; ; εὐθέως ; ሶበ፡ ድኅረ፡ ሞቱ፡ postquam mortui sunt^laLud. ex Enc.; vel ሃ፡ , ሶቤሃ፡ τότε ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; εἶτα τότε ; ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ ; ወቀትር፡ ሶቤሃ፡ ; εὐθέως ; ; ; ; ; ; ἐξαυτῆς ; παραχρῆμα ; προσφάτως ( nuper^la) ; ምዕረ፡ አውሢአከ፡ ሶቤሃ፡ ፈጽም፡ ቃለከ፡ ; ubi Graecus vocabulum respondens nullum habet ; al., ለሶቤሃ፡ πρὸς καιρόν , ad tempus^la(exiguum) ; እምሶቤሃ፡ inde^la(ab eo tempore), protenus^la ; .

B) ሶበ፡ et { ሶቤ፡ } (ut ; ; ; ; ; ; al.);

1)temporalis^la

a)quum^la, ut^la, ubi postquam^la( ὅτε , ὡς , ἡνίκα , ), Perf., ; ; n. 355 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Asc. ; al.; ad particulam causativam prope accedit.

b)dum^la, cum^la, ut^la: Imperf., ; ; .

c)quando^lavel simulac^la, Perf. (Fut. exact.) ; ; ; ; ; vel Imperf.: ሶበ፡ ይትሌዐል፡ ሰማይ፡ ; ; ; ; crebro እስከ፡ ሶበ፡ usque dum^la, donec^la, ut ; ; ; ( እስከ፡ ).

d)quamdiu^la, donec^la, dum^la ; ሊተሰ፡ ኢይሔውዘኒ፡ ዝንቱ፡ ሶበ፡ ርኢክዎ፡ ለመርዶክዮስ፡ ; ἡνίκα ἂν .

e)de actione repetita: quoties^la, quando^la, vel si quando^la( ὅταν , إِذَا ) raro Perf., ut ; plerumque Imperf., ut ; ሶበ፡ ይልእክዎ፡ ; ; ; ሶበ፡ ትጼሊ፡ ; ; ተጋነይ፡ ሶበ፡ ትኤብስ፡ ; ; ሶበ፡ ይሥሕቅ፡ አብድ፡ ; ; ; ; ; ; ; . – Praemisso ቦ፡ significat: est quando^la, ut: ቦ፡ ሶበ፡ ይብል፡ ποτὲ μὲν ἐρεῖ . –

2)conditionalis^la

a)si^lain conditione simplice ( ὅταν , ἐάν , εἰ ): ; ; ; ; ሶበ፡ ጻድቅ፡ እምዕፁብ፡ ይድኅን፡ ረሲዕ፡ በአይቴ፡ ያስተርኢ፡ ; ሠናይ፡ ለሰብእ፡ ሶበ፡ ይነሥእ፡ አርዑቶ፡ ; ሶበ፡ አንተ፡ እንዘ፡ ሰብእ፡ አንተ፡ ትትቀየም፡ ሰብአ፡ እፎ፡ እንከ፡ ትብሎ፡ ; sed hic particulae usus rarior est.

b)creberrime: si^la( לוּ , لَوْ ), ubi significatur id quod sumitur non esse nec fuisse nec futurum esse vel saltem incertum esse. Apodosis adjecta particula እመ፡ vel እም፡ ἄν notari solet (ut: ሶበ፡ ነገርከኒ፡ እምፈነውኩከ፡ ); rarius omittitur, ut ; ; ; in protasi ሶበ፡ nonnumquam suffixa particula ሁ፡ intenditur, ut ሶበሁ፡ ሖርከ፡ ፍኖተ፡ እግዚአብሔር፡ እምነበርከ፡ ለዓለም፡ በሰላም፡ ; ; ; ; ; ; ; (at ሶበ፡ ታአምርኑ፡ εἰ ἔγνως ; est sententia ex interrogativa et conditionali, cujus apodosis omissa est, mixta). Memorabilis est phrasis ሶበ፡ አኮ፡ እመ፡ ኢ፡ si non^la, ut: ሶበ፡ አኮ፡ እመ፡ ኢኮንከ፡ ብእሴ፡ ልሂቀ፡ አንተ፡ እምጸአልኩከ፡ ወእምሠሐቁ፡ ላዕሌከ፡ Rel. Bar.; C.c. Perf. in protasi et apodosi: ሶበ፡ ( ዝንቱ፡ ) ተገብረ፡ እምለብሱ፡ si^la( hoc^la) factum esset, induissent^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሶበ፡ ፈቀድኪ፡ መንፈቀ፡ መንግሥትየ፡ እምወሀብኩኪ፡ si rogares – darem^la ; ; ; ; ; ; vel Imperf. in protasi: እምኀየሰነ፡ ሶበ፡ ኢነሐውር፡ melius esset nobis, si nobis non eundum esset^la ; ; ; ; ; vel sine verbo finito in protasi: ሶበሁ፡ ሰብእ፡ ውእቱ፡ እምሖርነ፡ ኅቡረ፡ ውስተ፡ ዐውድ፡ ; ሶበሁ፡ ብየ፡ ኀይል፡ እምኢምህኩ፡ ከናፍርየ፡ ; ; ; .

3)optativa^la( לוּ , εἰ ), { utinam^la}), Perf. ሶበ፡ ሞትነ፡ ὄφελον ἀπεθάνομεν ; εἰ ; ሶበ፡ ኢተወለድኩ፡ ; ; ; Imperf. ; ; .

ጸለወ

I,1[ צְלָא ܨܠܳܐ inclinavit^la, in specie: aures i.e. auscultavit^la; Pa. oravit^la, precatus est^la, i.q. صلا II, et ጸለየ፡ ] ይጽሉ፡

1)inclinare^la, aures ad audiendum: ;

2)auscultare^la, audire^la, obtemperare^la, rei: ወጸመመት፡ እዝን፡ እምጸሊዎቱ፡ (ne audiret eum) Lud. e Mss. Colb.; n. 1262 ሶበ፡ ኢጸለወ፡ ትእዛዘ፡ ንጉሥ፡ Enc.

አደመነ

II,2obnubilare^la, obscurare^la, obfuscare^la, margaritam sordibus M.M. f. 16; Enc. ( ዛሕል፡ ); እፎ፡ አደመና፡ እግዚአብሔር፡ ለወለተ፡ ጽዮን፡ ἐγνόφωσε .

a)nubem vel nubes obducere^lavel colligere^la: ሶበ፡ ኣዴምን፡ ደመናየ፡ ἐν τῷ συννεφεῖν με νεφέλας

b)nubilum obducere^lavultui, tetricum reddere^lavultum alicujus: ብእሲት፡ መንጐራጕሪት፡ ታዴምን፡ ገጸ፡ ምታ፡ ; adversitas ያዴምኖ፡ ለገጽ፡ ከመ፡ ጸለሎ፡ መቅጹት፡

አጽለመ

II,1

1)obscurare^la, caliginem^lavel tenebras offundere^laalicui, obnubilare^la, obfuscare^la: Deus ያጸልም፡ መዓልተ፡ ከመ፡ ሌሊት፡ ; ኣጸልም፡ ዲቤሁ፡ ሊባኖስ፡ ; ; ሶበ፡ ኣጸልም፡ ደመና፡ ላዕለ፡ ምድር፡ ; astra ( deficere facere^la), ut: ; ; አጽለሞ፡ ለፀሓይ፡ ; alias res: ቅንአተ፡ እከይ፡ ያጸልም፡ ሠናያተ፡ ἀμαυροῖ ; እከዪሃ፡ ያጸልሞ፡ ከመ፡ ርእየተ፡ ድብ፡ ለገጻ፡ σκοτοῖ ; oculos: አጽለመት፡ ጸዳላ፡ ለዐይን፡ Enc.; mentem, animum: ስካር፡ ያጸልም፡ ልበ፡ ; አጽለምኩ፡ ኅሊናየ፡ (sc. peccatis)

2)tenebrescere^la: አጽለመ፡ ዲቤሁ፡ ሊባኖስ፡ ἐσκότασεν ἐπ᾽ αὐτὸν ὁ Λίβανος .

3)nigrum reddere^la, denigrare^la, nigrum colorem inducere^la, ; n. 1259 ገልዓት፡ ዘአጽለምዎሙ፡ በፍሕም፡ Enc.; ( ምርፋእ፡ col. 320).

ወፈረ

I,1[referendum videtur ad בַּר ܒܰܪܳܐ بَرٌّ campus^la, rus^la, أَبَرَّ ; etiam بَرَزَ exivit in campum^la] ይውፍር፡ etiam ዩፈር፡ , Imperat. ውፍር፡ et ፈር፡ , rus ire^la, in agros exire^lavel excurrere^la, per agros^lavel campos deambulare^la, ruri esse^la: ወፈሩ፡ ሕዝብ፡ ; ጸግወነ፡ ሰላመ፡ ኑፈር፡ ወንእቱ፡ Deg.; loci: ወፈረ፡ ሐቅለ፡ ; ገዳመ፡ ; ውስተ፡ loci, ut: ሑሩ፡ ውፍሩ፡ (v. ወፈሩ፡ ) ውስተ፡ ደብር፡ ; ውስተ፡ አህጉር፡ ; እንተ፡ per^la ; ; in specie: operis rustici causa, ; ; ይወፍር፡ ውስተ፡ ተግባሩ፡ ; ወፈረ፡ ኀበ፡ አቡሁ፡ ውስተ፡ ማእረር፡ ; ሶበ፡ እወፍር፡ ኀበ፡ ኵዕንት፡ ( ኵዕንት፡ ); ወዓዲ፡ ይወፍር፡ አባግዕ፡ በእደ፡ ዘይኌልቆን፡ ; :

a)frequentare^laaliquem agricolae instar agros frequentantis, ኀበ፡ pers.: ውፍር፡ (v. ፈር፡ ) ኀቤሃ፡ ( ለጥበብ፡ ) ከመ፡ ዘየሐርስ፡ ὡς ὁ ἀροτριῶν πρόσελθε αὐτῇ ; n. 949 በኵሉ፡ ነፍስከ፡ ውፍር፡ (v. ፈር፡ ) ኀቤሃ፡ .

b)serpere^lavel diffundi per^laagros^la: ይወፍር፡ አዕጹቂሁ፡ πορεύσονται οἱ κλάδοι αὐτοῦ (ubi caveas, ne ex وَفَرَ explices locum). – : ወፈረ፡ ዘ፡ ተሰመረ።

ጽሕወ

et ጸሐወ፡ I,1[ صَحَا et صَحِىَ ; ܨܰܚܘܳܐ ] ይጽሐው፡

1)serenum esse^lavel fieri^la, de coelo; impers.: አኀዘ፡ ያንጠብጥብ፡ ዝናም፡ ወእምዝ፡ ጽሕወ፡

2)evigilare^la, expergisci^la, in specie: e crapula, crapulam exhalare^la, sobrium esse^la: ጽሕወ፡ እምወይኑ፡ ; ሶበ፡ ጸሐዉ፡ እምወይኖሙ፡ ; ንጽሐው፡ እምንዋመ፡ ስካር፡ M.M. f. 229; ጸሐዉ፡ (Imperat.) እምስካረ፡ ወይን፡ ἐκνήψατε Cyr. c. ; ሶበ፡ እጽሑ፡ እምንዋም፡ ; ጸሐዉ፡ (Imperat.) በጸሎት፡ νήψατε . – : ጽሕወ፡ ዘ፡ በ፪ ነቅሀ፡ ገለጸ።

ተጽዕነ

III,2

1)conscendere^lajumentum, vehiculum, jumenti ; ; ተጽዕኖ፡ (Infin.) አድግት፡ Enc.; vel navis: ተጽዕነ፡ ሐመረ፡ ; ; ዲበ፡ jumenti ; በ፡ jumenti ; vel navis ሶበ፡ ከልእዎ፡ ይጸዐን፡ በሐመር፡ Enc.; : ; ተጸዐኑ፡ ἐπίβητε .

2)vehi^la,

a)equitare^la, ዲበ፡ , ut: ዲበ፡ እንስሳ፡ ; ዲበ፡ ፈረስ፡ ; ; ላዕለ፡ , ut: ; magus ዐርገ፡ ሰማየ፡ እስመ፡ ይጼዐን፡ ላዕለ፡ አጋንንት፡ ; n. 1306 በ፡ , ut ; ; ተጽዕነ፡ በአጋንንት፡ ; : ; ; ፈረስ፡ ወዘይጼዐኖ፡ ; ፈረስ፡ እንተ፡ ይጼዐን፡ ንጉሥ፡ ; ; ; ; ዘይክል፡ ተጽዕኖቶሙ፡ ; ተምህረ፡ ተጽዕኖ፡ ፈረስ፡ ወነዲፈ፡ ቀስት፡ ; ( ጽኑዕ፡ ); ተጽዒኖ፡ cum equitaret

b)invehi^lacurru, al., በ፡ , ut: በአፍራስ፡ ወበሰረገላ፡ ይጼዐኑ፡ ; ; ላዕለ፡ ; ዲበ፡ ; : ሰረገላ፡ ወዘይጼዐኖሙ፡ ; ሰረገላ፡ በኀበ፡ ይጼዐን፡ ; .

c)vehi^lain nave, navigare^la: እለ፡ ይጼዐኑ፡ ውስተ፡ ሐመር፡ ; ንሕነ፡ ተጽዕነ፡ ውስተ፡ ሐመር፡

d):

α)insidere^la: ይጼዐን፡ ቀመረ፡ insidet fornici, Lud. e Lit. Orth.

β)obsidere^la: ተጽዕነ፡ ላዕሌሁ፡ ሰይጣን፡ Sx. ; al. – : ተጽዕነ፡ ዘ፡ ሰረረ፡ በረረሂ፡ ይ፡

ደፋሪ

, ደፋርያን፡ audax^la, protervus^la, irreverens^la, insolens^la( verwegen , frech ): Alexander M. erat ጽኑዕ፡ ወደፋሪ፡ እምንእሱ፡ ; ደፋሪ፡ ወኢኀፋሪ፡ ; ደፋርያን፡ ; Uzzia ሶበ፡ ኮነ፡ ደፋሬ፡ ላዕለ፡ ክህነት፡ (in legitur: በእንተ፡ ተኀብሎቱ፡ ላዕለ፡ ካህናት፡ ).

ጊዜ

, m. et fem. , ጊዜያት፡ [adjecta vocali ê^laformatum sicut ዕድሜ፡ , sive etymon cum Ges. in thes. p. 991 a جاز transiit^la, sive a גזז גזה al. secare^la, dividere^la, definire^lapetieris]

1)tempus^la

a)definitum^la, statutum^la, certum^la, καιρός -9; ; ; ; እስከ፡ ተኀልፍ፡ ጊዜሃ፡ ( ለመዐት፡ ) ; ዘእንበለ፡ ይብጻሕ፡ ጊዜሁ፡ ; ቀርበ፡ ጊዜነ፡ ; ; ; መዋዕለ፡ ጊዜሁ፡ ; በዝንቱ፡ ጊዜ፡ በካልእት፡ ዓመት፡ ; ; ጊዜ፡ ዘርእ፡ ለዘሪእ፡ በጽሐ፡ ; ጊዜ፡ ገሚድ፡ ; ; በበ፡ ጊዜ፡ ; ; ; suff. sive sive neutr.: ጊዜሁ፡ tempus ejus i.e. ei definitum: ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)diei i.e. hora^la, horae^la, ( vigilia^la): በጊዜ፡ መሥዋዕተ፡ ሰርክ፡ ; ; ጊዜ፡ ምሳሕ፡ ; ; n. 1197 ውእተ፡ ጊዜ፡ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ; ; ጊዜ፡ ብርሃን፡ , ጊዜ፡ ምሴት፡ ; እስመ፡ ጊዜ፡ ቀትር፡ ውእቱ፡ Rel. Bar.; ; ዘጊዜ፡ ; 3 ; ; ; በጊዜ፡ ጽባሕ፡ ἐν φυλακῇ τῇ ἑωθινῇ ; ; መጽሐፈ፡ ጊዜያት፡ horarium^laCod. Mus. Brit. XXXIV.

β)anni tempus^la, tempus festum^la: ጊዜያቲሆሙ፡ ለአውራኅ፡ ; ኵሉ፡ ጊዜያት፡ ለዓመታት፡ ; ከመ፡ ያእምሩ፡ ጊዜ፡ ዓመታት፡ ; ጊዜ፡ በዓላቲሁ፡ ; .

b)justum^la, idoneum^la, opportunum^la: ኢኮነ፡ ጊዜሁ፡ ለሐኒጸ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; (seq. ከመ፡ ); በጊዜ፡ πρὸς καιρόν ; እስከ፡ ትረክብ፡ ጊዜሁ፡ ; ; ኵሎ፡ በጊዜሁ፡ ወበዐቅሙ፡ ግበር፡ ; በጽሐ፡ ጊዜሁ፡ በዘታነሥእ፡ ርስተከ፡ .

c)tempus^lain genere vel temporis pars^laquaedam: ; ጊዜ፡ ወድድቅ፡ ; ጊዜ፡ ምንዳቤ፡ ; ጊዜ፡ እኩይ፡ ; ጊዜያት፡ ; . በጊዜ፡ ሰዓት፡ ; በጊዜሃ፡ ለይእቲ፡ ዕለት፡ . – Crebro nomini ጊዜ፡ in st.c. posito tota enunciatio subjungitur; latine: tempus quo^la, ut: እስከ፡ ጊዜ፡ ያሰፍጣ፡ καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτήν ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ἀπὸ ἀναβάσεως τοῦ ὄρθρου ; ; ያአምሩ፡ ጊዜ፡ ይወጽኡ፡ ወይበውኡ፡ ; በጽሐት፡ ዕለቶሙ፡ ወጊዜ፡ ይትቤቀልዎሙ፡ ; ; ሶበ፡ ኮነ፡ ጊዜ፡ ይዕረብ፡ ፀሓይ፡ ; አይ፡ ጊዜ፡ ሐይወ፡ ( etiam f). –

2)Usurpatur ad exprimenda varia adverbia et particulas:

b) ውእተ፡ ጊዜ፡ vel ይእተ፡ ጊዜ፡ eo tempore^la

β)statim^la, illico^la( ), εὐθέως ; ; al.

c) ጊዜ፡ in et st.c. vice praepositionis temporalis fungitur (pro Abl. Latinorum), ut: ጊዜ፡ ስሱ፡ ሰዓት፡ ; ; .

d) በጊዜሃ፡ horâ ejus i.e. statim^la, illico^la, confestim^la, εὐθύς , εὐθέως ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; παραχρῆμα ; ; ; ; ; παραυτίκα ; አኮ፡ በጊዜሃ፡ οὔπω .

e) ለጊዜሁ፡ vel ለጊዜሃ፡ in praesens^la, in tempus^lavel ad tempus^la, temporarius^la: ለጊዜሁ፡ εἰς τὸ παρόν ; πρὸς καιρόν ( እምድኅሬሁ፡ ) ; ለጊዜሃ፡ πρόσκαιρος ; .

f)Relative usurpatur ( ):

α) ጊዜ፡ vel በጊዜ፡ quo tempore^la, quum^la, quandocumque^la, simulac^la: ጊዜ፡ ጸዋዕከኒ፡ ; ጊዜ፡ ይገብር፡ ὁπότε ; ጊዜ፡ ይሰክብ፡ ; ጊዜ፡ ይወፅኣ፡ ἡνίκα ; ὅταν ; ጊዜ፡ ሠርዐ፡ ሕገ፡ F.M. 8,1; ጊዜ፡ ፈቀደ፡ ; በጊዜ፡ ሰምዐት፡ ; በጊዜ፡ ይትመዓዕ፡ ይከውኖ፡ ድቀቱ፡ ; Platt.

β) እንተ፡ ጊዜ፡ (sec. Lud. etiam አመ፡ ጊዜ፡ ) quo tempore^la, quum^la: እንተ፡ ጊዜ፡ ያዐርፍ፡ ; .

g) በአሐዱ፡ ጊዜ፡ quodam tempore^la, aliquando^la, Lud.

h) ጊዜ፡ – ጊዜ፡ tum – tum^la, modo – modo^la, aliâs – aliâs^la, ; ; quater repetitum ; etiam ጊዜያተ፡ – ጊዜያተ፡ id.,

3)tempus i.e. vicis^la, vices^la: ጊዜ፡ ፫ ሰዓት፡ καιροὺς τρεῖς (ternis horis quotidie) ; በዝ፡ ጊዜ፡ hac in re^la, hac in vice^la ; ; ካልአ፡ ጊዜ፡ alio tempore^la, iterum^la Platt; ፬ ጊዜያተ፡ quater^la ; n. 1198 ከመዝ፡ ገብረ፡ ሠለስተ፡ ጊዜ፡ ter^la ; ; ይትነፋሕ፡ ቀርን፡ ፫ ጊዜ፡ ; ፭ ጊዜያተ፡ quinquies^la ; ፵ ጊዜ፡ ; በዙኀ፡ ጊዜ፡ ; ብዙኀ፡ ጊዜያተ፡ saepenumero^laF.M. 24,1; ; በ፩ ጊዜ፡ una vice^la, semel^la ; አየ፡ ጊዜ፡ ወስፍነ፡ ጊዜ፡ quando et quoties?^la ; በጊዜ፡ እምጊዜያት፡ aliquando^la (ex Arabismo).

gize

Grébaut
ጊዜ፡ ሕማማት፡ gize ḥǝmāmāt La Semaine Sainte^fr, ሕማም፡ (Grébaut)
45

አብጠለ

II,1, rarius አበጠለ፡ II,2(ut Phlx.

1)1) vanum^la, irritum reddere^la: አብጠለ፡ ተቃትሎቶሙ፡ ; afflictio ያቤጥል፡ እንከ፡ ግብሮ፡ ; ኀይለ፡ ; አብጠልከ፡ ነገረከ፡

2)cessare facere^la, restinguere^la, enervare^la: unus e finibus matrimonii est አብጥሎ፡ ፍትወት፡ ; አብጠለ፡ ኵሎ፡ ቅንአተ፡ ወቂመ፡ Ssal. Req.; ከመ፡ ያብጥል፡ ጽልአ፡ እማእከሌሆሙ፡ Jsp. p. 322.

3)desistere facere^la, interrumpere^la, avertere^la: ሶበ፡ ኮኑ፡ ሰይጣናት፡ የሐውሩ፡ ኀበ፡ ብሑታን፡ ከመ፡ ያስሕትዎሙ፡ ወያብጥልዎሙ፡ እምግብሮሙ፡ መንፈሳዊ፡

4)irritum^la, vanum declarare^la; abolere^la, abrogare^la, tollere^la: እለ፡ ያበጥሉ፡ ልደቶ፡ እምአብ፡ እምቅድመ፡ ኵሉ፡ ፍጥረት፡ ; ; ; አብጠለ፡ ነሢአ፡ ሕልያን፡ በእንተ፡ ሢመተ፡ ክህነት፡ simoniam abolevit^la ; Cyr. de r. fid. f. 33.

5)inania^la, vana loqui^la: ኵሎ፡ ዕለተ፡ ያበጥል፡ ነገረ፡ ዚአሁ፡ F.M. 20,1; ኢያብጥል፡ ምንተኒ፡ እምአፉሁ፡ F.M. 28,6 – : አብጠለ፡ ዘ፡ አቋረጸ፡ አጠፋሂ፡ ይ፡

ተዘግሐ

III,1

1)concludi^la, includi^la, በመዋቅሕት፡ Lud. ex. ; ተዘግሖ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; ሶበ፡ ወፅኡ፡ እምነ፡ ተዘግሖቶሙ፡

2)secludi^la, se secludere^la: የኀሥሡ፡ ተዘግሖ፡ ውስተ፡ ጾማዕታት፡ ; distinguuntur ፍኖተ፡ ምንኵስና፡ , ፍኖተ፡ ስምዕ፡ በዐውደ፡ ነገሥተ፡ , ፍኖተ፡ ተዘግሖ፡ በውስተ፡ ገዳም፡

ዐርበ

et ዐረበ፡ I,1[ עָרַב ܥܪܰܒ غَرَبَ ] ይዕረብ፡ et ይዕርብ፡ , occidere^la, obire^la, de sideribus: ዐርበት፡ ፀሓይ፡ ; ሶበ፡ ዐረበ፡ ፀሓይ፡ ; ; ; ; እስከ፡ የዐርብ፡ ፀሓይ፡ ; ; ; ; ; ; ለከዋክብት፡ የዐርብ፡ ብርሃኖሙ፡ ; ይዕረብ፡ ; ; ይዕርብ፡ ; ; ዐሪቦ፡ ፀሓይ፡ ; ; ; በዐሪቦቶሙ፡ ; n. 964( alicui^la): ዐረባ፡ ፀሓይ፡ (v. ዐረበ፡ ፀሓያ፡ ) ἐπέδυ ὁ ἥλιος αὐτῇ .

ጎሕ

( m. ) diluculum^la, aurora^la: ; ὄρθρος ; ; ; እስከ፡ ጎሕ፡ ἄχρις αὐγῆς ; ጎሐ፡ ጽባሕ፡ φέγγος πρώϊνον ; እምጎሕ፡ ; ቅድመ፡ ጎሕ፡ ἐν τῷ φωτί ; ሶበ፡ ዐርገ፡ ጎሕ፡ ; እምጊዜ፡ የዐርግ፡ ጎሕ፡ ( ὄρθρος ) ; ጎሐ፡ ጽባሕ፡ Lud. ex Lit. Epiph.; ጎሕ፡ (Maria) ድልው፡ ለወሊደ፡ ፀሓይ፡ (Christum) ; ርእየ፡ ጎሐ፡ ወኢርእየ፡ ጽባሐ፡

ዐጸበ

, rarius ዐጽበ፡ ( ) I,1, etiam per ፀ , [ עָצַב ; עָצָב labor gravis et molestus^la, dolor^la; عصب VII; origo est in duritia^laet firmitate^la, radices permultas ab עץ ܥܨ عص غص ዐጽ et ዐፅ፡ incipientes; at صَعُبَ ጽሕበ፡ ] ይዕጽብ፡ et ይዕጸብ፡

1)durum^la, difficilem^la, arduum^la, molestum esse^lavel difficiliorem^laal. esse^la: ዘየዐጽብ፡ ( ዘይቀልል፡ ) ; (pro ): ; ኢይዕጸብከ፡ (v. ኢይዕጽብከ፡ ) ዝንቱ፡ ነገር፡ ቅድመ፡ አዕይንቲከ፡ ; n. 1020 የዐጽባ፡ ወሊድ፡ ; ወዐጸቦ፡ ለሐማን፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ (Amano molestum vel ingratum erat) ; ዐጸቦሙ፡ ጽምአ፡ ማይ፡

2)molestiis^lavel doloribus laborare^la: ሶበ፡ የዐጽብ፡ ሙሴ፡ ያወርድ፡ እደዊሁ፡ ; ዐጸበት፡ ሶበ፡ ትወልድ፡ ; ; .

3)gravem^lavel graviorem^lai.e. majoris momenti esse^la .

4)durum^lai.e. mirum esse^lavel { videri^la} alicui, ,

5)opus^la, necesse^la, necessarium esse^la, (pro ) alicui^la: ; ሶበ፡ ዐጸቦሙ፡ ለሰትየ፡ ማይ፡ ; ; ;

ዘመረ

I,2cantare^la, ad modos instrumenti musici^lavel instrumento canere^la, fere non nisi de cantu sacro: ይዜምሩ፡ በአቅርንት፡ σαλπίζοντες ταῖς σάλπιγξι ; ቀደሙ፡ ዘምሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በአቅርንት፡ .

a)in specie psallere^la, psalmos cantare^la: እዜምር፡ ለከ፡ εὐλογῶν μετὰ ψαλτηρίου ; ψάλλειν ; ; ; ; ; ; ; ; n. 1040 ; ሶበ፡ ዘመሩ፡ ἐν τῷ ψαλτῳδεῖν ; ይዜምሩ፡ በመሰንቆ፡ ; በ፡ psalmi: ; ውእቱ፡ ዝማሬ፡ ዘኮኑ፡ ይዜምሩ፡ ቦቱ፡ ; ( ከመ፡ ) ይዘምሩ፡ በጊዜ፡ ተመጥዎ፡ ቍርባን፡ ኵሎሙ፡ ምእመናን፡ ; ቦ፡ እመላእክት፡ ዘይዜምር፡ ወቦ፡ ዘይቄድስ፡ ; ስብሐት፡ ወዘምሮ፡

b)cantando laudare^laaliquem: ኀለያሁ፡ ወዘመራሁ፡ በበረከት፡ እግዚአብሔር፡ .

ዐረየ

I,2, rarius I,1[vic. ዐረቀ፡ et ዐረከ፡ ]

1)Intransit. I,1et I,2; I,1 ይዕሪ፡

a)aequum^la, planum esse^lavel fieri^la: ወይዕሪ፡ ምድር፡ εἰς ὁμαλισμὸν τῆς γῆς ; የዐሪ፡ ፍኖተ፡ መብእስ፡ ; አድባር፡ ወአውግር፡ ይቴሐቱ፡ ወአፍላግ፡ ወመዓምቅት፡ ይዔርዩ፡ ወይከውኑ፡ መጽያሕተ፡

b)aequalem^la, aequabilem esse^lavel fieri^la, aequari^la, exaequari^la, passim adverbiis aequaliter^la, aequabiliter^lavertendum: እስከ፡ ይልህቅ፡ ወይዔሪ፡ ጽሕምክሙ፡ ; ይዔሪ፡ መዓልት፡ ወሌሊት፡ አመ፡ ፳ወ፭ ለወርኀ፡ መጋቢት፡ ; ; ኵሉ፡ ዐረየ፡ ወኅቡረ፡ ዐለወ፡ ; ; እስመ፡ መልክእ፡ ለመልክኡ፡ ይዔሪ፡ ወአርአያ፡ ለአርአያሁ፡ Cyr. ad

c)congruere^la, convenire^la, consentire^la: ምስለ፡ ብሉይ፡ ኢየዐሪ፡ ; ዕሩያነ፡ ምክር፡ ለክሒድ፡ ወኢይዔርዩ፡ ለምክር፡ ሠናይ፡ ; ሶበ፡ ዘመሩ፡ ወሶበ፡ ዐረዩ፡ ኵሎሙ፡ በ፩ ቃል፡ ; .

2)Transit. I,2

a)exaequare^la, complanare^la: ዐርዩ፡ መጽያሕቶ፡ ; ; ; እዔርያ፡ (v. ኣዔርያ፡ ) .

b)unire^la, conciliare^la: ከመ፡ ተዐርዩ፡ ልበ፡ ὁμόφρονες ; ዐርዮ፡ ግዕዝ፡ ὁμόνοια ; ዐርዮ፡ ὁμόνοια ; እስመ፡ ኮነ፡ ዐርዮ፡ በማእከሎሙ፡

c)idem facere^lavel pati cum^laaliquo; passim adverbiis simul^la, unâ cum^lavertendum: እምከመ፡ ዐረይነ፡ ሕማመ፡ ንዔሪ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; .

d)aequiparare^la, ut videtur: ከመ፡ መቅሠፍተ፡ ልሳን፡ ንዔሪ፡ በኵሉ፡ እኩይ፡ μάστιξ γλώσσης πᾶσιν ἐπικοινωνοῦσα – Voc. Ae.^la: ይዔሪ፡ ዘ፡ ይትአከል፡ ; ዐረዩ፡ ዘ፡ አስተካከሉ።

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose