Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,1

1)projici^la, conjici^la: ይትገደፍ፡ አብድንቲሆሙ፡ ; ምዉት፡ ውእቱ፡ ተገድፈ፡ በላህበ፡ መዓልት፡ ወበቍረ፡ ሌሊት፡ ; ላዕሌከ፡ ተገድፈ፡ ነዳይ፡ ; ; እትገደፍ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; .

2)dejici^la: ተገድፈ፡ (v. ተነግፈ፡ ) ቈጽሉ፡ ; ተገድፈ፡ ጽድቅ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; .

3)ejici^la: እምብዝኀ፡ ሕይወቱ፡ ተገድፈ፡ ; ; : ተገድፈ፡ እምሢመቱ፡ (motus fuit officio) Lud. Comm. hist.p. 331.

4)abjici^la, rejici^la: ተገድፈት፡ አስቃሎን፡ .

a)derelinqui^la, negligi^la, ; .

b)amitti^la, perdi^la, perire^la: በግዕ፡ ዘተገድፈ፡ πλανώμενον ; ከመ፡ አባግዕ፡ ተገደፍነ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; በእንተ፡ ረኪበ፡ ዘተገድፈ፡ F.N. 40; ተገድፈ፡ ወአልቦ፡ ዘተረክበ፡ ; ትትገደፍ፡ ኦሪት፡ እምካህን፡ .

c)in arithmetica: detrahi^la, subtrahi^la, et በበ፡ dividi^la, Abush.

ሠነየ ወረቀ

I,2

1)formosum^la, speciosum^la, pulchrum esse^lavel fieri^la: ሠባሕኪ፡ ወሠነይኪ፡ ጥቀ፡ ; ; ይሤኒ፡ ላሕዩ፡ ; ሕሥምት፡ እንተ፡ ሠነየት፡ deformis quae formosa est^la ; comparative እምነ፡ , ut: ሠነየ፡ ራእዮሙ፡ እምነ፡ , et , ut: ትሤንያ፡ ἀγαθωτέρα ὑπὲρ αὐτήν . (Pro ተሠነየ፡ se exornare^la 11).

2)bonum^lai.e. probum^lavel egregium^la, praestantem^la, vel bene se habentem^lavel utilem^la, commodum esse^lasive fieri^la; expedire^la, decere^la: ቦ፡ ብእሲት፡ እንተ፡ ትሤኒ፡ እምብእሲት፡ ; ኢይሤኒ፡ ኅሊናሁ፡ τεκταίνει κακά ; በእላ፡ ሠለስቱ፡ ሠነይኩ፡ ὡραίσθην ; ዘይሤኒ፡ ወይን፡ ; ለባዕልኒ፡ ወለነዳይኒ፡ ልቡ፡ ይሤኒ፡ ; በእከየ፡ ገጽ፡ ይሤኒ፡ ልብ፡ ; እንተ፡ ትሤኒ፡ τὰ κάλλιστα ; ይሤኒ፡ (var. pro ይኄይስ፡ ) ሐዊረ፡ ቤተ፡ ላሕ፡ እምሐዊረ፡ ቤተ፡ ግዝዕ፡ ; ከመ፡ ትሠኒ፡ ( ዕረፍት፡ ) ላዕሌኪ፡ ; ኢይሤኒ፡ ከመ፡ ይኩን፡ አዳም፡ ባሕቲቱ፡ F.N. 24,1; እመ፡ ሠነየ፡ ቅድሜከ፡ ለመጺእ፡ (v. መጺአ፡ ) ምስሌየ፡ si tibi bonum videtur^la ; ; vel እመ፡ ይሤንየክሙ፡ hist. ; እመ፡ ይሤንዮሙ፡ ለሰማዕያን፡ si placuerit auditoribus^laLud. e Mss. Colb.; ይሤንየከኑ፡ (v. ሠናይኑ፡ ለከ፡ ) እመ፡ num te decet?^la .

I,1, rarius I,2[ רָקַק יָרַק , ܪܰܩ רוּק , رِيقٌ ] I,1 ይውርቅ፡ , spuere^la, exspuere^la, inspuere^la, adspuere^la, conspuere^la: ለምንት፡ ዘኢወረቀ፡ አባ፡ መቃራ፡ (per sexaginta annos) ; ኵሉ፡ ዘርእየኪ፡ ይወርቅ፡ (v. ይዌርቅ፡ ) እምኔኪ፡ (v. ላዕሌኪ፡ ) ἀπὸ σοῦ ; ወረቀ፡ ምድረ፡ (v. ውስተ፡ ምድር፡ ) χαμαί ; sputi: ኢይውርቅ፡ ምራቆ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ዘእንበለ፡ ላዕለ፡ ልብሱ፡ ; ኢይውርቅ፡ ምራቆ፡ F.N. 12; ውስተ፡ alicujus, ut: አንዘ፡ ይወርቁ፡ ውስተ፡ ገጹ፡ ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ ገጽየ፡ ; vel ላዕለ፡ , ut ; ; ወረቀ፡ ላዕለ፡ መቅደስ፡ ; vel rei: ይወርቅዎ፡ (v. ይዌርቅዎ፡ ) ; ; ; እመ፡ ወረቃ፡ ( ለፍሕም፡ እንተ፡ ትነድድ፡ ) ትጠፍእ፡ . – : ቄአ፡ ወወረቀ፡ ዘ፡ ተፋ። śannaya

Grébaut
ሠነየ፡ śannaya I,2 ይሤኒ፡ , ይሠኒ፡ «être bon ou beau^fr (dans tout les sens)» ― አማረ፡ Ms. BNFabb217, fol. 52v.
132

Leslau
ሠነየ śannaya be beautiful^en, be good^en, seem good^en, be well^en, be fine^en, be excellent^en, be fitting^en, be appropriate^en; with suffix pronouns: appear good^en, be good for^en, please^en 531b

ኀለፈ

I,1[ חָלַף , ܚܠܦ , خَلَفَ ; amh. አለፈ፡ ] ይኅልፍ፡

1)transire^la

a)praeterire^la, praetergredi^la παρελθεῖν , παραπορεύεσθαι : መጽአ፡ የኀልፍ፡ ; ኀለፈ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ ; ; ; . (de vento); (de nubibus); የኀልፍ፡ ቈላ፡ ; ለዘከመዝ፡ የኀልፎ፡ ኵሉ፡ ረባሕ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ , ut: ዘየኀልፍ፡ እንተ፡ ኀቤሃ፡ ; ; እንተ፡ , ut: ዘየኀልፍ፡ እንተ፡ ህየ፡ ; ; ; ውስተ፡ termini: የኀልፍ፡ ውስተ፡ መጌዶን፡ παρελεύσεται εἰς .

b)pertransire^la, obire^la, peragrare^lalocum, διελθείν , Acc: ኢየኀልፍዋ፡ዐረብ፡ ; ማእከለ፡ , ut: ከመ፡ ማእከለ፡ መሥገርት፡ ተኀልፍ፡ ; እንተ፡ ; ; ; ; እንተ፡ ውስተ፡ , ut: ኢየኀልፍ፡ እንተ፡ ውስቴታ፡ ; እንተ፡ ማእከለ፡ ; እንተ፡ ኀበ፡ ; እምነ፡ , ut: ኀለፈ፡ እምነ፡ መስጴጦምያ፡ ; ; ; በ፡ .

c)transgredi^la, trajicere^la, migrare^la, fluvium ; ; ; 4 Reg.2,9; terminum ኢየኀልፍ፡ እምኔሀ፡ ; ; metaph. mandatum ; ; ; ; እምነ፡ .

d)pervadere^la, penetrare^la: ላዕሌኪ፡ ኀለፈ፡ ጽዋዐ፡ እግዚአብሔር፡ ἐπὶ σε διελεύσεται ; ኀለፈት፡ ጽሎትየ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ሐጽ፡ የኀልፍ፡ ውስተ፡ ሥጋሁ፡ ; ኀለፈ፡ ሰይፍ፡ እንተ፡ ክሣዱ፡ .

e)praetereundo^ladiscedere^la, pergere^la, abire^la, πορεύεσθαι ; እምቅድመ፡ ገጹ፡ ኅልፍ፡ ; ἀπελεύσονται ; ; ኀለፈት፡ እምኔየ፡ ; ኀሊፈከ፡ እምህየ፡ ; ; መንግሥትከ፡ ኀለፈት፡ እምኔከ፡ .

f)discedere e vita^la, obire^la, ἀπελύθη ; ἔξοδος ኀሊፍየ፡

2)elabi^la, praeterire^la, abire^la, de tempore: በሌሊት፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ ; ; ዘኒ፡ ኀለፈ፡ ወዘኒ፡ ይመጽእ፡ quae praeterierunt et quae ventura sunt^la ; ኀለፈ፡ ቀሥም፡ ; ; ክረምት፡ ኀለፈ፡ ; ኀሊፎ፡ ብዙኅ፡ መዋዕል፡ ; ; ; እስከ፡ የኀልፍ፡ መዐቱ፡ ; ; ; ኀለፈ፡ መዋዕሊሆሙ፡ provectae erant aetatis^la ; .

3)de omnibus rebus fluxis, vanis, cito pereuntibus: transire^la, praeterlabi^la, dilabi^la, effugere^la, evanescere^la, perire^la, de unda ; ሞገድ፡ እንተ፡ ኀለፈት፡ ; aquis ; umbra ኀለፈ፡ ጽላሎተ፡ ማዓልት፡ ; n. 581 የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ; ; lumine: ኀለፈ፡ ብርሃኑ፡ ; tenebris: ኀለፈት፡ ጽልመት፡ 1 ; rebus mundanis: ዓለም፡ የኀልፍ፡ ወፍትወቱኒ፡ 1 ; hominibus: ነኀልፍ፡ እምዓለም፡ ከመ፡ አንበጣ፡ .

ላዕለ

frequentissima [e.q. על , ܥܰܠ , عَلَى , amh. ላይ፡ ]; suffixa per ê^lasibi subjungit, ut ላዕሌየ፡ , ላዕሌከ፡ caet. ( gramm.§ 167,3)

1)super^la, supra^la( ἐπὶ et ὑπέρ ), et de statu quietis et de motu in superiorem loci partem: ቆመ፡ ዕዝራ፡ ላዕለ፡ መከየድ፡ ዘዕፅ፡ ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ ; ከመ፡ ይኅድር፡ ፍርሀተ፡ ዚአሁ፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; ተጽእነ፡ ላዕለ፡ ኪሩቤል፡ ; ሰጥሐ፡ ላዕለ፡ expandere super^la ; ሐጸረ፡ ላዕለ፡ circumsepire super^lai.e. sepimento munire^la ; ተዐየነ፡ ላዕለ፡ obsidere^la ; መጽአ፡ መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌየ፡ ; መንፈሰ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; መጽአ፡ ሞት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ሰብእ፡ ; ነጸረ፡ ላዕለ፡ ; ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ; ዘረወ፡ ላዕለ፡ ; ዘርአ፡ ላዕለ፡ n. 57 ; saepius መጽአ፡ vel በጽሐ፡ ላዕለ፡ supervenit alicui^la, ei accidit^laut ; ; etiam de transeundo super aliquid usurpatur ላዕለ፡ (alias እንተ፡ ላዕለ፡ ) ut ላዕሌየ፡ ኀለፈ፡ መቅሠፍትከ፡ ; . In specie dicitur

a)de vestibus^la, quae alicui superindutae sunt, quas gestat: ; ( ዐጽፍ፡ ዘላዕሌሁ፡ ); .

b)de re gravi, quae oneri^laest super aliquo; ከብደ፡ , ዕፁብ፡ ; ኮነት፡ እዴሁ፡ ላዕለ፡ ኢሎፍሊ፡ ; ትሕዝብተ፡ ሞት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; inde de debito^laet officio^la, quod alicui incumbit: ለእመ፡ ክህደ፡ ተለቃሒ፡ ዘቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዕዳ፡ ; ዘሀለወ፡ ላዕሌሁ፡ ልቃሕ፡ qui mutuum debet^la, ; እስመ፡ ላዕሌከ፡ ዝነገር፡ ; ዘላዕሌሁ፡ ማኅተም፡ ἦν ἐπὶ τοῦ δακτυλίου ; ሕሩም፡ et ተሐረመ፡ ; deinde ላዕለ፡ እደ፡ ብእሲ፡ vel ላዕለ፡ nudum significat ejus munere^la, eo duce^la, sub ejus auspiciis^la: ላዕለ፡ እዴሁ፡ δι᾽ αὐτοῦ Platt; (Hierosolyma diruta sunt imperante Vespasiano) ላዕለ፡ እደ፡ ወልዱ፡ ጢጦስ፡ ; ላዕለ፡ ይታመር፡ ἐν χειρὶ Ἰθάμαρ ; ; ላዕለ፡ እምሔው፡ ይትዐቀብ፡ ὑπὸ ἐπιτρόπους ἐστί .

c)de superaddendo ad^laaliquid: ; ; ከመ፡ ኢትንሣእ፡ ብእሲተ፡ ላዕሌሆን፡ .

d)ut in sermone arab., de conditione^la, cui pactum superinstruitur: ወተካየዶ፡ ላዕለዝ፡ et sub hac conditione foedus cum eo fecit^la

e)ex adverso^la, e regione^la(ductum de imminendo super rem) .

f)de imperio in^laalios et de praestantia super^laalios, ut: ነግሠ፡ ላዕለ፡ q.v., ተሠይመ፡ ላዕለ፡ q.v.; ቆመ፡ ላዕለ፡ ; ; አንተ፡ ኩን፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ቤትየ፡ ; ሤሞ፡ ላዕለ፡ 41,33; ; ; ; ; በእንተ፡ ክብረ፡ ቀሲስ፡ ላዕለ፡ ካልኣን፡ de praestantia sacerdotis super alios^la,

g)rarius de objecto sermonis ( de^la): ላዕሌክሙ፡ ተነበየ፡ περὶ ὑμῶν de vobis^la, ; ግሙራ፡ ኢተሰምዐ፡ ነገር፡ ዘከመዝ፡ ላዕለ፡ ሶስና፡ , scilicet ubi sermo de aliquo idem est ac sermo contra aliquem; inde ሠሐቀ፡ et ተሳለቀ፡ ላዕለ፡ q.v. ገብረ፡ ኵነኔ፡ ላዕለ፡ q.v.

h)rarius de causa ( ob^la, propter^la ἐπὶ ): ኢትትላጸዩ፡ ርእሰክሙ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ ἐπὶ νεκρῷ ; ; ; .

2)confinii et propinquitatis vim habet ad^la, apud^la, in^la(germ. an^deet bei^de): ላዕለ፡ ባሕር፡ ad mare^la ; አልቦ፡ ሥርወ፡ ላዕሌሁ፡ in eo^la ; እመ፡ ኀባእኮ፡ ላዕሌከ፡ παρὰ σεαυτῷ ; ከመ፡ ኣርኢ፡ ኀይልየ፡ ላዕሌከ፡ ἔν σοι ; ብንያም፡ በከየ፡ ላዕለ፡ ክሣዱ፡ ; saepius ኀደረ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ubi Graecus habet ἔν τινι ut ; ; ; ሚላዕሌነ፡ τί πρὸς ἡμᾶς ; ; .

3)de fine, in quem actione intenditur: in^la, ad^la, maxime contra^la, adversus^laet erga^la( Dat. commodi^laet incommodi^la); frequentissimus est his praepositionis usus: እመ፡ መላሕከ፡ መጥባሕተ፡ ላዕለ፡ ዐርክከ፡ ; ይሔልዩ፡ እኩየ፡ ላዕለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ንብብ፡ ቃለ፡ ላዕለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዐርገ፡ ላዕለ፡ አህጉር፡ ; ናሁ፡ አነ፡ ላዕሌከ፡ ; እደዊሁ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ; ; እለ፡ የኀሥሡ፡ ላዕለ፡ እግዚእየ፡ እኪተ፡ ; ቆሙ፡ ላዕሌየ፡ ; praeterea verba አሕሠመ፡ , አስምዐ፡ , ገብረ፡ , አበሰ፡ , ጌገየ፡ , ተምዕዐ፡ , verba dimicandi^laet alia; in bonam partem: ዘንተ፡ ጽድቀ፡ ግበሪ፡ ላዕሌየ፡ ; ያሤኒ፡ ላዕሌኪ፡ ; ግበሩ፡ ምጽዋተ፡ ወምሕረተ፡ ላዕለ፡ ቢጽክሙ፡ ; ይከውን፡ ሣህል፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ይጼሊ፡ ላዕሌከ፡ ὑπέρ σου ; ut: n. 58 በእንተ፡ ምንት፡ ገብረ፡ እግዚአብሔር፡ ላዕሌነ፡ ዘንተ፡ ἡμῖν ; ከመ፡ ትሠኒ፡ ላዕሌኪ፡ ἵνα εὖ γένηταί σοι ; ኄራነ፡ ኮኑ፡ ላዕሌነ፡ . Dicunt: እኩይ፡ ላዕሌየ፡ mihi displicet^la ; ተኈለቈት፡ ኀጢአት፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ peccatum omnibus annumeratum est^la ; ጸሐፈ፡ ላዕለ፡ assignare alicui^la ; . – ላዕለ፡ creberrime componitur cum በ et እንተ፡ et እምነ፡

ዕዳ

[ أَدَآءٌ ; de formatione nominis gramm.§107, β ]

1)res persolvenda^la, debitum^la, aes alienum^la: ; ለመኑ፡ እፈዲ፡ ዕዳ፡ ; ; ትትፈደዩ፡ ዕዳክሙ፡ ; ; አግብአ፡ አኅዘ፡ ዕዳሁ፡ ; እመሂ፡ መጽአኒ፡ ዕዳ፡ si venerit mihi debitum (i.e. exigatur a me) Lud. ex Org.

a)passim cum Genitivo ejus, cui quid debetur: ንቅንዮ፡ ለነዳይ፡ በዕዳነ፡ ; ; ዕዳሁ፡ውእቱ፡ (Platt: ይደልዎ፡ ).

b) በዓለ፡ vel ባዕለ፡ዕዳ፡ creditor^la, δανειστής 4 ; ; ; ; አብዕልተ፡ ዕዳ፡ F. 24,3.

c) ብእሴ፡ ዕዳከ፡ debitor tuus^la, ; vel እለ፡ ይፈድዩ፡ ዕዳ፡

d) ዘይፈዲ፡ ዕዳሁ፡ obaeratus^la .

e) መጽሐፈ፡ ዕዳ፡ libellus debiti^la, chirographum^la: መጽሐፈ፡ ዕዳየ፡ ዘይፈድዩኒ፡ συγγραφή ; χειρόγραφον ; ; Christus ይደመስስ፡ መጽሐፈ፡ ዕዳነ፡ Deg.

2)in libris inferioris aetatis: culpa^la, reatus^la, ut: si quis coactus jurat አልቦ፡ ላዕሌሁ፡ ዕዳ፡ F.M. 22,4; manustupratio onaniae similis est ዳእሙ፡ ይጸንዕ፡ (gravior est) ዕዳሃ፡ ለዛቲ፡ ኀጢአት፡ F.M. 13; ሶበ፡ ኢሰተይክሙ፡ ዝናመ፡ ትምህርት፡ እምኢኮነክሙ፡ ዕዳ፡ ; etiam poena solvenda^la: ይቤሎሙ፡ ናሁ፡ ረሰይኩ፡ ዕዳሃ፡ (mulieris) ላዕሌክሙ፤ ግበሩ፡ ባቲ፡ በከመ፡ ትፈቅዱ፡ ; መጽሐፈ፡ ዕዳ፡ „ epigraphe reatus^la, quae condemnatis affigitur quo causa poenae innotescat“, Lud. Greg.

3)solutio^la, compensatio^la: si quis amiserit rem commodatam, ይደልዎ፡ ዕዳ፡ F.N. 28; F.N. 36.

ላዕለ ተፀፍረ ነገረ ተቈናደየ ላዕላይ

frequentissima [e.q. על , ܥܰܠ , عَلَى , amh. ላይ፡ ]; suffixa per ê^lasibi subjungit, ut ላዕሌየ፡ , ላዕሌከ፡ caet. ( gramm.§ 167,3)

a)de vestibus^la, quae alicui superindutae sunt, quas gestat: ; ( ዐጽፍ፡ ዘላዕሌሁ፡ ); .

c)de superaddendo ad^laaliquid: ; ; ከመ፡ ኢትንሣእ፡ ብእሲተ፡ ላዕሌሆን፡ .

d)ut in sermone arab., de conditione^la, cui pactum superinstruitur: ወተካየዶ፡ ላዕለዝ፡ et sub hac conditione foedus cum eo fecit^la

e)ex adverso^la, e regione^la(ductum de imminendo super rem) .

h)rarius de causa ( ob^la, propter^la ἐπὶ ): ኢትትላጸዩ፡ ርእሰክሙ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ ἐπὶ νεκρῷ ; ; ; .

III,1, rarius ተፀፈረ፡ ,

1)refl.

a)sibi plectere^la, torquere^lacrines: ተሠነየት፡ ወተፀፍረት፡ (v. ወተፀፈረት፡ ) ርእሳ፡ ; በተፀፍሮ፡ ሥዕርቶን፡ ; ;

b)se applicare^la( amplecti^la): ተፀፍረ፡ ቦቱ፡ ዝኩ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ περιπεπλεγμένη πρὸς αὐτόν ; ወኵሉ፡ አብድ፡ ዘከመዝ፡ ይፀፈር፡ (v. ይፃመር፡ ) τοιούτοις συμπλέκεται .

2)pass.

a)plecti^la, contorqueri^la, necti^la: አክሊለ፡ ስብሐት፡ ዘተፀፍረ፡ ; ኢይፀፈር፡ ሥዕርተኪ፡ በዲቤኪ፡ ; አሕባለ፡ ኃጥኣን፡ ተፀፍራ፡ (v. ተፀፈራ፡ ) ; v. ተፃፈራ፡ III,3) ላዕሌየ፡ .

b)transl., contexi^la: ኀጢአትየ፡ ዘተፀፍረ፡ በእዴየ፡ συνεπλάκησαν ; nos homines ተፀፈርነ፡ በህላዌነ፡ እምእለ፡ ኢይትአየያ፡ (ex inaequalibus i.e. e corpore et animo) Cyr. ad ; ዕለተ፡ እግዚአብሔር፡ ወፅአት፡ ወተፀፍረት፡ ወሠረጸት፡ በትር፡ .

c)implicari^la, illaqueari^la: ; ይፀፈር፡ (v. ይሠገር፡ ) ἐμπλακήσεται .

I,1[amh. ; vicina videntur קָרָא قَرْقَرَ , كَرَّ ( كَرِيرٌ ) غَرْغَرَ , جَرْجَرَ , አንጐርጐረ፡ ], ይንግር፡ ,

1)loqui^lavel dicere ( reden ; differt a ነበበ፡ sicut reden a sprechen ), ; ; Lud. ex Hom. Joh.; n. 689 እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ qui subito dicunt^la( aus dem Stegreife reden ) hom. Sever. in ; : ንግሮሙ፡ ለአግብርቲከ፡ ሱርስት፡ ወኢትንግረነ፡ ዕብራይስጥ፡ ; ኢትንግሩነ፡ μὴ λαλεῖτε ἡμῖν ; ወነገሮ፡ ፈርዖን፡ ለዮሴፍ፡ ወይቤሎ፡ ; ; ; ; ; ; ; ንግሮሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ; ; ; ; ; ; al. sexcenties; etiam alloqui^la, ut ; ; ; ለ፡ pers. ; rei: ዘታኣምር፡ ንግር፡ λάλησον ; ዘርእያ፡ አዕይንቲከ፡ ንግር፡ λέγε ; ; ; ; ; ; ለምንት፡ ትነግር፡ ሕግየ፡ ( warum redest du von meinem Gesez ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; et በእንተ፡ rei vel : ; ; ንግርዮ፡ ለንጉሥ፡ በእንቲአየ፡ ; ; (seq. ከመ፡ ); .

2)indicare^la, nuntiare^la, ( referre^la, narrare^la, enarrare^la), rei et ለ፡ vel : ; ; ; ፈሪህየ፡ ከመ፡ እንግርክሙ፡ ዘእኄሊ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; መኑ፡ ይክል፡ ነጊረ፡ ምሕረቱ፡ ጥንቁቀ፡ ἐκδιηγεῖσθαι enarrare^la ; et በእንተ፡ rei: ነገርዎ፡ ለኖኅ፡ በእንተ፡ አጋንንት፡ ;

a)enuntiare^la, sermone vulgare^la: ዘንተ፡ ነገረ፡ ንግር፡ ወዘንተ፡ ነገረ፡ ኅባእ፡ ; ; እስከ፡ ይነግር፡ ቃለ፡ ዘሰምዐ፡ ; .

b)fateri^la, confiteri^la: ኢትኅፈር፡ ነጊረ፡ ጌጋይከ፡ ; ንግር፡ ኀጣውኢከ፡ ; ; ; ; ; መቅድመ፡ ይንግር፡ ድውይ፡ ኀጣውኢሁ፡ ለካህን፡ ጥንቃቄ፡

c)deferre^la, prodere^la( anzeigen , angeben ): ዘርእየ፡ ወኢነገረ፡ ; ነጊረ፡ ንነግሮ፡ ኵሎ፡ ዘነገረ፡ ለንጉሥ፡ .

d)testari^lacontra aliquem: ንግሩ፡ ብየ፡ vel ላዕሌየ፡ .

e)pronuntiare^la, praedicare^la, ; ; ; .

f)annuntiare^la(revelando), praenuntiare^la, praedicere^la, ; ነገሮሙ፡ ኵነኔሁ፡ ; ; ወአንተሂ፡ እምከመ፡ ነገርኮ፡ ለኃጥእ፡ ከመ፡ ይኅድግ፡ ፍኖቶ፡ ( προαπαγγείλῃς ) ; ዘያቀድም፡ ነጊረ፡ ὁ προλέγων ; ; አቅደምኩ፡ ነጊሮተክሙ፡ ; ; .

g)raro: dicere^lai.e. jubere^la: ዘእንበለ፡ እንግርከ፡ .

III,3insolentia exsultare^la, superbire^la, gloriari^la, fastum facere^laalicui, κατακαυχᾶσθαι ; ; עָלַז ; ትትቈናደዩ፡ ብየ፡ (v. ላዕሌየ፡ ) ወትዘረክዩኒ፡ ἐνάλλεσθέ μοι ὀνείδει . – : ተቈናደየ፡ ዘ፡ ተጓደደ፡ (rarius ላዕላዊ፡ ) fem. ላዕላይት፡ superior^la, summus^la, celsus^la, elatus^la, altus^la: ; ላዕላይ፡ ማኅደር፡ contignatio summa^la, ; ላዕላይ፡ ፍኖት፡ ἡ ἄνω ὁδός ; ; ምጥማቃት፡ ላዕላይ፡ κολυμβήθρα ἡ ἄνω ; ላዕላይ፡ ገቦሁ፡ ; ; ሀገር፡ ታሕታይት፡ ወላዕላይት፡ ; ; ሐነጸ፡ አንቀጸ፡ ላዕላየ፡ (v. ላዕሌየ፡ ) ; ላዕላይ፡ ደወለ፡ ግብጽ፡ vel ላዕላይ፡ ግብጽ፡ ( Aegyptus superior^la); .

ላዕለ

frequentissima [e.q. על , ܥܰܠ , عَلَى , amh. ላይ፡ ]; suffixa per ê^lasibi subjungit, ut ላዕሌየ፡ , ላዕሌከ፡ caet. ( gramm.§ 167,3)

a)de vestibus^la, quae alicui superindutae sunt, quas gestat: ; ( ዐጽፍ፡ ዘላዕሌሁ፡ ); .

c)de superaddendo ad^laaliquid: ; ; ከመ፡ ኢትንሣእ፡ ብእሲተ፡ ላዕሌሆን፡ .

d)ut in sermone arab., de conditione^la, cui pactum superinstruitur: ወተካየዶ፡ ላዕለዝ፡ et sub hac conditione foedus cum eo fecit^la

e)ex adverso^la, e regione^la(ductum de imminendo super rem) .

h)rarius de causa ( ob^la, propter^la ἐπὶ ): ኢትትላጸዩ፡ ርእሰክሙ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ ἐπὶ νεκρῷ ; ; ; .

ላዕል

altitudo^la, (alias ኑኅ፡ , vel ቆም፡ ) ; ; ; translate: አንቲ፡ ይእቲ፡ ላዕለ፡ ኢየሩሳሌም፡ σὺ ὕψωμα Ιη . .

a)conjunctum cum ሁ፡ , ላዕሉ፡ ( gramm.§ 163,2), plerumque praemissis vel praepositione vel relativo, ልብሰቶሙ፡ ዘላዕሉ፡ vestes^laquae supra i.e. superae^la(coelestes) ; ዘላዕሉ፡ ኅሡ፡ ; ዐጸድ፡ ዘላዕሉ፡ ἡ αὐλὴ ἡ ἐπάνω ; እንተ፡ ላዕሉ፡ ኢየሩሳሌም፡ Rel. Bar.; በላዕሉ፡ supra^la, desuper^la( ἄνω , ἄνωθεν ): በሰማይ፡ በላዕሉ፡ ; ; ; ; ; ; ; እምላዕሉ፡ ( ἄνωθεν ) a summo^la, desuper^la ; ( ἐπάνωθεν ) ; ; እስከ፡ ላዕሉ፡ (usque in summum). Etiam in numerandis aetatis annis ላዕሉ፡ adhibetur vice ἐπάνω , supra^laut: እም፳ዓም፡ ወላዕሉ፡ እምኔሁ፡ ; ; ; ;

b)in loci, tamquam sursum^la, supra^la: ትኔጽሩ፡ ላዕለ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; ; ; ; ; አምላክነ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ላዕለ፡ ; ; አንበሮ፡ ላዕለ፡ እምነ፡ አዕርክቲሁ፡ ; ከመ፡ ኢይረሲ፡ ክብረ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ላዕለ፡ እምነ፡ ክብረ፡ እግዚአብሔር፡ apcr. Nota etiam ወላዕለኒ፡ et ultra^lai.e. et quae sunt caetera^la

c) ላዕለ፡ (Acc. loci et st.c.) usurpatur pro praepositione.

ላዕልዐ

(etiam ላእልአ፡ ) , quae hebr. לָעַג , syr. ܠܰܥܶܓ et ܠܰܓܠܶܓ , arab. لَغْلَغَ , لَخْلَخَ et لَغَا sonat, et balbutire^la, vel barbare loqui^lasignificat. Hinc

ለተተ ላእልአ

i.q. لَثْلَثَ non bene distincte locutus est^laet لَثِغَ (cfr. ላዕልዐ፡ ). Hinc ላዕልዐ፡

ላዕላዕ

balbus^la, blaesus^la: ጸያፍ፡ ወላዕላዐ፡ ልሳን፡ አነ፡ ; ለበሃማን፡ ወለጸያፋን፡ ወላዕላዓን፡ ረሰዮሙ፡ ( ክርስቶስ፡ ) ይትናገሩ፡ ርቱዐ፡ ; ላዕላዐ፡ ልሳን፡ (sc. clericum constituere non licet^la) saepius in Can. ecclesiasticis^laut ; ; etiam: ላዕልዐ፡ ልሳን፡ Fid. Jac. Bar. – : ላዕላዕ፡ ለታት፡ ዘ፡ ለምባዳ፡ ; aliud^la: ላዕላዕ፡ ዘ፡ ለምንብዳ።

ላዕልይ

et ለዓሊ፡ id. annot.

በላዕለ

easdem fere significationes habet, quas simplex ላዕለ፡ ; sed magis de statu quiescendi super^laet adhaerendi ad^laaliquid, quam de motu ad^laaliquid dicitur: super^la, in^la, ad^la, apud^la( ላዕለ፡ ): እለ፡ ተወልዱ፡ በላዕሌሃ፡ ( ለምድር፡ ) qui^lasuper terram i.e. in terra nati^lasunt ; በላዕሉ፡ in superficie ejus^la (quod, cum non per ê^lasubjunctum sit, etiam ad ላዕል፡ referri potest); መጽአ፡ ማየ፡ አይኅ፡ በላዕለ፡ ምድር፡ ( ላዕለ፡ in commate 6), ይገብር፡ ( ሕግየ፡ ) ፍሬ፡ በላዕሌክሙ፡ in vobis^la(tamquam semen vobis superinjectum) ; ; ; እብላዕ፡ በላዕለ፡ እዴሃ፡ ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῆς ( ውስተ፡ in commate 6); ኢተረክበ፡ ዐመፃ፡ በላዕሌየ፡ apud me^la, in me^la ; ; ምንተ፡ ርኢከ፡ በላዕሌየ፡ ; ; ; ; ; እግዚአብሔር፡ ይሴባሕ፡ በላዕለ፡ ትሑታን፡ ; ; ልቦሙ፡ በላዕሌሆሙ፡ ; ; ተቀጥቀጠኒ፡ ልብየ፡ በላዕሌየ፡ ; ; ዘትግዕዝ፡ በላዕለ፡ ባዕድ፡ ; ከመ፡ ያርኢ፡ ጽድቆ፡ በላዕለ፡ እለ፡ ; ; ; ዘሰማዕከ፡ በላዕሌየ፡ παρ᾽ ἐμοῦ apud me^lai.e. a me^la (cfr. በኀበ፡ ). Praeterea nota

a) በባዕለ፡ aliquo duce^la(cfr. ላዕለ፡ b) et per^la በላዕለ፡ ሙሴ፡ διὰ Μωυσῆ ; ዘይትገበር፡ በላዕሌሁ፡ ὑπ᾽ αὐτοῦ ; እለ፡ በላዕሌሆሙ፡ δι᾽ ᾧν 1 Cor.3,5; ዘበላዕሌሁ፡ ይትሜጠውዎ፡ δι᾽ οὗ ; ; መንፈስ፡ ይትናገር፡ በላዕሌክሙ፡ ἐν ὑμῖν in vobis^laet per vos^la ; .

b)contra^la, adversus^la: ይቀውሙ፡ በላዕሌከ፡ ; ዘኢይነሥእ፡ ሕልያነ፡ በላዕለ፡ ንጹሕ፡ ; ; . – Aliis in locutionibus ላዕለ፡ et በላዕለ፡ permutantur, ut እስከ፡ አመ፡ ኵነኔ፡ ዐቢይ፡ በላዕሌሆሙ፡ ; ንሕነ፡ ንሰምሬ፡ ሠናየ፡ በላዕሌኪ፡ ; ኃጥእ፡ ይዌስክ፡ ኀጢአተ፡ በላዕለ፡ ኀጣውኢሁ፡ .

ላዕለ

frequentissima [e.q. על , ܥܰܠ , عَلَى , amh. ላይ፡ ]; suffixa per ê^lasibi subjungit, ut ላዕሌየ፡ , ላዕሌከ፡ caet. ( gramm.§ 167,3)

a)de vestibus^la, quae alicui superindutae sunt, quas gestat: ; ( ዐጽፍ፡ ዘላዕሌሁ፡ ); .

c)de superaddendo ad^laaliquid: ; ; ከመ፡ ኢትንሣእ፡ ብእሲተ፡ ላዕሌሆን፡ .

d)ut in sermone arab., de conditione^la, cui pactum superinstruitur: ወተካየዶ፡ ላዕለዝ፡ et sub hac conditione foedus cum eo fecit^la

e)ex adverso^la, e regione^la(ductum de imminendo super rem) .

h)rarius de causa ( ob^la, propter^la ἐπὶ ): ኢትትላጸዩ፡ ርእሰክሙ፡ ላዕለ፡ ዘሞተ፡ ἐπὶ νεκρῷ ; ; ; .

ለሐጸ

I,1decorticare^la, glubere^la[amh. ላጠ፡ لَحَتَ , لَحَى , لَخَصَ II; חָלַץ , ܚܠܰܨ , خَلَعَ خَلَصَ et حَلَزَ ] virgas ; ሥረዊሁ፡ ይረምጹ፡ በእሳት፡ ወይልሕጹ፡ M.F. laḥaṣa , ለሕጸ፡ lǝḥṣa , ለሐፀ፡ laḥaḍa

Grébaut
ለሐጸ፡ laḥaṣa I,1 ይልሕጽ፡ ይልሐጽ፡ «écorcer^fr» ― ላጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 13v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
24

Leslau
ለሐጸ፡ laḥaṣa (yǝlḥaṣ), () ለሕጸ፡ lǝḥṣa , () ለሐፀ፡ laḥaḍa peel^en, bark^en 312a

ለጸየ

(etiam per ፀ ) , cui comparando sunt מָלַט מָלַץ מָרַט ; ܡܠܰܛ ܡܪܰܛ ; مَلِطَ مَلِصَ , መለጠ፡ , مَلُسَ مَرَطَ , quae omnia in notione laevitatis^laet glabritatis^laconveniunt, in specie מָרַת مَرَطَ significat pilos evellere^la, depilare^la, مَلَطَ rasit crines^la, et مَاسَ (e مَلَسَ ) rasit caput^la; amh. sonat ላጨ። Hinc

ላጸየ

I,3(in libris mss. nonnumquam ለጸየ፡ exscriptum) radere^la, abradere^lanovacula: ላጸየ፡ ሥዕርተ፡ ርእሱ፡ ; ላጸዮሙ፡ መንፈቀ፡ ጽሕሞሙ፡ ; ; ; ርእሶ፡ ኢይላጺ፡ ; ; ይላጽዮ፡ እግዚአብሔር፡ በመላጼ፡ ; .

ላጸየ

ላጽቄት

et ለጽቄት፡ lacertae species^la, stellio^la, καλαβώτης animal nomen duxit ab adhaerescendo^laterrae vel rebus, quas serpit, [cfr. لُحَكَاءٌ lacertae species^la(a لَحَكَ firmiter cohaesit cum re), de qua disputavit 501 ] (ubi Hebr. שְׂמִמִית habet), et ubi ob confusionem nominum animalium, qua versio aeth. laborat, vix pro certo affirmari potest, quod nomen graecum interpres ለጽቄት፡ verterit: videtur ita vertisse vel μυγάλη (mus araneus), qua voce LXX hebr. אֲנָקָה (stellio) male reddiderunt, vel χαλαβώτης (hebr. לְטָאָה ). : ለጽቄት፡ ዘ፡ ፈረፈንጣ፡ ( ፈረፌንጣ፡ ?)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose