Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, m. et fem. , ኪዳናት፡

1)stipulatio^la, testamentum^la, μαρτύρια 4 ( ተካየደ፡ n. 1); ኪዳን፡ ዘጽኑዕ፡ διαθήκη ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ (sc. Herodis moribundi) ; መጽሐፈ፡ ኪዳን፡ ዘእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ inscriptus est libellus Aethiopicus (exstat in Bibliotheca Stuttgartiensi et in Abbadiana Cod. LI. XC. CIC); Maria ornatur epitheto ኪዳነ፡ ምሕረት፡ ( testamentum gratiae^lavel misericordiae^la), ut: ሰላም፡ ለኪ፡ ኪዳነ፡ ምሕረት፡ II Sal. Mar.; 87; etiam de libris V.T. et : ኪዳን፡ ብሊት፡ ወሐዳስ፡

2)foedus^la, pactum^la, διαθήκη , et hominum et Dei: ኪዳንክሙ፡ ዘምስለ፡ ሲኦል፡ ; ; ; ; ዛቲ፡ ይእቲ፡ ኪዳኖሙ፡ እንተ፡ ኀቤየ፡ ; ነገረ፡ ኪዳን፡ ; ሕገ፡ ኪዳኑ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ; ትእምርተ፡ ኪዳን፡ ; ኪዳነ፡ ጼው፡ ; እሠይም፡ ለከ፡ ኪዳነ፡ ; ; ; አነ፡ ሤምኩ፡ ኪዳነ፡ ኀበ፡ አበዊከ፡ ; እሁብ፡ ኪዳነ፡ ምስሌክሙ፡ ; ; ኣቀውም፡ ኪዳነ፡ ምስሌከ፡ ; ; ; ; አቀመ፡ ሎቱ፡ ኪዳነ፡ ሰላም፡ ; ; ኪዳነ፡ ተካየድኩ፡ ምስለ፡ ; ኪዳን፡ እንተ፡ ተሠርዐት፡ ሎሙ፡ ; እለ፡ ቦኡ፡ ውስተ፡ ኪዳን፡ ; ዐቀበ፡ ኪዳነ፡ ; ክሕዱ፡ ኪዳነ፡ ; vel ነሠተ፡ vel ኀደገ፡ vel መነነ፡ ; አይሁድ፡ እለ፡ መነኑ፡ ኪዳናተ፡

3)promissum, pollicitatio: ግበሩ፡ በከመ፡ ኪዳንክሙ፡ ; ኪዳናቲከ፡ ; ተካየዶሙ፡ ኪዳናተ፡ ከመ፡ ይክሐድዎ፡ ለኢየሱስ፡ ; ; ; al. creberrime.

kidān (Dillmann 2) pact^en ‘patto^it’ ወበረከቱ፡ ወጽንዐ፡ ትዕግሥቱ፡ ወሞገሰ፡ ኪዳኑ፡ የሀሉ፡ ምስሌነ፡ ‘La sua preghiera a la sua benedizione, la costanza delle sua pazienza e la grazia del suo kidān siano con noi.^it’ 2 § 4 (ed.), 2 § 4 (tr.); ወተካየድኩ፡ ኪዳነ፡ ምስለ፡ ሰብአ፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ ወይእቲ፡ ደብር፡ በቅድመ፡ ኢዮስያስ፡ አቡየ፡ ከመ፡ ኢይባዕ፡ ውስተ፡ ምድሮሙ፡ እመሂ፡ መኰንን፡ አው፡ አፈ፡ መኰንን፡ ‘J’ai fait un pacte avec les gens de ce pays et de ce couvent devant mon père Iyosyās, [en promettant] que personne n’entre dans leur terre, ni le gouverneur, ni le procureur (afa) du gouverneur,^fr’ 26 l. 17–19 (ed.), 30 l. 2–5 (tr.) (‘«kidān»: propriamente «patto», come ben noto, è termine tecnico della agiografia etiopica; indica l’accordo stipulato tra Cristo ed il santo, in vita, sulla sua sorte terrena e post mortem, e sulle benedizioni concesse a coloro che pregheranno il santo e ne celebrerano il tazkār , la «commemorazione»; vd. CI-CII ; .’ 2 n. 9)

Leslau
ኪዳን kidān covenant^en, pact^en, treaty^en, testimony^en, alliance^en, will^en, testament^en, promise made by God to the Virgin^en 301a

ገጽ

, fere ubique m. , et , ገጻት፡ [etymon non liquet; quaeritur annon cum ܚܙܳܐ חָזָה componendum sit, quamquam etiam ea, quae Arabum lexicographi de غَضَاضٌ notant, respiciendum videtur]

1)facies^la, bestiarum ; ; ; hominum, angelorum, Dei: ; ; ; ; ይከድኑ፡ ገጾሙ፡ ; እምኵሉ፡ ገጽ፡ ; ; ገጽ፡ et ገጻት፡ ; ከመ፡ ኣስሕቶ፡ በገጽየ፡ ; ከደነኒ፡ ኀፍረት፡ ገጽየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; 2 ; ; ; n. 1209 ወድቀት፡ በገጻ፡ ; ; ; ሰገደ፡ በገጹ፡ ; ይወድቁ፡ በገጻቲሆሙ፡ ; ይትኀፀቡ፡ ገጻቲሆሙ፡ ወእገሪሆሙ፡

a)vultus^la: ; ; ; ግሩመ፡ ገጽ፡ ; ልቡ፡ ለሰብእ፡ ይዌልጦ፡ ገጾ፡ ; ይመይጥ፡ ገጾ፡ ; እምገጹ፡ ይትዐወቅ፡ ጠቢብ፡ ; ; በገጽ፡ ንጹሕ፡ ; ገጽ፡ ብሩህ፡ ; ዘይገብር፡ ምጽዋተ፡ እንዘ፡ ይበርህ፡ ገጹ፡ ; ብርሃነ፡ ገጽከ፡ ; ወድቀ፡ ገጽከ፡ ; ወድቀ፡ ገጽየ፡ በገዓር፡ ; ኢትወድቅ፡ ገጽከ፡ ; ; .

b)oculi^la, aspectus^la, conspectus^la: ይሢም፡ ገጾ፡ ኀቤከ፡ ; ኢያጸንዕ፡ ገጽየ፡ ላዕሌክሙ፡ ; ; ; ሜጠ፡ ገጸ፡ እምነ፡ ; ; ; ; ኀቤየ፡ ገብአ፡ ገጾሙ፡ ; ኣቀውም፡ ገጽየ፡ ላዕለ፡ ብእሲ፡ ; ; ገጸ፡ እግዚአብሔር፡ ኀበ፡ እለ፡ ይገብሩ፡ እኩየ፡ ; ; እፎ፡ ኣሌዕል፡ ገጽየ፡ ቅድመ፡ ኢዮአብ፡ ; አትሐታ፡ ገጾን፡ ; ለጊዜ፡ ገጽከ፡ ; ; ; ለርእየ፡ ገጽ፡ .

α)coram^la, sive: በገጸ፡ ኵሎን፡ ; sive: ውስተ፡ ገጹ፡ ለሰብእ፡ , sive ቅድመ፡ vel በቅድመ፡ ገጸ፡ ጲላጦስ፡ ; ; ; al.

β) ቅድመ፡ ገጸ፡ … ante^la ; .

γ) እምነ፡ ገጸ፡ (ex Hebraismo i.q. מִפְּנֵי ) vel እምቅድመ፡ ገጸ፡ sive e conspectu^la ; ; ; ; vel procul a conspectu^la ; ; sive ab^la ; ; እምገጸ፡ እዴከ፡ ; sive a parte^la vel ante^la ; sive prae^la, ob^la, propter^la: እምገጸ፡ ዐመፃ፡ ; እምገጸ፡ እሳት፡ .

c)species^la, forma^la, aspectus^la, hominis, ut: ሜጠ፡ ገጾ፡ ; ὄψις ; ገጸ፡ ዘማ፡ ኮንኪ፡ ; ለገጽ፡ ; rerum: ; ; ; እምነ፡ ከንቱ፡ ዘአልቦቱ፡ ገጸ፡ ἐξ ἀμόρφου ὕλης ; species^lavero: በገጸ፡ ጽድቅ፡ sub specie veri ( አገጸወ፡ ); etiam species^lai.e. res visa^la: ὄψις .

α)effigies^la, imago^la: ዘውእቱ፡ ገጹ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; Christus est ገጹ፡ ወአርአያሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ χαρακτὴρ καὶ ἀπαύγασμα τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ

β)species^lavel facies^laalicujus respicienda^lavel reverenda^la: ዘያከብር፡ ገጸ፡ ልሂቅ፡ ; ; ይትቄበሎ፡ ለገጽየ፡ ; in malam partem: ኢትኩን፡ ለገጸ፡ ሰብእ፡ ሃይማኖትክሙ፡ ; ፍርሀተ፡ ገጽ፡ (i. fere q. ነሢአ፡ ገጽ፡ ) F.N. 43,3; ነሢአ፡ ገጽ፡ faciem^lavel personam^laalicujus admittere^lai.e. respicere^la, rationem habere^laalicujus, ( temere^la) favere^laalicui, partium^lastudio duci^la: ; ኢትንሣእ፡ ገጸ፡ በፍትሕ፡ ; al. ( ነሥአ፡ ), vel አድልዎ፡ ለገጽ፡ ; አልቦ፡ ነሢአ፡ ገጽ፡ ወአልቦ፡ አድልዎ፡ ለገጽ፡ al. ( አድለወ፡ ).

γ)respectus^laqui habetur alicujus, gratia^lavel auctoritas^laqua quis valet apud aliquem: ወሀበኒ፡ እግዚአብሔር፡ ገጸ፡ ወሞገሰ፡ ቅድመ፡ … χάριν καὶ μορφήν ; ገጸ፡ ብነ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ παῤῥησίαν ; 1 ; ከመ፡ ንርከብ፡ ገጸ፡ ; 1 .

2)facies^laalicujus i.e.

a)is ipse^la, aliquis praesens^la: ገጽከ፡ የሐውር፡ ምስሌሆሙ፡ ; እሬኢ፡ ገጸከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አነ፡ በገጽ፡ ; ኢያአምሩኒ፡ በገጽየ፡ non norunt me de facie^la ; n. 1210 ለገጽ፡ 1 ; ዘእንበለ፡ ኀፍረት፡ ትቤሎ፡ በገጽ፡ ; ገጸ፡ በገጽ፡ facie ad faciem^la, de facie^la ; ; ; ; ; ; ; ; መልአከ፡ ገጽ፡ angelus faciei^la(qui coram Deo ipso stat) ;

b)persona^la: መድኀኔ፡ ገጽየ፡ ; ; ; ; እምተግሣጸ፡ ገጽከ፡ ይትሀጐሉ፡ ; አርአያ፡ ገጹ፡ ὑποστάσεως ; ገጸ፡ እገሌ፡ F.N. 27 ( ተድኅነ፡ ); አኮ፡ ፍልጣን፡ በገጻት፡ አላ፡ በሀብታት፡ ; አስተርአየ፡ በመዋዕሊሁ፡ (sc. Dionysii Patriarchae Alx.) ገጻት፡ ብዙኃት፡ በእንተ፡ ሃይማኖት፡ (ut Thnetopsychitae, Origenistae, Sabelliani al.)

α)de angelis: ; ገጻት፡ ; እለ፡ ቅዉማን፡ ገጻት፡

β)persona Christi (e duabus naturis unita): በገጸ፡ ክርስቶስ፡ ἐν προσώπῳ Χριστοῦ Cyr. ad ; ፩ ገጸ፡ ነአምኖ፡ ለእግዚእነ፡ ኢያሱስ፡ ክርስቶስ፡ ἐν ἑνὶ προσώπῳ νοούμενον τὸν Κύριον ἡμῶν πιστεύομεν ; falluntur qui docent ከመ፡ ሰብእ፡ ፍሉጥ፡ ውእቱ፡ ክርስቶስ፡ ወኀደረ፡ ላዕሌሁ፡ እግዚአብሔር፡ ቃል፡ ወቦቱ፡ ድማሬ፡ ባሕቲታ፡ ለገጸ፡ ሰብእ፡ በኀበ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ μόνην ἔχων τὴν ἐν προσώποις ἕνωσιν πρὸς τὸν ἐκ τοῦ θεοῦ λόγον Cyr. de r. fid. f. 54.

γ)personae SS. Trinitatis: ፪ ገጽ፡ በበአካሎሙ፡ δύο πρόσωπα διῃρημένα κατὰ τὴν ὑπόστασιν ; ገጻተ፡ ሥላሴ፡ Sx. Patr. Enc.; al.

3)Facies^larei i.q.

a)superficies^la: ; ; ; ; ; al.; ; .

b)forma^la, species^la

c)pars anterior^la, .

α)acies^laferri .

β) እምገጸ፡ … ex adverso^la, ut: ነፋስ፡ እምገጾሙ፡ ውእቱ፡ ἐναντίος ; vel እንተ፡ ገጸ፡ , ut: እንተ፡ ገጸ፡ አረፍት፡ አፍአ፡ .

d)ratio^la, modus^la, respectus^la( Hinsicht^de, Rücksicht^de, Gesichtspunkt^de): በምንትኒ፡ ገጽ፡ ዘኮነ፡ ( in irgend welcher Rücksicht oder Weise^de) ; በዝንቱ፡ ገጽ፡ ; በእንተ፡ ገጻተ፡ ተዋስቦ፡ ወውእቱ፡ ፲ወ፩ ገጽ፡ ; በቍዔታ፡ ለምጽዋት፡ በብዙኅ፡ ገጻት፡ .

e)latus^la, pars^la( Richtung^de, Seite^de): ክልኤሆሙ፡ ገጻት፡ 24 in C text. hebr.; እምገጸ፡ ላዕሉ፡ ; -23; ውስተ፡ ገጸ፡ አፍአ፡ ; መንገለ፡ ገጽ፡ ዘአፍአ፡ ; እምገጸ፡ ደቡብ፡ ; μέρος ; እምአርባዕቱ፡ ገጹ፡ ; እንተ፡ ካልእ፡ ገጽ፡ ἀλλαχόθεν ; ወሖረ፡ እንተ፡ ካልእ፡ ገጽ፡ ; ፬ ገጸ፡ ምድር፡ quatuor plagae mundi^la, Lud.; et st.c. ገጸ፡ i.q. versus^la: ; .

f)locus^la, τόπος ; ; በውስተ፡ ብዙኅ፡ ገጽ፡ πολλαχόθεν (sc. hoc elucet) ; በብዙኅ፡ ገጽ፡ πολλαχοῦ ; በብዙኅ፡ ገጸ፡ መካን፡ multis in locis ; locus libri vel scripti, Lud. Comm. hist. p. 502 Nr.|37.

g)pars^la( Teil^de), μέρος ; እም፩ ገጽ፡ ex^la( una^la) parte^la ; ; ; በበ፡ ገጹ፡ per singulas ejus partes ; ፈጻሚተ፡ ገድል፡ ዘበበገጹ፡ – : ገጽ፡ ዘ፡ ግምባር፡

gaṣṣ

Leslau
አመጽለወ፡ ገጾ ʾamaṣlawa gaṣṣo he had a sad countenance^en, አመጽለወ፡ 370a
አሠነየ፡ ገጾ፡ ʾaśannaya gaṣṣo he was friendly^en, አሠነየ፡ 531b

Cross-references: for መስተቃትላነ፡ ገጽ፡ መስተቃትል፡ (TraCES)

አቀመ

rarius አቆመ፡ (ut ; Macc. f. 16 al.) II,1, Imperf. ያቀውም፡ , ያቅም፡ stare facere^la, sistere^la, ; ምንት፡ ያቀውመከ፡ አፍአ፡ ; ; አቀመኒ፡ በእገርየ፡ ; ; አቀመኒ፡ በብረክየ፡ .

a)erigere^la, statuere^la ; አቀመ፡ ቤተ፡ ; ያቀውም፡ ደብተራሁ፡ ; መኑ፡ አቀሞሙ፡ ለአድባር፡ ; ምስለ፡ ; ; altare ; turres ; lapides ; columnam ; ; ያቀውሞ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ .

b)collocare^la, ponere^la: ኢታቅሞ፡ መንገሌከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; አቀመኒ፡ ከመ፡ መጠራ፡ ለሐጽ፡ ; አቅሙ፡ ላዕሌሃ፡ ነዳፍያነ፡ .

c)stabilire^la: ; ያቀውሞን፡ ለእገሪከ፡ ከመ፡ ኢያንቀልቅላ፡ ἐρείσει .

d)surgere^lavel prodire facere^la, excitare^la, suscitare^la: አቅም፡ ነቢያተ፡ ለስምከ፡ ; ; in specie: prolem, ; ; ; ; ; ኣቀውም፡ ለዳዊት፡ ሠርፀ፡ ጽድቅ፡ ; አቀመት፡ ውሉደ፡ እምላዕላ፡ መሐዛ፡ ; ; vel hostes ; ኣቀውም፡ ገጽየ፡ ላዕለ፡ ይእቲ፡ ነፍስ፡ ἐφιστάναι ; .

e)instituere^la, constituere^la, foedus ; ; ; ; በመሐላ፡ አቀመ፡ ሎቱ፡ ኪዳነ፡ ; legem ; festum Enc.; diem ; testimonium ; ያቀውመከ፡ ሎቱ፡ ሕዝበ፡ ቅዱሰ፡ ; ልዑለ፡ መዓርገ፡ እምዕራገ፡ ዲያቆን፡ ያቅሞ፡ in altiorem gradum, quam^laest gradus diaconi, constituat cum^laEnc.

f)stabilire^lai.e. confirmare^la, ratum facere^la, exsequi^la, ያቀውም፡ ቃለ፡ ገብሩ፡ ; ; እለ፡ ኢያቀውሙ፡ ቃለ፡ ኪዳንየ፡ ; ; ኣቀውም፡ መሐላየ፡ ; ከመ፡ ያቅም፡ ቃሎ፡ ; ; ; ከመ፡ ኣቅም፡ መሐላየ፡ ; ; ; ; .

g)sistere^la; subsistere facere^la; cohibere^la, inhibere^la, detinere^la, ; አዘዘ፡ ያቅሙ፡ ሰረገላሁ፡ ; አቅም፡ እዴከ፡ ἄνες τὴν χεῖρά σου ; ምንት፡ አቀመክሙ፡ ዝየ፡ ; ታቀውም፡ ዝናመ፡ ሰማይ፡ ; አቀምኩ፡ አፍላጊሃ፡ ; ; ; ; አኀዝዎ፡ ወአቀምዎ፡ .

α)morari^la( anstehen lassen ): circumcisionem^la ኢይክሉ፡ አቅሞ፡ ወኢአድኅሮ፡ ; .

β)desistere^la, absistere^lai.e. cessare^la, አቀመት፡ ወሊደ፡ .

γ)desistere^lavel desciscere facere^laet እምነ፡ .

ʾaqama

Cross-references: for አቀመ፡ ሕገ፡ ሕግ፡ (Grébaut)

አቄአ

II,1

1)vomere facere^la: ኣቀይኣ፡ እምአፉሃ፡ ዘውኅጠት፡ .

2)vomitionem movere^la, de medicamentis vomificis: ያቀይእ፡ M.F.

አቅለለ

II,1

1)levem^lavel leviorem facere^la, levare^la, exonerare^la, onus minuere^la; faciliorem reddere^la, ከመ፡ ያቅልል፡ እዴሁ፡ እምላዕሌክሙ፡ ; አቅለልዋ፡ ለሐመር፡ ; ; ኣቀልል፡ ለኪ፡ Vit. Barb.; ከመ፡ ያቅልል፡ ንስሓ፡ ለእለ፡ አበሱ፡ ; ኣቅልል፡ ሎሙ፡ ዐሊዎቶሙ፡ rebellionem iis faciliorem reddam^la

a)remittere^laaliquid de^laonere (c. እምነ፡ ): አቅልል፡ ለነ፡ እምነ፡ ግብርናት፡ 3 ; ; መከሩ፡ ከመ፡ ያቅልሉ፡ እምቀኖናቲሃ፡ (de poenitentiis ei impositis) F.M. 13.

b)levem i.e. celerem^la, pernicem facere^la: አቅለሉ፡ ክነፊሆሙ፡ ዘመንፈስ፡ Lud. e Lit. Mss.

2)pro levi et vili habere^la, parvi aestimare^la, vilipendere^la, spernere^la: ውሉድ፡ እለ፡ ያቀልሉ፡ አበዊሆሙ፡ ; ; ዘያቀልል፡ ማኅበረ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ et ዘመሀረ፡ አቅልሎ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡

አፍአመ

II,1in^laos^laindere^labuccellas^laalicui, cibare^la, mendicanti^lapanem^lapraebere^la, et rei: አፍአሞ፡ ለከይሲ፡ ውስተ፡ አፉሁ፡ ; ናሁ፡ አነ፡ ኣፍእሞሙ፡ ፃዕረ፡ (v. ኣበልዖሙ፡ ) ψωμιῶ ; አፍአመኒ፡ ዛተ፡ መጽሐፈ፡ ; እመ፡ አንከይከ፡ እምሲሳየ፡ ነፍስከ፡ ወአፍአምኮ፡ ለነዳይ፡ ; አፍእም፡ እምይእቲ፡ ለነዳይ፡

አብርሀ

II,1

1)trans., , lucere facere^la, lucidum reddere^la, collustrare^la, illustrare^la, illuminare^la, aliquem ; lucernam ; lumina ( accendere^la): አብርሆ፡ ብርሃናት፡ (ceremonia funebris) ; አንደዱ፡ እሳት፡ ወአብርሁ፡ ἅψαντες πῦρ εἰς φαῦσιν ; ኣበርሃ፡ ለጥበብ፡ ከመ፡ ጎሕ፡ ; tenebras ; oculos ; ; Sir, 31,20; አብርሀ፡ አዕይንትየ፡ visum mihi^la(caeco) reddidit ; faciem ; አብርህ፡ ገጸ፡ እምቅብእ፡ Enc.; hilarem reddere^la, exhilarare^lafaciem alicujus ; ላሕያ፡ ለብእሲት፡ ያበርሆ፡ ለገጻ፡ ; faciem suam (de Deo) ; አብርህ፡ ገጸከ፡ ላዕለ፡ መቅደስከ፡ .

a)in lucem proferre^la, manifestum facere^la ; .

b)illustrare^lai.e. explanare alicui aliquid .

c)illuminare^laanimos: አብርሀ፡ አልባቢሆሙ፡ ለሰብአ፡ ይእቲ፡ ሀገር፡ በሃይማኖተ፡ ኢየሱስ፡ ; .

2)intrans. lucem emittere^lavel praebere^la, lucere^la, ለ፡ alicui^la, ላዕለ፡ vel ዲበ፡ super^la, ውስተ፡ in^la, ad^la: de astris ; ; ; ; ; ; ; ፀሓይ፡ ያበርህ፡ ወያርኢ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ; ; ; ; ; lucerna ; ; fulmine ; igne ; ; ; facie ; አብርሂ፡ አብርሂ፡ ኢየሩሳሌም፡ φωτίζου ; de viis ; Deus ያበርህ፡ ውስተ፡ ፍናዊከ፡ ; ; እግዚአብሔር፡ ያበርህ፡ ሊተ፡ ; ለ፡ lucere alicui^lapassim i.q. illuminare aliquem^la φοτίζειν ut ; Eph, 5,13; . n. 500

ልጐት

(passim ልጎት፡ et ልጕት፡ ) [i.q. arab. لُجٌّ magna moles^laaquae, medium^laet profundum^lamaris, abyssus,^la لُجَّةٌ magna moles^laaquae] ልጐታት፡

1)profundum maris^la, salum^la, vorago^la, abyssus^la: ὁ βυθός ; ; ልጐተ፡ ባሕር፡ πέλαγος τῆς θαλάσσης ; ; ; ; ልጐታተ፡ አብሕርት፡ ; ኣበርህ፡ ልጐታተ፡ ወእገሥሥ፡ ቀላያተ፡ ;

2){ fundus^la( Grundstück^de): ይሚጡ፡ ሎሙ፡ ንዋዮሙ፡ ወልጐተ፡ ምድሮሙ፡ ; ልጐታተ፡ ምድር፡ (Non est cur e ጕልት፡ transpositam esse conjeceris)}. – : ልጐት፡ ዘ፡ ጎዢ፡ (v. ጎዤ፡ , ጎዦ፡ ).

አብቈለ

II,1

1)germinare^la, producere^la, efferre^la, agere^la: ታብቍል፡ ምድር፡ ሐመልማለ፡ ሣዕር፡ : ; አብቈልኩ፡ ሥርውየ፡ ; አብቍሉ፡ ጽጌክሙ፡ ከመ፡ ጽጌ፡ ረዳ፡ ; ዘአብቈለ፡ ቀርነ፡ ወጽፍረ፡ ; ;

2)crescere sinere i.e. promittere^la, alere^lacapillos: አብቈለ፡ ድምድማ፡ .

3)germinare facere^lavel crescere facere^la, de ; ; ; ኣበቍል፡ ዖመ፡ ; ዘርእ፡ ዘያበቍል፡ ፈጣሪከ፡ ; ; de pluvia: ከመ፡ ያብቍል፡ ሣዕረ፡ በውስተ፡ ገዳም፡ ; .

4)plantare^la, serere^la: ዕፀ፡ ; ዕፅ፡ ዘእግዚአብሔር፡ አብቈለ፡ ; ; ; : populum .

አብኵሐ

II,1sufflare^laignem, sufflando excitare^la: ዘያበኵሑ፡ (v. ዘይበኵሑ፡ ) ዲቤሁ፡ እሳተ፡ ; ኣበኵሕ፡ (v. እበኵሕ፡ ) እሳተ፡ መዐትየ፡ ; inflare^lafollem et sufflare^laeo: ዘያበኵሕ፡ ምብኳሐ፡ እሳት፡ φυσητήρ ; efflare^la: ( አጋንንት፡ ) ኵሎሙ፡ ያበኵሑ፡ እሳተ፡ እምአፉሆሙ፡

አብዝኀ

II,1multum facere^la, multiplicare^la, augere^la, ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኣበዝኆሙ፡ ወኢይውሕዱ፡ ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ኆፃ፡ ኣብዝኅ፡ መዋዕለ፡ ; አብዝኀ፡ ምሕረቶ፡ ; ; አብዝኅዋ፡ለኀጢአት፡ ; ; ; ; ; ; አብዛኅኪ፡ ዝሙተኪ፡ ; አብዝኀ፡ ኀሳራ፡ ለወለተ፡ ይሁዳ፡ ኅስርት፡ .

a)passim: multum comparare^lavel habere^la: ; Deut.17,17; ያበዝኁ፡ አዋልደ፡ ወደቂቀ፡ ; በአብዝኆ፡ ንዋይ፡ ; አብዝኁ፡ ወርቀ፡ ; ዘአብዝኀ፡ ብዕለ፡ ; ዘአብዝኀ፡ ጥበበ፡ አብዝኀ፡ ሐዘነ፡ .

b)Infin. vel abstracto in vocabulis multum^la, plus^la, exponere licet: ኢታብዝኅ፡ ተናግሮ፡ ምስለ፡ አብድ፡ ne multum colloquaris^la ; ነቢበ፡ ; ; አብዝኆ፡ ነገር፡ ; ዘያበዝኅ፡ ሰትየ፡ ወይን፡ F.N. 6; አብዝኀ፡ ሐይወ፡ diu vixit^la ; አብዛኅክሙ፡ ገቢረ፡ እኩይ፡ እምአበዊክሙ፡ ; ; አኮ፡ በአብዝኆ፡ አላ፡ በአውሕዶ፡ non multis sed paucis^la, Lit. Cyr. n. 533

አብደወ

II,1desolare^la, vastare^la, devastare^la: ኣበዱ፡ (v. ኣበዲ፡ ) ፍኖቶሙ፡ ; አብደወ፡ ሀገሮሙ፡ ; ለአህጉረ፡ ይሁዳ፡ እሁቦን፡ ለአብድዎ፡ ከመ፡ አልቦ፡ ዘ፡ ይነብሮን፡ .

አብደወ

አትለወ

II,1adhaerere vel sequi facere

a)inducere^lavel sinere^la, ut sectetur aliquem vel aliquid: ከመ፡ ኢያትልዉክሙ፡ ኀበ፡ አማልክቲሆሙ፡ ; ; ብጹዕ፡ ዘኢያትለወ፡ ልቦ፡ ድኅረ፡ ንዋይ፡ ; .

b)facere ut persequatur^lavel instet^la: ኣተሉ፡ መጥባሕትየ፡ ድኅሬሆሙ፡ ; ; ያተሉ፡ እግዚአብሔር፡ ሞተ፡ ሳዕሌከ፡ προςκολλήσαι εἰσ σὲ τὸν θάνατον .

c)facere ut sequatur^la(vel comitetur^la): ድኅረ፡ ኅሊና፡ አበዊሆሙ፡ አትለዉ፡ ዐይኖሙ፡ ; አትለወ፡ ምስሌሆሙ፡ ኀይሎ፡ ; ἐπιχορηγεῖν .

d)pergere^la, continuare^la, ut: ወእመሰ፡ አትለወ፡ አብሶ፡ ; .

e)in oratione nectenda: subjungere^la, ወእምዝ፡ አትለወ፡ ወይቤ፡ ( ἐπάγει ) ; ወእምዝ፡ ያተሉ፡ ; ወእምዝ፡ ታተሉ፡ እስመ፡ ለዓለም፡ ምሕረቱ፡ (verba: „quoniam in saeculum misericordia ejus“) ; ዳንኤል፡ ዘፈከረ፡ በቃሉ፤ ሕልመ፡ ንጉሥ፡ ስዉረ፡ ወተርጕሞቶ፡ ያተሉ፤ Enc.; Enc.

አትሐተ

II,2humilem reddere^la, humiliare^la, dejicere^la, deprimere^la, demittere^la, submittere^la ትዕቢት፡ ብእሴ፡ ያቴሕት፡ ; ; ኣቴሕቶሙ፡ ለኦድባር፡ ; አትሐቱ፡ ክሣዶሙ፡ ; አትሕቱ፡ ክሣደከሙ፡ (v. በክሣድከሙ፡ ) ወተሰከምዋ፡ ጾራ፡ ; አትሕት፡ መታክፍቲከ፡ ; ; አትሐተ፡ እዴሁ፡ ; አትሐቱ፡ ርእሶሙ፡ ወሰገዱ፡ κύψαντες ; ; እንዘ፡ ያቴሕት፡ ርእሶ፡ ; ያቴሕት፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ ሰኰናከ፡ ; ; 1 Petr.5,6; አዕይንተ፡ : ; ገጸ፡ ; ; ;15; creberrime ርእሶ፡ se ipsum^la, ut ዘያቴሕት፡ ርእሶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;. ; 1 ; በአትሕቶ፡ ርእሰ፡ ; ይኄይስ፡ ዐራቄ፡ መዐት፡ ዘበአትሕቶ፡ .

አኅለቀ

II,1

1)consumere^la, absumere^la, conficere^la, ut: እሳት፡ አኅለቀ፡ ሥነ፡ ገዳም፡ ἀνήλωσε ; አኅለቆሙ፡ በነደ፡ እሳት፡ καταναλῶσαι ; ; ; አኅለቀ፡ ዐጸደ፡ ወይንየ፡ በአባግዒሁ፡ vineam meam oves suas depascere sivit^la, ; እንበለ፡ ያኅልቅዎ፡ ; in specie

a)insumere^la, consumere^la, disperdere^la, prodigere^la, tempus, opes: ; ; ; ወኢያኅለቀ፡ ብዙኀ፡ ብርተ፡ ; እመቦ፡ ብእሲ፡ ሀካይ፡ ወአኅለቀ፡ ኵሎ፡ ንዋዮ፡ በስካር፡ ወበዝሙት፡ ; ያኀልቅ፡ ለከ፡ ዘዚአከ፡ ; አኅለቀ፡ መዋዕሊሁ፡ በሀኬት፡ Enc.

b)corrumpere^la, perdere^la, terras: አኅለቁ፡ ኵሎ፡ በሓውርተ፡ አሞን፡ ἔφθειραν .

c)absumere^la, conficere^la, contenere^la, delere^la, populos, homines: ታኀልቅ፡ ነፍሰ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ ; ያኀልቆሙ፡ ለኀያላን፡ ; ( συνετέλεσας ). ; ( ὀλίγους ποιεῖν ). ; ; ; እምነ፡ , ut: ከመ፡ ታኅልቆሙ፡ ለኃጥኣን፡ እምኔሃ፡ ; .

2)finem facere^larei, ad finem perducere^la, absolvere^la, consummare^la, perficere^la: ኣኀልቅ፡ ርኵሰኪ፡ በውስቴትኪ፡ ; ሶበ፡ አኅለቀት፡ ነገራ፡ ; አኅሊቆ፡ ኤርምያስ፡ ዘነገረ፡ ኵሎ ; እምዘ፡ አኅለቀ፡ ንጉሥ፡ ኪዳነ፡ ; Infin. vel እንዘ፡ Indic. latine plerumque vertere licet desinere^la: ሶበ፡ አኅለቀ፡ ኤርምያስ፡ እንዘ፡ ይነግር፡ ἐπαύσατο λέγων ; ; ; ሶበ፡ አኅለቀ፡ ነጊሮቶ፡ ; ; ; ሶበ፡ አኅለቁ፡ ተደሮ፡ ; ሶበ፡ አኅለቀ፡ ጸልዮ፡ ; ሶበ፡ አኀለቁ፡ ገቢረ፡ መሥዋዕት፡ .

3)conficere^la, expedire^la, transigere^lanegotia, controversias, al.: አኅለቁ፡ ግብረ፡ ; እስከ፡ ታኀልቁ፡ ሊተ፡ ነገረ፡ ; አኅለቁ፡ ከመዝ፡ ( εὐδόκησαν οὕτως ) ita inter eos convenit^la ; inde decernere^la( ἔκριναν ) .

አኅለፈ

II,1

1)transire facere i.e. trajicere^la, traducere^la, transmittere^la, transitum dare^laalicui, portare per^lalocum: አኅለፈቶሙ፡ እንተ፡ ማእከለ፡ ማይ፡ ; ; Moses^la አኅለፎሙ፡ ( ለእስራኤል፡ ) እንተ፡ ማእከለ፡ ባሕር፡ ; አኅለፍኮሙ፡ ባሕር፡ ; ; አኅለፈ፡ ደቂቆ፡ እንተ፡ ማእከለ፡ እሳት፡ ; አኅልፈነ፡ እንተ፡ ምድርከ፡ ; ; ከልአ፡ አልቦ፡ ዘያኅልፍ፡ ንዋየ፡ እንተ፡ ምኵራብ፡ .

2)praeterire facere^la: ኣኀልፈከ፡ ታሕተ፡ በትርየ፡ ; ኀጣእኩ፡ እንተ፡ ኀበ፡ ኣኀልፍ፡ እንስሳየ፡ ; (Christus precatur:) አኅልፋ፡ እምኔየ፡ ለዛቲ፡ ሰዓት፡ M.M. f. 100.

a)praeterire sinere^la, praetermittere^la, locum dare^la: እለ፡ አኅለፉ፡ እምጊዜ፡ ተቃርቦተ፡ ብእሲት፡ qui praetermiserunt horam cohabitandi cum uxore^la, ; አኅለፉ፡ አዝማነ፡ ዕልወታት፡ Enc.; አኅልፋ፡ ለመዐት፡ ; .

b)transmittere^la, transigere tempus^la, አኅለፈ፡ ኵሎ፡ መዋዕሊሁ፡በሥርዐተ፡ ምሥያጥ፡ ὁ ἐπ᾽ ἀγορᾶς τὸν ἄπαντα βίον διαγαγών ; አኅለፉ፡ ዘንተ፡ መዋዕለ፡ በሐዘን፡

c)negligere^la: አኅለፉ፡ ነገሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ .

3)discedere facere^la

a)abstrahere^la: ለአኅልፎ፡ መንፈሱ፡ (Vers. lat. p. 31 habet: transferre spiritum ejus^la).

b)distinguere^la( διορίζειν ) vel superare facere, superiorem reddere^la: ዘያኀልፈኒ፡ እምእንስሳ፡ ምድር፡ .

4)rem alicui exhibendam tardare^la, protrahere^la: ምጽዋተ፡ ኢታኅልፎ፡ ἐπ᾽ ἐλεημοσύνην μὴ παρελκύσῃς αὐτόν ( III,1et IV,1).

አኅደገ

II,1

1)causative , facere ut aliquis relinquat^la, dimittat^la, remittat^la, omittat^la, desinat^lai.e.

a)abstrahere^la, avertere^la, avocare^la, deducere^laaliquem a re, ut a consilio: ከመ፡ ያኅድግዎሙ፡ ምክሮሙ፡ ; a consuetudine: ኣኀድገኪ፡ ዝሙተኪ፡ ; ; ; a via: አኅድጉነ፡ ዘንተ፡ አሠረ፡ ; a fiducia ; ab amore: መኑ፡ ያኀድገነ፡ ፍቅሮ፡ ለኢየሱስ፡ ; ; ab ira ; vel rem ab aliquo: አኅደጎሙ፡ ጽእለቶሙ፡ ለሕዝቡ፡ ; In specie: infantem depellere ab^lauberibus^la: አኅደግዎ፡ ጥበ፡ እሙ፡ ; ; , vel አኅደግዎሙ፡ ጠቢወ፡ ጥብ፡ .

b)removere^laa munere: አኅደግዎ፡ክህነቶ፡ .

c)eripere^laaliquem alicui: ከመ፡ ታኅድጎ፡ ለምታ፡ እምእደ፡ ዘባጢ፡ ;

d)divortium concedere^laalicui: soror Herodis ሰአለቶ፡ ለእኁሃ፡ ከመ፡ ያኅድጋ፡ እምኔሁ፡ ( ለምታ፡ ) ወአኅደጋ፡

e)expiare^la: ምጽዋት፡ ታኀድግ፡ ኀጢአተ፡ ; .

f)ad defectionem^lavel desertionem sollicitare^la: ያኀድጋሆሙ፡ ቃለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ለአኅድጎ፡ ሥርዐት፡ ; .

g)prohibere^la, ኢ፡ , ut: አኅደግዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኢይሡዑ፡ ሎሙ፡ Platt.

h)intermittere^lavel desinere facere^la, Infin.: አኅደግዎሙ፡ ሐኒጸ፡ ; .

2)Transit. cessare^lavel remittere facere^la, sedare^la, cohibere^la: ; ; ጥበብ፡ መገሥጽት፡ እንተ፡ ታኀድግ፡ ሐዘነ፡ ወትካዘ፡ ; ጋእዘ፡ ያኀድግ፡ ዕፃ፡ ; አኅድግ፡ ኵሎ፡ መጽሐፈ፡ ዐመፃ፡ .

አንሥአ

II,1

1)tollere^la, extollere^la, attollere^la, sublevare^la, ut: onus de terra, ሶበ፡ ያነሥእዎ፡ ( ለእብን ) ይገድፍዎ፡ (v. ይነሥእዎ፡ ); ኢታንሥእ፡ ክቡደ፡ ; ; ; aliquem sursum: አንሥአኒ፡ መንፈስ፡ ማእከለ፡ ሰማይ፡ ወምድር፡ ; humi jacentem, lapsum: ; ; ባዕል፡ እመ፡ ድኅፀ፡ ብዙኃን፡ ያነሥእዎ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; humilem n. 637 ; ; ; . In specie tollere^la

a) እደ፡ , እደወ፡ , manum^la, de jurante ; precante ; ; ; advocante (nutu) ; vim illaturo ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ contra^la ; ; ; .

b) አዕይንተ፡ oculos^la, ; ; ; ; አንሥኡ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; ; ; item: ገጸ፡ faciem^la, ut: አንሥአት፡ገጻ፡ ውስተ፡ ሰማይ፡ ; አቅርንተ፡ .

c) እገረ፡ pedes^la: አንሥአ፡ እገሪሁ፡ ወሖረ፡ ; ; .

d) ቃለ፡ vocem^la: አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ ; ; et omisso ቃለ፡ , ut: አንሣእኩ፡ እጽራኅ፡ ; .

e)voce proferre^lavel efferre^la ; ኣነሥእ፡ መዝሙረ፡ psalmum resonare faciam,^laLud. ex

2)surgere facere^la, excitare^la, suscitare^la, sedentem ; ; እለ፡ አንሥእዎሙ፡ እመናብርቲሆሙ፡ ለኵሎሙ፡ ነገሥተ፡ ምድር፡ ; dormientem ; venire vel prodire facere: ንጉሦሙ፡ ዘኣነሥእ፡ ሎሙ፡ ; ; አንሥእ፡ ዘርአ፡ ለእኁከ፡ ; ያነሥእ፡ እምኔከ፡ ተክለ፡ ጽድቅ፡ ; adversarium: ኣነሥኦሙ፡ ላዕሌክሙ፡ ለፋርስ፡ ; res inanimatas: መኑ፡ አንሥኣ፡ ለጽድቅ፡ እምጽባሕ፡ ; ያነሥእ፡ ቅንአተ፡ ; ; ; ; (ventum); animum (in bonam et malam partem): አንሥአ፡ መንፈሶሙ፡ ; ; .

a)resuscitare^lamortuum, ; ; ; ; 1 ; ; ዘአንሥአ፡ በድነ፡ እምነ፡ ሙታን፡ .

b)castra movere^la, proficisci^la, sive adjecto ትዕይንተ፡ ; sive omisso ; ; ; ; አንሥአ፡ እምህየ፡ ውስተ፡ ደብረ፡ ቤቴል፡ ; ; item currum suscitare^lai.e. jumentis jungere^la, ሰረገላ፡ , ut ; .

3)erigere^la: አንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ; .

a): ንጉሥ፡ ጻድቅ፡ ያነሥእ፡ ብሔሮ፡ ; aegrotum solatio .

b)restituere^la, instaurare^la, ; ; ; .

ʾanśʾa bear^en, tolerate^en ‘sopportare^it’ ?, ኢያንሥአት፡ ሥጋሁ፡ አሐተ፡ ዕለተ፡ ‘il suo corpo non sopportò la fame un solo giorno!^it’ 389 (ed.) , 134 (tr.) ወሰአለ፡ ኅብስተ፡ ለሥጋሁ፡ ኢያንሥአ፡ ረኀባ፡ እምዝ፡ ኵሉ፡ ኲናት፡ ወእሳት፡ ኢያንሥአ፡ ጽምአ። ‘chiese del pane per il suo corpo, a non sopportò la fame; più di tutte (quelle) lance e (quel) fuoco, sopportò la sete!^it’ 389-390 (ed.) , 134 (tr.) (‘Traduzione provvisoria, con significato di አንሥአ፡ non attestato in 636-637 né 404 , oppure cf. tigrino ንስዔ፡ «ristorare, sfamare», caus. አንስዔ፡ «far ristorare, far sfamare» ?’ 134 n. 34 )

አንሥአ

II,1

a) እደ፡ , እደወ፡ , manum^la, de jurante ; precante ; ; ; advocante (nutu) ; vim illaturo ; ; ዲበ፡ vel ላዕለ፡ contra^la ; ; ; .

c) እገረ፡ pedes^la: አንሥአ፡ እገሪሁ፡ ወሖረ፡ ; ; .

d) ቃለ፡ vocem^la: አንሥኡ፡ ቃለክሙ፡ ; ; et omisso ቃለ፡ , ut: አንሣእኩ፡ እጽራኅ፡ ; .

e)voce proferre^lavel efferre^la ; ኣነሥእ፡ መዝሙረ፡ psalmum resonare faciam,^laLud. ex

a)resuscitare^lamortuum, ; ; ; ; 1 ; ; ዘአንሥአ፡ በድነ፡ እምነ፡ ሙታን፡ .

3)erigere^la: አንሥኡ፡ ትእምርተ፡ ; .

a): ንጉሥ፡ ጻድቅ፡ ያነሥእ፡ ብሔሮ፡ ; aegrotum solatio .

b)restituere^la, instaurare^la, ; ; ; .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose