Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,2

a)juberi^la, ወተአዘዘ፡ ውእቱ፡ ዐንበሪ፡ ; rei et በኀበ፡ vel እምኀበ፡ ab^laaliquo: ኀሊ፡ ዘተአዘዝከ፡ ; ; ተአዘዝክሙ፡ በኀቤነ፡ ; ወድአ፡ ተአዘዘ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; .

α)jussu^laalicujus legari^laad aliquid vel praefici^larei: ዕደው፡ እለ፡ ተአዘዙ፡ ውስተ፡ ሕንጻ፡

β)jussu mitti^la, በ፡ contra^laaliquem: ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ .

γ)jussu^latradi^la, ውስተ፡ in^la: ተአዘዘ፡ ወድአ፡ ውስተ፡ እደ፡ ኀጺን፡ ἐντέταλται ἤδη εἰς χεῖρας σιδήρου .

b)praecipi^la, statui^la: በአዝማነ፡ ዚአሆሙ፡ እለ፡ ተአዘዙ፡ ሎሙ፡ ; ሥርዐት፡ ዘተአዘዘ፡ እምኀበ፡ እግዚአብሔር፡ Lit. Jac.; ,

c)testamentum fieri^la, testamento legari^la: ኢይትኤዘዝ፡ ሎሙ፡ .

2)reflex. ( imperio^la) parere^la, obedire^la, obtemperare^la, ለ፡ alicui: ; ዘረከበ፡ ዘይትኤዘዝ፡ ሎቱ፡ ; አልቦ፡ ዘኢይትኤዘዝ፡ ለቃልከ፡ ; ; ; ; ; ; አንትን፡ አንስት፡ ተአዘዛ፡ ለአምታቲክን፡ ; ; ተአዝዞት፡ obedientia^la ; ; እለ፡ ኢይትኤዘዙ፡ inobedientes^la ; verbi: ተአዘዘ፡ ይሖር፡ .

በ

praepos. insepar. [ בְּ , ܒ , بِ ]; Pron, suff. ብየ፡ (etiam ቢየ፡ ; ; in ; al.), ብነ፡ , ብከ፡ ብኪ፡ ብክሙ፡ ብክን፡ , m. ቦ፡ (ut ) vel ቦቱ፡ , fem. ባ፡ vel ባቲ፡ , m. ቦሙ፡ fem. ቦን፡ vel ቦቶን፡ vel ቦንቱ፡ ( ; ; ; ).

1)de loco,

a)in quo quid est vel esse cogitatur: in^la, በቤተ፡ መቅደስ፡ in templo^la ; በጽጕ፡ in plateis^la ; በሰማያት፡ in coelis^la ; በምድር፡ ; በኵሉ፡ በሓውርት፡ ; በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; መጽአ፡ በፍኖተ፡ ጽድቅ፡ ; በብሔረ፡ ግብጽ፡ ; በሐቅል፡ ; በጌራራ፡ ; ; በመቅፁት፡ ; ይቤ፡ በልቡ፡ ; በመንፈሰ፡ ዚአሁ፡ ; በህየ፡ ; 21; በዝየ፡ ; በአይቴ፡ ; በዳግም፡ secundo loco^la ; በሣልስ፡ tertio loco^la ; አምጽእዎ፡ በዐራቱ፡ ኀቤየ፡ ; ቦቱ፡ ሀለውነ፡ ; .

α)nonnumquam in^lai.e. super^la: በአንሕስት፡ ; ቁም፡ በእገሪከ፡ ; ; ትሰክብ፡ በገቦከ፡ ዘጸጋም፡ .

β)vel per^la: የዐርጉ፡ ወይወርዱ፡ ቦቱ፡ ( ለሰዋስው፡ ) ; ዘይጸወር፡ በአንቀጽ፡ ; ; በስቍረተ፡ መርፍእ፡ ገመለ፡ አኅለፈ፡ Enc.

b)in quem quid movetur vel immittitur, in^la; ወደቁ፡ በገጽየ፡ ; ወሰዱ፡ ለዳዊት፡ ርእሶ፡ በኬብሮን፡ ; ንግሮሙ፡ በእዝኖሙ፡ ; ሞቅሖ፡ በቤተ፡ ሞቅሕ፡ ; .

c)cui quid vicinum vel propinquum est, in^la, ad^la, apud^la, juxta^la( an ): በመንገድ፡ ; በፈለገ፡ ኮቦር፡ ; ; በኆኅት፡ ; በዝ፡ ደብር፡ ; ; ; ንበር፡ በየማንየ፡ ; ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la ; ዐይነ፡ በዐይን፡ ; hincpost verba apprehendendi: አኀዘኒ፡ በድማሕየ፡ ; አጽናዕኩከ፡ በየማንከ፡ ; adjungendi: ይእስሩ፡ በክሣዱ፡ ማሕረፀ፡ ; ይፅምድዎሙ፡ ለአፍራስ፡ በሰረገላ፡ ; adhaerendi ; offendendi ; .

2)de tempore ita ut respondeant

a)in^lavel Ablativus: በካልእ፡ ዓመት፡ ; በውእቱ፡ መዋዕል፡ ; በአይ፡ ሰዓት፡ ; በሣልስት፡ ዕለት፡ ; በይእቲ፡ ሌሊት፡ ; በጽባሕ፡ ; በኵሉ፡ ሰዓት፡ ; በቀዳሚ፡ ; በዝ፡ ጊዜ፡ ; በጊዜሃ፡ ; በደኃሪ፡ ንፍኀተ፡ ቀርን፡ ; n. 479 በበዓሎሙ፡ ለአይሁድ፡ ; በሀልዎ፡ ዚአየ፡ ኀቤክሙ፡ ; በቀዳሚ፡ ንብረቶሙ፡ .

b)per^lavel Accusativus: በኵሉ፡ መዋዕሊሁ፡ ዘሐይወ፡ l ; ; በዝ፡ ኵሉ፡ ኢሀሎኩ፡ በኢየሩሳሌም፡ ; ;

c)intra^la, post^la ; ; በብዙኅ፡ መዋዕል፡ .

d) በሳብዕት፡ septima vice^la ; በሣልስ፡ tertia vice^la ; በምዕር፡ ; .

3)Transfertur ad

a)statum vel conditionem, in quibus quis vel quid versatur aliquidve facit: ይወፅእ፡ እምህየ፡ በሰላም፡ ; አዐቅበከ፡ በኵሉ፡ ፍኖትከ፡ ; በዳኅን፡ ; ይኩን፡ ንብረትነ፡ በኵሉ፡ ጽድቅ፡ ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ; በኢያእምሮ፡ ; በትፍሥሕት፡ ; ; ; በምንዳቤየ፡ ; አንስት፡ ይንበራ፡ በገቢረ፡ ሠናይ፡ ; በዕረፍት፡ ይሄሉ፡ ; ቦቱ፡ ሑሩ፡ ; ; .

b)res, quibus quis vel quid circumdatur, vestitur, ornatur: ይመጽኡ፡ በአልባሰ፡ አባግዕ፡ ; ; ; ; ንትዐጸፍ፡ በዝንቱ፡ τοῦτο περιβάλωμεν ; ለበጥዎ፡ በወርቅ፡ ; ቀፈልዎ፡ በብሩር፡ ; ይሜግቡ፡ በጽድቅ፡ መንበሮ፡ ; ይኬልለከ፡ በሣህሉ፡ .

c)comitatum et societatem: cum^la, ; ; ; ጾርዎ፡ መላእክት፡ ነፍሶ፡ ወሰረሩ፡ ባቲ፡ እስከ፡ አርያም፡ ; ይረውጹ፡ በመጻሕፍተ፡ ንጉሥ፡ 2 ; ; ከመ፡ ትምጻእ፡ ላዕሌየ፡ በበትር፡ ወበእብን፡ ; ; ; ; ; ባሕር፡ በምልአ፡ ; በፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ .

α)de cantu et instrumentis musicis, ad^laquorum sonum cantant vel saltant: አኀዙ፡ ይዝፍኑ፡ በማሕሌተ፡ እግዚኦሙ፡ ; ; ; .

β)cum^laalqa re i.e. ea non obstante^la( licet^la): ; ; ; በኵሉ፡ ዝንቱ፡ ; ወበዝኒ፡ ኢፈራህክሙኒ፡ ; ; ; ; .

d)materiam, qua vel e qua quid fit: በእበን፡ ትነድቅ፡ ምሥዋዐ፡ ; ንሕንጽ፡ በእብን፡ ; ሰብአ፡ ፈጠርከ፡ በንስቲት፡ ነጠብጣብ፡

e)instrumentum, quo quis utitur: ope^la, auxilio^lavel Ablativus, የሐውር፡ በክነፈ፡ ነፋስ፡ ; ከመ፡ በሐብል፡ የአኀዝዎ፡ ; ትገብር፡ ባቲ፡ ( ለበትር፡ ) ተኣምረ፡ ; ; ; ቀተልኮ፡ በኲናት፡ ; በበትር፡ ይዘብጥዎ፡ ; ይትዋነዩ፡ በዕንዚራት፡ ; ወገሮሙ፡ በእብን፡ ; ባቲ፡ ንባርኮ፡ ; ይትሜከር፡ በፍትወተ፡ ዚአሁ፡ ; በዘክሮ፡ 2 ; al. innumeris in locis, nam frequentissimus est hic praepositionis usus. In specie nota: ሰትየ፡ በገይብ፡ bibit e poculo^la ; ; በመጥባሕትከ፡ ሕየው፡ gladio tuo vive^lai.e. vitam sustenta^la ; ; ዘመዉ፡ በአንስቲያ፡ ; .

f)auctorem, a^laquo vel per^laquem quid fit: ብየ፡ ነገሥት፡ ይነግሡ፡ ; ከመ፡ ትትዐየሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ በሐዋርያቲከ፡ ; ዘቦቱ፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ቦቱ፡ ኮነ፡ ; saepius post verba passiva, ut ; ; ; .

g)causam efficientem: ሞተ፡ በቍር፡ ; ; ይመጽእ፡ ሕልም፡ በብዙኅ፡ መከራ፡ ; ትውዕዩ፡ በእሳት፡ .

h)causam remotiorem: ob^la, propter^la, ; ; ; ያረምሙ፡ በምክረ፡ ዚአየ፡ ; ይትባረክ፡ በዘርእከ፡ ; conjunctum Infin., ut: በኀጢአ፡ ንዋይ፡ ; በፈሪህ፡ quod timent^la al.; n. 480post verba gaudendi: በዝ፡ ትትፈሥሑ፡ ; ; mirandi: አንከረ፡ በሕይወቱ፡ (quod adhuc vivus erat) ; fastidiendi ; ; pudefiendi ; invidendi: ኢትቅናእ፡ በፍናዊሆሙ፡ .

i)pretium, quo quid acquiritur, venditur, fit ( pro^la), ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሐነጸ፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ በውእቱ፡ ወርቅ፡ ; post verba ulciscendi et remunerandi: እትበቀሎሙ፡ በኀጢአቶሙ፡ ; የዐስየከ፡ ተስናነ፡ በንዋይከ፡ .

k)auctoritatem, qua nixus vel missus quis agit: በትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; በስመ፡ እግዚአብሔር፡ ; በመባሕተ፡ መኑ፡ ; በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ይቤ፡ .

l)numen, per^laquod quis jurat vel obsecrat: ( መሐለ፡ ); ( ረገመ፡ ); በደሙ፡ ለአቤል፡ ጻድቅ፡ (obsecro vos) ; ; በእግዚአብሔር፡ ኢትሚጠኒ፡ per Deum! ne me rejicias!^la

m)argumentum, e quo cognoscunt, et normam, ad quam metiuntur, aestimant, comparant: ex^la, secundum^la, pro^la, cum^la, በዝንቱ፡ ናአምር፡ ; ; ; በሕገ፡ ሙሴ፡ κατὰ τὸν νόμον ; በኍልቈ፡ መዋዕል፡ ዘ፡ ; ; በሥምረትከ፡ ; በፍትወተ፡ ልቦሙ፡ ; በእግረ፡ ደቂቅ፡ ነሐውር፡ ; ንግበር፡ ሰብአ፡ በአርአያነ፡ ወበአምሳሊነ፡ ; ኅዳጥ፡ በኍልቍ፡ ; ; በላዕከ፡ እክለ፡ በመዳልው፡ ; ያገምር፡ ፪ በመስፈርተ፡ ዘርእ፡ ; ; ኑኁ፡ ዕሥራ፡ በእመት፡ ; ; ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ ,1; ተዐርዮ፡ በ፡ ; ኀብረ፡ በ፡ Nota etiam: ፭፻ በ፭፻ ርቡዕ፡ (longitudine) quingentos^laad^lavel per^laquingentos^la(latitudine) ; .

n)rationem et modum: ይሰርሕ፡ ሎቱ፡ በጥበብ፡ ወበጽንዕ፡ ; በኵሉ፡ ልብየ፡ ; ; ዘሰአልክሙ፡ በጸሎት፡ ; ; በእፎ፡ ; ; በአይቴ፡ ; ; creberrime substantivis, infinitivis et participiis praefixum adverbia efficit: ኰነነ፡ በዐመፃ፡ ; በግፍዕ፡ ; ጸርኀ፡ በዐቢይ፡ ቃል፡ ; በእግር፡ ; በ፩ አፍ፡ ; በጸጋ፡ ; በጕሕሉት፡ ; በጽድቅ፡ ; በርስት፡ ; በሐሰት፡ ; በፈቃድ፡ ,3; በጽርዕ፡ gracce^la ; በሠናይ፡ ; በንጹሕ፡ ; በሕሡም፡ ; በኅቡእ፡ ; በፍጡን፡ ; በጽሚት፡ , al.

o)denique usurpatur ad objecta, in quibus versatur vel ad quae pertinet ( c) actio, variis verbis subjungenda:

α) ምሁር፡ በ፡ peritus rei^la ; ይጠብቡ፡ በግብሮሙ፡ ; በኪኖሙ፡ ; ሥሉጥ፡ በ፡ ἐξουσίαν ἔχων ἐν ; ተሠርሐ፡ በኵሉ፡ .

β) ርእየ፡ በ፡ adspicere^la ; ነጺሮ፡ በናእሰ፡ መዋዕሊሁ፡ ratione habita juventutis ejus^laF.M. 10,3; ተናገረ፡ በ፡ de^la ; ; ; ; አልቦ፡ ዘአእመረ፡ ቦሙ፡ ( wußte um sie ) 2 .

γ) አምነ፡ vel ተወከለ፡ በ፡ ; ; ; ; ሐሰወ፡ በ፡ ; ክሕደት፡ በእግዚአብሄር፡ ;

δ) ረኵሰ፡ በ፡ ; ; ተቀደሰ፡ በ፡ ; እሴባሕ፡ በ፡ ; ሠምረ፡ በ፡ ; ተዐቅፈ፡ በ፡ .

ε)( contra^la): አሕሠመ፡ በ፡ ; ንግሩ፡ ብየ፡ ; አስማዕኩ፡ ብከ፡ ; ሶበ፡ ተአዘዘ፡ ቦሙ፡ ስነነ፡ አክይስት፡ ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ ; n. 481 ዘእገብር፡ በፈርዖን፡ ; .

p)de በ፡ penes^lamox sub በ፡ ; . — Permultis aliis praepositionibus et conjunctioni ከመ፡ q.v., praeponi solet በ፡

ተባከየ

III,3simul^la, alium cum alio flere^lavel complorare^la: ሶበ፡ ተኣምኁ፡ ወተባከዩ፡ በበይናቲሆሙ፡ ወተሳዐሙ፡ Rel. Bar.

ተእኅዘ

III,1

1)comprehendi^la, capi^la, de hominibus ; እመ፡ ተእኅዞ፡ ተእኅዘ፡ ዘይሰርቅ፡ ; ተእኅዝከ፡ ; ይትአኀዙ፡ በሐብለ፡ ንዴት፡ ; ተእኅዘ፡ በመሥገርት፡ ; de avibus ; piscibus ; de urbibus: ሶበ፡ ተእኅዘት፡ ኢየሩሳሌም፡

2)teneri^la

a)prehensum^la: ዘገሰሰ፡ ፒሳ፡ ይትአኀዝ፡ ቦቱ፡ .

b)captivum^la .

c)contineri^la, inhiberi^la: በልጓም፡ ይትአኀዙ፡ ; ተእኅዘ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ከመ፡ ኢ፡ .

d)retineri^la, cohiberi^la: አስራበ፡ ሰማይ፡ ተእኅዘ፡ ;

e)tenere^la, obtinere^la(Intransit.): ተእኅዘ፡ ልማደ፡ እብሰት፡ ወርስዐት፡ ; ወትትአኀዝ፡ ኵሉ፡ ግብረ፡ ዐመፃ፡ (in mea editione verbum ወትትአኀዝ፡ errore omissum, ante ኵሉ፡ inserendum est),

f)retineri^lai.e. continuari^la: ተእኅዞተ፡ ጾም፡ እስከ፡ ምሴት፡

a)pro pignore sibi capere^laaliquid, : ኢትትአኀዝ፡ ማሕረፀ፡ ; .

b)pignore obstringi^la, adigi ut pignus det^la( haften für etwas^de): አብ፡ ኢይትአኀዝ፡ በዕዳ፡ ልቃሐ፡ ወልዱ፡ ለእመ፡ ኢኮነ፡ ዘተለቅሐ፡ በትእዛዘ፡ ዚአሁ፡ .

ተኵሕለ

et ተኰሐለ፡ III,1

1): sibi^laillinere^lavel oblinere^laoculos, sibi^latingere^lavel fucare^lastibio, : እምሂ፡ ተኰሐልኪ፡ ኵሕለ፡ አዕይንተኪ፡ ; oculorum: ይትኀፀባ፡ ወይትኰሐላ፡ አዕይንቲሆን፡ ; ተኵሕለት፡ አዕይንቲሃ፡ ; ; በተኵሕሎቶን፡ F.M. 34,8; ; ተኵሕሎ፡ (Infin.)

2)Pass.: oblini^la, illini^la: ሶበ፡ ተኵሕለ፡ ; አዕይንቲኪ፡ ሥን፡ ዘኢተኵሕለ፡ oculi^latui^lapulchritudo^lanon^lafucata^la, Lud.

ሐሰየ

I,1(nonnumquam አሰየ፡ scriptum) [amharice sonat አሸ፡ ; in caeteris linguis haec eadem radix non occurrit, sed vicina sunt aram. כַּסְכֵּס fricuit^la, arab. قَشَّ fricuit rem manu ut contereretur^la, قَشَا defricuit, abstersit, decorticavit^la] ይሕሲ፡ fricare^la, confricare^la, terere^la, conterere^la: ሐሰየ፡ አዕይንቲሁ፡ ; ሶበ፡ ተኵሕለ፡ የሐሲ፡ (sc. አዕይንቲሁ፡ ) 11,7; አኮ፡ በመንኰራኵረ፡ ሰረገላ፡ ዘየሐስይዎ፡ ; ወሐሰዩ፡ በእደዊሆሙ፡ ወበልዑ፡ ( ψώχοντες ) ; salivam deglutiat^la ወለእመ፡ አበየቶ፡ ነፍሱ፡ ለይሕስዮ፡ በግማደ፡ ልብሱ፡ ; እለ፡ ይቀጠቅጡ፡ ወየሐስዩ፡ ነፍሰ፡ ወሬዛ፡ ; ወቦኡ፡ ወሐሰዩ፡ እልክቱ፡ ፫ጸናዕት፡ ማእከለ፡ ትዕይንቶሙ፡ ለኢሎፍሊ፡ διέρρηξαν τὴν παρεμβολήν .

አጥመቀ

II,1

1)intingere^la: አጥመቁ፡ አፅርቅተ፡ ዘሠቀ፡ ጸጕር፡ ውስተ፡ ብሒእ፡ ; abluendi^lacausa: ;

2)baptizare^la, et et ; de baptismo ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; φωτίζειν ( illuminare^lai.e. baptizare^la) ; አጥመቆሙ፡ በስመ፡ አብ፡ ወወልድ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ; ግሙራ፡ ኢመፍትው፡ ያጥምቃ፡ አንስት፡ ; ; n. 1218 ለእመ፡ ተዳደቆ፡ ግብተ፡ ደዌ፡ ያጥምቅዎ፡ ፍጡነ፡ F.M. 27,3; ሶበ፡ ተወልደ፡ ሕፃን፡ ጥዑየ፡ ይትዐገሡ፡ አጥምቆቶ፡ F.M. 27,3; በእንተ፡ ዘይደሉ፡ ያጥምቅዎ፡ ዳግመ፡ F.M. 27,7; etiam baptismi: ከመ፡ ያጥምቆሙ፡ ጥምቀተ፡ ክርስትና፡ ; : ; ; ; Deus አጥመቃ፡ ለምድር፡ በማየ፡ አይኅ፡ ወኀፀባ፡ እምኵሉ፡ ርስሐት፡ ; etiam de ritu adspergendi^la: si quis iterum in ecclesiam recipitur ይግበር፡ ሎቱ፡ ካህን፡ ጸሎተ፡ ቄድር፡ በማይ፡ ወበዘይት፡ ወያጥምቆ፡ ወያስተስሪ፡ ሎቱ፡

አብረደ

II,1[ بَرُدَ frigidus fuit^la; I et II refrigeravit^la] frigefactare^la, refrigerare^la: Deus^la እንበለ፡ እሳት፡ አንደደ፡ ወዘእንበለ፡ ማይ፡ አብረደ፡ sine igne accendit et sine aqua refrigeravit^la, Lit. Orth.; in proponitur aenigma: በማይ፡ አንደደ፡ ወበእሳት፡ አብረደ፡ , quod solvitur: ሶበ፡ ተወልደ፡ መድኀኒነ፡ ውዕየ፡ እዴሃ፡ ለሰሎሜ፡ ወሶበ፡ ገሰሰቶ፡ ሐይወት። (Lud. hujus verbi significationem statuit: grandinare fecit^la.)

ተክሊል

(i.e. تَكْلِيلٌ ) coronatio^la(sponsi et sponsae, Tertull. de cor. mil. C. 13; de virgg. vel 11; in I Tim.) i.e. nuptiae^laet consecratio^lanuptialis^la: ሶበ፡ ተዋሰቡ፡ በጸሎተ፡ ተክሊል፡ F.M. 5,17; ለእመ፡ ሀለወቶ፡ ለ፩እምእመናን፡ ዕቅብት፡ ያውስባ፡ በጸሎተ፡ ተክሊል፡ ወእመ፡ አኮ፡ ይሰደድ፡ F.M. 8,1; እምቅድመ፡ ይግበሩ፡ ሎቱ፡ ተክሊለ፡ , et እምድኅረ፡ ተክሊል፡ F.M. 12,5; በጊዜ፡ ተክሊል፡ F.N. 24,4; ዕለተ፡ ተክሊል፡ dies^lanuptialis^la ; super eos qui secundo vel tertio matrimonium ineunt ne recitent በረከተ፡ ተክሊል፡ አላ፡ ጸሎተ፡ አስተስርዮ፡ F.N. 24,1; መጽሐፈ፡ ተክሊል፡ , (liber quo formulae orationis nuptialis continentur) 210.

ተዋደደ

III,3committi^la, concinne conjungi^la, coaptari^lavel apte coagmentari^la: በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ትትዋደዶ፡ ብእሲት፡ ለብእሲ፡ ἁρμόζεται ; ወተዋደደ፡ ኵሉ፡ አረፍት፡ (hebr. ); Platt.

a)congruere^la: ኢትትዋደዶ፡ ለአብድ፡ ከናፍር፡ መሃይምንት፡ ; ant.; አላ፡ ተዋደደ፡ ወተደለወ፡ ዝንቱ፡ ስም፡ ለዘበሥጋ፡ ተወልደ፡ ἥρμοσε δὲ τοῦτο τὸ ὄνομα μόνῳ τῷ al., Cyr. c.

b)bene compositum esse^la: ductu et auspiciis Simeonis Hasmonaei ሠነየ፡ ንብረቶሙ፡ ( ለአይሁድ፡ ) ወተዋደደ፡ ; ሶበ፡ ተዋደደ፡ ትእዛዙ፡ (imperium ejus) hostibus devictis ተዋደደ፡ ነገርነ፡ ወረትዐ፡ መንግሥትነ፡

ተዐጽወ

III,1(raro ተዐጸወ፡ ut 11)

1)reflex. se includere^la: ተዐጸው፡ ማእከለ፡ ቤትከ፡ .

2)claudi^la, occludi^la, ይትዐጸው፡ ኆኅት፡ ; ; ; ; ; ተዐጽወ፡ አናቅጸ፡ ግብጽ፡ ; ተዐጽወ፡ አብያት፡ ; ተዐጽዉ፡ አህጉር፡ .

a)concludi^la, includi^la: ; ሶበ፡ ተዐጽዉ፡ ክልኤሆሙ፡ ; ኢይትዐጸው፡ አሠርከ፡ ; ; ; ; ; .

b)excludi^la: virgines stultae flebant እስመ፡ ተዐጽዋ፡

c)praecludi^la, (pro ): ኢተዐጽወተኒ፡ ዛቲ፡ ፍሥሓ፡ ; ላዕለ፡ pers.: . – : ተዐጽወ፡ ዘ፡ ተዘጋ።

ተደልወ

et ተደለወ፡ III,1

1)ponderari^la, librari^la, pendi^la: በመዳልው፡ ተደልወ፡ ዓለም፡ ; ; .

2)librando comparari et comparari^lain genere: ሶበ፡ ተደልወት፡ (v. ተደለወት፡ ) ምስለ፡ ብርሃን፡ συγκρινομένη .

ተገምረ

III,1

1)perfici^la, absolvi^la, consummari^la,

a)consumi^la, absumi^la, ፀርከ፡ ተገምሩ፡ በኲናት፡ .

b)finiri^la, ad finem pervenire^lavel ad significandum plane^la, prorsus^la, ut: እስከ፡ ተገምረ፡ ኵሉ፡ ሕዝብ፡ ወዐደዉ፡ συνετέλεσε διαβαίνων ; ; Infin.: ሶበ፡ ተገምሩ፡ ዐዲወ፡ ; ; ለተገምሮ፡ εἰς τέλος . 2.

2)totum capi^la, contineri^la, comprehendi^la: እፎ፡ ተገምረት፡ ወተእኅዘት፡ ምክሓ፡ ለኵላ፡ ምድር፡ πῶς ἑάλω καὶ ἐθηρεύθη ; ውስተ፡ ከርሥ፡ ይትገመር፡ εἰς κοιλίαν χωρεῖ ; መለኮት፡ ኢይትገመር፡ በምንትኒ፡ τὸ θεῖον ὑπὸ μηδενὸς χωρούμενον Cyr. ad ; ; Christus ተገምረ፡ በማሕፀነ፡ ድንግል፡ ; Deg.; ሰማይ፡ ወምድር፡ ዘኢይክሉ፡ አግምሮቶ፡ በላዕሌኪ፡ (o Bethlehem) ተገምረ፡ Mavâs. 40. – : ተገምረ፡ ዘ፡ ኀለቀ፡ ተቻለሂ፡ ይ።

ሰብእና

1)humanitas^la, natura humana^la: ሶበ፡ ተግህደ፡ ሰብእናሁ፡ (sc. Melchisedeci, sice: eum hominem – non Deum – esse) ; monachi በጾም፡ ወበጸሎት፡ ሰብእናሆሙ፡ ቀተሉ፡ Deg.; Cyr. c. ;

2)persona^la; „adhibetur in communi sermone, cum quis de semet ipso loquitur, ut: ሰብእና፡ ዚአየ፡ እሙር፡ persona mea nota est^la“ (Lud.) Gregor. in

አደመ

I,2jucundare^laaliquem i.e. placere alicui,

a)delectare^la, voluptate^laafficere^la, : ሥን፡ ወላሕይ፡ ይኤድማ፡ ለዐይን፡ ( ἐπιθυμεῖν ) ; ቍርባንክሙ፡ ኢይኤድመኒ፡ οὐχ ἥδυνάν με ; ብእሲትየ፡ ተአድሞ፡ ለካልእ፡ ብእሲ፡ ἀρέσαι .

b)gratum esse^lavel probari^laalicui, ἀρέσκειν , እንተ፡ አደመቶ፡ እምኔሆን፡ ብእሲት፡ ; ሶበ፡ ተፈሥሑ፡ በአድሞ፡ ሥነ፡ ላሕዮሙ፡ ( τερπόμενοι ) ; ይሬኢ፡ እግዚአብሔር፡ ወኢይኤድሞ፡ ; ; ; ; ; ; አደሞ፡ ለንጉሥ፡ ዝንቱ፡ ነገር፡ ; ; ; ( δέχεσθαι ); ; ; passim ቅድመ፡ pers., ut: አደመ፡ ቃሎሙ፡ ቅድሜሁ፡ ; crebro et ቅድመ፡ ejusdem : ምድር፡ አደመቶ፡ ቅድሜሁ፡ ( terra ei placuit coram ipso^la) ; አደሞ፡ ቃላ፡ በቅድሜሁ፡ ; ; ; ; 1 ( ηὐθύνθη ); Platt.

c)placet^la, videtur^la, libet^la: በከመ፡ ይኤድመከ፡ ግበር፡ ምስሌየ፡ ; ዘከመ፡ አደሞ፡ ; አደሞ፡ ቅድሜሁ፡ ወሤመ፡ ; : አደመኒ፡ ቅድሜየ፡ እንግር፡ , vel ከመ፡ : ኵሎ፡ ዘኀለየ፡ ወአደሞ፡ ለሰሎሞን፡ በነፍሱ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ( ἠθέλησεν ). — አደምኪ፡ a Ludolfo emendatum est pro አዳምኪ፡

መርዓ

( m. ),

1)nuptiae^la, solemnia nuptiarum^la, convivium nuptiale^la( γάμος , γάμοι ), ሶበ፡ ተፈጸመ፡ መዋዕለ፡ መርዓ፡ ; አዕበዮ፡ ለመርዓ፡ አስቴር፡ ; νύμφευσις ; በዓል፡ ዘመርዓ፡ ; ; ; መጋቤ፡ መርዓ፡ νυμφαγωγός ; ልብሰ፡ መርዓ፡ ; ቤተ፡ መርዓ፡ νυμφών cubiculum nuptiale^la ; vel domus nuptialis^laF.M. 32,7; ; ቤተ፡ መርዓ፡ ወከብካብ፡ F.M. 34,2; ከብካበ፡ መርዓ፡ Org.

2)Transfertur ad alia solemnia^lavel festa laeta^la, ut: መርዓ፡ መንግሥት፡ festum inaugurationis regis^la ; ላሕ፡ Org.; ለመርዓ፡ ስምከ፡ (v. ስምዕከ፡ ) ይትገበር፡ ከብካብ፡ solemnibus nominis^la( martyrii^la) tui apparantur epulae^la Enc.

marʿā

Grébaut
መርዓ፡ marʿā «noces^fr» ― ሰርግ፡ Ms. BNFabb217, fol. 37r.
86

Leslau
መርዓ marʿā wedding^en, marriage^en, marriage feast^en 356b

ዐሥሩ

(i.e. ዐሥር፡ cum suff. û^la; etiam ዓሥሩ፡ scriptum), nominibus fem. junctum; ejus character est ፲ ; decem^la: ; ; ዐሥሩ፡ መካልየ፡ ብሩር፡ ; ; ; ; ዐሥሩ፡ ወክልኤ፡ ; ; ; ዐሥሩ፡ ወአሐቲ፡ .

a)Pro suff. û^laetiam alia admittit: ዐሥሮን፡ ቃላት፡ decalogus^laM.M. f. 246; ዐሥሮን፡ ደናግል፡ Deg.

b)Forma ዐሥር፡ nuda raro occurrit, ut ሶበ፡ ተፈጸመ፡ ዓመታት፡ ዓሥር፡ Enc. (ob rhythmum finalem); Enc.

ላእፍ

esca^la: ሶበ፡ ተፍዕማ፡ ( ሰይጣን፡ ) ለላእፈ፡ ትስብእቱ፡ ( ለክርስቶስ፡ ) ረከበ፡ መቃጥነ፡ መለኮት፡ ዘይሰቍር፡ አንቀሮ፡ M.M. f. 106.

ወለደ

I,1[ יָלַד ܝܻܠܶܕ وَلَدَ ] ይለድ፡ , Imperat. ለድ፡ ,

1)parĕre^la

a)de feminis (hominibus), : ወሊድ፡ ; ; , , , ; ; እንተ፡ ትወልድ፡ parturiens^la, puerpera^la ; ; ; ; ; ; ዕለተ፡ ወሊዶታ፡ ; ሶበ፡ ታለጽቅ፡ ትለድ፡ ; ; plerumque : ; ; ; ዘወለደት፡ እምከርሣ፡ ; ; ; ; ; ; al. crebro; ለ፡ patris ( cui^lafilius natus est): ወለደት፡ ሎቱ ወልደ፡ ; ; ; ; ; ; ኢወለደት፡ ሎቱ፡ ; በዲበ፡ auctoris (patris): ብእሲት፡ እንተ፡ ትወልድ፡ ወራሴ፡ በዲበ፡ መሐዛ፡ vel በላዕለ፡ .

b)de bestiis: ; ; .

c)de avibus: አስተጋብአት፡ ዘኢወለደት፡ .

d) ወለድክሙ፡ ዐመፃ፡ ; ; ኢታአምር፡ ዘትወልድ፡ ሳኒታ፡ ; .

2)gignere^la, procreare^la, generare^la, progignere^la:

a)de viris (hominibus): ኢወሊድ፡ ἀτεκνία ; ኢይወልዱ፡ ለመርገም፡ οὐδὲ τεκνοποιήσουσιν εἰς κατάραν ; ለዱ፡ ደቂቀ፡ ወአዋልደ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; በኀበ፡ mulieris ይወልድ፡ በኀበ፡ ዘማት፡

b)de Deo: ; ; .

c)spiritualiter: regenerare^la, sive de Deo (qui homines regenerat) ; sive de hominibus (qui alios regenerant): ; ; addito ዳግመ፡ , ut: sacerdotes ዳግመ፡ ወለዱክሙ፡ እማይ፡ ወእመንፈስ፡ ቅዱስ፡

d)de terra, plantis: ምድር፡ ትወልድ፡ ሣዕረ፡ ; ወርቀ፡ ወብሩረ፡ ; ;

e): ቍጥዓ፡ ወመዐት፡ ይወልዱ፡ ክሒደ፡ ; ( ዕሩቅ፡ ).

አመረ

I,2

1)monstrare^la, ostendere^la, significare^la, indicare^la, ይኤምር፡ በእግር፡ ወይኤምር፡ በቅጽበተ፡ አጻብዕ፡ σημαίνει , διδάσκει ; impudicarum est አምሮ፡ በአጻብዒሆን፡ በሥሒቅ፡ F.M. 34,8; , alicui, ut: ይኤምሮሙ፡ በእዴሁ፡ ἦν διανεύων αὐτοῖς ; ወአመሮ፡ በእዴሁ፡ ከመ፡ ይነጽር፡ ድኅሬሁ፡ ; አመረኒ፡ በ፪ ትእምርት፡ significavit mihi duobus signis^la ; ላዕለ፡ vel ኀበ፡ rei ( hinweisen auf etwas ): እስመዝ፡ ( nam hoc^la) ይኤምር፡ ላዕለ፡ ሞተ፡ አንትያኮስ፡ ; አዕይንት፡ እለ፡ አመሩ፡ ኀበ፡ ዮሐንስ፡

a)signum dare^latuba (aliâs ተአመረ፡ ): ተአምሩ፡ በቃለ፡ ቀርን፡ ; (v. ተአመሩ፡ ).

b)significare^lavel indicare^laaliqua re aliquid, : ይኤምር፡ ርእሶ፡ ለከይሲ፡ ኅሊና፡ ቀዳሚተ፡ እንተ፡ ያከውስዋ፡ ሰይጣናት፡ vel et ለኀበ፡ , ut: አመረ፡ ባሕረ፡ ለኀበ፡ ሥርዐተ፡ ብሕትውና፡ ወዐውሎታተ፡ ለኀበ፡ መከራት፡ ( mari significavit vitam solitariam^la, procellis tentationes^la)

2)indicare vel significare alicui, i.e. notum facere^laalicui, edocere^laaliquem, , γνωρίζειν ; ይኤምረከ፡ ፍኖቶ፡ ; 2 (ubi Platt አእመርነ፡ habet); ; ; : አምሮ፡ ለጻድቅ፡ ; ሶበ፡ ታአምሩ፡ ስሕተተ፡ ወዳኅፀ፡ እምኔየ፡ አምሩኒ፡ ; .

3)demonstrare^la, ut: ይኤምር፡ ከመ፡ seq. Indic., Chrys. (crebro). – Voc. Ae.^la: አመረ፡ ዘ፡ አመለከተ፡

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose