Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

fem. et m. ( ; ), አህጉር፡ (etiam አህጕር፡ script.), አህጉራት፡ ( )

1)ager cultus^la, terra inhabitata^la, regio^la, provincia^la, patria^la: ውስተ፡ አህጉር፡ ወአዕጻዳት፡ εἰς τοὺς ἀγροὺς καὶ κώμας ; ሀገረ፡ እስራኤል፡ ἡ κατοικία Ἰσραήλ ; ; ዘውስተ፡ ሀገር፡ ὁ αὐλών ; γῆ ; መሰሎሙ፡ ለኖትያት፡ ዘርእዩ፡ ሀገረ፡ (locus ab auctoribus editionis ipsis versus); patria^la ; b; ሀገረ፡ አርማንያ፡ Armenia^la, ሀገረ፡ ምዕራብ፡ Occidens ; al. saepe; ሀገረ፡ ሴዋ፡ provincia Sêwae^la, 303; ሀገረ፡ ደምብያ፡ provincia Dambeae^la, Lud. (Sed. hic vocis usus potissimum inferiori aetati convenit).

2)pagus^la, vicus^la, villa^la, ἐπαύλεις ; ; ; ; ; κῶμαι ; ; ; ; ; ; .

3)oppidum^la, urbs^la, civitas^la: haec est solemnis vocis notio, innumeris in locis obvia; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዐሥሩ፡ አህጉር፡ δεκάπολις ; ሀገር፡ ቅድስት፡ ; ሀገረ፡ ሳኦል፡ sedes Saul regis^la ; etiam ሀገረ፡ መንግሥት፡ ; urbs munita^la, castellum^la, arx^la ሀገር፡ ጽንዕት፡ et ሀገረ፡ ጥቅም፡ vel ቅጽር፡ ; ; ; ; ; 29–31; ; emporium^la ; በሀገር፡ in urbe^la, oppido^la( በሐቅል፡ ruri^la, in agro^la) . Etiam አህጉር፡ nonnumquam pro urbe^la(Sing.) ponitur, ; { ደብረ፡ ሀገር፡ metropolis^la, ደብር፡ col. 1102}. – Cum genitivo personae conjunctum significare potest patriam^la: ; ; .

4)Usurpatur pro incolis urbis vel oppidi^la, civibus^la: ; ; –11; ; ; ; alias ሰብአ፡ ሀገር፡ et pro civitate^la( πολίτευμα ) . [Cum ሀገር፡ convenit Himjaritarum هَجَرٌ et amh. አገር፡ ; contigua sunt אִכָּר ܐܰܟܳܪܳܐ أَكَّارٌ agricola^la, lat. ager^la, germ. Acker^de( 347)].

1)sanctus^la, sacer^la,

a)(sanctus) de Deo: ; ; ; ; ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ ስሙ፡ ; ቅዱስ፡ እስራኤል፡ ; ; al.; ቅዱስ፡ ወዐቢይ፡ al.; de Christo et Spiritu S.: ; ; ; al.; angelis: ; ; ; ; hominibus: ; ; ; ; ; ቅዱሳነ፡ ልዑል፡ ; ; ቅዱሳኒሃ፡ Ναζιραῖοι αὐτῆς ; ; ; ; ; ; 2 al.

b)(sacer) de rebus et locis: መጻሕፍት፡ ቅዱሳት፡ ; ኦሪት፡ ; ; ምግባር፡ ; ጽዋዔ፡ ; ዕለት፡ ቅድስት፡ ; ; ኅብስት፡ ; ዕጣን፡ ; ; ዐራዝ፡ vel ልብስ፡ ; በመካን፡ ቅዱስ፡ ; ; ; ደብተራሁ፡ ቅዱስ፡ ; ሀገር፡ ቅድስት፡ ; . – c. ለ፡ pers. alicui^la: ; ; ; al. Crebro occurrit: ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctissimus^la, sacrosanctus^la ; ; ; ; ; ; alium sensum habet ቅዱስ፡ ለቅዱሳን፡ sanctus sanctis^la(sc. sacerdotibus) ; ; ; ; vel ቅዱስ፡ ዘቅዱስ፡ .

2)Passim usurpatur substantive: sacrum^la, res sacra^la, sacrarium^la, sanctuarium^la: ቅዱሳን፡ τὰ ἅγια res ; locus ; l; ; ቅድስት፡ τὸ ἅγιον (res) ; τὰ ἅγια (locus) ; ; ቅዱሰ፡ ቅዱሳን፡ sanctum sanctorum^la(pars tabernaculi vel templi) ; ; ; ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ ; ; ውስተ፡ ቤተ፡ ቅድስተ፡ ቅዱሳን፡ . Nonnumquam ቅድስት፡ ቅዳሴ፡ vel ቅድሳት፡ , ut Polygl.

hagar ; ʾahgur , ʾahgʷǝr ; ʾahgurāt

Grébaut
ሀገረ፡ ቍድስ፡ hagara qʷǝddǝs la Ville Sainte^fr (Jérusalem). ዳዊት፡ አስተዳለወ፡ ኵሎ፡ ምግባረ፡ ሕንፃ፡ ወሰሎሞን፡ ሐነፆ፡ በኢየሩሳሌም፡ ወሰመያ፡ ሀገረ፡ ቍድስ፡ በእንተ፡ ቅዳሴ፡ ወመሥዋዕተ፡ ሕግ፡ ወብዝኀ፡ ጽድቅ፡ ወበእንተ፡ ዘሐመ፡ እግዚእነ፡ ወመድኀኒነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ ውስቴታ። 160.
14

Leslau
ሀገር hagar ; አህጉር ʾahgur , አህጉራት ʾahgurāt city^en, town^en, village^en, province^en, district^en, country^en, homeland^en, inhabited region^en
ሀገረ፡ ጥቅም hagara ṭǝqm walled city^en, ጥቅም፡
ሀገር፡ ጽንዕት hagar ṣǝnǝʿt strong city^en, ጽንዕ፡
216a

Cross-references:

a) for ርእሰ፡ ሀገር ርእስ፡ (Leslau)

b) for ሰብአ፡ ሀገር ሰብእ፡ (Leslau)

ቅጹር

circumvallatus^la, obsessus^la: ሀገር፡ ቅጽርት፡ (v. ሕጽርት፡ , ቅትልት ) .

ብዙኅ

et multus^la: ; ; ብዙኅ፡ ብዕልየ፡ ; ብዙኅ፡ ማያት፡ ; ; ብዙኅ፡ ሰብእ፡ ; ; ብዙኅ፡ አሕዛብ፡ ; ብዙኅ፡ ውሉድ፡ ; ዘብዙኅ፡ እገሪሁ፡ ; ዕንቍ፡ ዘብዙኅ፡ ሤጡ፡ ; ዝንቱ፡ ብዙኅ፡ ተኀሥሦ፡ ; ሰላም፡ ብዙኅ፡ ; ብዙኅ፡ ጽልመት፡ ; ብዙኅ፡ ትዕቢት፡ ; ብዙኅ፡ መከራ፡ ; ; ; 1 ; ብዙኅ፡ መዋዕል፡ ; ; ብዙኃት፡ አዋልድ፡ ; ; ብዙኃን፡ አዕርክት፡ ; ; ብዙኃነ፡ ኄራነ፡ አሕመሞሙ፡ ተሐብዮ፡ ; ; ለብዙኃን፡ ቀተሎሙ፡ ሐዘን፡ ; ; ; ; ; ብዙኃን፡ እምውሉደ፡ ግብጽ፡ ; ; crebro , ut ብዙኃን፡ እለ፡ ጸላእኩ፡ ; ; ብዙኃን፡ እለ፡ ፈቀድዋ፡ ; .

a)de tempore: longus^la ; እምዘመን፡ ብዙኅ፡ .

b)in positum: ብዙኀ፡ ምሕረት፡ multus misericordiae^lai.e. multae misericordiae^la ; ; ; ብዙኀ፡ ጥበብ፡ πολὺς ἐν φρονήσει ; ሀገር፡ ብዝኅተ፡ ሰብእ፡ πολυάνδριον .

c)crebro neutraliter ብዙኅ፡ multum^la: ብዙኀ፡ ሐዘን፡ multum tristitiae^la ; ; ; ብዙኀ፡ ዘከመዝ፡ ዘርእየት፡ ዐይንየ፡ ; ; ቦዘይሠይጥ፡ ብዙኀ፡ በኅዳጥ፡ ; ; .

d)passim et ብዙኅ፡ et ብዙኃን፡ multitudo hominum^la, vulgus^la: ; ; ; በማእከለ፡ ብዙኃን፡ ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ; .

e)comparative: plus^la, plures^la, plurimus^la: ማእከለ፡ ብዙኅ፡ ἀνὰ μέσον πλειόνων ; ብዙኃን፡ οἱ πλείονες ; τὸ πλεῖον ; οἱ πλείστοι ; sufficiens^la .

f) ብዙኀ፡

α)multum^la, multo^la, multifariam^la, valde^la: ; ኢትትአመኖ፡ ብዙኀ፡ ; ዘብዙኀ፡ ተመንደበ፡ ብዙኀ፡ ይትሜየን፡ ; ብዙኀ፡ ሕጹጽ፡ አንተ፡ ; ; ; ; .

β)saepe^la, pluries^la ; ; ; πλειστάκις .

{ ;

γ)diu^la

}

አሕሠመ

II,1

1)turpiter^lavel prave agere^la, malefacere^la: አሠንዩ፡ ወአሕሥሙ፡ εὖ ποιήσατε καὶ κακώσατε ; ኢያሤኒ፡ ወኢያሐሥም፡ እግዚአብሔር፡ ; ኢትቅናእ፡ ከመ፡ ታሕሥም፡ ; ; አሕሠምከ፡ ዘገበርከ፡ ; አሕሠሙ፡ ለቀቲሎቱ፡ ἐπονηρεύοντο τοῦ ἀποκτεῖναι αὐτόν .

2)creberrime: malefacere^lavel maledicere^laalicui, male habere^laaliquem, vim^lavel injuriam afferre^laalicui, insultare in^la, offendere^laaliquem: ለ፡ , በ፡ , ዲበ፡ , ላዕለ፡ pers.: ከመ፡ ኢያሕሥም፡ ለያዕቆብ፡ ; ; ; ; ; ; ለምንት፡ አሕሠምከ፡ በዝ፡ ሕዝብ፡ ; ; ኢታሕሥም፡ ዲበ፡ ነባሪከ፡ μὴ κακώσῃς οἰκέτην ; ; ; ኢታሕሥሙ፡ ላዕለ፡ እሉ፡ ; ኢይክሉ፡ አሕሥሞ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; ; ; ሀገር፡ ታሐሥም፡ ላዕለ፡ ነገሥት፡ ; አሕሠሙ፡ ገቢረ፡ ላዕሌሁ፡ ; አሕሠመ፡ ቃለ፡ ላዕለ፡ κακολογεῖν ; ; ; በኵሉ፡ ዘትሁብ፡ ኢታሕሥም፡ ቃለ፡ ; n. 81 ያሐሥሙ፡ አፉሆሙ፡ ላዕሌየ፡ φαῦλοι γλώσσῃ ; .

3)aliquid declarare malum^la, in malam partem accipere^la: ያሐሥማ፡ ኃጥእ፡ ለንዴቱ፡ በአፉሁ፡ ; ኢታሕሥሙኒ፡ ne mihi in malam partem imputetis^laLud. sine auctor.

ላዕላይ

(rarius ላዕላዊ፡ ) fem. ላዕላይት፡ superior^la, summus^la, celsus^la, elatus^la, altus^la: ; ላዕላይ፡ ማኅደር፡ contignatio summa^la, ; ላዕላይ፡ ፍኖት፡ ἡ ἄνω ὁδός ; ; ምጥማቃት፡ ላዕላይ፡ κολυμβήθρα ἡ ἄνω ; ላዕላይ፡ ገቦሁ፡ ; ; ሀገር፡ ታሕታይት፡ ወላዕላይት፡ ; ; ሐነጸ፡ አንቀጸ፡ ላዕላየ፡ (v. ላዕሌየ፡ ) ; ላዕላይ፡ ደወለ፡ ግብጽ፡ vel ላዕላይ፡ ግብጽ፡ ( Aegyptus superior^la); .

ኅሩይ

, fem. ኅሪት፡ ,

1)electus^la, selectus^la: ; ምድር፡ ኅሪት፡ ; እብን፡ ኅሪት፡ ; ብሩር፡ ኅሩይ፡ ; ; ሀገር፡ ኅሪት፡ ወቅድስት፡ ; እስራኤል፡ ኅሩይየ፡ ; ; ኅሩያንየ፡ ; ; de viris pugnatoribus: ; ; ; ኅሩያን፡ መስተቃትላን፡ ; de sanctis et justis ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; de angelis ; de ; . Nonnumquam etiam οἱ κλητοί ኅሩያን፡ nominantur ; , quamquam aliis in locis οἱ κλητοί ጽዉዓን፡ ab electis ( ἐκλεκτοί ) bene distinguuntur, ut ; .

2)praestans^la( ἐκλεκτος ) ; ; ; episcopus^la ኢይብላዕ፡ ምንተኒ፡ ኅሩየ፡ cibis lautioribus ne fruatur^la, F.N. 5.

3)acceptus^la, gratus^la, approbatus^la( δεκτός ): በዕለት፡ ኅሪት፡ καιρῷ δεκτῷ ; ; ; de sacrificio ; ; በኀበ፡ pers., ut: ኢኮነ፡ ኅሩየ፡ ዝንቱ፡ ጾም፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; በቅድመ፡ ut ኅሩያን፡ በቅድሜሁ፡ ; ; ለ፡ ut ኅሩይ፡ ሎቱ፡ .

4)arbiter^la(a litigantibus electus), conciliator^la, mediator^la: ኅሩይ፡ ዘይፈትሕ፡ μεσίτης ; ; ; ; .

ንስቲት

(ut videtur pro ንእስቲት፡ , terminatione it^lae ንእስት፡ formatum)

1)parvitas i.e. adolescentia^la .

2)paulum^la, paululum^la, aliquantulum^la, Christus አሥረቀ፡ ንስቲተ፡ መለኮቶ፡ divinitatem suam paulum effulgere fecit^laLit. Orth.

a)de spatio: ንስቲተ፡ ኀሊፍየ፡ እምኔሆሙ፡ ; .

b)de tempore: ነበረት፡ ንስቲተ፡ ( paulisper^la); ; እምድኅረ፡ ንስቲት፡

c) ንስቲተ፡ ክመ፡ ተረፎሙ፡ ወይዌግሩኒ፡ non multum abest^la, quin^la ; ኀደግዎ፡ እንዘ፡ ንስቲት፡ ኢይሙት፡ ) ንስቲተ፡ paene^la, παρὰ μικρόν . ) በበንስቲት፡ paulatim^la, sensim^la: Platt; ; ኢወሀብኩ፡ በአሐዱ፡ ጊዜ፡ አላ፡ በበ፡ ንስቲት፡ Org.

3)Adjectivi instar nominibus substantivis apponitur

a)paulum^la, exiguum^la: ንስቲት፡ ጥበብ፡ (cfr. ; ).

b)aliquot^la, pauci^la: አምጽእ፡ ንስቲተ፡ በለሰ፡ Rel. Bar.

c)parvus^la, parvulus^la, pusillus^la, exiguus^la, de rebus: ሀገር፡ ንስቲት፡ ; ; ንስቲት፡ መክፈልት፡ μικρὰ μερίς ; ; ; ; ንስቲት፡ መሶብ፡ Enc.; de animalibus: በግዕት፡ ንስቲት፡ ; de hominibus (sc. de pueris et feminis): ሕፃን፡ ንስቲት፡ (v. ንኡስ፡ ); ;

d)de tempore: brevis^la, ከመ፡ የሀቦሙ፡ ዕረፍተ፡ ንስቲተ፡ ; .

እሙር

1)clarus^la, illustris^la, pellucidus^la(cfr. አሚር፡ ): ከመ፡ ደመናት፡ ወነፋሳት፡ ወዝናማት፡ እሙራት፡ በመዋዕለ፡ ማእረር፡ ኢይበቍዑ፡ ἐπιφανέστατα

2)notus^la, cognitus^la: እሙረ፡ ይከውን፡ ለክሙ፡ እስመ፡ ; ከመ፡ እሙረ፡ ይኩን፡ በልብየ፡ ፈቃድከ፡ Rel. Bar.; ወይእቲ፡ ( ሀገር፡ ) እምርት፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; መቃብረ፡ ጴጥሮስ፡ ወጳውሎስ፡ ወዮሐንስ፡ ወቶማስ፡ እሙራን፡ ወክሡታን፡ ; ለ፡ pers.: ወትከውን፡ ግብጽ፡ እምርተ፡ ለእግዚአብሔር፡ , vel በኀበ፡ , ut: እምርት፡ ይእቲ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ቀትል፡ በመጥባሕት፡ (i.e. sica) ኢኮነ፡ እሙረ፡ በኀበ፡ አይሁድ፡ ቅድመ፡ ውእቱ፡ አዝማን፡ ; በ፡ nominis (i.e. مَعْرُوفٌ بِ ): ዮሐንስ፡ በመጽሐፈ፡ ራእዩ፡ ዘእሙር፡ በአቡቀለምሲስ፡ ; (et in aliis libris ex Arabico versis).

a)agnoscibilis^la, noscibilis^la, በ፡ notae ; እምነ፡ , ut: እምብርሃነ፡ አዕይንቲከ፡ እሙር፡ አንተ፡ Rel. Bar.

b)bene notus^la, insignis^la: ሀገር፡ እምርት፡ οὐκ ἄσημος πόλις ; ብእሲ፡ ዘእሙር፡ በኀይል፡ ወጽንዕ፡

3)significatus vel notatus i.e. certus^la, constitutus^la, status^la: በእምርት፡ ዕለት፡ ἐν εὐσήμῳ ἡμέρᾳ ; እስከ፡ ዕድሜ፡ እሙር፡ ; ; በበዓላት፡ እሙራት፡ F.M. 10,3; በዓላት፡ vel መዋዕል፡ እሙራት፡ festa solemnia^la, Lud. e Syn.; በእምርት፡ ዕለት፡ በዓልነ፡ ንዑ፡ ንትፈሣሕ፡ Mavâs. 47; በበሰዓቱ፡ እሙራን፡ ; etiam certus^lai.e. quidam^la, ut ; እሙራን፡ ሰብእ፡ τινές Cyr. de r. fid. f. 58 ( Voc. ad Cyr.^lamale: እሙር፡ ዘ፡ ረሲዕ፡ ); sine dubio etiam ant.

ግሙሕን

( ሀገር፡ እምደወለ፡ ባና፡ ) oppidum Aeg., Sx.

ምሉእ

1)plenus^la, repletus^la, completus^la ; ; ; ; st. constr. ut ምሉኣነ፡ ጥበብ፡ vel እምነ፡ ut ; ምልእት፡ እምኵሉ፡ ጸጋ፡ ወጥበብ፡ ; ; ሣፁን፡ ዘምሉእ፡ እምወርቅ፡ ወእምብሩር፡ Lud. e mss. Colb.; at plerumque : ሀገር፡ እንተ፡ ምልእት፡ ሕዝበ፡ ; ጽዋዕ፡ ምሉእ፡ ማየ፡ ; ገዳም፡ ወምሉእ፡ ውእቱ፡ አዕጽምተ፡ ሰብእ፡ ; ምሉእ፡ አዕይንተ፡ ; ; ምሉእ፡ መቅሠፍተ፡ መዐት፡ ; ; ; ; ; ; . De luna: ወርኅ፡ ምልእት፡ luna plena^la vel ወርኅ፡ ምሉአ፡ ብርሃን፡ ; de urbe incolis frequente: ኀልቀት፡ ምልእት፡ .

2)abundans^la, exuberans^la, copiosus^la ; ማይ፡ ብዙኅ፡ ወምሉእ፡ ; ; ባሕር፡ ዐቢይ፡ ወርሒብ፡ እንተ፡ ምልእት፡ ውስቴታ፡ አራዊት፡ ; ምሉእ፡ ውስተ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ዝሙት፡ ወኀጢአት፡ ( መልአ፡ Nr.

3)completus^la, integer^la: አኮ፡ በምልእት፡ ወፍጽምት፡ ልብ፡ .

4)implens^la: ደም፡ ምሉእ፡ እደዊክሙ፡ ; ምሉእ፡ ቤተ፡ (v. ቤት፡ ) ስብሐቲሁ፡ ; ምሉእ፡ (v. መልአ፡ ) ኵሎ፡ ምድረ፡ ስብሐቲከ፡ 6,3. ( ምሉኅ፡ ).

mǝluʾ , fem. ምልእት፡ mǝlǝʾt ; ምሉኣን፡ mǝluʾān , fem. ምሉኣት፡ mǝluʾāt

Grébaut
ምሉእ፡ mǝluʾ , ምሉኣን፡ mǝluʾān «plein^fr» ― የመላ፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
75
ምልእት፡ mǝlǝʾt fem. , ምሉኣት፡ mǝluʾāt «pleine^fr» ― የመላች፡ Ms. BNFabb217, fol. 33v.
76

Leslau
ምሉእ፡ mǝluʾ full^en, filled^en, abundant^en, copiuos^en, replenished^en, complete^en 342a

Cross-references: for ምሕላ፡ በጐደሎ ምሕልላ፡

ቅጽር

et ቀጽር፡ ( ; ), , m. et fem. , አቅጻር፡ , አቅጻራት፡

1)sepes^la, maceria^la, murus^la: φραγμός ; ለእመ፡ ፈቀደ፡ ይሕንጽ፡ ብእሲ፡ ቅጽረ፡ ይርሐቅ፡ እምቢጹ፡ አሐተ፡ ምሥጋረ፡ እግር፡ ; etiam ሐጹረ፡ ቅጽር፡ ; ቅጽረ፡ ንድቅ፡ οἰκοδομή ; ቅጽረ፡ ምኔት፡ Sx. Enc.

2)moenia^la, munitio^la, munimentum^laurbis, arcis: ሀገር፡ እንተ፡ ባቲ፡ ቅጽረ፡ ; ; ; ; ; ; ሀገረ፡ ቅጽር፡ 4 ; ቅጽረ፡ ሀገር፡ Rel. Bar.; አረፍት፡ (v. አረፍተ፡ ) ቅጽሮን፡ ; τεῖχος ; ; Platt; ይጠቅሙ፡ ለርእሶሙ፡ ቅጽረ፡ ; φραγμός ; χαράξ ; ; de variis munimentis et moenibus al,: ኢያሪኮ፡ እን t ፡ የዐውዳ፡ ፯አቅጻራት፡ ; ; περιοχῆ ; 1 Reg, 22,5; ; locus munitus^la, arx^la, castrum^la( قَصْرٌ ) ; ቅጽረ፡ ንጉሥ፡ Lud. e V.S. – : ጸቈን፡ አጽዋን፡ ቅጽር፡ ዘ፡ ሐፅር።

ተገበረ

III,2

1)Reflex.

1)opus facere^la, operari^la, laborare^la: ; ; ዘይትቀነይ፡ ወይትጌበር፡ ; ; በፍርሀት፡ ትትጌበሩ፡ ለሕይወትክሙ፡ ; operis vel negotii: ተግባር፡ ዘተገበርክሙ፡ በዲበ፡ ምድር፡ ; .

a)operam dare^larei, elaborare^la, operando acquirere^la, : ; ሀገር፡ እንተ፡ ትትጌበር፡ ከንቶ፡ ; ይትጌበሩ፡ ሐሰተ፡ ; ; ዘይትጌበራ፡ ለእኪት፡ ὁ ἐνδελεχίζων εἰς κακά ; ተገበሩ፡ ጽድቀ፡ ; ይትጌበር፡ ሀጕለ፡ ነፍሱ፡ περιποιεῖται .

b)labore conficere^la: እለ፡ ይትጌበሩ፡ ሜላተ፡ ; መዳልወ፡ ; apis ዘይትጌበር፡ ጸቃውዐ፡ መዓር፡ ; infantes qui nondum dentes habent ለተገብሮ፡ ኅብስት፡ (ad conficiendum i.e. masticandum panem), Lud. e Mss. Colb.

c)colere^laagrum, vites, : ; ; ; ዘይትጌበራ፡ ለምድር፡ ; ዘይትጌበር፡ ገራህቶ፡ ; ; ; ; ; ዘይጻሙ፡ በተገብሮታ፡ ለምድር፡ ; ; ወይንኪ፡ ዘተገበርኪ፡ .

d)mercaturam facere^la, negotiari^la: ; ሐመር፡ እንተ፡ ትትጌበር፡ እምርሑቅ፡ ; ; ትትጌበሪ፡ ምስለ፡ እለ፡ … ; ; ; ; በ፡ rei ; rei: ይኄይስ፡ ኪያሃ፡ ተገብሮ፡ እምተገብሮ፡ ወርቅ፡ ወብሩር፡ ; negotii: .

2)raro Pass. i.q. III,1: ኀጺን፡ እምውስተ፡ ምድር፡ ይትጌበር፡ ; በዓል፡ ትትጌበር፡ 5.

መምስል

et መምሰል፡ id quod^laalicui simile^lavel par est^la, similitudo^la, typus^la: ዝኒ፡ ናሁ፡ መምስሉ፡ (v. መምሰሉ፡ ) ለዝ፡ ውእቱ፡ ( συμφώνως ) ; ሀገር፡ እንተ፡ አልባቲ፡ መምስል፡ incomparabilis^laMavâs. 10; አልባቲ፡ መምሰል፡ እምአንስት፡ nulla^laex mulieribus ejus similis est^la ; ; መምስለ፡ ሞት፡ ተሰምየ፡ ሕማመ፡ ክርስቶስ፡ ὁμοίωμα θανάτου Cyr. c. ; τύπος ut: Christus non est^la መምሰል፡ sed impletor sacrificiorum^laCyr. c. Pall. f. 91. mamsǝl , mamsal , መምስላት፡ mamsǝlāt

Grébaut
አምሳል፡ ʾamsāl et መምስል፡ mamsǝl , መምስላት፡ mamsǝlāt «image^fr, simulacre^fr, figure^fr, parabole^fr, ressemblance^fr, similitude^fr» ― የሚመስል፡ , ምሳያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 38r.
88

Leslau
መምስል mamsǝl , መምሰል mamsal that which is similar^en, similitude^en, likeness^en, type^en 366a

Cross-references: also አምሳል፡

ፈቀደ

I,1[ פקד ܦܩܕ فقد ; Ges. thes. p. 1120] ይፍቅድ፡

1)invisere^la, curandi causa, prospicere^la, ኢትኅድግ፡ ዘልፈ፡ ፈቂደ፡ እንስሳከ፡ ἐπισκέπτου ( III,3et IV,3); አርትዕ፡ ወፍቅድ፡ ጽህቀቶሙ፡ Lud. e Ssal. Req.

2)respicere^la, reputare^la, aestimare^la: እለ፡ ኢይፈቅድዎ፡ ለወርቅ፡ ወኢይኄልይዎ፡ ለብሩር፡ οὐ λογίζονται ; .

3)lustrare i.e. recensere^la, numerare^la: ፩ እምቅዱሳን፡ ፱ እለ፡ ይፈቅዱ፡ (quos numerare solent) (in Sx. Tubing.).

4)requirere^la, expetere^la, appetere^la, rei et እምነ፡ pers.: αἰτεῖται ; በኀበ፡ pers. (aliter ); rei: ζητεῖν ; ; ሀገር፡ እንተ፡ ይፈቅዱ፡ ἐπιζητουμένη ; ብዙኃን፡ እለ፡ ፈቀድዋ፡ ἐπεθύμησαν ; እለ፡ ትፈቅዱኒ፡ ; ኢትፍቅድ፡ ብዙኀ፡ ውሉደ፡ ; ዘፈቀዱ፡ ὧν ἀντείχοντο ; verbi . n. 1361

5)velle^la, cupere^la, praemissa negatione nolle^la, : ዘውእቱ፡ ፈቀደ፡ ይገብር፡ ; ; ; ; ; ; ብዙኃን፡ እለ፡ ኢይሌቅሑ፡ በኢፈቂደ፡ ጻሕብ፡ ; ; ; ; ; : በከመ፡ እግዚአብሔር፡ ፈቀደ፡ ; ; ; ; ; ; ; እንዘ፡ ኢይፈቅድ፡ ἀκουσίως invitus^la ; verbi: ኢትፍቅዱ፡ ተአብሱ፡ ; መነ፡ ትፈቅድ፡ ትርዳእ፡ ; ; ; ; ; ኢይፈቅድ፡ ይሙት፡ ኃጥእ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( ἐπιποθῶ ); ; እፈቅድ፡ ለክሙ፡ ታእምሩ፡ ; ከመ፡ : ቦኑ፡ ፈቂደ፡ እፈቅድ፡ ከመ፡ ይሙት፡ ኃጥእ፡ ; ; ; Infin.: ; ; ኢትፍቅድ፡ ከዊነ፡ መኰንነ፡ ; .

a)vult^laaliquis i.e. placet^la, videtur^la, collibet^laei: እመ፡ ፈቀደ፡ ንጉሥ፡ εἰ δοκεῖ τῷ βασιλεῖ ; .

b)vult^lafacere i.e. libenter^lafacit vel solet^lafacere: ; .

c)facilem se praebere^la: ኢትፍቅድ፡ ; ; ኢትፍቅድ፡ አብሶ፡ ; .

d)promtum esse^la: ; ; .

e)delectari^laaliquo, : ; እግዚአብሔር፡ ኢይፈቅዶሙ፡ ; .

6)desiderare^la, indigere^la, opus^lahabere^la(alicui opus^laesse^la), rei vel : ምንተ፡ ትፈቅድ፡ τίς ἡ χρεία σου ; ንፈቅድ፡ ቤተነ፡ ; ; ; ; ኢፈቀደ፡ ወኢአሐደ፡ መምክረ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; rei et ( ab^laaliquo): እመቦ፡ ትካዘ፡ ዘይፈቅደከ፡ ; vel በ፡ rei: ትካዝ፡ በዘይፈቅደከ፡ ; : ኢንፈቅድ፡ እንከ፡ τίς ἐστί μοι χρεία ; verbi: ; .

ጸብአ

(etiam ፀብአ፡ ) I,1[ צָבָא ] ይጽባእ፡ bellare^la, ad bellum ire^la, bellum gerere^la, bellum inferre^la, bello aggredi^lavel oppugnare^la: ; ; ; ; ; ; n. 1282vel terrae, urbis: ; ; ; ; ወፅኡ፡ ሕዝብከ፡ ለጸቢአ፡ ተዓይነ፡ ፀሮሙ፡ ; ; ; ከመ፡ ይጽብኡ፡ ሕዝበ፡ ጻድቃን፡ apocr.; ; ; ; ; ; ; ሀገር፡ እንተ፡ ጸብአ፡ ዳዊት፡ ; ; ; ; ; ይጸብእ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ይሑር፡ ይጽብኦ፡ ለካልእ፡ et ይክል፡ ጸቢኦቶ፡ ; ; ; ለ፡ pers. ( pro^laaliquo) ; ; እምኢጸብአኒ፡ ግርማሁ፡ ; ትጽብኦሙ፡ እኪት፡ ; ፍትወት፡ እንተ፡ ትጸብኣ፡ ለነፍስ፡ Platt; እለ፡ ይጸብኦሙ፡ ሰይጣን፡ በነገረ፡ ዘፈን፡ ወተውኔት፡

ክቡር

magni aestimatus^la

a)honoratus^la: ዘርእ፡ ክቡር፡ ἔντιμον ( ኅሱር፡ ) ; ; ; ; ; ; ; .

b)gloriosus^la, magnificus^la: ዐቢይ፡ ውእቱ፡ ውክቡር፡ ፈድፋደ፡ ; ; ; ስሙ፡ ክቡር፡ ; ሕዝብ፡ ክቡር፡ ; ὑψηλός ; de veste ; ክቡራት፡ res gloriosae^la, ; ; ክቡራት፡ ወመንክራት፡ .

c)spectatus et honestus^la, nobilis^la, amplus^la, illustris^la, procer^la( vornehm ): ἔνδοξος ; ; ; ; ; ἔντιμος ; ; εὐγενής .

d)conspicuus^la, celebratus^la, inclytus^la( berühmt ): ስሙ፡ ክቡር፡ ; ዕድው፡ ክቡራን፡ ; ; ሀገር፡ ክብርት፡ ; ክቡረ፡ ስም፡ Enc.

e)venerandus^la ; ክቡር፡ ጳጳስነ፡ ; Lit. Jac.

2)pretiosus^la, carus^la: ክቡር፡ ውእቱ፡ ቃል፡ ዘእግዚአብሔር፡ ; ክቡር፡ ደሙ፡ ; ክብርት፡ ይእቲ፡ እምዕንቍ፡ ; ; ፍሬሃ፡ ለምድር፡ ክብርት፡ ; በኀቤየ፡ ክቡራን፡ አዕርክቲከ፡ ; ; ደቂቀ፡ ጽዮን፡ ክቡራን፡ ; ዕንቍ፡ ክቡር፡ ; ; ; ; ኵሉ፡ ክቡራት፡ πᾶν ἔντιμον ; አልባስ፡ ክቡራት፡

ዐላዊ

1)perversus^la, pravus^la, ; Platt.

2)rebellis^la, refractarius^la, perfidus^la, transgressor^la, defector^la, proditor^la: ዐላውያነ፡ አዝማዲሆሙ፡ γονεῦσιν ἀπειθεῖς ; ዐላዌ፡ ነጋሢ፡ ; ሀገር፡ ዐላዊት፡ ወእኪት፡ ἀποστάτις ; ; ዐላዊተ፡ ነገሥት፡ 2,19; in rebus divinis: ἀπειθής ሕዝብ፡ ዐላዊያን፡ ; መንግሥት፡ ዐላዊት፡ ; ; ; ; ዐላውያን፡ ጽድቅ፡ ; ; ; ዐላውያን፡ እለ፡ ዐለዉ፡ ሕገ፡ ἀθετοῦντες ; ; ἀποστάται ; ; ከይሲ፡ ዐለዊ፡ ( δράκων ἀποστάτης ) ; προδόται ; ἀνελεήμων (?) ; ὁ ἀντικείμενος ( መምዕላይ፡ ). In specie: haereticus^la, apostata^la, αἱρετικοί ; ዐላውያነ፡ ሃይማኖት፡ ; vel ዐላውያን፡ Clem. crebro.

3)ad defectionem^lavel rebellionem seducens^la(pro አዕላዊ፡ ), .

ዐቢይ

, fem. ዐባይ፡ , m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , ዐበይት፡

1)magnus^la, bestia ; ; ; ; እብን፡ ዐበይት፡ ; ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ ; mons ; ሀገር፡ ዐባይ፡ ; arbor ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ ; domus ; ; cubiculum ; fluvius ; mare ; በረድ፡ ዐበይት፡ ; ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ ; ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; በዓል፡ ዐቢይ፡ ; ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ ; ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ ; ግብር፡ ዐበይት፡ ; እኪት፡ ዐበይት፡ ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ ; ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ .

a)vehemens^la, ut ventus: ; ; ; ዝናም፡ ዐቢይ፡ ; ድልቅልቅ፡ ዐቢይ፡ ; ማዕበል፡ ዐቢይ፡ ; ድቀት፡ ዐቢይ፡ ; ድንጋፄ፡ ; fletus ; ira ; timor ; gaudium ; tribulatio , al.

b)altus^la, de voce በዐቢይ፡ ቃል፡ ; Dan. apocr. 1,24; ; ; በዐቢይ፡ ፀዓዕ፡ ; ; ; de somno et tranquillitate: ናዋም፡ ዐቢይ፡ ὕπνος βαθύς ; ዛሕን፡ ዐቢይ፡ .

c)gravis^la, magni momenti^la: ዐቢይ፡ ዝነገር፡ ለነ፡ ; ; ; ; ; ; አኮ፡ ዐቢይ፡ ዝንቱ፡ ሊተ፡ እመ፡ አፍቀርክዎ፡ ; ዐቢይ፡ ውእቱ፡ ሊተ፡ እስመ፡ ዮሴፍ፡ሕያው፡ ; ; ; ; .

d)magnum vel magna i.e. magna facinora^la, magnalia^la: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; .

e)magnus^la, de verbis insolentis vel superbi: አፉሁ፡ ይነብብ፡ ዐቢያተ፡ ; ; ; ዐቢይ፡ ነገር፡

f)Adv. ዐቢየ፡

α)valde^la ; ; .

β)alta^lavel clara voce^la: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ .

2)de personis,

a)magnus^lapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

α)de Deo: ; ; ; ; ; .

β)de sacerdote summo^la: ካህን፡ ዐቢይ፡ ; ; al.

γ)nobilis^la, procer^la, primoris^la, princeps^la: ትሑት፡ ምስለ፡ ዐቢይ፡ ; ; ; ; ዐቢይ፡ ወንኡስ፡ ; ; ; ; δυνάστης ; ዐበይት፡ ሰብእ፡ n. 988 ; ዐበይት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዐበይተ፡ ተዓይን፡ ; ዐበይተ፡ ነገድክሙ፡ ; ; ዐቢያን፡ .

b)annis i.e. natu major^lavel maximus^la: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christiani^la( adulti^lavel maturi^la, ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenis^lavel neophytis^la) ; ;

Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ክርስቲያን፡ (TraCES)

ጥቅም

, m. et fem. (ut ; ) { , ትቀም፡ var.}, moenia^la, murus^laambiens vel muri^la: አረፋት፡ ወጥቅም፡ τεῖχος καὶ περίτειχος ; ; προτείχισμα ; አነ፡ እከውና፡ ጥቅመ፡ እሳት፡ ዐውዳ፡ ; የሐንጽ፡ ጥቅመ፡ ዐውደኪ፡ ; φραγμός ; ; χάρακες ; ኣአትት፡ ጥቅሞ፡ τοῖχον ; ወድቀ፡ ጥቅማ፡ ἐπάλξεις ; τεῖχος , τείχη ; ; ውስተ፡ አርእስተ፡ ጥቅም፡ ; ሀገር፡ ዘንኅለ፡ ጥቅማ፡ ; ; ; al. crebro; አረፍተ፡ ጥቅመ፡ ሀገር፡ ὀχυρώματα τείχους ; ; አህጉረ፡ ጥቅም፡ urbes^la( moenibus^la) munitae^la ; ; ; n. 1223vel አህጉር፡ እለ፡ ቦን፡ ጥቅመ፡ ; ; al.; ኢያሪኮ፡ ዕጹት፡ ይእቲ፡ ወጥቅም፡ ዘላዕሌሃ፡ ; ሀገር፡ ዘአልባ፡ ጥቅመ፡ . – Voc. Ae.^la: ጥቅም፡ ዘ፡ ግምብ፡

ጥቅም አል

1)III አልቦ፡ vel አልቦቱ፡ m. , አልባ፡ vel አልባቲ፡ fem. , II አልብከ፡ m. , አልብኪ፡ fem. , I አልብየ፡ ; III አልቦሙ፡ m. , አልቦን፡ vel አልቦንቱ፡ fem. , II አልብክሙ፡ m. , አልብክን፡ fem. , I አልብነ፡ non est penes eum^la, te^la, me^lavel ei^la, tibi^la, mihi^lai.e. non habere^la; vel Nom. rei, qua quis caret ( gramm.§ 176 h): አልብየ፡ ምተ፡ ; ; ኀይል፡ አልብየ፡ ; ; አልብነ፡ ክፍለ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዘአልቦ፡ ክንፈ፡ ; ; ; ; ; አልቦቱ፡ ውሉደ፡ ; ; ; ; ሀገር፡ ዘአልባ፡ ጥቅመ፡ ; ; እንተ፡ አልባቲ፡ ኍልቈ፡ ; እለ፡ አልቦሙ፡ ልበ፡ ; ; ; ለእመ፡ ቦንቱ፡ ቅጽረ፡ ወለእመ፡ አልቦንቱ፡ ; ለ፡ vel sine ለ፡ ejus, qui habet, ut: ለዐርክ፡ ምእመን፡ አልቦ፡ ተውላጠ፡ ; ወሐናሰ፡ አልባቲ፡ ውሉዳ፡ ; ; አልቦሙ፡ ኍልቍ፡ ዘመዶሙ፡ ; .

a): አልቦ፡ nihil habet^la ; ይኄይሰከ፡ ተሀሉ፡ እንዘ፡ አልብከ፡ እምተሀሉ፡ እንዘ፡ ብከ፡ Lud. e Vit. Dan.

b) አልቦ፡ seq. crebro vicem adjectivorum negativorum explet ( in^la-): ዘአልቦ፡ አሰር፡ ἀνεξιχνίαστος ; እንተ፡ አልባቲ፡ ኍልቈ፡ innumerabilis^la ; ዘአልቦ፡ ኀጢአተ፡ ἀναμάρτητος ; ወአልቦሙ፡ ምሕረት፡ ἀνελεήμονες ; ዘአልቦ፡ ሐሜት፡ ἀνέγκλητος ; ; ; ; ; ; ; .

2) አልቦ፡ vel አልቦቱ፡ non est^la, non datur^lavel reperitur^la, deest^la, Nom. vel rei vel , quae non est: አልቦ፡ ባዕደ፡ ; አልቦቱ፡ ዝየ፡ ዘማ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ለ፡ ejus, cui non est: ; .

a) አልቦ፡ ዘ፡

α)nullus^la, nemo^la: አልቦ፡ ዘይቀብሮሙ፡ ; ; ; ; ; አልቦ፡ ዘይሬእየኒ፡ ; አልቦ፡ ለዘ፡ አዘዘ፡ ይግበሩ፡ ኀጢአተ፡ ; ; አልቦ፡ ገብር፡ ዘይክል፡ ; ; neque hac constructione Subjunctivus prohibetur, ut: አዘዝኩ፡ ከመ፡ አልቦ፡ ዘይልክፍኪ፡ ; ; ; .

β)nihil^la: ያአምር፡ ከመ፡ አልቦ፡ ዘይኄይስ፡ እምፈሪሀ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; ; ; አልቦ፡ ምንትኒ፡ ዘይትኀባእ፡ እምኔሁ፡ ; ከመ፡ አልቦ፡ ዘይሥንቁ፡ ለፍኖት፡ ; .

γ)non est ut^lai.e. simpliciter non^lavel ne^la: አልቦ፡ ዘይነብር፡ ውስቴቶሙ፡ ሰብእ፡ ; አልቦኑ፡ አባ፡ ዘአትረፍከ፡ በረከተ፡ ሊተኒ፡ ; አልቦ፡ ሰብእ፡ ዘይርአይኪ፡ vir ne te videat^la ; .

b) አልቦ፡ አመ፡ numquam^la ; ; ; ; አልቦ፡ ግሙራ፡ አመ፡ ; አልቦ፡ አመ፡ ኢ፡ numquam non^laLit. Orth. n. 718

c) አልቦ፡ ኀበ፡ nusquam^la: አልቦሙ፡ ኀበ፡ ይትኀብኡ፡ (non habent ubi se abdant i.e.) nusquam se abdere poterunt^la .

3)Absolute ponitur: non^la, minime^la, nequaquam^la

a)ubi respondetur ad quaestionem: ; ; ; .

c)in enunciationibus (interrogationibus) disjunctivis: ከመ፡ ይርአይ፡ እመ፡ ይሤርሖ፡ ፍኖቶ፡ ወለእመሂ፡ አልቦ፡ ; ; ; ; .

also አይ፡

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose