Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

II,1collo^laalius circumdare^larem, collo circumdari^lavel suspendi jubere^larem, et ውስተ፡ colli, ut: አቡየ፡ አዕነቀክሙ፡ ጋጋ፡ ክቡደ፡ ; አዕነቅዋ፡ ባዝግና፡ ወርቅ፡ ; ኣዐንቆ፡ ባዝግና፡ ወርቅ፡ ውስተ፡ ክሳዱ፡ ; ; ; ;

አዖቀ

II,1(sec. Lud.: አዕወቀ፡ ) ያዕውቅ፡ et ያዕቅ፡ ; in Imperf. etiam II,2( ያዔውቅ፡ ),

1)facere ut animadvertat^la, cognoscat^la, sciat^laaliquis: ኣዐውቀከ፡ ከመ፡ … .

a)certiorem facere^laaliquem, ut: ናሁ፡ አዖቁክሙ፡ (I ) ከመ፡ ኢይፈቅድ፡ ንስተተ፡

b)indicare^lavel declarare^laalicui aliquid, : ; ያዔውቀነ፡ ከመ፡ … Cyr. de r. fid. f. 52.

2)notum^lavel manifestum facere^la, indicare^la, ostendere^la, demonstrare^la: ነገርከ፡ ያዐውቀከ፡ ; ; Deus in Christo አዖቀ፡ ብርሃነ፡ ሐዲሰ፡ ለሕዝብ፡ ወአግሀደ፡ ብርሃነ፡ ወሕገ፡ ለክርስቲያን፡ ; አዖቁ፡ ዕልወቶሙ፡ ; n. 997 ኢያዖቀ፡ ፍድፋዴ፡ ክብሮሙ፡ (non ostendit excellentiam eorum) ; ያዕውቅ፡ ትንሣኤሁ፡ ; ከመ፡ ὅτι , ; Chrys. crebro; ከመ፡ ናዕቅ፡ ከመ፡ … M.M. f. 33.

ዐረየ

I,2, rarius I,1[vic. ዐረቀ፡ et ዐረከ፡ ]

1)Intransit. I,1et I,2; I,1 ይዕሪ፡

a)aequum^la, planum esse^lavel fieri^la: ወይዕሪ፡ ምድር፡ εἰς ὁμαλισμὸν τῆς γῆς ; የዐሪ፡ ፍኖተ፡ መብእስ፡ ; አድባር፡ ወአውግር፡ ይቴሐቱ፡ ወአፍላግ፡ ወመዓምቅት፡ ይዔርዩ፡ ወይከውኑ፡ መጽያሕተ፡

b)aequalem^la, aequabilem esse^lavel fieri^la, aequari^la, exaequari^la, passim adverbiis aequaliter^la, aequabiliter^lavertendum: እስከ፡ ይልህቅ፡ ወይዔሪ፡ ጽሕምክሙ፡ ; ይዔሪ፡ መዓልት፡ ወሌሊት፡ አመ፡ ፳ወ፭ ለወርኀ፡ መጋቢት፡ ; ; ኵሉ፡ ዐረየ፡ ወኅቡረ፡ ዐለወ፡ ; ; እስመ፡ መልክእ፡ ለመልክኡ፡ ይዔሪ፡ ወአርአያ፡ ለአርአያሁ፡ Cyr. ad

c)congruere^la, convenire^la, consentire^la: ምስለ፡ ብሉይ፡ ኢየዐሪ፡ ; ዕሩያነ፡ ምክር፡ ለክሒድ፡ ወኢይዔርዩ፡ ለምክር፡ ሠናይ፡ ; ሶበ፡ ዘመሩ፡ ወሶበ፡ ዐረዩ፡ ኵሎሙ፡ በ፩ ቃል፡ ; .

2)Transit. I,2

a)exaequare^la, complanare^la: ዐርዩ፡ መጽያሕቶ፡ ; ; ; እዔርያ፡ (v. ኣዔርያ፡ ) .

b)unire^la, conciliare^la: ከመ፡ ተዐርዩ፡ ልበ፡ ὁμόφρονες ; ዐርዮ፡ ግዕዝ፡ ὁμόνοια ; ዐርዮ፡ ὁμόνοια ; እስመ፡ ኮነ፡ ዐርዮ፡ በማእከሎሙ፡

c)idem facere^lavel pati cum^laaliquo; passim adverbiis simul^la, unâ cum^lavertendum: እምከመ፡ ዐረይነ፡ ሕማመ፡ ንዔሪ፡ ክብረ፡ ; ; ; ; .

d)aequiparare^la, ut videtur: ከመ፡ መቅሠፍተ፡ ልሳን፡ ንዔሪ፡ በኵሉ፡ እኩይ፡ μάστιξ γλώσσης πᾶσιν ἐπικοινωνοῦσα – Voc. Ae.^la: ይዔሪ፡ ዘ፡ ይትአከል፡ ; ዐረዩ፡ ዘ፡ አስተካከሉ።

ዕመቅ

( m. ), ዕመቃት፡ profunditas^la, profundum^la, ( altitudo^la, altum^la): ; ; ዕመቀ፡ ቀላይ፡ ; ; ; ; ; ዕመቂሆሙ፡ (Mss.: ዕመቃቲሆሙ፡ ) ለአብሕርት፡ ; ዕመቀ፡ ዕመቅ፡ βαθὺ βάθος ; : ዘዕመቀ፡ ልቡ፡ ኢታአምሩ፡ ; ይመጽእ፡ ሕርትምና፡ ላዕሌኪ፡ ወኢታአምሪ፡ ዕመቂሁ፡ ; ዕመቀ፡ እከያት፡ ; ዕመቀ፡ ንዴቶሙ፡ ; ኣዕመቂሁ፡ ለብዕለ፡ ጥበቢሁ፡ ; ዕመቀ፡ ምስጢር፡ Cyr. ad

አዘንግዐ

1)alienare mentem^laalicujus, delirare facere^la: አብዝኆ፡ መጻሕፍት፡ ያዘነግዕ፡ልበ፡ εἰς μανίαν περιτρέπει Platt.

2)pellicere^lavel decipere^laaliquem ( bethören^de): ኣዘነግዓ፡ ልባ፡ λαλήσω ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῆς .

አዝነመ

II,1

1)pluere facere^lavel jubere^la, de Deo: ኢያዝነመ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ; ; ያዘንም፡ ከመ፡ ዝናም፡ ኀያል፡ ; ; ; ኣዘንም፡ ውስተ፡ ገጸ፡ አሐቲ፡ ሀገር፡ ; ያዘንም፡ ለክሙ፡ ጸዳየ፡ ወመፀወ፡ ; ዝናመ፡ .

a)grandinare facere^la: ኣዘንም፡ በረደ፡ ; አዝነመ፡ ላዕለ፡ ሕዝብ፡ .

b)alias res pluviae instar demittere^la: እሳተ፡ ወትየ፡ ; ; መና፡ .

2)pluviam demittere^lavel fundere^la, de nube: እኤዝዝ፡ ደመና፡ ከመ፡ ኢያዝንም፡ (v. ኢይዝንም፡ ) ላዕሌሁ፡ .

አዝነመ

II,1

a)grandinare facere^la: ኣዘንም፡ በረደ፡ ; አዝነመ፡ ላዕለ፡ ሕዝብ፡ .

b)alias res pluviae instar demittere^la: እሳተ፡ ወትየ፡ ; ; መና፡ .

2)pluviam demittere^lavel fundere^la, de nube: እኤዝዝ፡ ደመና፡ ከመ፡ ኢያዝንም፡ (v. ኢይዝንም፡ ) ላዕሌሁ፡ .

አይበሰ

II,1siccare^la, exsiccare^la, arefacere^la, fluida: ; ; ; ኣየብሶሙ፡ ለአፍላግ፡ ; አይበስኪ፡ ማየ፡ ቀላይ፡ ; ; ; ; አይቢሰከ፡ ነቅዐ፡ ማዮሙ፡ Enc.; terram: ያየብሳ፡ ለምድር፡ ; በቀትሩ፡ ያየብስ፡ ብሔረ፡ ; ; plantas: ለሥርዉሂ፡ ያየብሶ፡ ነፋስ፡ ; ; ኣየብስ፡ ዕፀ፡ ርጡበ፡ ; ; ; አይብሱ፡ ፍሬሃ፡ ; carnem ; folia, radices, fructus, ut: ያየብስዎ፡ በፀሓይ፡ M.F.; vim^lavel humorem^lavitalem consumere^lahominis .

ርጡብ

1)succosus^la, virens^la, recens^la, humidus^la: ኣየብስ፡ ዕፀ፡ ርጡብ፡ ; ; ; አነዳ፡ ላህም፡ ርጡብ፡ pellis taurina adhuc humida^lavel recens^la ; ዐፅመ፡ ሥጋሁ፡ (cadaveris) ተረክበ፡ ምስለ፡ ደም፡ ርጡብ፡ Enc.; መሬት፡ ርጡብ፡ ( እብን፡ ይቡስ፡ ) Enc.

2)substantive: humidum^la, madidum^la, humor^la: ንበሪ፡ ውስተ፡ ርጡብ፡ κάθισον ἐν ὑγρασίᾳ ; ሳብዕተ፡ እዴሁ፡ ለርጡብ፡ .

rǝṭub , ርጡባን፡ rǝṭubān

Grébaut
ርጡብ፡ rǝṭub , ርጡባን፡ rǝṭubān plein de suc, de sève^fr, frais^fr, humide^fr ― ርጥብ፡ , እርጥብ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 41.
160

Leslau
ርጡብ፡ rǝṭub damp^en, wet^en, moist^en, humid^en, sappy^en, juicy^en, fresh^en, green^en (tree), damp place^en 476b

አይበሰ

አየውሀ

II,2, in Imperf. etiam II,1blandimentis permulcere^lavel pellicere^la: አየውህዎ፡ (sc. ut ad defectionem eum seducerent) ; ኣየውሃ፡

አድነነ

II,1

1)incurvare^la, demittere^la, deorsum flectere^la: ፀሚደ፡ አርዑት፡ ያደንኖ፡ ለክሳድ፡ ; ኣደንን፡ ቀፈተ፡ ልብየ፡ ; feminae እንዘ፡ የሐውራ፡ በፍኖት፡ ያድንና፡ ርእሶን፡ እንዘ፡ ግልቡባት፡ እማንቱ፡ ; እለ፡ ያደንኑ፡ ርእሶሙ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; bestiae አድነኑ፡ አርእስቲሆሙ፡ ወሰገዱ፡ ለአዳም፡ reverentiae causa ; .

2)omisso objecto: corpus i.e. se incurvare^lavel inclinare^la, de terra ; reverentiae causa: አድነኑ፡ ሎቱ፡ ; ; Lit. Orth.

ሕፅን

[ חֹצֶן حِضْنٌ ] Plur. ሕፀን፡ ( )

1)margo circumdans^la አብጽሕዎ፡ ውስተ፡ ሕፅነ፡ ርእሰ፡ ደብር፡ ἕως τῆς ὀφρύος τοῦ ὄρους

2)gremium^la, sinus^la

a)corporis: አንበሮሙ፡ ውስተ፡ ሕፅኑ፡ ἐναγκαλισάμενος αὐτά ; ; ; እለ፡ ተወልዱ፡ ላዕለ፡ ሕፅኑ፡ ( ἐπὶ μηρῶν ) ; κόλπος ውስተ፡ ሕፅነ፡ እሞሙ፡ ; ; apocr.; ያመጽእዎሙ፡ n. 138 ለደቂቅኪ፡ ውስተ፡ ሕፅኖሙ፡ ; ; ; ; ; ; ብእሲተ፡ ሕፅንከ፡ ; ውስተ፡ ሕፅነ፡ አብርሃም፡ ወይስሐቅ፡ ወያዕቆብ፡ ; ; ኀባእኩ፡ ውስተ፡ ሕፅንየ፡ ነገሮ፡ ; ; ; ; ኣገብእ፡ ሎሙ፡ ውስተ፡ ሕፅኖሙ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ; ; .

b)vestis ;

c)maris: ሕፅነ፡ ባሕር፡ ; ሕፅነ፡ ልሳን፡

3)nutritio^la, tutela^la: ወለት፡ እንተ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ሕፅነ፡ ወላድያኒሃ፡ F.N. 24,3; ዘውስተ፡ ሕፅን፡ ወምግብ፡ F.N. 40. – : ሕፅን፡ ወመንቅዕት፡ ዘ፡ ብብት።

ḥǝḍn , ḥǝḍan
(Dillmann 2) ሕፅነ፡ ደብር፡ ḥǝḍǝna dabr ‘the bosom of the mountains’; the lowland layer of the mountains ወእምድኅረዝ፡ አመ፡ ፳ወ፬፡ ለወርኀ፡ ታኅሣሥ፡ ተንሥአ፡ ዝንቱ፡ ንጉሥ፡ መዋኢ፡ እምከተማሁ፡ ዘኅፅነ፡ ደብር። ወወፅአ፡ ኀበ፡ ከተማሁ፡ ዘመልዕልት፡ ኀበ፡ ሀለዉ፡ ጐዓዝ። ‘Ensuite, le 24 du mois tāḫsās, le roi victorieux partit du campement (établi) au milieu de la montagne et alla au campement d’en haut, où étaient les bagages^fr’ 98 l. 1–3 (ed.), 111 l. 17–19 (tr.)

Grébaut
ሕፀን፡ ḥǝḍan «sein^fr» ― ዕቅፍ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
68

Leslau
ሕፅን ḥǝḍn , ሕፀን፡ ḥǝḍan , () ሕጽን፡ bosom^en, womb^en, lap^en, embrace^en, tutelage^en, guardianship^en, midst^en, middle^en, (, KG) armpit^en, afterbirth^en 226b

አግብአ

II, 1

1)revertere^la

a)avertere^la, convertere^la: ከመ፡ ያግብእዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኀቤሆሙ፡ .

b)deflectere^la, declinare facere^la: ከመ፡ እንተ፡ ታገብእ፡ ዐይነ፡ መዳልው፡ ; .

c)retro vertere^la: ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ; .

d)rejicere^la: ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ ; . n. 1170

e)retrahere^la .

2)redire facere^la,

a)reducere^la, aliquem vel aliquid: እመ፡ አእተተ፡ መኑ፡ ያገብእ፡ ; ቦኑ፡ እክል፡ አግብኦቶ፡ ; ዕራቅየ፡ አግብአኒ፡ ; ያገብእ፡ ሌሊተ፡ ; ውስተ፡ loci ; ; ; ታገብአኒ፡ ውስተ፡ መሬት፡ ; ; ; ; አልቦ፡ ዘያገብኦ፡ ለሰብእ፡ ውስተ፡ ሕዝቡ፡ συνάγων ; loci: አግብኦ፡ ብሔሮ፡ ; ኀበ፡ pers.: ; ከመ፡ ያግብእ፡ ልበ፡ አብ፡ ኀበ፡ ውሉድ፡ .

b)reportare^lavel referre^laaliquid: ያገብኡ፡ ለክሙ፡ ንዋየ፡ ቤተ፡ እግዚአብሔር፡ እምባቢሎን፡ ; ; ርግብ፡ ዘሥልሰ፡ አግብአት፡ ቃለ፡ ለኖኅ፡

c)remittere^la, ; አግብአቶ፡ አስቴር፡ ለዝኩ፡ ዘመጽአ፡ .

d)restituere^laaliquid vel aliquem in locum vel statum pristinum: አግብእ፡ መጥባሕተከ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ ; ; አግብኦ፡ ውስተ፡ ግብሩ፡ ; ; ; ( ህላዌ፡ ); animam i.e. recreare^la: ዘያገብኣ፡ ለነፍስየ፡ ; .

e)reddere^la, rei et ለ፡ pers., ut rem vi vel furto ablatam ; ; ; ; ; ; amissam ; ; pignus ; ; ; alia ; በርበረ፡ ማኅፈደ፡ ወኢያግብአ፡ ; አግብአ፡ ፈርዖን፡ ሳራሃ፡ ለአብራም፡ ; ; ; ; ; reddere responsum p. 484.

α)referre^laopus imperatum, postquam perfectum est, .

β)redire facere^lapossessionem ad possessorem pristinum ; .

γ)retribuere^la, referre^la, rependere^la, rei et ላዕለ፡ pers. ; ; ኣገብእ፡ ፍኖተኪ፡ ላዕለ፡ ርእስኪ፡ ; ; ከመ፡ ያግብእ፡ ላዕሌሆሙ፡ ዐውያተ፡ ነዳያን፡ ; et ለ፡ ; ; rei: እግዚአብሔር፡ ያገብእ፡ ዕስየተ፡ ; እግዚአብሔር፡ ያገብእ፡ ፍትሐ፡ .

δ)reddere rationem^la, ሐሳበ፡ vel ቃለ፡ , ut: ያገብእ፡ ሐሳበ፡ ለዘይኴንን፡ ; በእንቲአሁ፡ ; ኣገብእ፡ ቃለ፡ በእንተ፡ ኵሉ፡ ዘገበርኩ፡ ; etiam omisso ቃለ፡ , ut: ከመ፡ ያግብኡ፡ ኀቤሆሙ፡ ነገሥት፡ .

ε)reddere i.e. ferre sententiam^la, ፍትሐ፡ ; በጽድቅ፡ ያገብእ፡ ፍትሐ፡ ; ; ያገብኡ፡ ሎቱ፡ ፍትሐ፡ ; አግብአ፡ ፍትሐ፡ ለዘሩባቤል፡ Lud. ex

f)reposcere^la, rei et እምነ፡ pers., ( ሕፄ፡ col. 140).

g)referre^latributa, vectigalia, i.e. pendere^la: እለ፡ ያገብኡ፡ ጸባሕተ፡ ; (ubi F ታጋብኡ፡ II, 3 exhibet); ; አልብከ፡ ጸባሕት፡ ወኢያገብኡ፡ ለከ፡ ; .

h)redigere^la

α)aliquid in ditionem alicujus: አግብአ፡ ለፈርዖን፡ ኵሎ፡ ምድሮሙ፡ .

β)aliquem i.e. adigere^la, : ፍቅረ፡ ክርስቶስ፡ ያገብአነ፡ (Platt ያጌብረነ፡ ) ናጥብዕ፡ .

i)transmutare^laaliquid in aliquid ( ገብአ፡ i): ትፍሥሕተክሙ፡ ውስተ፡ ትካዝ፡ አግብእዎ፡ .

3)facere ut aliquid veniat ad aliquem i.e. tradere^la: አግብኡ፡ ቀርኖሙ፡ ለባዕድ፡ ወክብሮሙኒ፡ ለካልእ፡ ; 1 ; ቅድመ፡ pers.: , vel ውስተ፡ እደ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; vel ውስተ፡ , ut: ኣገብኦሙ፡ ውስተ፡ ኲናት፡ .

a)urbem hosti ; ; ; vel dedere^laaliquem captivum: ያገብኡ፡ ርእሶሙ፡ ኀቤከ፡ .

b)dedere^la: እለ፡ አግብኡ፡ ነፍሶሙ፡ ለከ፡ Lit. Joh.

c)prodere^la ; ; ; . n. 1171

d)subjicere^la, et ታሕተ፡ .

e)permittere^lares suas alicui, .

አግብአ

II, 1

1)revertere^la

a)avertere^la, convertere^la: ከመ፡ ያግብእዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኀቤሆሙ፡ .

b)deflectere^la, declinare facere^la: ከመ፡ እንተ፡ ታገብእ፡ ዐይነ፡ መዳልው፡ ; .

c)retro vertere^la: ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ; .

d)rejicere^la: ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ ; . n. 1170

e)retrahere^la .

2)redire facere^la,

c)remittere^la, ; አግብአቶ፡ አስቴር፡ ለዝኩ፡ ዘመጽአ፡ .

α)referre^laopus imperatum, postquam perfectum est, .

β)redire facere^lapossessionem ad possessorem pristinum ; .

f)reposcere^la, rei et እምነ፡ pers., ( ሕፄ፡ col. 140).

h)redigere^la

α)aliquid in ditionem alicujus: አግብአ፡ ለፈርዖን፡ ኵሎ፡ ምድሮሙ፡ .

β)aliquem i.e. adigere^la, : ፍቅረ፡ ክርስቶስ፡ ያገብአነ፡ (Platt ያጌብረነ፡ ) ናጥብዕ፡ .

i)transmutare^laaliquid in aliquid ( ገብአ፡ i): ትፍሥሕተክሙ፡ ውስተ፡ ትካዝ፡ አግብእዎ፡ .

a)urbem hosti ; ; ; vel dedere^laaliquem captivum: ያገብኡ፡ ርእሶሙ፡ ኀቤከ፡ .

b)dedere^la: እለ፡ አግብኡ፡ ነፍሶሙ፡ ለከ፡ Lit. Joh.

c)prodere^la ; ; ; . n. 1171

d)subjicere^la, et ታሕተ፡ .

e)permittere^lares suas alicui, .

አግብአ

II, 1

1)revertere^la

a)avertere^la, convertere^la: ከመ፡ ያግብእዎሙ፡ ለአሕዛብ፡ ኀቤሆሙ፡ .

b)deflectere^la, declinare facere^la: ከመ፡ እንተ፡ ታገብእ፡ ዐይነ፡ መዳልው፡ ; .

c)retro vertere^la: ያገብኦሙ፡ ድኅሬሆሙ፡ ለጠቢባን፡ ; ; .

d)rejicere^la: ያገብኦ፡ ድኅረ፡ ዘባኑ፡ ; . n. 1170

e)retrahere^la .

2)redire facere^la,

c)remittere^la, ; አግብአቶ፡ አስቴር፡ ለዝኩ፡ ዘመጽአ፡ .

α)referre^laopus imperatum, postquam perfectum est, .

β)redire facere^lapossessionem ad possessorem pristinum ; .

f)reposcere^la, rei et እምነ፡ pers., ( ሕፄ፡ col. 140).

h)redigere^la

α)aliquid in ditionem alicujus: አግብአ፡ ለፈርዖን፡ ኵሎ፡ ምድሮሙ፡ .

β)aliquem i.e. adigere^la, : ፍቅረ፡ ክርስቶስ፡ ያገብአነ፡ (Platt ያጌብረነ፡ ) ናጥብዕ፡ .

i)transmutare^laaliquid in aliquid ( ገብአ፡ i): ትፍሥሕተክሙ፡ ውስተ፡ ትካዝ፡ አግብእዎ፡ .

a)urbem hosti ; ; ; vel dedere^laaliquem captivum: ያገብኡ፡ ርእሶሙ፡ ኀቤከ፡ .

b)dedere^la: እለ፡ አግብኡ፡ ነፍሶሙ፡ ለከ፡ Lit. Joh.

c)prodere^la ; ; ; . n. 1171

d)subjicere^la, et ታሕተ፡ .

e)permittere^lares suas alicui, .

አግደፈ

II,1facere ut abjiciat^lavel projiciat^laaliquis aliquid, : ኣገድፈከ፡ ቀስተከ፡ እምእዴከ፡ ; ያገድፎሙ፡ (v. pro ያነግፎሙ፡ ) ኰያንዊሆሙ፡ . n. 1206

ከመ

, , [ כְּמוֹ , כְּמָא , ܐܰܟܡܳܐ , كَمَا ; gramm.§ 63, a; gramm.§ 64, b],

A)Adv.

I)integrae sententiae praemissum:

1) ከመ፡

a)comparative: ut^la, sicut^la, quemadmodum^la,

α)sive addito correlato ( sic^la, ita^la): ; ; ከመ፡ ይፈቱ፡ ኅጽው፡ – ከማሁ፡ ; ; ; ; ; ; ;

β)sive omisso: ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ምስለ፡ አንስት፡ ; ከመ፡ አመ፡ ንስቲታ፡ ; ; .

γ)in specie: ከመ፡ – ከመዝ፡ quo^la( magis^la) – eo^la(major) .

b)raro in oratione obliqua: quomodo^lavel quam^la, ; ; ነኪር፡ ከመ፡ ተዐቢ፤ ዕፁብ፡ ከመ፡ ታስተባሪ፡ .

c)rarissime in exclamatione: quam!^la .

2) በከመ፡ i.e. በ፡ et ከመ፡ ( καθώς , fere crebrius usitatum, quam ከመ፡ ὡς )

a)comparative: ut^la, sicut^la, quemadmodum^la,

α)addito correlato: ; ; በከመ፡ ብዙኀ፡ ትነብብ፡ ከማሁ፡ ትሰምዕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;

γ)in specie: በከመ፡ – ከማሁ፡ quo^lamagis^la– eo^lamagis^la ; .

b)raro: quomodo^la, ut .

3) ዘከመ፡ et ከመ፡ እንተ፡ et እንተ፡ ከመ፡ (i.e. et ከመ፡ )

a)sicut^la, quemadmodum^la: ኵሎ፡ ዘከመ፡ ትቤልኒ፡ እገብር፡ ; ; ኵሉ፡ ዘከመ፡ κατὰ πάντα ὅσα 4 ; ; ; ; ; ; ; ; ዘከመ፡ መሀርኩክሙ፡ ከማሁ፡ ተዓቀቡ፡ ; ከመ፡ እንተ፡ ታስተጋብእ፡ ዶርሆ፡ ; . – Nonnumquam ከመዘ፡ , infra sub B. I. 2. –

b)quomodo^la: ታአምር፡ ዘከመ፡ ገብሩ፡ ; ; ነገርክዎሙ፡ ዘከመ፡ ረድአኒ፡ ; ; ; ; ; ; 1 ; ኵሉ፡ ምክሩ፡ ዘከመ፡ ያጠነቅቅ፡ ኀሪወ፡ ማኅተም፡ ; epexegetice: ; ; ; .

c)De ዘከመ፡ እፎ፡ (et እንተ፡ ከመ፡ እፎ፡ ) እፎ፡

II)Singulis nominibus praemissum Praepositionis vice fungitur (nam rarissimae sunt tales constructiones qualis est እነግረከ፡ ከመ፡ ብእሴ፡ ). Ubi pronomia suffiguntur, forma primaria ከማ፡ recipitur ( gramm.§ 167,2), ut: ከማየ፡ ; ; ከማነ፡ ; n. 827 ከማክሙ፡ ; ከማክን፡ ; ከማከ፡ ; ; ከማሁ፡ ; ; ከማሃ፡ ; ከማሆሙ፡ .

1) ከመ፡

a)ut^la, sicut^la, instar^la, tamquam^la, vel per similis^lavertendum: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al., post verba comparandi ; መሰለ፡ deriv.; ὅμοιος ሰብእ፡ ዘከማከ፡ ; ; ; ; ; ዘከማሁ፡ ὁ ἴσος αὐτῷ ; ዐባይ፡ ይእቲ፡ ዕለት፡ ወአልቦ፡ ዘከማሃ፡ .

b)raro: circiter^la, (aliâs መጠነ፡ , የአክል፡ ).

2) በከመ፡ secundum^la(de norma et convenientia), juxta^la, pro^la, κατά , ; ; ( በከመ፡ ስሙ፡ ከማሁ፡ እበዲሁ፡ ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በከመ፡ ቃልክሙ፡ ; ጥበብ፡ በከመ፡ ስማ፡ ይእቲ፡ ; በከመ፡ ክብሩ፡ ያገብኡ፡ ሎቱ፡ ፍትሐ፡ ; ; ; ; .

3) ዘከመ፡ et ከመ፡ እንተ፡ secundum^la, juxta^la, ad^lamodum^la: እመ፡ ብከ፡ ብእሲተ፡ ዘከመ፡ ነፍስከ፡ ; ; ; ; ; ከመ፡ እንተ፡ ወይጠል፡ ; .

B)Compositum cum

I): ከመዘ፡ et ከመ፡ እንተ፡

a)sequente integra sententia: quasi^la, tamquam^lasi^la: ; ወኮነ፡ ከመ፡ ዘአልቦ፡ ዘቦአ፡ et erat quasi nihil intras^las^laet^la ; ; ; ከመ፡ ዘይረድአከ፡ ያቴሕት፡ ርእሶ፡ ታሕተ፡ ሰኰናከ፡ ; ከመ፡ ዘይሥሕቅ፡ ምስሌከ፡ የሐትተከ፡ ; (c. Perf.); እመኒ፡ ሞተ፡ አቡሁ፡ ከመ፡ ዘኢሞተ፡ ; ; ;

b)sequentibus singulis nominibus: tamquam^la, ; አስተርአየ፡ ለነ፡ (Deus) ከመ፡ እንተ፡ ንስር፡ ዐቢይ፡ Rel. Bar.; ረሰይዎ፡ ( ለእብን፡ ) ከመ፡ እንተ፡ ማዕጾ፡ Rel. Bar.; ነሣእኩክሙ፡ ከመዘ፡ ክንፈ፡ ጒዛ፡ (sumsi vos tamquam si essent alae i.e. tamquam super alas) ; ; ከመ፡ ዘሰራቂ፡ (non ዘሰራቄ፡ ) ትዴግኑ፡ (ejus instar qui latro est i.e. tamquam latronem persecut^lau^lari^la) .

2)i.q. ዘከመ፡ sicut^la, quemadmodum^la: ከመ፡ ዘ፡ – ከማሁ፡ ; ይጼልዩ፡ ኀቤሁ፡ ከመዘ፡ ኀበ፡ አማልክት፡ .

II)cum demonstr. ( ዝ፡ ) et suff. III ( ሁ፡ al.) Qua compositione circumscribitur

1)talis^la, tale^la, talia^la,

a)simplice ከመ፡ seq. pronomine.

α) ከማሁ፡ , τοιοῦτος ; ; ; በእንተ፡ ከማሁ፡ διὰ τοῦτο .

β) ከመዝ፡ vel ከመ፡ ዝንቱ፡ ; አኮ፡ ከመዝ፡ ነገሩ፡ ዘከመ፡ ትብል፡ ; ; ; ; ; .

b)plerumque praemisso ,

α) ዘከመዝ፡ talis^la: መጽልእ፡ ዘከመዝ፡ ብእሲ፡ ; ሕዝብ፡ ዘከመዝ፡ ; ; ; ; ; ; passim ዘ፡ vel ዝ፡ secundum genera et numeros variatis: እንተ፡ ከመ፡ ዛቲ፡ ብእሲት፡ γυναῖκα τοιαύτην ; እንተ፡ ከመዝ፡ ; ለእለ፡ ከመዝ፡ τοιούτων ; 1 ; ; ; ለዘከመ፡ እሉ፡ ; ; passim ከመዝ፡ ad omnia genera numerosque relato: ዘከመዝ፡ τοιούτους ; τοιαῦτα ; እንዘቦ፡ ውስቴቶሙ፡ ዘከመዝ፡ አንስት፡ ; ዘከመዝ፡ ተኣምረ፡ ; ዝሙት፡ ዘከመዝ፡ ; οὕτως .

β)at ዘከማሁ፡ aut: similis ei^la( A. II,1, a) aut: qualis^la ; ; ; .

2) n. 828

a) ከመዝ፡ et ከማሁ፡ hoc^lavel eodem modo^la, ita^la, sic^la, pariter^la,

β) ከመዝ፡ et ከማሁ፡ relatum ad antecedentia: ; ከመዝ፡ ወከመዝ፡ ረሰየኒ፡ ; ኢኮነ፡ ከመዝ፡ ; ከመ፡ ከመዝ፡ ውእቱ፡ ; ; ከመዝ፡ ይቤ፡ እግዚአብሔር፡ al.; ; ; ; ; ; ; ; (at Graece: τὸ αὐτό ); ወከማሁ፡ ብእሲትኒ፡ ; ወከማሁ፡ ὁμοίως ; ; ; ; ; ; ; .

γ) ከመዝ፡ et ከማሁ፡ relatum ad sequentia: ከመዝ፡ ; ; ; ; ; ; ከማሁ፡ ; ከመ፡ vel እስከ፡ ut^la( daß ) ; ; ( ከመዝ፡ – እስከ፡ ) .

δ)de አምጣነ፡ – ከማሁ፡ quo magis^la– eo magis^la አምጣነ፡ col. 224; adde በአምጣነ፡ – ከማሁ፡ ; ; de በከመ፡ – ከማሁ፡ quo magis^la– eo magis^lasupra A I 2 a γ .

ε) ምስለ፡ ከመዝ፡ hoc non obstante^la ; ; ምስለ፡ col. 175.

b) ከመዝ፡ tam^la, tantopere^la: ከመዝ፡ ፍጡነ፡ οὕτω ταχέως ; ከመዝኑ፡ አብዳን፡ አንትሙ፡ ; ከመዝ፡ ጠቢብ፡ ; .

c) ከማሁ፡ in responsione: sic^la, (soloecismus videtur).

d)in interrogatione: ከመዝኑ፡ sicne?^lanum ita?^la ; ; ; .

Cross-references: Conj.

I) ከመ፡

1)relativa, quae Objecto (vel Subjecto) de quo agitur indicando vel alii praecedentis sententiae complemento annectendo inservit ( ὅτι , daß ), Indic. Respondet

a)Latinorum (Nom.) Infin., post verba sentiendi et declarandi, al.: ርእየት፡ ከመ፡ ሠናይ፡ ዕፅ፡ ; ርእየ፡ ከመ፡ በዝኀ፡ ; ; ; አእመረ፡ ከመ፡ ተነትገ፡ ማይ፡ ; ; ሰምዐ፡ ከመ፡ ተፄወወ፡ ; ; መኑ፡ አይድዐከ፡ ከመ፡ ዕራቅከ፡ አንተ፡ ; ; ; ይእመኑከ፡ ከመ፡ አስተርአየከ፡ ; ; ; ; ; ; መሐለ፡ ከመ፡ ኢያአምር፡ ; ተዘከር፡ ከመ፡ መሬት፡ ንሕነ፡ ; ትጤይቅ፡ ከመ፡ ; ይመስለኒ፡ ከመ፡ ; ኀለየ፡ ከመ፡ ጸውዖ፡ ; ኢትሰፈዉ፡ ከመ፡ ተሐይዉ፡ ; ; ሐሰወት፡ ከመ፡ ሠሐቀት፡ ; ኮኑ፡ ሰማዕተ፡ ከመ፡ ኢይጸድቁ፡ ; ዝንቱ፡ ትእምርቱ፡ ከመ፡ ይገብር፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ነገረ፡ ; ከመ፡ ያስተርእዩ፡ ከመ፡ ጾሙ፡ ; ; ተዐውቀት፡ ከመ፡ ፀንሰት፡ ; ተብህለ፡ ከመ፡

α)Passim Subjectum sententiae subjunctae a verbo sententiae principalis tamquam Objectum attrahitur, ut: ሰምዕዎ፡ ከመ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ቤት፡ ; ; ; ; ; ; ; ( gramm.§ 190).

β)Ubi post verba sentiendi et declarandi ከመ፡ verbi sequitur, e C, I, 3, c illustrandum est.

γ)Sicut ὅτι ( כִּי ܕ أَنْ ), ከመ፡ recitationi verborum alterius ininservit (vel orationi directae praemittitur): ; ; 2 ; ; .

b)quod^la,

α)ad indicandam causam (quamquam minus frequentatum quam እስመ፡ ) post verba affectuum: ይትፌሣሕ፡ ከመ፡ ትጠፍኡ፡ ; አንከሩ፡ ከመ፡ ረድአ፡ ; et alia, ut: አስተዋደየኒ፡ ከመ፡ ቀበርክዎሙ፡ .

β)crebro post እፎ፡ , እፎ፡ ከመ፡ qu^laî^la( est,^la) quod^lai.e. quomodo evenit ut^la እፎ፡

2)consecutiva, ὥστε ut^la, ita ut^la,

a)Indic. ያንኅሎን፡ ለአህጉሪከ፡ ከመ፡ አልቦ፡ ዘይነብር፡ ውስቴቶን፡ ; ; Platt; ; 0829|

b)plerumque verbi: ; መኑ፡ አነ፡ ከመ፡ እሑር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; 1 ; ; ; ; ; ; ; ውኅድ፡ አንቲ፡ ከመ፡ ትኩኒ፡ ; ከመ፡ ያድኅና፡ እግዚአብሔር፡ ለኢየሩሳሌም፡ ; ; ; ; post verba efficiendi, ut: እሬስየከ፡ ከመ፡ ይፃእ፡ ; .

3)finalis, ἵνα , ὅπως , ut^laet ከመ፡ ኢ፡ ne^la, ut ne^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ኢ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

a)in specie post verba volendi, jubendi, rogandi, promittendi, sperandi, permittendi, cogendi, al., ut: አዘዘነ፡ ከመ፡ ንግበር፡ ; ይቤ፡ ከመ፡ ይቅትልዎ፡ ; ተከሥተ፡ ሎቱ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ; አደሞ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ; ቦኑ፡ እፈቅድ፡ ከመ፡ ይሙት፡ ; አኀሥሥ፡ ከመ፡ እግበር፡ ; ኀለየ፡ ከመ፡ ይቅትል፡ Asc. ; አስተብቍዕዎ፡ ከመ፡ ይልከፉ፡ ; ይስእሉ፡ ከመ፡ ይኩኖሙ፡ ; መሐለ፡ ከመ፡ የሀባ፡ ; አሰፈወ፡ ከመ፡ ; ; ተካየደ፡ ; ይሴፈዉ፡ ከመ፡ ይሕየዉ፡ ; ትትአመን፡ ከመ፡ ያእቱ፡ ; ; ; ; ኢያብሐ፡ ከመ፡ የአብሱ፡ ; ; ኣጌብሮ፡ ከመ፡ ይስግድ፡ ; ይደሉ፡ ከመ፡ ትስረዩ፡ ; ኢይከውኖ፡ ከመ፡ ይግባእ፡ ; ይኄይሰከ፡ ከመ፡ ይትሀጐል፡ .

b)post verba potentiae et impotentiae ; ; ስእነ፡ ከመ፡ ይሴሲ፡ እሞ፡ ; pavendi: አርመምኩ፡ ፈሪህየ፡ ከመ፡ እንግር፡ ዘእኄሊ፡ ; ኢይደነግፁ፡ ከመ፡ ይፁርፉ፡ ; audendi: F.M. 3,5; ተኀበለ፡ ከመ፡ ይንሣእ፡ F.M. 3,5; incipiendi, repetendi: አኀዘ፡ ከመ፡ ይሕንጽ፡ ; ኢይደግም፡ ከመ፡ እፈኑ፡ .

c)etiam post ea verba, quae alias ከመ፡ cum Indic. postulant, ከመ፡ sequitur, si quidem significatur non quid sit vel fiat, sed quid fieri oporteat: ይእዜ፡ አእመርነ፡ ከመ፡ ንሰብሖ፡ (nobis eum celebrandum esse)^la ; ; ተፈሥሐ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ({er freute sich zu thun}) ; ተኀለየ፡ ውስተ፡ ልብከ፡ ከመ፡ ታሕንጽ፡ ሊተ፡ ቤተ፡ .

d) ከመ፡ ኢ፡ ne^lapost verba timendi, prohibendi: እፈርህ፡ ከመ፡ ኢይምጻእ፡ ; ; ; ; ; ; ; (seq. Indic.); መነንክዎ፡ ከመ፡ ኢይንግሥ፡ ; ከላእክኒ፡ ከመ፡ ኢይባእ፡ ; ; ; ; ኢያበውሑ፡ ከመ፡ ኢይቅረብ፡ M.M. f. 169.

e) ከመ፡ et ከመ፡ ኢ፡ est nota jussivi vel optativi: ; እኁክሙ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ቅኑየ፡ ; ከመ፡ ኢታሕዝና፡ ; . – Annotandum est, quod Lud. in 392 affert: „particula haec repetita certitudinem aliquam significare videtur: ከመ፡ ከመ፡ ቀርበ፡ et mox ከመ፡ ከመ፡ በጽሐ፡ quod certo venisset^la“ –

II) እምከመ፡ , rarius ለእምከመ፡ et ለእመ፡ ከመ፡ [e qua forma illud እም፡ non praepositionem እምነ፡ sed conjunctionem conditionalem እመ፡ censendam esse satis elucet] conditionalis et temporalis, frequentatissima,

1)si^la(sed fere ubique inclinans ad significationes quum^la, quando^la, quoties^la, simulac^la), n. 830rarius εἰ , ut ; ; , saepius ἐάν , (seq. Imperf.) ut: እምከመ፡ ታበውእ፡ si^la(i.e. quotiescumque^la) offers^la ; ; ἐὰν μή ; ; sententia nominali ; ; Perf.: እምከመ፡ ገሰስኩ፡ si^latetigero^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምከመ፡ አንበርዎ፡ ἐὰν θῶσιν ; ; ለእምከመ፡ ant.

2)cum^la, quum^la, quando^la, quotiescumque^la, plerumque ( ὡς δ᾽ ἄν ); ἡνίκα δ᾽ ἄν ; ἐκάθισας – μὴ ἀνοίξῃς ; ; ( ὅταν ); እምከመ፡ እቤሎ፡ ἐν τῷ εἰπεῖν με ; ; ; እምከመ፡ ርእዩከ፡ ἰδόντες σε ; ὁπότε ἐάν ; ὅταν ; ; ; ለእምከመ፡ ንዋየ፡ ረከብከ፡ ἐν χρήμασιν ; ለእመ፡ ከመ፡ (v. ለእምከመ፡ ) ተጸነሰ፡ ἀπό ἐνδείας ; .

3)quamdiu^la, donec^la, Perf., ἡνίκα ἄν ; ;

4)simul ac^la, ubi^lavel ut primum^la: ( ὡς ἄν ); ; ; እምከመ፡ ሰምዑ፡ ἀκούσαντες ; ; ለእምከመ፡ ቦቱ፡ ዘገረሞ፡ ; ἐν τῷ ἀποθανεῖν ; ; ; ; ; ; saepius ubi Graecus καὶ consecutivum habet, ut: እምከመ፡ ሠረቀ፡ ፀሓይ፡ ያየብሶ፡ለሣዕር፡ ἀνέτειλε καὶ ἐξήρανε Jac.1,11; ; ; ; .

ገሀደ

I,1[ جهد IV apparuit^la, جَهَرَ palam fuit^la; vulgavit^la, revelavit^la] manifestum esse, deinde palam^la, aperte^la, publice^lavel libere loqui^lavel agere^la, παῤῥησιάζεσθαι , እግህድ፡ ቦቱ፡ (v. ኣግህድ፡ ) ; .

ጦቀ

I,1[ צוּק ضاق עוּק ܥܳܩ ዐጠቀ፡ ጸዐቀ፡ ጠዐቀ፡ ]

1)angustum^la, coarctatum esse^la: ትጠውቅ፡ ነፍስየ፡ (var. pro ትጠወቅ፡ ) ; ልብየኒ፡ ይጠውቀኒ፡ (v. ይጠወቀኒ፡ ) .

2)coangustare^la, comprimere^la: እጠውቃ፡ ለነፍስየ፡ በእዴየ፡ (var. pro ኣጠውቃ፡ ) ; ant.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose