Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

I,1[ رَقَبَ ] SubjunctivusSubj. ይዕቀብ፡ , Imperat. ዕቀብ፡ (forma ዕቅብ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,6 in editione Laur. lapsu calami scripta videtur),
1)custodirela, cumc.Acc., Regum liber biblicum IV.4 Reg. 9,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,12 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,21 ; Lucae evangelium.Luc. 11,21 ; Actus apostolorum.Act. 22,20 ; Matthaei Evangelium.Matth. 27,36 ; gregem Lucae evangelium.Luc. 2,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,31 ; ኮነ፡ የዐቅብ፡ አባግዐ፡ አቡሁ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 4 ; urbem Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 126,2 ; portam Judith liber apocryphus.Judith 13,11 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 14,27 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 10,24 ; hortum Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,15 ; cumc. እምነ፡ ablaaliquo: የዐቅብ፡ ገነተ፡ እምአዕዋፍ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 13 ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ዘርኦሙ፡ እምገጸ፡ ቋዓት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 47 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 157 ; homines: እለ፡ የዐቅቡኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 52,8 ; እመ፡ ብከ፡ አዋልደ፡ ዕቀቦን፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,24 ; ለወለትከ፡ አጽንዓ፡ ዐቂቦታ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,10 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 26,15 .
c)custodire aliquid i.e. caute utila, cautionem adhiberela( in Acht nehmende): ዕቀብ፡ እገሪከ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,17 ; ዐቂበ፡ ልሳን፡ Fal.; ዘየዐቅብ፡ አፉሁ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,3 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 21,23 ; sequensseq. ርእሶ፡ vel ነፍሶ፡ i.q. caverela: ዕቀቡ፡ ነፍሰክሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 17,21 ; Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 4,15 ; ዐቀብኩ፡ ነፍስየ፡ ከመ፡ ኢይብላዕ፡ Tob.1,11; ዕቀቡ፡ ርእሰክሙ፡ እምነ፡ አማልክት፡ 1 Evangelium Joannis.Joh. 5,21 ; ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ነፍሶሙ፡ እምዝሙት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7.
d)rationemlavel curam haberelaalicujus, respicerela, colerela: ዕቀብ፡ እመከ፡ μὴ ὑπερίδῃς τὴν μητέρα σου ἐπιμελεῖσθαι Tobit, liber apocryphus.Tob. 4,3 ; ዕቀቢ፡ ያዕቆብሃ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; ἐπισκέπτεσθαι Jacobi epistola.Jac. 1,27 ; ἐπιμελεῖσθαι Genesis liber Pentateuchi.Gen. 44,21 ; ዕቀብ፡ ዐርከከ፡ στέρξον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,17 .
2)observarela, attenderela, absoluteabs.Jesaiae prophetia.Jes. 42,20 ; cumc.Acc.rei: ዘየዐቅብ፡ ንፋሰ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 11,4 ; ዕቀብ፡ ፍናዊሃ፡ ἐνεδρεύειν Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,22 ; ዕቀብ፡ አፈ፡ ንጉሥ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,2 ; ዘየዐቅብ፡ ተግሣጸ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,18 ; ዐቀበ፡ ኵሎ፡ ፍናውየ፡ liber Jobi.Job 33,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 106,43 ; in malam partem: callide attenderela, insidiarila, cumc.Acc.Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,15 ; ሶበ፡ አበስኩ፡ እምዐቀብከኒ፡ liber Jobi.Job 10,14 .
4)servarela, reservarela, asservarela: ዐቂብ፡ ( oppositum, -o, -nituropp. አውጽኦ፡ ) Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,6 ; cumc.Acc.: Jeremiae prophetia.Jer. 43,20 varia lectiovar.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,36 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,60 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 12,37 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 13,33 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,51 ; ማሕፀንተ፡ F.N. 29; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,20 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,10 ; Evangelium Joannis.Joh. 12,7 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,17 .
a)in animo servare, memoria tenerela: ዐቀብኩ፡ ነገሮ፡ በልብየ፡ Danielis prophetia.Dan. 7,28 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,6 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,43 ; ዐቀቦ፡ ( ለሕልም፡ ) ውስተ፡ ልቡ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 1 apocr.; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,11 ; 1 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 21,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,14 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,1 .
α)peccata ( oppositum, -o, -nituropp.remissione): ዐቀብከ፡ ሊተ፡ ኀጢአተ፡ ንእስየ፡ liber Jobi.Job 13,26 ; M.M. f. 96.
β)reticerela: አብድ፡ ኢይክል፡ ዐቂበ፡ ነገር፡ ዘሰምዐ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,17 .
b)conservarela: ዐቀብከ፡ ሎቱ፡ ዘንተ፡ ምሕረተ፡ 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 3,6 ዐቀበ፡ መራደ፡ Amosi prophetia.Am. 1,11 ; ዘዐቀበ፡ ፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ ( κρατῶν ) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,11 ; Judae epistola.Judae 6 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 16,15 ; Jacobi epistola.Jac. 1,27 ; omisso Acc., ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,3 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ዐቀበ፡ ዘ፡ ጠበቀ።
II,1cognoscerela, nossela, scirela
3)cognoscerela, intelligerela, agnoscerela: አእምሪ፡ ወርእዪ፡ ዘከመ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,17 ; sequensseq. ከመ፡ , ut: አእመረ፡ ዳዊት፡ ከመ፡ ሞተ፡ ሕፃን፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,19 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 3,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,6 ; Jeremiae prophetia.Jer. 16,21 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,5 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,45 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,32 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,1 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,69 ; Evangelium Joannis.Joh. 7,17 ; አእመርነ፡ ከመ፡ ንሰብሖ፡ cognovimus eum nobis laudandum esselaHenochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 63,4 ; cumc.Acc.rei vel personapers.: አእሚሮ፡ ምግባሮሙ፡ መጠዎሙ፡ ውስተ፡ ጽልመት፡ liber Jobi.Job 24,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 22,18 ; አእመርነ፡ ኀጢአተነ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 14,20 ; አእምሪ፡ ዐመፃኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 3,13 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,23 ; Evangelium Joannis.Joh. 8,32 ; ንዴግን፡ ከመ፡ ናእምሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ Hosea.Hos. 6,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,35 ; Evangelium Joannis.Joh. 17,3 ; ኣአምር፡ ርእስየ፡ ከመ፡ መሬት፡ ወሐመድ፡ አነ፡ liber Jobi.Job 42,6 ; cumc. በ፡ notae ( exla, vel Abl.): በዝንቱ፡ ታአምሩ፡ ከመ፡ Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 22 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 16,28 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 4,22 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,16 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 4,2 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,35 ; vel cumc. በእንተ፡ Epistola Joannis I.1 Joh. 2,3 ; vel cumc. እምነ፡ fontis Danielis prophetia.Dan. 9,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,20 ant. In specie:
d)cognoscerelamulierem vel virum, euphemistice de consuetudine et familiaritate sexuum ( concumberela): አእመራ፡ ለብእሲቱ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,1 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 1,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 1,25 ; ኢታአምር፡ ብእሴ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 31,17 ; Judicum liber.Jud. 11,39 .
5)cognovissela, nossela, cumc.Acc.rei: ዘያአምር፡ ልበ፡ liber Jobi.Job 7,20 ; ታአምር፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 20,12 ; አልቦ፡ ዘያአምር፡ መኑሂ፡ መቃብሮ፡ Deuteronomium.Deut. 34,6 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,23 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,20 ; በኢያእምሮ፡ ወጻሕፍት፡ Matthaei Evangelium.Matth. 22,29 ; Marci Evangelium.Marc. 10,19 ; ታአምሩ፡ ፍኖተ፡ Evangelium Joannis.Joh. 14,4 ; cumc.Acc.personapers.: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 29,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 45,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 63,16 ; እለ፡ ያአምሩ፡ ርእሶሙ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 13,10 ; ሕዝብ፡ ዘኢታአምር፡ ትካት፡ Ruth liber biblicus.Ruth 2,11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 1,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 25,12 ; Marci Evangelium.Marc. 14,71 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,49 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 16,3 ; ናአምረከ፡ መኑ፡ አንተ፡ Marci Evangelium.Marc. 1,24 ; cumc.Acc.personapers.sequensseq. ከመ፡ , ut: አነ፡ አእመርኩከ፡ ከመ፡ እኩይ፡ አንተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 48,4 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,42 ; Actus apostolorum.Act. 26,5 . In specie
a)de amicislaet familiaribusla, qui sese invicem norunt: እለ፡ ያአምሩኒ፡ οἱ γνωστοί μου ( notila) Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 87,8 ; ዘያአምሮ፡ ለምታ፡ γνώριμος τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς Ruth liber biblicus.Ruth 2,1 ; liber Jobi.Job 20,7 ; liber Jobi.Job 42,11 .
b) ቀደመ፡ vel አቅደመ፡ አእምሮ፡ praenovissela, ante cognovissela, προγιγνώσκειν ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,29 .
6)scirela, cum negatione nescirela, ignorarela, cumc.Acc.rei, Regum liber biblicum I.1 Reg. 22,15 ; ምንተ፡ ታአምር፡ ዘኢናአምር፡ ንሕነ፡ liber Jobi.Job 15,9 ; እለ፡ ታአምሩ፡ ፍትሐ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 51,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 34,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,4 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 13,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,22 ; Lucae evangelium.Luc. 22,60 ; Evangelium Joannis.Joh. 18,4 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 10,3 ; cumc. በ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 17,19 { Regum liber biblicum III.3 Reg. 2,32 }; cumc. ለ፡ , ut: ያአምር፡ ሊተ፡ ዘውስተ፡ አርያም፡ ὁ δὲ συνίστωρ μου ἐν ὑψίστοις liber Jobi.Job 16,19 ; ( Matthaei Evangelium.Matth. 6, 32); sequensseq.pronomenpron.interrog., ut Genesis liber Pentateuchi.Gen. 21,26 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,1 ; Josuae liber.Jos. 2,4 ; Jos, 2,5; Regum liber biblicum I.1 Reg. 25,11 ; Matthaei Evangelium.Matth. 12,7 ; Evangelium Joannis.Joh. 7,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,3 ; sequensseq. ከመ፡ Josuae liber.Jos. 8,14 ; Josuae liber.Jos. 16,20 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 3,14 ; Paralipomenon liber I.1 Par. 29,17 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,24 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 3,19 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,14 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,14 ; Epistola Joannis I.1 Joh. 3,15 ; sequensseq. እስመ፡ ut Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 98,8 ; cumc.Acc.personapers.et sequensseq. ከመ፡ , ut: ምስለ፡ ብእሲ፡ ዘታአምር፡ ከመ፡ ቦ፡ ሃይማኖተ፡ (quem scis habere fidem) Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,12 ; Lucae evangelium.Luc. 4,41 ; omisso objecto Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 16,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 48,19 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 72,11 ; sequensseq.Infin. (in Acc): n. 730 ታአምሩ፡ ሠናየ፡ ሀብተ፡ ውሂበ፡ Lucae evangelium.Luc. 11,13 ; Jacobi epistola.Jac. 4,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,15 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,4 ; ኢያአምሩ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,22 ; ኢያአምር፡ አክብሮ፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 34,19 . Nonnumquam
a)scirelai.q. didicissela, peritumla, scitumla, gnarum essela, cumc.Acc., ut: አእመረ፡ ብሔረ፡ , ፍኖተ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 5,5 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 5,6 ; እለ፡ ያአምሩ፡ ሰቆቃወ፡ Amosi prophetia.Am. 5,16 ; ዘያአምር፡ መጽሐፈ፡ ἐπιστάμενος γράμματα Jesaiae prophetia.Jes. 29,11 ; ታአምርኑ፡ ጽርዐ፡ Actus apostolorum.Act. 21,37 ; cumc.Infin. (in Acc.) Matthaei Evangelium.Matth. 16,3 ; አልብነ፡ ዘያአምር፡ ገዚመ፡ ዕፀው፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 5,6 .
b) አቅደመ፡ አእምሮ፡ praescirelaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,13 ; ያቀድም፡ አእምሮ፡ ተኣምራት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 8,8 ; ad Galatas epistola Pauli.Gal. 3,8 .
c)nonnumquam significat scientia imbutum essela, saperela( videasvid. ማእምር፡ , አእምሮ፡ ); ኢያእመረ፡ insciumla, imprudentem essela, ut: ኢያአምሩ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 45,20 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 72,11 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 81,5 ; በኢያእምሮ፡ imprudenterla, ignorantiala, errorela, involuntariela: Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,5 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,12 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 4,2 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 5,17 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 22,14 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,11 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 8,20 . Infin. አእምሮ፡ et አእምሮት፡ vid. infra. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: አእመረ፡ ዘ፡ አወቀ፡
ʿaqaba
Grébaut
ዐቀበ፡ ልቡና፡ ʿaqaba lǝbbunā «garder fidélitéfr» በእንተ፡ ዘሐነፁ፡ ማኅፈደ፡ ዐላውያነ፡ እግዚአብሔር፡ ወጻመዉ፡ ከንቶ፡ ሶበ፡ ሐለዩ፡ እኩየ፡ ወኤቦርሰ፡ ኢኀበረ፡ ምስሌሆሙ፡ ዳእሙ፡ ዐቀበ፡ ልቡናሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ዘእንበለ፡ ድነት። 157, videasvid. ልቡና፡
35
Leslau
ዐቀበ ʿaqaba (yǝʿqab) guarden, stand guarden, watchen, keep watchen, keep safeen, safequarden, keepen, tenden (flocks), preserveen, take care ofen, care foren, take heeden, protecten, handle with careen, observeen (the law, a holiday) 66a
III,2
1)se continerela, abstinerela, absoluteabs.: ለእመ፡ ኢይክላ፡ ተዐግሦ፡ εἰ οὐκ ἐγκρατεύονται ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,9 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 9,25 ; ዘይኄሊ፡ ከመ፡ ይትዐገሥ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 118 ; ደናግል፡ ወመዓስብ፡ ይትዔገሣ፡ ወእመሰ፡ ኢክህላ፡ ተዐግሦ፡ ለያውስባ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 136 ; ተዐግሦ፡ continentiala, abstinentialaDidascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 14 ; cumc. እምነ፡ rei: ተዐገሥ፡ እምፍትወተ፡ እኩይ፡ ἀπὸ τῶν ὀρέξεών σου κωλύου Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,30 ; ἐγκρατεύεσθαι ἐπί τινος Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 35 sequensseq.
b)sequensseq.Acc.vel በ፡ n. 1015affectus, membri: continerela, cohiberela, ut: ተዐገሣ፡ ለመዐት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,23 ; ዘኢይትዔገሥ፡ በከናፍሪሁ፡ ἄστεγος χείλεσιν Proverbiorum liber biblicus.Prov. 10,8 .
2)perdurarela, perseverarela, constantem essela: ተዐገሥ፡ καρτέρησον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,2 ; liber Jobi.Job 2,9 ; ተዐገሥ፡ ምስሌሁ፡ διάμενε αὐτῷ liber Jobi.Job 22,23 ; liber Jobi.Job 6,8 ; liber Jobi.Job 12,15 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,4 ; ተዐገሡ፡ ዓዲ፡ ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ διακαρτερήσωμεν Judith liber apocryphus.Judith 7,30 ; አልቦ፡ ዘይትዔገሥ፡ ወይነብር፡ ለዝሉፉ፡ οὐκ ἔστιν ὑπομονή Paralipomenon liber I.1 Par. 29,15 ; cumc. በ፡ inlare: እመ፡ ተዐገሡ፡ በሥርዐትየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 56,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,6 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,7 ; cumc.Acc.personapers.( alicuilavel cumlaaliquo): እለ፡ ይትዔገሡኒ፡ οἱ ἀντεχόμενοί μου Jesaiae prophetia.Jes. 57,13 .
3)manerela, ( patienterla) exspectarela: ተዐጊሦ፡ ἐπισχών Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,12 ; ተዐገሥ፡ እንከ፡ እንግርከ፡ ἐπίσχες liber Jobi.Job 18,2 ; Actus apostolorum.Act. 12,15 ; cumc.Acc.: ተዐገሠኒ፡ στῆθι κατ ἐμέ liber Jobi.Job 33,5 ; μεῖνόν με liber Jobi.Job 36,2 ; እለ፡ ይትዔገሥዎ፡ οἱ ἐμμένοντες αὐτῷ Jesaiae prophetia.Jes. 30,18 ; ὑπομένοντες αὐτόν Threni, liber biblicus.Thren. 3,25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,36 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 144,9 ; ዘይትዔገሦ፡ ለእግዚአብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 28,1 ; cumc. በ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 129,5 .
b)morarila, differrela: ቀኖና፡ ይቤ፡ ሶበ፡ ተወልደ፡ ሕፃን፡ ጥዑየ፡ ይትዐገሡ፡ አጥምቆቶ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 27,3 ; ይትዐገሥዎ፡ ለወልድ፡ (baptizandum) እስከ፡ ፵ ወለወለት፡ እስከ፡ ፹ መዋዕል፡ F.M. 27,2.
4)patientemla( longanimemla) essela, patienter ferrela, tolerarela: ይትዔገሥ፡ መንፈሱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; ὑπομένειν liber Jobi.Job 6,11 ; liber Jobi.Job 7,3 ; liber Jobi.Job 14,14 ; μακροθυμεῖν liber Jobi.Job 7,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 2,4 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 6,15 ; Jacobi epistola.Jac. 5,8 ; Lit. Orth.; cumc. ለ፡ rei: ለሕማምክሙ፡ ተዐገሡ፡ ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,12 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 12,7 ; cumc. ለ፡ pers.: ad Colossenses epistola Pauli.Col. 3,13 romanae editionisrom.; cumc.Acc.personapers.: ይትዔገሦሙ፡ እግዚአብሔር፡ ἐμακροθύμησεν ἐπ αὐτοῖς Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,11 ; ለነዳይ፡ ተዐገሦ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,8 ; ad Thessalonicenses epistola Pauli I.1 Thess. 5,14 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,26 ; ἀνέχεσθαί τινος Matthaei Evangelium.Matth. 17,17 ; Jesaiae prophetia.Jes. 46,4 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,38 ; ተዐገሥኮሙ፡ ዓመታተ፡ ብዙኀ፡ εἵλκυσας ἐπ αὐτούς Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 19,30 .
taʿaggaśa not foundverbbei sich behaltende, bewahrende (ein Geheimnis)’ xxxib Kebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 53,7 57b l. 22 (ed.)
III,1laetitialaexsultarela, oblectationilaseladederela: ለእመ፡ መጠውከ፡ ርእሰከ፡ ለተፈርንሶ፡ (v. ለሕቢት፡ , quae lectio versionem vocis פַּרְנָסָא redolet) ἐὰν πρόῃ σεαυτὸν ἐν εὐφροσύνῃ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,67 .
IV,1et crebrius አስተቈጥዐ፡ IV,2
1)impatientem redderela, taediolavel fastidio afficerela: ፈድፋደ፡ አስተቈጥዐኒ፡ ሕይወቶሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,2 ; ነገሮሙ፡ ለአብዳን፡ ያስተቌጥዕ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,13 ; ለሕዝብየ፡ ያስተቌጥዕዎሙ፡ እምከዊነ፡ ሕዝብ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 40,24 vers. nov.
Substantivumsubst., pluralisPl. ዳኅፃት፡
1)lapsusla, ὀλίσθημα Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 55,13 ; ያመጽኡ፡ ዳኅፀ፡ (v. ዳኅፃት፡ ) ለሕዝብ፡ Danielis prophetia.Dan. 11,32 ; sensu ethico i.q. delictum: ዳኅፃት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 12 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136 ; ይስረይ፡ ኀጢአተነ፡ n. 1115 ወዳኅፃቲነ፡ P.N. in subscr. ( videasvid.Cat. Bibl. not able to find explanation in abbreviation listBodl. p. 29 ); ዳኅፀ፡ ልሳን፡ lapsus linguae, Lud.
2)causa lapsus i.e. lubricumla, impedimentumla, offendiculumla: አቀምኮን፡ ለአእጋርየ፡ ውስተ፡ ዳኅፅ፡ ( κωλύματι ) liber Jobi.Job 13,27 ; አቀሞን፡ ውስተ፡ ( ዲበ፡ ) ዳኅፅ፡ ለእገርየ፡ ( ἐν ξύλῳ ) liber Jobi.Job 33,11 ; Jesaiae prophetia.Jes. 8,14 ; በእንተ፡ ዝንቱ፡ ዳኅፀ፡ ይከውን፡ ፍኖቶሙ፡ εἰς ὀλίσθημα Jeremiae prophetia.Jer. 23,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 45,22 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 34,7 .
I,1[amh. idemid.; vicina sunt فَقَّ et فَكَّ ܦܩܰܥ בָּקַע በቀወ፡ al.; in specie conferascfr. ܢܦܰܩ exiitla; نَفِقَ exiitlae latibulo, defecitla; نَفَقَ vendibilis fuitla(de merce veno exposita); III hypocritam egit] SubjunctivusSubj. ይንፍቅ፡
1)diffinderela, dissecarela: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 135,13 ; ነፈቀ፡ ባሕረ፡ ቅድሜሆሙ፡ ἔῤῥηξας Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 19,11 ; ኀለየ፡ ከመ፡ ይንፍቆሙ፡ ( בקע ) Paralipomenon liber II.2 Par. 32,1 ; ንንፍቆሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,6 versio novavers. nov.; ነፈቆን፡ (sc. hostias) እማእከል፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 14.
2)dividerela, in specie bifariamlavel bipartirila; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 16,14 ; ነፈቆ፡ (v. ናፈቆ፡ ) ለሕዝብ፡ ክልኤ፡ ትዕይንተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,1 ; ተዋሕዶ፡ አምላክ፡ ወሰብእ፡ ለ ፪ ነፈቀ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 Enc.
(nonnumquam, ut in Liturgiarum ed. rom., ሒወት፡ ), m. et fem.
1)vitala: ይኄይስ፡ መዊት፡ እመራር፡ ሕይወት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,17 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,5 ; ዓመተ፡ ሕይወት፡ ἔτη ζωῆς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,16 ; በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትከ፡ Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 6,2 ; vitae spatium Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,1 ; ነፍሰ፡ ሕይወት፡ ψυχὴ ζῶσα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,15 ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ πνεῦμα ζωῆς Hezekielis prophetia.Hez. 35,5 ; በሕይወትከ፡ quamdiu vivislaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,28 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,28 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,12 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 145,1 ; ሕይወት፡ እንተ፡ አልባቲ፡ ሞተ፡ immortalitaslaEzrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,13 ; ሕይወት፡ ዘለዓለም፡ ζωὴ αἰώνιος Epistola Joannis I.1 Joh. 5,11 ; ἀφθαρσία ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,6 ; ዕፀ፡ ሕይወት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,9 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; ማየ፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,4 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,11 ; መጽሐፈ፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,5 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,8 ; Mavâs. 22; ሕገ፡ ሕይወት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,5 ; ኅብስተ፡ ሕይወት፡ Evangelium Joannis.Joh. 6,35 ; ዝቃል፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ወሕይወት፡ ውእቱ፡ 6,63. Formula jurandi: ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,16 . ( ማየ፡ ሕይወት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ex Hebraismo est aqua fluensla).
2)victusla, vitae ratiolaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 27,39 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,25 ; ሕቱ፡ ሕይወቶ፡ ወዘከመ፡ እፎ፡ ውእቱ፡ ግዕዙ፡ ወልማዱ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 10 ; Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 14 ; ሐይወ፡ ምስሌሁ፡ ( ለኢየሱስ፡ ) ሕይወተ፡ ጽብብተ፡ ወወሀበ፡ ነፍሶ፡ ህየንተ፡ ፈቃዱ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; quae ad vivendum sunt necessariala, ut: vidua Evangelii, quaela አብአት፡ ፪ጸራይቀ፡ , አብአት፡ ኵሎ፡ ሕይወታ፡ F.N. 16.
3)sanatiola, medelala; sanitasla, n. 128valetudo bonalaEzrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,28 ; ἴασις Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,2 ; ἴαμα Jesaiae prophetia.Jes. 26,19 ; θεραπεία ለሕይወተ፡ አሕዛብ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; ὑγίεια Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,10 ; ትምህርተ፡ ሕይወት፡ διδασκαλία ὑγιαίνουσα ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,10 .
4)salusla, salvatiola(tam terrestris quam aeterna et spiritualis): ለሕይወትኪ፡ መጻእኪ፡ ἥκεις εἰς σωτηρίαν Judith liber apocryphus.Judith 11,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,13 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,45 ; Judicum liber.Jud. 15,18 ; Lucae evangelium.Luc. 19,9 ; ዐዘቅተ፡ ሕይወት፡ πηγαὶ τοῦ σωτηρίου Jesaiae prophetia.Jes. 12,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,1 ; σωτηρία ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 2,3 .
5)resurrectiola: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ቀዳሚት፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,5 (20,6 ትንሣኤ፡ ); ሕይወተ፡ ምውታን፡ (Platt ሕይወት፡ እምውታን፡ ) Actus apostolorum.Act. 17,32 .
ḥǝywat , ሒወት፡ ḥiwat , pluralisPl. ሕይወታት ḥǝywatāt
ሕይወታት ḥǝywatāt pluralisPl. አነአ፡ ወሀብክዎአ፡ ኵሎአ፡ እምሕይወታትአ፡Io gli ho dato tutto, più di ogni altra creaturait 69 § 174 (ed.), 44 § 174 (tr.) (‘«di ogni altra creatura»: testo ʾemḥeywatātʾe ; il plurale di ḥeywat «vita» non è attestato; il siginficato del passo è oscuro.’ 44 n. 142)
Grébaut
ሕይወት፡ ḥǝywat , pluralisPl. ሕይወታት፡ ḥǝywatāt «viefr, âgefr» ― ድኅነነት፡ , ዕድሜ፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
62
Leslau
ሕይወት ḥǝywat , ሒወት ḥiwat lifeen, lifetimeen, healingen, good healthen, salvationen, restorationen, stateen, situationen
used in oaths, e.g. ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ ḥǝywata faraʿon kama by the life of Pharaohen 252b
Cross-references: for ነፍሰ፡ ሕይወት፡ videasvid. ነፍስ፡ (Leslau)
(nonnumquam, ut in Liturgiarum ed. rom., ሒወት፡ ), m. et fem.
1)vitala: ይኄይስ፡ መዊት፡ እመራር፡ ሕይወት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,17 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,9 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,5 ; ዓመተ፡ ሕይወት፡ ἔτη ζωῆς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,16 ; በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትከ፡ Deuteronomium.Deut. 4,9 ; Deuteronomium.Deut. 6,2 ; vitae spatium Genesis liber Pentateuchi.Gen. 23,1 ; ነፍሰ፡ ሕይወት፡ ψυχὴ ζῶσα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 9,15 ; መንፈሰ፡ ሕይወት፡ πνεῦμα ζωῆς Hezekielis prophetia.Hez. 35,5 ; በሕይወትከ፡ quamdiu vivislaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 17,28 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,28 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,12 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 25 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 145,1 ; ሕይወት፡ እንተ፡ አልባቲ፡ ሞተ፡ immortalitaslaEzrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 5,13 ; ሕይወት፡ ዘለዓለም፡ ζωὴ αἰώνιος Epistola Joannis I.1 Joh. 5,11 ; ἀφθαρσία ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,6 ; ዕፀ፡ ሕይወት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,9 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,18 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; ማየ፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,1 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 17,4 ; Evangelium Joannis.Joh. 4,11 ; መጽሐፈ፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 3,5 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,8 ; Mavâs. 22; ሕገ፡ ሕይወት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 45,5 ; ኅብስተ፡ ሕይወት፡ Evangelium Joannis.Joh. 6,35 ; ዝቃል፡ መንፈስ፡ ውእቱ፡ ወሕይወት፡ ውእቱ፡ 6,63. Formula jurandi: ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,16 . ( ማየ፡ ሕይወት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ex Hebraismo est aqua fluensla).
2)victusla, vitae ratiolaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 27,39 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 27,25 ; ሕቱ፡ ሕይወቶ፡ ወዘከመ፡ እፎ፡ ውእቱ፡ ግዕዙ፡ ወልማዱ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 10 ; Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 14 ; ሐይወ፡ ምስሌሁ፡ ( ለኢየሱስ፡ ) ሕይወተ፡ ጽብብተ፡ ወወሀበ፡ ነፍሶ፡ ህየንተ፡ ፈቃዱ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; quae ad vivendum sunt necessariala, ut: vidua Evangelii, quaela አብአት፡ ፪ጸራይቀ፡ , አብአት፡ ኵሎ፡ ሕይወታ፡ F.N. 16.
3)sanatiola, medelala; sanitasla, n. 128valetudo bonalaEzrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 7,28 ; ἴασις Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,2 ; ἴαμα Jesaiae prophetia.Jes. 26,19 ; θεραπεία ለሕይወተ፡ አሕዛብ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 22,2 ; ὑγίεια Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,10 ; ትምህርተ፡ ሕይወት፡ διδασκαλία ὑγιαίνουσα ad Timotheum epistola I.1 Tim. 1,10 .
4)salusla, salvatiola(tam terrestris quam aeterna et spiritualis): ለሕይወትኪ፡ መጻእኪ፡ ἥκεις εἰς σωτηρίαν Judith liber apocryphus.Judith 11,3 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 11,13 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 14,45 ; Judicum liber.Jud. 15,18 ; Lucae evangelium.Luc. 19,9 ; ዐዘቅተ፡ ሕይወት፡ πηγαὶ τοῦ σωτηρίου Jesaiae prophetia.Jes. 12,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 56,1 ; σωτηρία ad Romanos epistola Pauli.Rom. 11,11 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 2,3 .
5)resurrectiola: ዛቲ፡ ይእቲ፡ ቀዳሚት፡ ሕይወት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,5 (20,6 ትንሣኤ፡ ); ሕይወተ፡ ምውታን፡ (Platt ሕይወት፡ እምውታን፡ ) Actus apostolorum.Act. 17,32 .
ḥǝywat , ሒወት፡ ḥiwat , pluralisPl. ሕይወታት ḥǝywatāt
ሕይወታት ḥǝywatāt pluralisPl. አነአ፡ ወሀብክዎአ፡ ኵሎአ፡ እምሕይወታትአ፡Io gli ho dato tutto, più di ogni altra creaturait 69 § 174 (ed.), 44 § 174 (tr.) (‘«di ogni altra creatura»: testo ʾemḥeywatātʾe ; il plurale di ḥeywat «vita» non è attestato; il siginficato del passo è oscuro.’ 44 n. 142)
Grébaut
ሕይወት፡ ḥǝywat , pluralisPl. ሕይወታት፡ ḥǝywatāt «viefr, âgefr» ― ድኅነነት፡ , ዕድሜ፡ Ms. BNFabb217, fol. 29r.
62
Leslau
ሕይወት ḥǝywat , ሒወት ḥiwat lifeen, lifetimeen, healingen, good healthen, salvationen, restorationen, stateen, situationen
used in oaths, e.g. ሕይወተ፡ ፈርዖን፡ ከመ ḥǝywata faraʿon kama by the life of Pharaohen 252b
Cross-references: for ነፍሰ፡ ሕይወት፡ videasvid. ነፍስ፡ (Leslau)
Substantivumsubst.pacis studiumla, concordiala, consensuslaChrys. not able to find explanation in abbreviation listTa. 5 ; ተሰናአዉ፡ ስንኣዌ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 14 Enc.; ለሕይወት፡ ኅቡረ፡ በስንኣዌ፡ F.N. 24,4.
Substantivumsubst., pluralisPl. ሥልጣናት፡
1)potestasla, facultasla, auctoritasla, potentiala, ἐξουσία Matthaei Evangelium.Matth. 7,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 9,8 ; Judae epistola.Judae 25 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,19 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 13,12 ; ኢይክል፡ ገቢረ፡ ሥልጣነ፡ ፈቃድየ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ይእኅዝ፡ ሥልጣነ፡ κρατήσει εὐχερῶς Proverbiorum liber biblicus.Prov. 12,24 ; construitur cumc.c. ለ፡ , ut: ለሕይወት፡ ወለሞት፡ ሥልጣን፡ ብከ፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 16,13 ; cumc. ላዕለ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,6 ; cumc. ዲበ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 10,1 ; sequensseq.SubjunctivusSubj.verbi Apocalypsis Joannis.Apoc. 9,3 ; Evangelium Joannis.Joh. 1,12 ; construitur cumc.c. ከመ፡ seq. SubjunctivusSubj.Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 25,4 ; cumc.Infin., ut: ሥልጣን፡ ብነ፡ ( ከመ፡ ለ ) ገቢረ፡ ኵሉ፡ ርኵስ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 7,10 . Magistratus nominatur እለ፡ በሥልጣናት፡ qui in officiisla(sc. constituti sunt) Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 168,2 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 18.
śǝlṭān , pluralisPl. ሥልጣናት፡ śǝlṭānāt
person in power ? ሥልጣንሂ፡ ፍጎ፡ ገብረ፡ መድኅን፡ ካህሱ፡ ክንፉ፡ ወለተ፡ ጊዮርጊስ፡ ወለተ፡ ጐብለል፡Le selṭān était Fego Gabra Madḫen, Kāhsu, Kenfu, Walatta Giyorgis fille de Guablalfr 51 l. 26–27 (ed.), 62 l. 11–12 (tr.); ናሁ፡ ጸሐፍነ፡ ካህናተ፡ ጽዮን፡ ታሪከ፡ ሥልጣኑ፡ ወኃይሉ፡ ለመስፍነ፡ መሳፍንት፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ወልደ፡ ሥላሴ፡ ዘሥሉጥ፡ ዲበ፡ ሥልጣናት፡ ወእግዚእ፡ ዲበ፡ አጋእዝት፡voici que nous, les prêtres de Ṣyon, nous allons écrire l’histoire de le puissance et de la force du prince des princes, le daǧ azmāč Walda Sellāsē, puissant sur les puissances, maître sur les maîtresfr 80 l. 12–15 (ed.), 96 l. 24–26 (tr.)
Grébaut
ሥልጣን፡ śǝlṭān , pluralisPl. ሥልጣናት፡ śǝlṭānāt «pouvoirfr, autoritéfr, un des ordres angéliques :fr potestatesla, Sultanfr» ― Ms. BNFabb217, fol. 49v.
123
Leslau
ሥልጣን śǝlṭān dominionen, authorityen, jurisdictionen, poweren 530a
I,2tabescere facerela: ይሴይሕይዋ፡ (v. ይሴሕይዋ፡ , ያሴይሕዋ፡ , ያሴሕይዋ፡ ) ለሕይወቶሙ፡ መላእክት፡ ἡ ζωὴ αὐτῶν τιτρωσκομένη ὑπὸ ἀγγέλων liber Jobi.Job 36,14 .
nomen actionisn. act.et Substantivumsubst., fem. et m. , pluralisPl. ውሳንያት፡ vel ውሳኔያት፡ ,
1)definitiola,
a)praescriptumla: ዝንቱ፡ ወሳኔ፡ ሕግ፡ ይደሉ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ F.M. 5,5; ውሳኔያተ፡ ሕግ፡ Gadela Karazûn.Gad. Kar. ; እመቦ፡ ዘተዐደወ፡ ላዕለ፡ ዝንቱ፡ ግብር፡ እምውሳንያት፡ ዘወሰኑ፡ ሎቱ፡ F.M. 5,3; ውሳንያት፡ እንተ፡ ወሰንዋ፡ አበው፡ ቀደምት፡ Fid. Jac. Bar.; ውሳኔ፡ ሥጋዊ፡ (definitio poenae corporalis) F.M. 5,3.
b)pretii (in emtione et venditione) F.N. 33.
c)finitiolanotionis, verbi ( Definition ): በእንተ፡ ውሳኔ፡ ፍኅረት፡ F.N. 24,3; በእንተ፡ ውሳኔ፡ አውስቦ፡ F.N. 24,4.
2)determinatiola, terminatiola, circumscriptiola, finisla: ውሳንያተ፡ አምዳር፡ vel ምድር፡ (agrorum) F.N. in Proleg. et F.N. 27; ለሕገ፡ ኦሪት፡ ቦቱ፡ ወሰን፡ ወለዛቲሰ፡ ( ሕግ፡ ) አልባቲ፡ ውሳኔ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 19 ; በጽሐት፡ በምዕር፡ ኀበ፡ ውሳኔ፡ (ad finem pervenit) Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 13.
I,1[pertinet ad familiam radicum late propagatam ܠܰܣܶܣ عَشَّ , نَحَسَ II V X; نَجَثَ نَقَشَ , قَسَّ , sine dubio etiam בִּקֵּשׁ al. SubjunctivusSubj. ይኅሥሥ፡
1)quaererela, absentem Lucae evangelium.Luc. 2,44 ; Lucae evangelium.Luc. 2,45 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 13,14 ; amissum Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,6 ( ኀሢሥ፡ ); ኅሡ፡ አእዱጊነ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 9,3 ; ተኀሥሦሙ፡ ወኢትረክቦሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 3,15 ; የኀሥሡ፡ ዘይበልዑ፡ σῖτον ζητοῦντες ] liber Jobi.Job 38,41 ; liber Jobi.Job 6,5 ; liber Jobi.Job 39,29 ; ሖረ፡ ይኅሥሥ፡ ሎቱ፡ መካነ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; ኅሥሡ፡ ብእሴ፡ ዘየሐውር፡ ምስሌከ፡ Tobit, liber apocryphus.Tob. 5,3 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 5,4 ; ኅሥሣ፡ አሠራ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,22 ; Jesaiae prophetia.Jes. 21,12 ; መነ፡ ተኀሥሥ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,15 ; Canticum Canticorum.Cant. 3,1 ; ኢየኀሥሥኑ፡ ለኪ፡ ዕረፍተ፡ Ruth liber biblicus.Ruth 3,1 ; ኅሡ፡ ውስተ፡ መርሕባ፡ እመቦ፡ ዘይገብር፡ ፍትሐ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 5,1 .
b)raro: ኀሠሥኩ፡ idem est quod ፈቀድኩ፡ mihi opus estlare, ut: አኮ፡ ጥዑያን፡ ዘየኀሥሥዎ፡ ለዐቃቤ፡ ሥራይ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 5 .
2)percontarila, sciscitarila: ኅሥዎሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,19 ; እለ፡ የኀሡ፡ በእንተ፡ ሕያዋን፡ እምኀበ፡ ምውታን፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,19 ; ኢትኅሥሥ፡ እፎ፡ ይትኴነኑ፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,14 .
3)anquirerela, investigarela, explorarela, scrutarila, perscrutarila: n. 585{ ኢትኅሥሥ፡ አጽሕልተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,14 } ኀሠሡ፡ ወሐተቱ፡ Judicum liber.Jud. 6,29 ; ከመ፡ ትኅሥሣ፡ ለኀጢአትየ፡ ( ἀναζητεῖν ) liber Jobi.Job 10,6 ; ለኀሢሥ፡ ወለፈቲን፡ በጥበብ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,13 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,10 ; የኀሥዎ፡ ( ለሕግ፡ ) Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 118,2 ; ከመ፡ ትኅሥሥ፡ ውስተ፡ መጻሕፍት፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 4,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 6,22 ; ኀሢሥየ፡ ፍኖቶሙ፡ ነበርኩ፡ liber Jobi.Job 29,25 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,11 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 12,7 ; የኀሥሥ፡ ዘከመ፡ ያቀውም፡ ምስሎ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,20 ; ይኅሥሡ፡ ነገረ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,16 .
4)poscerela, postularelaet reposcerelavel requirerelaab aliquo, cumc.Acc.rei et በኀበ፡ vel እምነ፡ pers.: የኀሥሡ፡ ትእምርተ፡ በኀቤሁ፡ Lucae evangelium.Luc. 11,16 ; Lucae evangelium.Luc. 8,12 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 13,3 ; መኑ፡ ኀሥሦ፡ ለዝንቱ፡ እምእዴክሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 1,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 51,35 ; ኀሢሠ፡ ዕዳ፡ pecuniam creditam repeterela, Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 19 ; እምውስተ፡ እደ፡ ኵሉ፡ አኀሥሥ፡ ለደመ፡ ሰብእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 6 ; cumc.Acc.personapers., a qua poscitur: ኪያየ፡ ኅሥሥ፡ a me reposcelaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 43,9 ; cumc.duplexdupl.Acc.: ብዙኀ፡ የኀሥሥዎ፡ Lucae evangelium.Luc. 12,48 ; sequensseq. ከመ፡ , ut: መኰንን፡ ኀሠሠ፡ ከመ፡ ይክሀዶ፡ ለክርስቶስ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 6. ( videasvid. ተኀሠ፡ ).
5)contenderela, operam darela, studerelasequensseq. ከመ፡ et SubjunctivusSubj., ut: ሀለውኩ፡ እንዘ፡ አኀሥሥ፡ በኵሉ፡ ልብየ፡ ከመ፡ እግበር፡ ፈቃዳተ፡ እግዚአብሔር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 21 ; vel sequensseq.SubjunctivusSubj. ኀሠሥኩ፡ ኣእምር፡ Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 13,8 ; ኢትኅሥሥ፡ ታእምር፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 76 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 19,2 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 23,10 ; Marci Evangelium.Marc. 14,1 ; ኅሥሥ፡ ትግበር፡ ኵሎ፡ ዘያሠምሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 1. Voc. Ae.: ኀሠሠ፡ ዘ፡ ሻእ።
I,1decorticarela, gluberela[amh. ላጠ፡ لَحَتَ , لَحَى , collatio, -is vel collectivum, -ecoll. لَخَصَ II; collatio, -is vel collectivum, -ecoll. חָלַץ , ܚܠܰܨ , خَلَعَ خَلَصَ et حَلَزَ ] virgas Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,37 ; ሥረዊሁ፡ ይረምጹ፡ በእሳት፡ ወይልሕጹ፡ M.F. I,1decorticarela, gluberela[amh. ላጠ፡ لَحَتَ , لَحَى , collatio, -is vel collectivum, -ecoll. لَخَصَ II; collatio, -is vel collectivum, -ecoll. חָלַץ , ܚܠܰܨ , خَلَعَ خَلَصَ et حَلَزَ ] virgas Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,37 ; ሥረዊሁ፡ ይረምጹ፡ በእሳት፡ ወይልሕጹ፡ M.F. laḥaṣa , ለሕጸ፡ lǝḥṣa , ለሐፀ፡ laḥaḍa
Grébaut
ለሐጸ፡ laḥaṣa I,1 ይልሕጽ፡ ይልሐጽ፡ «écorcerfr» ― ላጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 13v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
24
Leslau
ለሐጸ፡ laḥaṣa (yǝlḥaṣ), () ለሕጸ፡ lǝḥṣa , () ለሐፀ፡ laḥaḍa peelen, barken 312a
laḥaṣa , ለሕጸ፡ lǝḥṣa , ለሐፀ፡ laḥaḍa
Grébaut
ለሐጸ፡ laḥaṣa I,1 ይልሕጽ፡ ይልሐጽ፡ «écorcerfr» ― ላጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 13v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
24
Leslau
ለሐጸ፡ laḥaṣa (yǝlḥaṣ), () ለሕጸ፡ lǝḥṣa , () ለሐፀ፡ laḥaḍa peelen, barken 312a
II,1( አጐየየ፡ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 1 lectio prava videtur)
1)fugarela, in fugam conjicerelaRegum liber biblicum II.2 Reg. 17,2 ; Tabîba Tabîbân, carmen Aeth. 102 stropharum.Tab. Tab. 57.
a)translatetransl.: abigerela, pellerela, somnum suum: አጕየዮ፡ ለንዋም፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 24 Enc.
b)ad fugiendum cogerelaaliquem: ሶበ፡ አጕየየተነ፡ ሐመር፡ Actus apostolorum.Act. 27,16 romanae editionisrom.
2)fugiendo secum auferrela, in tutum deferrelaaliquem: አመ፡ ንእሱ፡ አጕየየቶ፡ እሙ፡ እስከ፡ ምድረ፡ ግብጽ፡ Chrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 28 ; ወአጐየየቶሙ፡ (sic.) ለሕፃናት፡ Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 1.
3)fugere sinerelaaliquem Numeri, liber Pentateuchi.Num. 35,32 .
4)fugacemlai.e. velocem redderelaaliquem: Christus claudos sanavit ወአጕየዮሙ፡ ከመ፡ ሩጸተ፡ ሀየል፡ M.M. f. 25.
(male ለሕ፡ ) Substantivumsubst.m. ( Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,11 ) et fem. ( Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 10,9 ) planctusla, luctusla, lamentatiola( κοπετός , πένθος ; differt a ሐዘን፡ λύπη cfr. Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,17 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 38,18 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 14,13 ) Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 5,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 22,12 ; Jesaiae prophetia.Jes. 60,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 38,13 ; Joelis prophetia.Joel 2,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 2,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 29,14 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,7 ; ቤተ፡ ላሕ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,6 ; መዋዕለ፡ ላሕ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,4 ; አልባሰ፡ ላሕ፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 14,2 ; ገብሩ፡ ላሐ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,10 (l. celebrare); ነገፈ፡ ላሐ፡ (l. deponere) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,35 ; ላሐ፡ ሞቱ፡ (ob mortem ejus) Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 124 ; ዝንቱ፡ ፫ ላሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 124. n. 33 lāḥ
Grébaut
ላሕ፡ lāḥ «luctusla, lacrymaela» pluralisPl. ላሓት፡ lāḥātልቅሶ , እንባ፡ ማፍሰስ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
21
ላሕ፡ lāḥ , pluralisPl. ላሓት፡ lāḥāt «pleursfr» ― ልቅሶ፡ Ms. BNFabb217, fol. 13r.
ላሕ፡ lāḥ «luctusla, lacrimaela» pluralisPl. ላሓት፡ lāḥātልቅሶ , እንባ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 4.
23
Leslau
ላሕ፡ lāḥ , () ላህ፡ lāh mourningen, griefen, dirgeen, ( 23) tearsen 312a
quinquel., a ለሐሰ፡ propagatum; sensu convenit cum hebr. לִחֵשׁ sibilavitla, ܠܰܚܶܫ idemid., talm. לְחַשׁ idemid., videasvid.Ges. thes. p. 754. Hinc
I,1[amh. ላሰ፡ ; i.q. لَحِسَ , لَهَسَ , لَسَّ , לָחַשׁ , collatio, -is vel collectivum, -ecoll. לָחַךְ , לָקַק ] SubjunctivusSubj. ይልሐስ፡
1)lingerela, lamberela: ለሐሰ፡ ከለባት፡ ደሞ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 21,19 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 22,38 ; ከለባት፡ ይልሕሱ፡ ቍሰሊሁ፡ Lucae evangelium.Luc. 16,21 ; ይልሕሱ፡ ጸበለ፡ እገሪኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,23 ; ይልሕሱ፡ መሬተ፡ Michaei prophetia.Mich. 7,17 ; እሳት፡ ለሐሰት፡ መሬተ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,38 ; ኢትልሐስ፡ መጻብኅተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,14 .
2)(exserta lingua) siti fatiscerela( lechzen ): ይልሕስ፡ ልሳኖሙ፡ በጽምእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,17 ; ከመ፡ ይልሕስ፡ ጽሙእ፡ ወይሰቲ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ማይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,12 ; እንዘ፡ እልሕስ፡ ሰራኅኩ፡ liber Jobi.Job 17,2 ; liber Jobi.Job 30,3 .
3)mutirela, mussitarela γρύζειν (coll. לָחַשׁ susurravitla, sibilavitla, et ለሖሰሰ፡ ): ከልብ፡ ጥቀ፡ ኢይልሕሶሙ፡ በልሳኑ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,7 ; አልቦ፡ ዘለሐሶሙ፡ በልሳኑ፡ Josuae liber.Jos. 10,21 ( pronomen suffixumpron. suff.per dativum exponere licet); ከልብ፡ ኢይልሕስ፡ በልሳኑ፡ በቅድሜከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 11,19 . Hincquadril. ለሖሰሰ፡ q.v. Vicinum est ለስሐ፡ q.v.
I,1[amh. ላሰ፡ ; i.q. لَحِسَ , لَهَسَ , لَسَّ , לָחַשׁ , collatio, -is vel collectivum, -ecoll. לָחַךְ , לָקַק ] SubjunctivusSubj. ይልሐስ፡
1)lingerela, lamberela: ለሐሰ፡ ከለባት፡ ደሞ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 21,19 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 22,38 ; ከለባት፡ ይልሕሱ፡ ቍሰሊሁ፡ Lucae evangelium.Luc. 16,21 ; ይልሕሱ፡ ጸበለ፡ እገሪኪ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 49,23 ; ይልሕሱ፡ መሬተ፡ Michaei prophetia.Mich. 7,17 ; እሳት፡ ለሐሰት፡ መሬተ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,38 ; ኢትልሐስ፡ መጻብኅተ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,14 .
2)(exserta lingua) siti fatiscerela( lechzen ): ይልሕስ፡ ልሳኖሙ፡ በጽምእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 41,17 ; ከመ፡ ይልሕስ፡ ጽሙእ፡ ወይሰቲ፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ማይ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,12 ; እንዘ፡ እልሕስ፡ ሰራኅኩ፡ liber Jobi.Job 17,2 ; liber Jobi.Job 30,3 .
3)mutirela, mussitarela γρύζειν (coll. לָחַשׁ susurravitla, sibilavitla, et ለሖሰሰ፡ ): ከልብ፡ ጥቀ፡ ኢይልሕሶሙ፡ በልሳኑ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,7 ; አልቦ፡ ዘለሐሶሙ፡ በልሳኑ፡ Josuae liber.Jos. 10,21 ( pronomen suffixumpron. suff.per dativum exponere licet); ከልብ፡ ኢይልሕስ፡ በልሳኑ፡ በቅድሜከ፡ Judith liber apocryphus.Judith 11,19 . Hincquadril. ለሖሰሰ፡ q.v. Vicinum est ለስሐ፡ q.v.
videasvid. sub ለሖሰሰ፡ laḥasa
Grébaut
ለሐሰ፡ laḥasa I,1 «lécherfr» ― ላሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 12v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
22
Leslau
ለሐሰ፡ laḥasa (yǝlḥas), () ልሕሰ፡ lǝḥsa licken, be parched (with thirst) and thrust out the tongue to licken; () ለሐሰ፡ laḥasa = Amh. አማረ amarä be prettyen is strange; possibly a misprint for videasvid. ለሐየ፡ laḥaya 311a
laḥasa
Grébaut
ለሐሰ፡ laḥasa I,1 «lécherfr» ― ላሰ፡ Ms. BNFabb217, fol. 12v. Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 3.
22
Leslau
ለሐሰ፡ laḥasa (yǝlḥas), () ልሕሰ፡ lǝḥsa licken, be parched (with thirst) and thrust out the tongue to licken; () ለሐሰ፡ laḥasa = Amh. አማረ amarä be prettyen is strange; possibly a misprint for videasvid. ለሐየ፡ laḥaya 311a
nomen actionisn. act.susurrusla, mussitatiola, loquelala(vel voxla) submissala: ይትናገሩ፡ በለሖሳስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,6 ; አርአዮሙ፡ በለሖሳስ፡ መጻሕፍቲሁ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,14 ; አቡየ፡ ወአነ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ናአምሮ፡ ለለሖሳሰ፡ ልብ፡ (sc. hominum) Lit. Orth.; ( ante Jaredi Aethiopis temporala) አልቦ፡ መኅለቅተ፡ ቅኔ፡ ( cantus sacri decantabantur nonla) በልዑል፡ ዜማ፡ ዘእንበለ፡ በለሖሳስ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 11 ; ወዓዲ፡ በል፡ በለሖሳስ፤ እግዚኦ፡ ምሕረትከ፤ ፻ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 2. Formam ልሑሳስ፡ excerpsit d’Abbadie e suo cod. LXXX; { formam ልሑሳስ፡ exhibet not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV Sap. 1,11 }. nomen actionisn. act.susurrusla, mussitatiola, loquelala(vel voxla) submissala: ይትናገሩ፡ በለሖሳስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,6 ; አርአዮሙ፡ በለሖሳስ፡ መጻሕፍቲሁ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,14 ; አቡየ፡ ወአነ፡ ወመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ናአምሮ፡ ለለሖሳሰ፡ ልብ፡ (sc. hominum) Lit. Orth.; ( ante Jaredi Aethiopis temporala) አልቦ፡ መኅለቅተ፡ ቅኔ፡ ( cantus sacri decantabantur nonla) በልዑል፡ ዜማ፡ ዘእንበለ፡ በለሖሳስ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 11 ; ወዓዲ፡ በል፡ በለሖሳስ፤ እግዚኦ፡ ምሕረትከ፤ ፻ ጊዜ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 2. Formam ልሑሳስ፡ excerpsit d’Abbadie e suo cod. LXXX; { formam ልሑሳስ፡ exhibet not able to find explanation in abbreviation listCod. Abb. LV Sap. 1,11 }. laḥosās , ልሖሳስ፡ lǝḥosās , ልሑሳስ፡ lǝḥusās
Grébaut
ልሖሳስ፡ lǝḥosās «action de parler bas à l’oreillefr» ― ሹክሹክታ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15v. ( ልሖሳስ፡ et ልሑሳስ፡ sont deux formes qui présentent le même sens.)
ልሖሳስ፡ lǝḥosās récitation (de prières) à voix bassefr; oraison secrètefr (liturgie). ወእምዝ፡ ይበውዕ፡ ካህን፡ ውስተ፡ ምጥማቅ፡ ወይበል፡ ዘንተ፡ ጸሎተ፡ ዘልኆሳስ። 56.
ልሑሳስ፡ኦእግዚእየ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ሕያው፡ ተናገር፡ ምስሌየ፡ በልሑሳስ፡ ጽድቅከ፡ ዘአስተናገርካ፡ ለእድግተ፡ በለዓም፡ አመ፡ ሖረ፡ ይርግሞሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል። ‘Gadla Filmonā’ Ms. Paris, Bibliothèque nationale de France, BnF Éthiopien d’Abbadie 177, fol. 68rb; ርእየ፡ ንጉሥ፡ ዲዮግልድያኖስ፡ እንዘ፡ ይነግርዎ፡ ለህርማኖስ፡ በልሑሳስ። ወኡቤሎ፡ ንጉሥ፡ ለህርማኖስ፡ ምንት፡ ውእቱ፡ ዘዜነውከ፡ በልሑሳስ፡ [ለ]አግብርተ፡ ማርታ። 230; ዘልሑሳስ፡ ወዘረዓም፡ ትሰምዕ፡ መሐረኒ፡ እግዚኦ። 79b.
23
Leslau
ለሖሳስ laḥosās , ( 23) ልሖሳስ፡ lǝḥosās whisperen, soft whisperingen, style of singingen 311b
laḥosās , ልሖሳስ፡ lǝḥosās , ልሑሳስ፡ lǝḥusās
Grébaut
ልሖሳስ፡ lǝḥosās «action de parler bas à l’oreillefr» ― ሹክሹክታ፡ Ms. BNFabb217, fol. 15v. ( ልሖሳስ፡ et ልሑሳስ፡ sont deux formes qui présentent le même sens.)
ልሖሳስ፡ lǝḥosās récitation (de prières) à voix bassefr; oraison secrètefr (liturgie). ወእምዝ፡ ይበውዕ፡ ካህን፡ ውስተ፡ ምጥማቅ፡ ወይበል፡ ዘንተ፡ ጸሎተ፡ ዘልኆሳስ። 56.
ልሑሳስ፡ኦእግዚእየ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ወልደ፡ እግዚአብሔር፡ ሕያው፡ ተናገር፡ ምስሌየ፡ በልሑሳስ፡ ጽድቅከ፡ ዘአስተናገርካ፡ ለእድግተ፡ በለዓም፡ አመ፡ ሖረ፡ ይርግሞሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል። ‘Gadla Filmonā’ Ms. Paris, Bibliothèque nationale de France, BnF Éthiopien d’Abbadie 177, fol. 68rb; ርእየ፡ ንጉሥ፡ ዲዮግልድያኖስ፡ እንዘ፡ ይነግርዎ፡ ለህርማኖስ፡ በልሑሳስ። ወኡቤሎ፡ ንጉሥ፡ ለህርማኖስ፡ ምንት፡ ውእቱ፡ ዘዜነውከ፡ በልሑሳስ፡ [ለ]አግብርተ፡ ማርታ። 230; ዘልሑሳስ፡ ወዘረዓም፡ ትሰምዕ፡ መሐረኒ፡ እግዚኦ። 79b.
23
Leslau
ለሖሳስ laḥosās , ( 23) ልሖሳስ፡ lǝḥosās whisperen, soft whisperingen, style of singingen 311b
adverbium, adverbialiteradv.suff., a radice pronominali propagatum ( gramm.§ 62,1,b et gramm.§ 168,1,3):
2)etla, –quela( τε ), sive per se Genesis liber Pentateuchi.Gen. 50,21 , sive (id quod longe frequentius occurrit) cum conjunctum: ሂ፡ exempli gratiaex. gr.: ወለዘሂ፡ ነሥአከ፡ ልብሰከ፡ Lucae evangelium.Luc. 6,29 ; Matthaei Evangelium.Matth. 6,5 ; in sententiis negativis: necla, nequela. Inde ሂ፡ ወሂ፡ et – etla, cum – tumla, ut – italaGenesis liber Pentateuchi.Gen. 41,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 47,18 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 18,3 ; Jesaiae prophetia.Jes. 7,20 ; Hezekielis prophetia.Hez. 5,11 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,15 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,12 ; idem significat ሂ፡ ወ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,17 ; ሂ፡ ወ ኒ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 42,35 . Cum እመ፡ conjunctum እመሂ፡ ወእመሂ፡ est: sive – sivela, nec non ወእመሂ፡ per se sivelasignificare potest, videasvid. እመ፡
3)adverbiis interrogativis, ut አይቴ፡ , maxime autem pronominibus interr. መኑ፡ et ምንት፡ annexum ሂ፡ vim indefinitorum tribuit; videasvid. መኑ፡ , ምንት፡ , አይቴ፡ al.
hi
Grébaut
ሂ፡ enclictic particleencl. particle
1) Affirmation
a) Mise an relief : tantôt ሂ፡ , tantôt ወ―ሂ፡ .
b) Élément de liaison : ordinairement ወ―ሂ፡ , plus rarement ሂ፡ .
c) Idée de répartition : tantôt ሂ፡ ―ወሂ፡ , tantôt ሂ፡ ―ወ፡ .
d) Notion d’indéfini : s’ajoute aux pronoms interrogatifs መኑ፡ et ምንት፡ ; régulièrement መኑሂ፡ , ምንትሂ፡ , par exception ወመኑሂ፡ , ወምንትሂ፡ .
e) Disjonction: s’ajoute à la conjonction እመ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወእመሂ፡ , tantôt እመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
f) Double interrogation indirecte : s’ajoute à la conjonction ወለእመ፡ du second membre de l’interrogation, tantôt እመ፡ ―ወለእመሂ፡ , tantôt ለመሂ፡ ―ወለእመሂ፡ .
g) Change la conjonction hypothétique እመ፡ en conjonction concessive እመሂ፡ .
2) Négation
a) Mise an relief : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
b) Élément de liaison : ወኢ―ሂ፡ (ordinairement avec le copulatif); ኢ―ሂ፡ (rarement sans cette copule).
c) Idée de répartition : tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢ―ወሂ፡ , tantôt ኢ―ሂ፡ ―ኢወ፡ .
d) Notion d’indéfini : α. S’ajoute à መኑ፡ (avec ou sans le copulatif) : ኢመኑሂ፡ , አልቦ፡ መኑሂ፡ , ወኢመኑሂ፡ , ወአልቦ፡ መኑሂ፡ .
β) S’ajoute rarement à ምንት፡ (avec ou sans le copulatif) : ኢምንትሂ፡ , ወኢምንትሂ፡ .
γ) S’ajoute rarement à ማእዜ፡ , soit ኢማእዜሂ፡ .
δ) S’ajoute assez souvent à አይቴ፡ , soit ኢአይቴሂ፡ .
Cette particule enclictique ሂ፡ est concurrencée en ses diverses significations par la particule ኒ፡ .
1–2
Leslau
hi alsoen, anden, furtheren, evenen, the veryen, for one’s parten (e.g. አነሂ ʾana-hi I, for my parten);
is attached to መኑ mannu , ምንት mǝnt , አይቴ ʾayte ( መኑሂ mannu-hi , ምንትሂ mǝntǝ-hi , አይቴሂ ʾayte-hi ), mostly in negative sentences; it expresses the indefinite ‘no one, nothing, nowhere’;
it is combined with እመ- ʾǝmma- in እመሂ ʾǝmma-hi thoughen, even thoughen;
እመ...ወለእመሂ ʾǝmma…walaʾǝmma-hi either … oren; እመሂ...ወእመሂ ʾǝmma-hi…waʾǝmma-hi either … oren;
in the meaning ‘and’ it can be repeated, as in አነሂ፡ወውእቱሂ ʾana-hi wawǝʾǝtu-hi both I and heen, I and heen; or in -ሂ...-ኒ -hi…-ni , as in እሙንቱሂ፡ ወአቡሆሙኒ ʾǝmmuntuhi waʾabuhomuni they as well as their fatheren 213a