Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. ግበር፡ et ግብራት፡
1)actiola, efficaciala, ἐνέργεια Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,26 .
2)laborla, operatiola, operala, opusla( Arbeitde): ሀቦ፡ ግብሮ፡ በአምጣነ፡ ኀይሉ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,38 ; ኢትትማከር፡ ምስለ፡ ሀካይ፡ በእንተ፡ ግብር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,11 ; materfamilias ትሁቦን፡ ግብሮን፡ ለአእማቲሃ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 190 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,11 ; ግብረ፡ ሐቅል፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,13 sequensseq.; Haggaei prophetia.Hagg. 1,14 ; ስድስተ፡ መዋዕለ፡ ግብር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 46,1 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 50 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 20,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 10,16 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 11,1 ; ጳውሎስ፡ ይሴሰይ፡ እምግብረ፡ እደዊሁ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 2,11 ; ይሴሰዩ፡ በግብረ፡ እደዊሆሙ፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 2 ; አብሕርት፡ ወአፍላግ፡ ይፌጽሙ፡ ግብሮሙ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 5,3 .
a)negotiumla: Danielis prophetia.Dan. 8,27 ; ኢኮነ፡ ግብረ፡ አሐቲ፡ ዕለት፡ ወኢኮነ፡ ግብረ፡ ሰኑይ፡ Ezrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 10,13 ; ኵሉ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ ንጉሥ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 40, ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,12 ; ብየ፡ ግብር፡ በዘ፡ አሐውር፡ Lud. e Vit. Sam.
b)officiumla, munusla: አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39 ; ኢይግበር፡ ሕዝባዊ፡ ግብረ፡ ክህነት፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 16 ; ግብረ፡ ዲያቆን፡ . p. 314.
c)opuslavel ministerium sacrumla: ንዋየ፡ ግበሪሆሙ፡ τὰ σκεύη τῆς λειτουργίας ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,1 ; Actus apostolorum.Act. 13,2 ; ግበር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,14 ; እለ፡ ይገብሩ፡ ግብረ፡ እግዚአብሔር፡ Judith liber apocryphus.Judith 4,14 .
3)opusla( Werkde) quod quis producit,
c)quae labore parta est merceslaPsalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 108,19 , vel qui a planta producitur fructusla: ሐሰት፡ ግብራ፡ ለዘይት፡ Habacuci prophetia.Hab. 3,17 .
4)actiola, factumla, facinusla, opusla, agendi ratiola, facinorala, operala: ዛቲ፡ ግብር፡ haec actiolaFaus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 24,1 ; ኵሉ፡ ግብሩ፡ ድሩክ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 19 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 12,2 ; ቀዳሜ፡ ኵሉ፡ ግብር፡ ምክር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,16 ; τὸ πραχθέν Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,10 ; ነኪር፡ ግብሩ፡ ለእግዚአብሔር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 5,12 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 12,7 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 43,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 63,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 76,12 ; ግብረ፡ ጽድቅ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 16,22 ; ግብረ፡ ዐመፃ፡ ምግባሮሙ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,6 ; ከመ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ ሠናየ፡ ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,18 Platt; ዐቢየ፡ ግብረ፡ ፈጸምከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,25 ; ግብረ፡ እደዊሆሙ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 27,6 ; τὰ ἔργα Jacobi epistola.Jac. 1,4 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 2,2 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 14,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,36 ; Evangelium Joannis.Joh. 10,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 17,4 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 2,30 ; ሠናየ፡ ግብረ፡ ገብረት፡ ላዕሌየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,10 .
b)factumla, oppos. verbo et consilio: ከመ፡ ንግበራ፡ ለዛቲ፡ ምክር፡ ግብረ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 6,4 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 4,47 ; በግብር፡ de factola, rela, reverala(aliâs በአማን፡ ) Chrys. crebro. n. 1164
c)res agendalavel gerendala, res gestala, actala: Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 15,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,6 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,19 ; Lucae evangelium.Luc. 1,1 ; ግብረ፡ ልኡካን፡ vel ሐዋርያት፡ inscriptus est liber πράξεις τῶν ἀποστόλων Acta Apostolorumla; nonnumquam ግብር፡ nudum, ut Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 162,2 .
5)resla: ለዝ፡ ግብር፡ εἰς αὐτὸ τοῦτο ad Romanos epistola Pauli.Rom. 13,6 ; ኵሉ፡ ግብራ፡ ለገነት፡ መንክር፡ ወመድምም፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 65 ; ሠለስቱ፡ ግብራት፡ τρία Regum liber biblicum II.2 Reg. 24,12 ; ነኪር፡ ግብር፡ ξένον τι not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 4,12 Platt; ግብራቲሁ፡ ለዝ፡ ዓለም፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; ግብራት፡ ዓለማውያት፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. p. 10 ; Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3.
a)causala: በእንተ፡ ሠላስ፡ ግብራት፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 11 ; Lud. e Mss. Colb.
b)ratiola, modusla: ምንት፡ ግብረ፡ ዓመት፡ በዝናማት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 12 ; በአይ፡ ግብር፡ Lud.; docuit eum ኵሎ፡ ግብረ፡ ምንኵስና፡ Lud. e Vit. S.; ግብረ፡ አናቅጽ፡ . p. 305 n. 16.
6)necessitasla: እስመ፡ ግብሩ፡ ውእቱ፡ ከመ፡ ያብእ፡ መሥዋዕተ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 8,3 ; de necessitate corporis, euphemistice: ወረደ፡ እምገመል፡ በእንተ፡ ግብረ፡ ሥጋ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HedarSx. Hed. 25. Adv.
a) በግብር፡
β)necessariola, omninola, utiquela( jedenfallsde): በግብር፡ ይከውን፡ ዘነበበ፡ ዮናስ፡ πάντως Tobit, liber apocryphus.Tob. 14,8 .
b) ግብር፡
α)necessariolavel ad significandum oportetla, necesse estla: ግብር፡ ይመጽእ፡ መንሱት፡ (necessario veniet i.e. necesse est veniat) Lucae evangelium.Luc. 17,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 18,7 ; Matthaei Evangelium.Matth. 24,6 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 9,16 ; Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 4.
β)omninola, sanela, πάντως Lucae evangelium.Luc. 4,23 .
7)opus praestandum i.e.
a)tributumla, vectigalla τέλος Deuteronomium.Deut. 23,18 ; φόρος , ከመ፡ የሀቡ፡ ግብረ፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 8,8 ; ርኡሰ፡ ግብር፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 10,18 ; ይሁብዎ፡ ግብረ፡ በበዓመት፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 27,5 .
β)reditusla: p. 303 n. 10.
b)opera servala, angariala: እለ፡ ይቀውሙ፡ ላዕለ፡ ግብር፡ ἐργοδιωκτοῦντες Paralipomenon liber II.2 Par. 8,10 .
Substantivumsubst., plerumque m. [vicina sunt אֳנִי navisla, إِنَآءٌ et ܡܳܐܢܳܐ vasla] collatio, -is vel collectivum, -ecoll.et sing., pluralisPl. ንዋያት፡
1)vaslaet vasala: Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 30,16 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,21 ; Lucae evangelium.Luc. 8,16 ; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 9,37 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 7 ; Ruth liber biblicus.Ruth 2,9 ; ንዋየ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,13 ; Danielis prophetia.Dan. 1,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 52,11 ; ንዋየ፡ ልሕኵት፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 14,5 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 15,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,14 ; ንዋየ፡ ለብሓ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 2,9 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,5 ; ንዋየ፡ ጽቡር፡ not able to find explanation in abbreviation listSx. Jac. 30 Enc.; ንዋየ፡ ወርቅ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,35 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,9 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 2,20 ; ንዋየ፡ ብሩር፡ Judith liber apocryphus.Judith 12,1 ; Judith liber apocryphus.Judith 15,11 ; ንዋየ፡ ማእድ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 17 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: SaneSx. Sen. 13 ; ንዋያት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 34,15 sequensseq.versio novavers. nov.
b) ንዋየ፡ ጎሜዕ፡ i.e. כְּלֵי גֹּמֶא Jesaiae prophetia.Jes. 18,2 versio novavers. nov., navigia papyraceala.
2)instrumentumlavel instrumentala: በንዋይ፡ ዘቀተለ፡ ብእሲ፡ ቦቱ፡ ቢጾ፡ ይትቀተል፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,16 ; ንዋየ፡ መዐቱ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 27,25 .
a)de hominibus, quibus Deus quasi instrumentis utitur Actus apostolorum.Act. 9,15 ; ዝንቱ፡ እኍ፡ ይከውን፡ ንዋየ፡ ኅሩየ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 20 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHed. 9.
b)instrumenta musicala, ut: ንዋየ፡ መዝሙር፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,24 ; ንዋየ፡ ተውኔት፡ Danielis prophetia.Dan. 3,7 ; ንዋያተ፡ ማሕሌት፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 32 ,7.
3)supellexla, utensiliala, apparatusla: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25,9 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 15,4 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 15,6 ; ንዋየ፡ ዕፅ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 15,12 ; ንዋየ፡ ማእስ፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 13,49 ; Jeremiae prophetia.Jer. 30,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 31,12 ; Marci Evangelium.Marc. 3,27 ; Marci Evangelium.Marc. 11,16 ; Lucae evangelium.Luc. 17,31 .
5)resla, ut: ንዋይ፡ ዘኢያስተርኢ፡ πράγματα οὐ βλεπόμενα ad Hebraeos epistola.Hebr. 11,1 ; in specie: res quas quis possidetla, bonala, opesla, fortunaela, facultatesla, copiaela, divitiaela, pecuniala: τὰ αὐτοῦ ንዋይሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 31,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 46,1 ; τὰ ἴδια ንዋይከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 11,34 ; τὰ ὑπάρχοντα Genesis liber Pentateuchi.Gen. 25,5 ; Ruth liber biblicus.Ruth 4,9 ; liber Jobi.Job 2,3 ; liber Jobi.Job 15,29 ; liber Jobi.Job 17,3 ; Esther, liber biblicus.Esth. 8,7 ; Tobit, liber apocryphus.Tob. 1,20 ; Judith liber apocryphus.Judith 8,10 ; Judith liber apocryphus.Judith 16,24 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 11,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 108,10 ; Lucae evangelium.Luc. 8,3 ; ጽፉቅ፡ ንዋይየ፡ ὑλώδης λίαν liber Jobi.Job 29,5 ; ἀποσκευή Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,8 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 32,16 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 32,17 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 32,24 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 32,26 ; ንዋያቲሁ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 14,12 ; χρήματα liber Jobi.Job 6,20 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 10,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,3 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,13 ; Marci Evangelium.Marc. 10,23 ; ንዋያት፡ opeslaF.N. 16; χρυσίον Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,5 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 34,6 ; ንዋየ፡ ዝዓለም፡ mammonalaMatthaei Evangelium.Matth. 6,24 romanae editionisrom.; ንዋየ፡ ልቃሕ፡ χρήματα ἀλλότρια Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,8 ; δάνος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,4 ; ንዋየ፡ ማሕፀንትከ፡ res tibi creditaelaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 41,19 . Vocla. Aela.: ንዋይ፡ ዘ፡ ከብት፡ , aliudla: ንዋየ፡ ውስጥ፡ ብ፡ የሆድ፡ እቃ።
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
gǝbr , pluralisPl. gǝbar , gǝbrāt
1) (Dillmann 7 a) ግብረ፡ እስላም፡ gǝbra ʾǝslām literallylit. ‘tax of Muslims’, meaning unknown (see Conti Rossini’s comment below) ነበረ፡ ፮ግብር፡ ፩ቅዴታ፡ ወ፩ጸማጅ፡ ወ፩ግብረ፡ እስላም፡il y avait 6 impôts: un était le qedētā; un était le ṣamāǧ; un le gebra eslāmfr 75 l. 27–28 (ed.), 91 l. 4–5 (tr.) (‘Mot à mot: impôt des Musulmans; je n’en sais pas le véritable caractère, ni s’il s’agit d’un impôt particulier sur les Islamites.’ 92 n. 10), videasvid. እስላም፡
Leslau
ግብረ፡ ሕማማት፡ gǝbra ḥǝmāmāt the Rite of Passion Weeken see Hammerschmidt in 117, 233a–b, videasvid. ሕማም፡
Cross-references:
a) for ቤተ፡ ግብር፡ videasvid. ቤት፡ (TraCES)
b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
nǝwāy
Grébaut
ንዋየ፡ ሐቅል፡ nǝwāya ḥaql «armesfr, lance et bouclierfr» ― መሳርያ፡ Ms. BNFabb217, fol. 24r, videasvid. ሐቅል፡
50
Leslau
ንዋየ፡ ሐቅል nǝwāya ḥaql weaponen, videasvid. ሐቅል፡ 239b
Cross-references:
a) ርእሰ፡ ንዋይ፡ videasvid. ርእስ፡ (Leslau)
b) for ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
et አስክሬን፡ et አስከሬን፡ (etiam per ), pluralisPl. እስክሬናት፡ አስክሬናት፡ አስከሬናት፡ not foundn. peregr.scilicetsc.scriniumlavel arcala, loculusla,lafiscusla: ይላሕዉ፡ አስከሬናተ፡ (v. አስኬራናተ፡ ) ሰርጕኪ፡ αἱ θῆκαι τοῦ κόσμου Jesaiae prophetia.Jes. 3,26 ; γλωσσόκομον Evangelium Joannis.Joh. 12,6 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,29 ; መባአ፡ አስከሬን፡ ይሁዳ፡ የዐቅብ፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 29 ; መጋቤ፡ እስክሬን፡ ( scriniariuslaregisla, Lud.
e)Syn. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: አስከሬን፡ ብ፡ ሳፅን፡
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
ʾǝskǝren , ʾaskǝren ʾaskaren , አስካሬን፡ ʾaskāren , for ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
Substantivumsubst.
1)ripalafluminis: ተቀበሎ፡ ዲበ፡ ገበዘ፡ ተከዚ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,15 (at videasvid.annotationem ad hunc locum). Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ገበዝ፡ ዘ፡ ዳር፡
2)custosla, tutorla, tutrixla, praefectusla, praefectala, ut videtur (sec. Lud. in lexiconlex.amh. columnacol.88 et 109annot. 1).
a)est epitheton ecclesiae cathedralis Axumiticae: እምነ፡ (mater nostra) ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ not able to find explanation in abbreviation listChr. Ax. f. 89 ( videasvid.not able to find explanation in abbreviation listCatal. Cod. Ae. Bibl. Bodl. p. 72 ; 109); Libanus S. dixit: ለጳጳስ፡ ኢይደልወከ፡ ትንሣእ፡ ሕልያነ፡ ወበእንተዝ፡ ሰደድዎ፡ እምሀገር፡ እለ፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 31 ; ይቤልዎ፡ ቀስ፡ ወመኳንንት፡ ለብፁዕ፡ ሊባኖስ፡ ታመትርኑ፡ ዕጣና፡ ለገበዝ፡ ወታኀድገነ፡ ኪያሃ፡ Mavâs’et; numerus significant sections.Mavâs. 31 ; ቦአ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያናት፡ ቅድስት፡ ዘገበዘ፡ አክሱም፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 11.
b)nomine ቀይሰ፡ ገበዝ፡ vel ገበዝ፡ insignitur praepositus quidam ecclesiasticusla(de cujus munere videasvid., quae Lud. lexiconlex.amh. columnacol.34 et Lud. lexiconlex.amh. columnacol.88, 109notaverint): ቀይሰ፡ ገበዝ፡ not able to find explanation in abbreviation listChr. Ax. f. 89 ; Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 17,6 ( videasvid. sub ቀይስ፡ col. 433); sacerdos qui secundam uxorem duxit, ኢይትለአክ፡ ከመ፡ ካህናት፡ ወኢይኩን፡ ሊቀ፡ ካህናት፡ ወኢቀድስ፡ ከመ፡ ገበዝ፡ not able to find explanation in abbreviation listKedr f. 88. [Quae significationes si probantur, radici ገበዘ፡ vis circumdandila, cingendila, tuendilaattribuenda videtur].
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
(Dillmann 2 a)
a)Pour la commémoraison de la cathédrale (tazkāra gabaz), le Ḥawastā et le Ḥambarā doivent du berz et de la farinefrወተዝካረ፡ ገበዝ፡ ሐወስታ፡ ወሐምብራ፡ ብርዝ፡ ወጥሕን። 9 l. 12–13 (ed.), 9 l. 20–21 (tr.) (‘Je ne comprends pas bien l’expression: en Abyssinie, la commémoraison d’un défunt donne lieu à un grand repas; dans l’usage vulgaire, tazkār est aussi bien la commémoraison du mort que le banquet qui la suit.’ 10 n. 4 )
b) ገበዘ፡ አክሱም፡ gabaza ʾAksum the cathedral of ʾAksumen ወሣልስ፡ ዘተሐንጸት፡ በአብርሃ፡ ወአጽብሐ፡ ኀበ፡ ሀለወት፡ ዛቲ፡ መቅደስ፡ ገበዘ፡ አክሱም።Pour la troisième fois, la ville fut édifiée par Abrehā et Aṣbeḥa, lá où se trouve ce sanctuaire, la cathédrale d’Aksoum.fr 3 l. 6–7 (ed.), 3 l. 8–9; አኮ፡ በቃለ፡ ሐፄ፡ ወአኮ፡ በመኰንን፡ ወበአውፋሪ፡ አላ፡ በቃለ፡ አፉየ፡ ጐለትኩ፡ ወወሰንኩ፡ ጕልታ፡ ለገበዘ፡ አክሱም፡[J’ai donné ces fiefs] non par le moyen d’un porte-parole royal, ni par le gouverneur ou l’awfāri; mais de ma propre bouche j’ai donné les fiefs et je les ai réglés pour la cathédrale d’Aksoumfr 21 l. 1–2 (ed.), 23 l. 12–15 (tr.); ጐለትኩ፡ አነ፡ አንበሳ፡ ውድም፡ ለእምነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ ቃግማ፡ ምስለ፡ ጸሊም፡ ቤት።Moi, Anbasā Wedem, j’ai donné à ma mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, [le pays de] Qāgmā, avec Ṣallim Bētfr 21 l. 7–8 (ed.), 23 l. 21–22 (tr.); ሠራዕኩ፡ ወአውገዝኩ፡ አነ፡ ዘርአ፡ ያዕቆብ፡ ወልደ፡ ዳዊት፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ ኀበ፡ እምነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም። አንበሳ፡ ወፈረስ፡ ወበቅል። ወአውፋሪ፡ ዘረፍታ።Moi, Zarʾa Yāʿqob, fils de Dāwit, j’ai établi et arrêté sous peine d’excommunication que personne n’entre dans notre mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, ni le lion, ni le cheval, ni le mulet, ni l’awfāri de Zaraftāfr 25 l. 4–6 (ed.), 28 l. 5–8 (tr.); ሐደስኩ፡ አነ፡ ደጅ፡ አዝማች፡ ውቤ፡ ዘስመ፡ ጥምቀትየ፡ ኪዳነ፡ ማርያም፡ በዘመነ፡ ዮሕንስ፡ ምድረ፡ መዶጌ፡ ለእመነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ ወሠራዕኩ፡ ፵ወ፬፡ ካህናተ፡ ደብተራ፡Moi, le daǧ azmāč Oubié, dont le nom de baptême est Kidāna Māryām, j’ai donné―du temps de l’évangéliste Jean―la terre de Madogē à ma mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, et j’ai réglé les 44 ecclésiastiques du tabernacle,fr 64 l. 14–17 (ed.), 77 l. 16–19 (tr.); ወኮነ፡ ዝብእሲ፡ እምብሔረ፡ ምሥራቃ፡ ለገበዘ፡ አክሱም፡ ዘርሕቅት፡ እምኔሃ፡ ምሕዋረ፡ ረቡዕ፡ ዘእምሕዝበ፡ ስቡሐ። This man was from a region to the east of the cathedral of Aksum, that is a journey of four (days) from it, from the people of Sǝbbuḥa.en 1 l. 9–10 (ed.), 1 l. 9–11 (tr.); አክሱም፡
Cross-references: ● for ቀሰ፡ ገበዝ፡ videasvid. ቀስ፡ (TraCES) ● for ቀይሰ፡ ገበዝ፡ , ቄሰ፡ ገበዝ፡ , ቀሽ፡ ገበዝ፡ videasvid. ቀይስ (TraCES) ● for ቀሲሰ፡ ገበዝ፡ videasvid. ቀሲስ፡ (TraCES) ● for ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ videasvid. ዐቃቢ፡ (TraCES)
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
ʿāqāṣen , አቃንጽን፡ ʾaqānṣǝn , አቃጽን፡ ʾaqāṣǝn , ዓቃጽን፡ ʿāqāṣǝn , አቀፀን፡ ʾaqaḍan Substantivumsubst. a title bestowed to a governor of Sarāwe (Chernetsov, and after him Derat, identifies this title with ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ videasvid. under ዐቃቢ፡ , considered to be its full, ancient form .) ወቀተሎ፡ ተስፋ፡ ልዑል፡ አቃንጸን፡ ሠራዌ፡es tötete ihn Tasfā-Leʿul, der Aqānṣan von Sarāwēde 15 l. 3–4 (ed.), 14 l. 16–17 (tr.); ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወለአከ፡ ሰረቀ፡ ብርሃን፡ አቃንጽነ፡ ሰራዌ፡ ኀበ፡ አባ፡ ተወልደ፡ መድኅን፡Säräkä Bǝrhan, aqanṣǝnä del Särawe, inviò (un messaggio) ad Abba Täwäldä-Mädǝḫnit 32 (112) l. 24, 34 (114) l. 1 (ed.), 33 (113) l. 26, 35 (115) l. 1 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarāfr 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); መለከኛ፡ ወዓቃጽን፡le chef (malakañā) ou le ʿāqāṣenfr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 9–10 (tr.); እመሂ፡ ሰራዌ፡ ዓቃጽን፡ ወእመሂ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ዘሄዶ፡ ወዘተዓገሎ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ በአፈ፡ ነቢያት፡Si quelqun’un, ʿāqāṣen du Sarāwē ou bāḥr nagāsi, viole ou transgresse cet [acte], maudit soit-il par la bouche des Prophètes,fr 42 l. 1–2 (ed.), 49 l. 22–24 (tr.) ʿāqāṣen , አቃጽን፡ ʾaqāṣǝn , ዓቃጽን፡ ʿāqāṣǝn , አቀፀን፡ ʾaqaḍan , Substantivumsubst. (title) a governor of Sarāwe ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarāfr 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); መለከኛ፡ ወዓቃጽን፡le chef (malakañā) ou le ʿāqāṣenfr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 9–10 (tr.); እመሂ፡ ሰራዌ፡ ዓቃጽን፡ ወእመሂ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ዘሄዶ፡ ወዘተዓገሎ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ በአፈ፡ ነቢያት፡Si quelqun’un, ʿāqāṣen du Sarāwē ou bāḥr nagāsi, viole ou transgresse cet [acte], maudit soit-il par la bouche des Prophètes,fr 42 l. 1–2 (ed.), 49 l. 22–24 (tr.)
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
ʿāqāṣen , አቃንጽን፡ ʾaqānṣǝn , አቃጽን፡ ʾaqāṣǝn , ዓቃጽን፡ ʿāqāṣǝn , አቀፀን፡ ʾaqaḍan Substantivumsubst. a title bestowed to a governor of Sarāwe (Chernetsov, and after him Derat, identifies this title with ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ videasvid. under ዐቃቢ፡ , considered to be its full, ancient form .) ወቀተሎ፡ ተስፋ፡ ልዑል፡ አቃንጸን፡ ሠራዌ፡es tötete ihn Tasfā-Leʿul, der Aqānṣan von Sarāwēde 15 l. 3–4 (ed.), 14 l. 16–17 (tr.); ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወለአከ፡ ሰረቀ፡ ብርሃን፡ አቃንጽነ፡ ሰራዌ፡ ኀበ፡ አባ፡ ተወልደ፡ መድኅን፡Säräkä Bǝrhan, aqanṣǝnä del Särawe, inviò (un messaggio) ad Abba Täwäldä-Mädǝḫnit 32 (112) l. 24, 34 (114) l. 1 (ed.), 33 (113) l. 26, 35 (115) l. 1 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarāfr 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); መለከኛ፡ ወዓቃጽን፡le chef (malakañā) ou le ʿāqāṣenfr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 9–10 (tr.); እመሂ፡ ሰራዌ፡ ዓቃጽን፡ ወእመሂ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ዘሄዶ፡ ወዘተዓገሎ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ በአፈ፡ ነቢያት፡Si quelqun’un, ʿāqāṣen du Sarāwē ou bāḥr nagāsi, viole ou transgresse cet [acte], maudit soit-il par la bouche des Prophètes,fr 42 l. 1–2 (ed.), 49 l. 22–24 (tr.) ʿāqāṣen , አቃጽን፡ ʾaqāṣǝn , ዓቃጽን፡ ʿāqāṣǝn , አቀፀን፡ ʾaqaḍan , Substantivumsubst. (title) a governor of Sarāwe ካልአንሰ፡ ሰየምት፡ እለ፡ ከመ፡ ሰራዌ፡ አቀፀን፡ ወካንቲባ፡ ሐማሴን፡ ወእለ፡ ከማሁ፡ ብዙኃን፡ ሰየምት፡ ተቀትሉ።Les autres chefs, tels que le aqaṣan du Sarāwē, le Kāntibā du Ḥamāsēn, et d’autres comme eux, furent tués en grand nombrefr 128 l. 25–26 (ed.), 146 l. 6–8 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarāfr 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); መለከኛ፡ ወዓቃጽን፡le chef (malakañā) ou le ʿāqāṣenfr 29 l. 2 (ed.), 33 l. 9–10 (tr.); እመሂ፡ ሰራዌ፡ ዓቃጽን፡ ወእመሂ፡ ባሕረ፡ ነጋሢ፡ ዘሄዶ፡ ወዘተዓገሎ፡ ውጉዘ፡ ለይኩን፡ በአፈ፡ ነቢያት፡Si quelqun’un, ʿāqāṣen du Sarāwē ou bāḥr nagāsi, viole ou transgresse cet [acte], maudit soit-il par la bouche des Prophètes,fr 42 l. 1–2 (ed.), 49 l. 22–24 (tr.)
nomen agentisn. ag., fem. ዐቃቢት፡ , pluralisPl.m. ዐቃብያን፡ , cumc. ዐቀብት፡ custosla: Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,9 ; ዐቃብያን፡ (v. ዐቀብተ፡ ) ቤት፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; ዐቃቤ፡ ኅለት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 27,4 ; መኑ፡ ይሠይም፡ ዐቃቤ፡ ላዕለ፡ አፉየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 38,2 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 140,3 ; አንትሙ፡ ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 205 ; ካህናት፡ ዐቃብያነ፡ ሕጉ፡ ለእግዚአብሔር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 207 ; Petrus ዐቃቤ፡ መራኁተ፡ መንግሥተ፡ ሰመያት፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 266 ; ዐቀብት፡ Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 3,14 ; Actus apostolorum.Act. 12,6 ; ሊቀ፡ ዐቀብተ፡ ቤተ፡ ሞቅሕ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 39.
a)In specie
β) ዐቃቤ፡ ሥጋ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,2 et ዐቃቤ፡ ርእስ፡ , ut: ሊቃነ፡ ዐቀብተ፡ ርእሱ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 2,21 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,4 custos corporisla, satellesla.
γ) ዐቃቤ፡ መንግሥት፡ διάδοχος τοῦ βασιλέως vicarius regisla, procurator regnilaParalipomenon liber II.2 Par. 26,11 .
δ) ዐቃቤ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ custos arcae eleemosynarumlaEzrae et Nehemiae libri canonici.2 Esr. 23,4 et ዐቃቢ፡ γαζοφύλαξ thesaurariuslaEzrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 2,10 .
ε) ዐቃቤ፡ ቀምሕ፡ cla. pomorumlavideasvid. sub ቀምሕ፡ ; adde Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,6 .
ζ) ዐቃቤ፡ ነቢብ፡ oratorlaActus apostolorum.Act. 24,1 .
η) ዐቃቤ፡ ነግድ፡ caupolaLucae evangelium.Luc. 10,34 .
θ) ዐቃቤ፡ አልባስ፡ custos vestiariilaRegum liber biblicum IV.4 Reg. 22,14 .
ι) ዐቃቤ፡ አንስት፡ cla. gynaeceilaEsther, liber biblicus.Esth. 2,8 ; Esther, liber biblicus.Esth. 2,14 .
λ) ዐቃቤ፡ ወይን፡ vel ዐጸደ፡ ወይን፡ vinitorlaMarci Evangelium.Marc. 12,1 ; Lucae evangelium.Luc. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,8 ; Jesaiae prophetia.Jes. 24,20 ; Jesaiae prophetia.Jes. 61,5 varia lectiovar.; ዐቀብተ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 52,16 ; Joelis prophetia.Joel 1,11 ; ዐቃቢተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Canticum Canticorum.Cant. 1,6 ; ዐቀብተ፡ ዐጸደ፡ ወይን፡ Paralipomenon liber II.2 Par. 26,10 .
μ) ዐቃቤ፡ ገነት፡ hortulanuslaEvangelium Joannis.Joh. 20,15 ; Sx. not able to find explanation in abbreviation listHaml. 25 ( videasvid. ዐውድ፡ ).
d)custodiensla: ብእሲት፡ አርማሚት፡ ወዐቃቢተ፡ ልሳን፡ (linguam compescens) Mashafa Falasfa.Fal. f. 50.
ʿāqqābi
1) እቃ፡ ቤት፡ ዐቃቢ፡ ʾǝqā bet ʿaqqābi keeper of the church treasury ዕቃቤት፡ ዓቃቢ፡ ቄስ፡ ወልደ፡ አረጋይ፡le ʿeqābēt ʿĀqābi, le prêtre Walda Aragāyfr 61 l. 27 (ed.), 74 l. 2 (tr.), videasvid. እቃ፡ ቤት፡ under ቤት፡
2) (Dillmann a) ዐቃቤ፡ ʿaqqābe ዓቃቤ፡ ʿāqqābe Substantivumsubst. st.c. guardian ofen keeper ofen
a) ዓቃቤ፡ መርኆ፡ ʿāqqābe marḫo key-beareren ወዓቃቤ፡ መርኆ፡ ተርቢኖስ፡et le ʿāqābe marḫo, Tarbinosfr 34 l. 10–11 (ed.), 40 l. 7 (tr.), videasvid. መርኆ፡
b) ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ʿāqqābe saʿāt ዓቃቤ፡ ሰዓት፡ ነገደ፡ ክርስቶስ፡Le ʿāqābē saʿāt était Nagada Iyasusfr 29 l. 18 (ed.), 33 l. 16–17 (tr.), videasvid. ሰዓት፡
c) (Dillmann a ε) ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡ ʿāqqābe qamḥ keeper of cropsen ወረሰይዋ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡ መዝብረ፡ ከመ፡ ልገተ፡ ዓቃቤ፡ ቀምሕ፡They have converted the church into ruins like the hut of yield keeperen 78 § 154 (ed.), 45–46 § 154 (tr.), videasvid. ቀምሕ፡
d) ዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበር፡ ʿāqqābe nǝwāya gǝbar keeper of the property ወዓቃቤ፡ ንዋየ፡ ግበሪሃ፡ ለገበዝ፡ ጽንዕነ፡ ማርያም፡l’économe des biens de la cathédrale, Ṣeneʿena Māryāmfr 31 l. 13 (ed.), 36 l. 17–18 (tr.), videasvid. ንዋይ፡ , ግብር፡
e) ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ʿāqqābe ʾaskāren treasureren ወሶበ፡ ርእዮ፡ ከመ፡ መፍቀሬ፡ ንዋይ፡ ውእቱ፡ ረሰዮ፡ ዓቃቤ፡ አስካሬን፡ ዘውእቱ፡ ሙዳየ፡ ምጽዋት፡ እንተ፡ ያስተጋብኡ፡ ቦቱ፡ ወርቀ፡ መባእ።lorsqu’il vit qu’il aimait les richesses, il lui avait donné (la charge de) aqābē askārēn, c’est-à- dire de (gardien de) la bourse des aumônes, où l’on réunissait l’or des oblationsfr 70 l. 29–31 (ed.), 81 l. 23–25 (tr.), videasvid. እስክሬን፡
f) ዓቃቤ፡ ገበዝ፡ ʿāqqābe gabaz ‘Il testo dice ዓቃቤ፡ ገበዝ . ገበዝ o ቄስ፡ ገበዝ è il titolo dell’addetto alla custodia dei beni della chiesa che ha anche l’incarico di aprirla a di chiuderla. Da notare che nessun dizionario di gəʼəz né di amarico registra questi due termini in coppia.’ 33 (145) n. 44, videasvid. ገበዝ፡
g) ዐቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿaqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡ ʿāqqābe ṣǝnṣǝnyā , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿaqqābe ṣanṣan , ዐቃቤ፡ ጸንጸን፡ ʿāqqābe ṣanṣan lit. ‘keeper of the fly-whisk’ a title bestowed to a ruler of ʾƎndartā, also to a ruler of Tigray (Chernetsov, and after him Derat, identifies it with the title videasvid. ዓቃጼን፡ considered to be its later, abbraviated form .) ወበጊዜ፡ በአቱ፡ ውስተ፡ አናቅጺሃ፡ ቆሙ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ወነብ[ር]እድ፡ ዘአክሱም፡ በየማን፡ ወበፀጋም። እንዘ፡ ይከለክሉ፡ ይኂዞሙ፡ ጨንገረ፡ ዘአውልዕ፡ እስመ፡ ከማሁ፡ ሕጎሙ። ወበእንተዝ፡ ይሰመይ፡ ትግሬ፡ መኰንን፡ ዓቃቤ፡ ጽንጽንያ፡A son entrée aux portes de la ville, le roi avait à sa droite et à sa gauche le gouverneur du Tigré et l’administrateur d’Aksum qui portaient et agitaient, suivant l’usage, des rameaux d’olivier; c’est pour cela que l’on appelle le gouverneur du Tigré ʿAqâbê Ṣenṣenyâfr 49 l. 8–10, 50 l. 1–2 (ed.), p. 49 l. 9–12, 50 l. 1 (tr.); ዘኢይበውእ፡ ዓቃቤ፡ ጸንጸን፡ ወኢከንቲባ፡ ዘአልቦ፡ ግብረ፡ ለባዕድ፡ ዘእንበለ፡ አበ፡ ምኔት፡ ዘመጣዕ፡Que l’ʿaqqābē ṣanṣan n’entre pas, ni le kantibā, à l’exception de l’abbé de Maṭāʿfr 56, 57; ዓቃ፡ ጸንጸን፡ ባራ፡ ጽዮን፡le liqā{sic} ṣanṣan Bārā Ṣeyonfr 57, 58, videasvid. ጽንጽንያ፡
Grébaut
ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ʿaqqābe śǝrāy «médecinfr, pharmacienfr» ― ባለ፡ መድኃኒት፡ Ms. BNFabb217, fol. 51r., videasvid. ሥራይ፡
127
Leslau
ዐቃቤ፡ ሥራይ ʿaqqābe śǝrāy physicianen, whitch doctoren; see 182–3, videasvid. ሥራይ 536a
ዐቃቤ፡ ሰዓት ʿaqqābe saʿāt ‘Times Keeper’ for the emperor’s schedules as well as for the hours of the prayers 66a
ʿāqet , አቄት፡ ʾaqet Substantivumsubst.artisanen (mason, carpenter, silver or goldsmith, ironworker, saddle or harness maker)’ 1186b
a) ዓቄት፡ ዠር፡ ʿāqet žar , አቄትዠር፡ ʾaqetžarmason and carpenteren 952b ወፈርሁ፡ ዓቢየ፡ ፍርሀተ፡ ኵሉ፡ መኳንንት፡ ወኵሉ፡ አቄትዠር፡todos os makuanen e todos os aqet jar se assustaram, e se agitaram muitopt 60 l. 95–96 (ed.), 47 34–35 (tr.); ወመከረ፡ ዘከመ፡ ያገብእ፡ ሎሙ፡ ተሰጥዎተ፡ ነገር፡ ለዘሥላሴ፡ ወለቍርባን፡ ወለኵሎሙ፡ አቄትዠር።e fez conselho, assim como daria resposta do negocio a Za Selase, e aos Querban, e a todos os aqet jarpt 61 l. 132–135 (ed.), 48 l. 31–33 (tr.); ወሰሚዖሙ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ አቄትዠር፡ ነበሩ፡ በበ፡ ሕዘቢሆሙ፡ ወበበ፡ ነገዶሙ፡E tendo ouvido estas cousas, os aqet jar assentaram-se cada um por suas castas e por suas tribuspt 70 l. 1–2 (ed.), 55 l. 3–5 (tr.); ወከልእዎ፡ እሊአሁ፡ ቍርባን፡ ወአቄትዠር፡ ወኵሉ፡ ጨዋ፡mas impediram-no os seus Querban, e os aqet jar, e todos os chavaspt 85 l. 56–57 (ed.), 67 l. 4–5 (tr.); ወዓቄትዠረኒ፡ ወአጣሮች፡ ዘተርፉ፡ እምዘመቻ፡ ተቀበልዎ፡ በከመ፡ ሥርዐቶሙ፡ ወሕጎሙ፡፡E tambem os aqet jar e os atari, que tinham desistido expedição, o receberam, assim como é uso e lei d’ellespt 96 l. 44–46 (ed.), 75 l. 5–7 (tr.); ወአንጐርጐሩ፡ አቄርዠር፡ ወሕቀ፡ ሐዊሮ፡ ተመይጠ፡ እንበይነ፡ ዘአንጐርጐሩ፡ ቦቱ፡ ሰብአ፡ ከተማ።e murmuraram os aqet jar; e tendo marchado um pouco, voltou, por isso que a gente do katama murmurou contra ellept 105 l. 114–116 (ed.), 82 l. 12–14 (tr.); ሐራኒ፡ ወኵሎ፡ አቄትዠር፡ ወኵሉ፡ መኳንንት፡ ወመገብተ፡ መንግሥት፡ አንፈርዐፁ፡ ወወውዑ፡ ተረስዮሙ፡ ንዋየ፡ ኅቅሎሙ፡ ወትርሲተ፡ ፀብኦሙ፡ በከመ፡ ሥርዐት፡ ወሕግ፡ ዘልማድ።E os hara, e todos os aqet jar, e todos os makuanen, e os ministros do reino exultaram, e acclamaram, tendo posto as suas armas de campo, e os seus distinctivos de guerra, segundo o estatuto e a lei consuetudinariapt 123 l. 19–22 (ed.), 95 l. 36–96 l. 1–4 (tr.); 129 l. 141 (ed.), 100 l. 7 (tr.); ወእንዘ፡ ሀሎ፡ በህየ፡ ፈነወ፡ ዮልዮስ፡ ክልኤተ፡ ክታባተ፡ አሐደ፡ ለንጉስ፡ ወአሐደ፡ ለአቄትዠር።E cuando alli estava, Yolyos mandou dois escriptos, um para o Rei, e outro para os aqet jarpt 163 l. 15–17 (ed.), 126 l. 15–16 (tr.)
b) ዓቄት፡ ደበና፡ ʿāqet dabanā meaning uncertain, artisan responsible for the maintenance of the royal tent ? ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.), videasvid. ደበና፡
dabanā , ድበና፡ dǝbanā , ደበነ፡ dabana Substantivumsubst. royal tenten 774b ወጌራ፡ መንግሥትኒ፡ ዘውእቱ፡ ዘውድ፡ አግበረ፡ ሎቱ፡ እምወርቅ፡ ጽሩይ። ደበናሂ፡ ምስለ፡ መንጠዋልዕ፡ አስፈየ።e o capacete real, que é a corôa, Ihe mandou fazer de ouro puro; e ainda mandou coser uma dabana com cortinaspt 60 l. 86–87 (ed.) , 47 l. 25–27 (tr.) ; ወምህርካሂ፡ ብዙኅ፡ ተረከበ፡ ወደበናሂ፡ ተሰልበ።E encontrou-se muita presa, e tambem foi tomada uma dabanapt 80 l. 52–53 (ed.) , 62 l. 33–34 (tr.) ; ወንጉሥኒ፡ ወረደ፡ እምነ፡ ዓቀብ፡ መንገለ፡ መትሕት፡ ወአትከለ፡ ደበና።e tambem o Rei desecu da encosta para baixo, e mandou armar a dabanapt 117 l. 48–49 (ed.) , 91 l. 26–28 (tr.)
Cross-references: for ዓቄት፡ ደበና፡ videasvid. ዓቄት፡
žar Substantivumsubst. meaning unknown
Cross-references: for ዓቄት፡ ዠር፡ videasvid. ዓቄት፡
ʿāqet , አቄት፡ ʾaqet Substantivumsubst.artisanen (mason, carpenter, silver or goldsmith, ironworker, saddle or harness maker)’ 1186b
a) ዓቄት፡ ዠር፡ ʿāqet žar , አቄትዠር፡ ʾaqetžarmason and carpenteren 952b ወፈርሁ፡ ዓቢየ፡ ፍርሀተ፡ ኵሉ፡ መኳንንት፡ ወኵሉ፡ አቄትዠር፡todos os makuanen e todos os aqet jar se assustaram, e se agitaram muitopt 60 l. 95–96 (ed.), 47 34–35 (tr.); ወመከረ፡ ዘከመ፡ ያገብእ፡ ሎሙ፡ ተሰጥዎተ፡ ነገር፡ ለዘሥላሴ፡ ወለቍርባን፡ ወለኵሎሙ፡ አቄትዠር።e fez conselho, assim como daria resposta do negocio a Za Selase, e aos Querban, e a todos os aqet jarpt 61 l. 132–135 (ed.), 48 l. 31–33 (tr.); ወሰሚዖሙ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ አቄትዠር፡ ነበሩ፡ በበ፡ ሕዘቢሆሙ፡ ወበበ፡ ነገዶሙ፡E tendo ouvido estas cousas, os aqet jar assentaram-se cada um por suas castas e por suas tribuspt 70 l. 1–2 (ed.), 55 l. 3–5 (tr.); ወከልእዎ፡ እሊአሁ፡ ቍርባን፡ ወአቄትዠር፡ ወኵሉ፡ ጨዋ፡mas impediram-no os seus Querban, e os aqet jar, e todos os chavaspt 85 l. 56–57 (ed.), 67 l. 4–5 (tr.); ወዓቄትዠረኒ፡ ወአጣሮች፡ ዘተርፉ፡ እምዘመቻ፡ ተቀበልዎ፡ በከመ፡ ሥርዐቶሙ፡ ወሕጎሙ፡፡E tambem os aqet jar e os atari, que tinham desistido expedição, o receberam, assim como é uso e lei d’ellespt 96 l. 44–46 (ed.), 75 l. 5–7 (tr.); ወአንጐርጐሩ፡ አቄርዠር፡ ወሕቀ፡ ሐዊሮ፡ ተመይጠ፡ እንበይነ፡ ዘአንጐርጐሩ፡ ቦቱ፡ ሰብአ፡ ከተማ።e murmuraram os aqet jar; e tendo marchado um pouco, voltou, por isso que a gente do katama murmurou contra ellept 105 l. 114–116 (ed.), 82 l. 12–14 (tr.); ሐራኒ፡ ወኵሎ፡ አቄትዠር፡ ወኵሉ፡ መኳንንት፡ ወመገብተ፡ መንግሥት፡ አንፈርዐፁ፡ ወወውዑ፡ ተረስዮሙ፡ ንዋየ፡ ኅቅሎሙ፡ ወትርሲተ፡ ፀብኦሙ፡ በከመ፡ ሥርዐት፡ ወሕግ፡ ዘልማድ።E os hara, e todos os aqet jar, e todos os makuanen, e os ministros do reino exultaram, e acclamaram, tendo posto as suas armas de campo, e os seus distinctivos de guerra, segundo o estatuto e a lei consuetudinariapt 123 l. 19–22 (ed.), 95 l. 36–96 l. 1–4 (tr.); 129 l. 141 (ed.), 100 l. 7 (tr.); ወእንዘ፡ ሀሎ፡ በህየ፡ ፈነወ፡ ዮልዮስ፡ ክልኤተ፡ ክታባተ፡ አሐደ፡ ለንጉስ፡ ወአሐደ፡ ለአቄትዠር።E cuando alli estava, Yolyos mandou dois escriptos, um para o Rei, e outro para os aqet jarpt 163 l. 15–17 (ed.), 126 l. 15–16 (tr.)
b) ዓቄት፡ ደበና፡ ʿāqet dabanā meaning uncertain, artisan responsible for the maintenance of the royal tent ? ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.), videasvid. ደበና፡
žar Substantivumsubst. meaning unknown
Cross-references: for ዓቄት፡ ዠር፡ videasvid. ዓቄት፡
ʿāqet , አቄት፡ ʾaqet Substantivumsubst.artisanen (mason, carpenter, silver or goldsmith, ironworker, saddle or harness maker)’ 1186b
a) ዓቄት፡ ዠር፡ ʿāqet žar , አቄትዠር፡ ʾaqetžarmason and carpenteren 952b ወፈርሁ፡ ዓቢየ፡ ፍርሀተ፡ ኵሉ፡ መኳንንት፡ ወኵሉ፡ አቄትዠር፡todos os makuanen e todos os aqet jar se assustaram, e se agitaram muitopt 60 l. 95–96 (ed.), 47 34–35 (tr.); ወመከረ፡ ዘከመ፡ ያገብእ፡ ሎሙ፡ ተሰጥዎተ፡ ነገር፡ ለዘሥላሴ፡ ወለቍርባን፡ ወለኵሎሙ፡ አቄትዠር።e fez conselho, assim como daria resposta do negocio a Za Selase, e aos Querban, e a todos os aqet jarpt 61 l. 132–135 (ed.), 48 l. 31–33 (tr.); ወሰሚዖሙ፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ አቄትዠር፡ ነበሩ፡ በበ፡ ሕዘቢሆሙ፡ ወበበ፡ ነገዶሙ፡E tendo ouvido estas cousas, os aqet jar assentaram-se cada um por suas castas e por suas tribuspt 70 l. 1–2 (ed.), 55 l. 3–5 (tr.); ወከልእዎ፡ እሊአሁ፡ ቍርባን፡ ወአቄትዠር፡ ወኵሉ፡ ጨዋ፡mas impediram-no os seus Querban, e os aqet jar, e todos os chavaspt 85 l. 56–57 (ed.), 67 l. 4–5 (tr.); ወዓቄትዠረኒ፡ ወአጣሮች፡ ዘተርፉ፡ እምዘመቻ፡ ተቀበልዎ፡ በከመ፡ ሥርዐቶሙ፡ ወሕጎሙ፡፡E tambem os aqet jar e os atari, que tinham desistido expedição, o receberam, assim como é uso e lei d’ellespt 96 l. 44–46 (ed.), 75 l. 5–7 (tr.); ወአንጐርጐሩ፡ አቄርዠር፡ ወሕቀ፡ ሐዊሮ፡ ተመይጠ፡ እንበይነ፡ ዘአንጐርጐሩ፡ ቦቱ፡ ሰብአ፡ ከተማ።e murmuraram os aqet jar; e tendo marchado um pouco, voltou, por isso que a gente do katama murmurou contra ellept 105 l. 114–116 (ed.), 82 l. 12–14 (tr.); ሐራኒ፡ ወኵሎ፡ አቄትዠር፡ ወኵሉ፡ መኳንንት፡ ወመገብተ፡ መንግሥት፡ አንፈርዐፁ፡ ወወውዑ፡ ተረስዮሙ፡ ንዋየ፡ ኅቅሎሙ፡ ወትርሲተ፡ ፀብኦሙ፡ በከመ፡ ሥርዐት፡ ወሕግ፡ ዘልማድ።E os hara, e todos os aqet jar, e todos os makuanen, e os ministros do reino exultaram, e acclamaram, tendo posto as suas armas de campo, e os seus distinctivos de guerra, segundo o estatuto e a lei consuetudinariapt 123 l. 19–22 (ed.), 95 l. 36–96 l. 1–4 (tr.); 129 l. 141 (ed.), 100 l. 7 (tr.); ወእንዘ፡ ሀሎ፡ በህየ፡ ፈነወ፡ ዮልዮስ፡ ክልኤተ፡ ክታባተ፡ አሐደ፡ ለንጉስ፡ ወአሐደ፡ ለአቄትዠር።E cuando alli estava, Yolyos mandou dois escriptos, um para o Rei, e outro para os aqet jarpt 163 l. 15–17 (ed.), 126 l. 15–16 (tr.)
b) ዓቄት፡ ደበና፡ ʿāqet dabanā meaning uncertain, artisan responsible for the maintenance of the royal tent ? ወቃል፡ ሐፄ፡ ዓቄት፡ ደበና፡ ጌታ፡ ገሪማ፡le porte-parole du roi ʿāqēt dabanā gētā, Garimāfr 41 l. 18 (ed.), 49 l. 8–9 (tr.), videasvid. ደበና፡
dabanā , ድበና፡ dǝbanā , ደበነ፡ dabana Substantivumsubst. royal tenten 774b ወጌራ፡ መንግሥትኒ፡ ዘውእቱ፡ ዘውድ፡ አግበረ፡ ሎቱ፡ እምወርቅ፡ ጽሩይ። ደበናሂ፡ ምስለ፡ መንጠዋልዕ፡ አስፈየ።e o capacete real, que é a corôa, Ihe mandou fazer de ouro puro; e ainda mandou coser uma dabana com cortinaspt 60 l. 86–87 (ed.) , 47 l. 25–27 (tr.) ; ወምህርካሂ፡ ብዙኅ፡ ተረከበ፡ ወደበናሂ፡ ተሰልበ።E encontrou-se muita presa, e tambem foi tomada uma dabanapt 80 l. 52–53 (ed.) , 62 l. 33–34 (tr.) ; ወንጉሥኒ፡ ወረደ፡ እምነ፡ ዓቀብ፡ መንገለ፡ መትሕት፡ ወአትከለ፡ ደበና።e tambem o Rei desecu da encosta para baixo, e mandou armar a dabanapt 117 l. 48–49 (ed.) , 91 l. 26–28 (tr.)
Cross-references: for ዓቄት፡ ደበና፡ videasvid. ዓቄት፡
II,1(pro ያቈርር፡ passim ያቆርር፡ scriptum)
1)frigefacerela, refrigerarela: (febri laborans si) ሰትየ፡ ማየ፡ ብዙኀ፡ ያቈርር፡ ላህበ፡ ጽምኡ፡ ንስቲተ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 2 ; አቍረሩ፡ ማየ፡ በመንፌ፡ ወኢተክዕወ፡ ማይ፡ Gadela Za Michael.Gad. Za Mich. { (at ዓቈሩ፡ pro አቍረሩ፡ legendum videtur)}; ዝናም፡ ያቈርሮ፡ ለመርቄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 18,16 ; ያቈርር፡ ለከ፡ መርቄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 31,19 ; n. 424Lucae evangelium.Luc. 16,24 ; አቍረረ፡ ሙቀቶ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 50 ; ያቆርር፡ ሐወ፡ (Lud.: ሐይወ፡ male) Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 29 Enc.
2)defervescere facerela, sedarela, lenirela, iram: አቍርር፡ መዐተከ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,12 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 48,10 ; Baruchi liber apocryphus.Bar. 2,13 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 6,9 ; አቍርሩ፡ መዐተክሙ፡ እምቅድመ፡ ይዕርብ፡ ፀሓይ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 34,5 .
3)frigore afficerela: ተስእሎሙ፡ ለእመ፡ ኮነ፡ ያቈርሮሙ፡ ቍረ፡ ክረምት፡ ወያልህቦሙ፡ ሐሩረ፡ ፀሓይ፡ በጊዜ፡ ሐጋይ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaggabitSx. Mag. 27.
4)potum vel cibum refrigerantem sumerela: (post communicationem mysterii altaris) ኢያቍርርሂ፡ ወኢይክድን፡ ቍርባኖ፡ በኅብስት፡ እምቅድመ፡ ሠርሖቱ፡ ወማየ፡ መቍረርኒ፡ ኢይንጥብ፡ ምንትኒ፡ እምአፍ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 13 .
adjectivumadj., fem. ዐባይ፡ , pluralisPl.m. ዐቢያን፡ , fem. ዐቢያት፡ , cumc. ዐበይት፡
1)magnusla, bestia Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 103,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,3 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 12,14 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,11 ; እብን፡ ዐበይት፡ Deuteronomium.Deut. 27,2 ; Marci Evangelium.Marc. 16,4 ; ጥቅም፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; mons Jesaiae prophetia.Jes. 57,7 ; ሀገር፡ ዐባይ፡ Jonae prophetia.Jon. 1,2 ; arbor Matthaei Evangelium.Matth. 13,22 ; ብርሃናት፡ ዐበይት፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,16 ; domus Jesaiae prophetia.Jes. 5,9 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,10 ; cubiculum Marci Evangelium.Marc. 14,15 ; fluvius Genesis liber Pentateuchi.Gen. 15,18 ; mare Numeri, liber Pentateuchi.Num. 34,6 ; በረድ፡ ዐበይት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 30,30 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 11,19 ; ዐበይት፡ መዋቅሕት፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 20,1 ; መጥባሕት፡ ዐቢይ፡ Apocalypsis Joannis.Apoc. 6,4 ; ሕዝብ፡ ዐቢይ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,18 ; ዕሴት፡ ዐቢይ፡ ad Hebraeos epistola.Hebr. 10,35 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 6,6 ; Actus apostolorum.Act. 4,33 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; በዓል፡ ዐቢይ፡ Lucae evangelium.Luc. 14,16 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 19,17 ; ተኣምራት፡ ዐቢያን፡ ወስቡሓን፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 36,4 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,5 ; ዐውያት፡ ዐበይት፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 85,6 ; ግብር፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 2 ; እኪት፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ; ኵነኔ፡ ዐበይት፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 5,9 ; መቅሠፍት፡ ዐቢይ፡ liber Jobi.Job 2,13 ; ኀጢአት፡ ዐባይ፡ F.M. 6,1; caet.; raro junctum nominibus temporis, ut: ዐቢየ፡ ሰዓተ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 20,41 .
d)magnum vel magna i.e. magna facinorala, magnaliala: ይገብር፡ ዐቢየ፡ በኵለሄ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 50,22 ; ገብረ፡ ዐቢያተ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 12,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 105,22 ; liber Jobi.Job 5,9 ; liber Jobi.Job 42,3 .
f)Adv. ዐቢየ፡
β)altalavel clara vocela: ስብኩ፡ ዐቢየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 4,5 .
2)de personis,
a)magnuslapotentia, dignitate, opibus al.: ንጉሥ፡ ዐቢይ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,14 ; Esther, liber biblicus (apocr.).Esth. apocr. 1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,35 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,3 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 19,32 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 5,1 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,19 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,26 ; Lucae evangelium.Luc. 1,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 4,14 .
b)annis i.e. natu majorlavel maximusla: አንተ፡ ዐቢይነ፡ πρεσβύτερος Jeremiae prophetia.Jer. 39,8 (crebrius ዘየዐቢ፡ ). Huc referenda videtur phrasis ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ Christianila( adultilavel maturila, oppositum, -o, -nituropp. ንኡስ፡ ክርስቲያን፡ catechumenislavel neophytisla) Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 34 ; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 10 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 3,21 romanae editionisrom.
Substantivumsubst.pluralisPl.(Sing. non usitatur) ChristianilaActus apostolorum.Act. 11,26 ; ኮኑ፡ አበዊሁ፡ ክርስቲያነ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: NahaseSx. Nah. 5. De ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ ክርስቲያን፡ vid. ንኡስ፡ et ዐቢይ፡ Tritissima est vox composita ቤተ፡ ክርስቲያን፡ (domus Christianorum)la, pluralisPl. ቤተ፡ ክርስቲያናት፡ (ut Actus apostolorum.Act. 8,1 ; Actus apostolorum.Act. 16,5 romanae editionisrom.), at plerumque አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ , m. et fem. , ecclesiala
a)aedes, ut: ትኩን፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ኑኃ፡ መንገለ፡ ምሥራቅ፡ ወክልኤ፡ ሕዋራት፡ ውስተ፡ ገበዋቲሃ፡ በአምሳለ፡ ሐመር፡ Didascalia Apostolorum; numerus significat capita.Did. 12.
Cross-references: ● for ዐቢይ፡ ሕማም፡ videasvid. ሕማም፡ (TraCES) ● for ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ videasvid. ክርስቲያን፡ (TraCES)
(Dillmann 1)
a) ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ʾābiyya krǝstiyān ወበምህሮ፡ ቃለ፡ ሃይማኖትሰ፡ ለምዕመናን፡ ዓቢየ፡ ክርስቲያን፡ ወለንኡሰ፡ ክርስቲያን፡But regarding the teaching of the word of faith to the faithful — (that is,) the great Christians — and the catechumensen 12 (ed.), 9 (tr.) (‘The term ʾabiyyä krǝstiyan , coined obviously to constrast the committed faithful “who are in the convenant,” with the catechumens, called nǝʾusä krǝstiyan .’ 9 n. 36), videasvid. ዐቢይ፡
b) ንኡሰ፡ ክርስቲያን፡ nǝʾusa krǝstiyān ወዘይቤሂ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ ይትገኃሡ፡ ከመ፡ ይቁሙ፡ ኡሰ፡ ክርስቲያን፡ እንተ፡ ባሕቲቶሙ፡ ወጺኦሙ፡ አፍአ። And the reason he said, “Let catechumens be removed”, is so that the catechumens may go out, to stand outside by themselvesen 8 (ed.), 6 (tr.), videasvid. ንኡስ፡
Substantivumsubst.[ab عَوَى flexitla, torsitla] flexusla, curvaturala(i.e. acetabulumla) femoris ዓወ፡ እግር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,33 .
Substantivumsubst.[ab عَوَى flexitla, torsitla] flexusla, curvaturala(i.e. acetabulumla) femoris ዓወ፡ እግር፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 32,33 .
ʿāye Substantivumsubst. ወበሣልስት፡ ዕለት፡ ይጥዕም፡ ፭፡ ኅጠተ፡ እምፍሬ፡ ዳዕሮ፡ ወእምአኮ፡ ፭ ፡ ፍሬ፡ ዓዬ። ‘On the third day he would eat five grains of sycamore’s fruit or else five fruits of ʿaye.’en 30 (326) l. 7-9 (ed.); 31 (327) l. 10-11 (tr.) (‘I could not retrieve ʿaye in Gǝʿǝz, nor in Arabic. It is attested in Tǝgrǝñña (but it cannot be excluded that the source is Gǝʿǝz), meaning “diospyros mepsiliformis”, a very large tree with broad shiny leaves and edible, date-like fruit”, 703 . It is otherwise known as Jackalberry or African Ebony or diospyros abyssinica. The corresponding Amharic entries are särćin { ሰርቺን }, cf. 490 or säläććäñ { ሰለቸኝ }, cf. 104-105 .’ 31 (327) n. 16 )
adverbium, adverbialiteradv.[ut videtur, primitus Adj. ( gramm.§ 163,2), terminatione îlaformatum ex ዓድ፡ i.e. עוֹד , quod proprie continuationemlaet iterationemlasignificans in Adv. abiit; de radice ejusque significationibus videasvid.supra ዖደ፡ ]
1)ratione habita temporis praeteriti: adhucla, etiamnumla( etiamtumla), Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,27 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,34 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 138,17 ; ዓዲ፡ ብየ፡ ነገር፡ ኀቤየ፡ liber Jobi.Job 36,2 ; n. 1009plerumque cum pronominibus suffixis ad Subjectum enunciationis relatis: ዓዲሆሙ፡ ሕዝብ፡ ይሠረዉ፡ ἔτι ὁ λαὸς κατεφθείρετο Paralipomenon liber II.2 Par. 27,2 ; እንዘ፡ ዓዲነ፡ ሕያዋን፡ ንሕነ፡ Threni, liber biblicus.Thren. 4,17 ; እደ፡ እግዚአብሔር፡ ዓዲሃ፡ ልዕልት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,28 ; ወልድየ፡ ዓዲሁ፡ ደቂቅ፡ ውእቱ፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 22,5 ; ዓዲየ፡ ጽኑዕ፡ አነ፡ Josuae liber.Jos. 14,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,12 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 43,28 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 44,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 45,3 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 4,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,18 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 18,19 ; Judicum liber.Jud. 6,24 ; Judicum liber.Jud. 19,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 13,7 ; Jesaiae prophetia.Jes. 29,8 ; Actus apostolorum.Act. 9,1 .
b)nonnumquam ዓዲ፡ pronomine (neutr.) suff. ሁ፡ augetur: ዓዲሁ፡ ኢትሌብዉኑ፡ adhuc non intelligitisne? Matthaei Evangelium.Matth. 16,9 (aliter 15,16 ubi ሁ፡ nota interrog. est); እስከ፡ ዓዲሁ፡ ኢ፡ usque adhuc nonlai.e. nondumlaChrysostomi homiliae} in epistolam ad Hebraeos; citatur secundum numerous homiliarum vel Tagsâʃsorum.Chrys. ho. 4.
2)ratione habita temporis futuri: adhucla, porrola, ampliusla, diutiusla: ተዐገሡ፡ ዓዲ፡ ኀሙሰ፡ መዋዕለ፡ Judith liber apocryphus.Judith 8,30 ; ተዐገሠኒ፡ ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ liber Jobi.Job 36,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 7,4 ; ዓዲ፡ ኅዳጥ፡ ወይቈርር፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,25 ; ዓዲ፡ ኅዳጠ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 36,10 ; ዓዲ፡ እስከ፡ ፲ወ፭ ዓመት፡ ትጠፍእ፡ መንግሥት፡ Jesaiae prophetia.Jes. 7,8 ; እፎ፡ ዓዲ፡ (v. እንከ፡ ) ትቈስሉ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; ዓዲ፡ እረድአከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 44,2 ; Jesaiae prophetia.Jes. 54,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 2,9 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,15 ; Jeremiae prophetia.Jer. 39,43 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 6,22 ; እንከ፡ ዓዲ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,4 .
a)cum negatione pro ዓዲ፡ ኢ፡ frequentant ኢ፡ እንከ፡
3)de accessione rei alicujus ad aliquid: adhucla, praetereala, insuperla, etiamla: ወወለደት፡ ዓዲ፡ ፱ ደቂቀ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 4 ; ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,19 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 2,21 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 5,8 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 11,1 ; ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 8,22 Platt; εἶτα Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 14,22 ; οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καί ad Corinthios epistola Pauli II.2 Cor. 8,19 ; ፶ ዕደው፡ ወዓዲ፡ አንስት፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 14 Enc.; crebro ወዓዲ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 39,12 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 4,17 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 8,7 ; Ascensio Isaiae ed. Laurence 1819. 8°.Asc. Jes. 8,1 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 30,15 ; ad Hebraeos epistola.Hebr. 7,15 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 5,13 ; F.N. 15.
a)sequensseq. ሂ፡ vel ኒ፡ , etiamla, adeola( sogar ): ወዓዲ፡ ኪያሁኒ፡ ይመስለከ፡ ከመ፡ ዘበዲበ፡ ምድር፡ ረከብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 29,6 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,7 ; Actus apostolorum.Act. 21,28 .
b)tamenla( noch immer ): Lucae evangelium.Luc. 14,22 ; ወዓዲ፡ ኢ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 57,10 .
c)imola, imo verola, potiusla( vielmehr ): ኢታጠነቅቁ፡ ፈጽሞ፤ ዓዲ፡ የዐቢ፡ እምኵሉ፡ ዝንቱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 43,30 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 5,11 romanae editionisrom.; Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 104 b; አላ፡ ዓዲ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 18,22 ; ዘእንበለ፡ ዓዲ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 27,24 .