Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,1(Pass. a ነሥአ፡ ; differt a ተንሥአ፡ , sed in libris Mss. crebro cum ተንሥአ፡ confunditur)

1)tolli^la, auferri^la: ነፍስ፡ እንተ፡ ተነሥአት፡ ; አመ፡ ይትነሣእ፡ እምኔሆሙ፡ ; at ተንሥአ፡ auferri^la et Kuf. p. 81; et tolli^la, suscipi^la ; .

2)capi^la, comprehendi^la, sumi^la, assumi^la: ይትነሣእ፡ ; ተንሥኦ፡ (sic) ትትነሣእ፡ συλλήψει συλληφθήσῃ ; ; ( ተንሥአ፡ ); ( እምብእሲሃ፡ ወፅአት፡ ወተንሥአት፡ ) et ( ምድር፡ እንተ፡ እምኔሃ፡ ተንሣእከ፡ ); ዘተነሥአ፡ እምኔሁ፡ ብእሲ፡ ὁ παρ᾽ αὐτοῦ ( τοῦ Λόγου ) ληφθεὶς ἄνθρωπος (assumtus) Cyr. c. ; at ዘተንሥአ፡ ሰብእ፡ ὃν δὲ ἀνέλαβε ἄνθρωπον ( ὁ Λόγος ) Cyr. ad

3)accipi^la, excipi^la: ኢተነሥአ፡ (v. ኢተንሥአ፡ ) ገጾሙ፡ Raro pro ተንሥአ፡ ut (coll. )

ተናገረ

III,3

1)colloqui^la, confabulari^la, sermocinari^la: ; ኢይኩን፡ ተናግሮ፡ እንዘ፡ ይበልዑ፡ Reg. Pach.; n. 690 ምስለ፡ ; ; ( ὁμιλεῖν τινί ).

a)sermonem conferre^la, vel communicare^lade re cum aliquo, rei: ተናገረ፡ ምስሌሆሙ፡ ምስጢረ፡ ምክሩ፡ ; ; ምስለ፡ ብእሲ፡ ጻድቅ፡ ዘልፈ፡ ተናገር፡ ምክረከ፡ ; (c. በበይናት፡ ).

b)sermone celebrare^laaliquid, በ፡ rei: ከመ፡ ይትናገሩ፡ በዕበየ፡ ግብሩ፡ ; ; ; rei: .

c)sibi invicem^laindicare^lavel confiteri^laaliquid: ኢተናገሩ፡ በበይናቲሆሙ፡ ዘውስተ፡ ልቦሙ፡ ; .

2)loqui cum^laaliquo vel alicui, ምስለ፡ pers.: ; ; ; ; ; ; ; ኀበ፡ pers., ut: ጸሎት፡ ይእቲ፡ ተናግሮተ፡ ሰብእ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; : ; ; ; ; ; ; ኀፍረት፡ ተናግሮ፡ ብእሲተ፡ ባዕድ፡ ; ; ; ; ; ደገምኩ፡ ተናግሮታ፡ ; rei: ሠናየ፡ ይትናገረከ፡ λαλήσει σοι χαλά ; ; ; ; ; ; ; በ፡ , ut: ኢትትናገር፡ ምስለ፡ ብእሲት፡ በዘ፡ ታቀንኣ፡ ; በእንተ፡ ; .

a)alloqui^la, ut: ተናገራ፡ ለምድር፡ .

b)addicere^la, promittere^la ; .

c)sententiam dicere^lade aliquo: ተናገሮ፡ ቅስተ፡

d)loqui^lacum aliquo de femina vel alloqui^laeam i.e. uxorem petere^laeam: በ፡ feminae ; በእንተ፡ ; .

3)in genere: loqui^la: እለ፡ ይትናገሩ፡ በታሕተ፡ ምድር፡ ; ተናግሮ፡ ( tacere); ; ; ; ; ; ; rei: ኢተናገርክሙ፡ ጽድቀ፡ ; ; ኀጢአተ፡ ተናገረት፡ ልሳንክሙ፡ ( μελετᾶν ) ; ; ; ; ; ; በ፡ rei vel verbi ; በ፡ linguae: እትናገር፡ በዕብራይስጥ፡ ; ; vel linguae: ይትናገሩ፡ ከንፈረ፡ አሐደ፡ ወልሳነ፡ ፩ ; ; de inanimatis usurpatur: ; .

a)diserte loqui^la, disserere^la, orare^la: ኢይክል፡ ተናግሮ፡ . ; ኀበ፡ .

b) ተናገረ፡ ውስተ፡ ልቦን፡ benigne eas allocutus est^la(consolandi causa)

ተናገረ ጽድቅ

III,3

1)colloqui^la, confabulari^la, sermocinari^la: ; ኢይኩን፡ ተናግሮ፡ እንዘ፡ ይበልዑ፡ Reg. Pach.; n. 690 ምስለ፡ ; ; ( ὁμιλεῖν τινί ).

b)sermone celebrare^laaliquid, በ፡ rei: ከመ፡ ይትናገሩ፡ በዕበየ፡ ግብሩ፡ ; ; ; rei: .

c)sibi invicem^laindicare^lavel confiteri^laaliquid: ኢተናገሩ፡ በበይናቲሆሙ፡ ዘውስተ፡ ልቦሙ፡ ; .

a)alloqui^la, ut: ተናገራ፡ ለምድር፡ .

b)addicere^la, promittere^la ; .

c)sententiam dicere^lade aliquo: ተናገሮ፡ ቅስተ፡

d)loqui^lacum aliquo de femina vel alloqui^laeam i.e. uxorem petere^laeam: በ፡ feminae ; በእንተ፡ ; .

a)diserte loqui^la, disserere^la, orare^la: ኢይክል፡ ተናግሮ፡ . ; ኀበ፡ .

b) ተናገረ፡ ውስተ፡ ልቦን፡ benigne eas allocutus est^la(consolandi causa)

, m. et fem. , ጽድቃት፡

1)rectum^la, jus^laet fas^la: ግበሩ፡ ርትዐ፡ ወጽድቀ፡ ; ; ; ; ; ; ; ኰንን፡ ጽድቀ፡ ; ኢኮነ፡ ጽድቀ፡ በሊዕ፡ ዘስርቅ፡ οὐ θεμιτόν ἐστι ; ጽድቅ፡ ወፍትሕ፡ δικαιώματα καὶ κρίσεις ; ; ; ; ጽሒፈ፡ ጽድቅ፡ jus edicere, Lud. e Lit. Mss.; ኢዐቀብክሙ፡ ኵሎ፡ ጽድቃቲሁ፡ አላ፡ አግዘፍክሙ፡ ክሳደክሙ፡ Rel. Bar.

a)statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ vel ubi praedicati vice fungitur, justus^la: ; ኵነኔ፡ ጽድቅ፡ ; ቃለ፡ ጽድቅ፡ ; ፍትሐ፡ ጽድቅ፡ κρίσις δικαία ; ; ; ; መዳልዊከ፡ ዘጽድቅ፡ ይኩን፡ ; ኵነኔ፡ ዘበጽድቅ፡ ; ጽድቅ፡ ኵነኔከ፡ ; al.

b) በጽድቅ፡ jure^la, merito^la, ;

2)justitia^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; al.

a)innocentia^la: ከመ፡ ታስተርኢ፡ ጽድቅየ፡ ; ; ; .

b)probitas^la, pietas^la, virtus^la, vitae sanctitas^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; al. crebro; δικαιοσύναι ; εὐθύτης ; εὐσέβεια ; ; ; ውፁኣን፡ እምጽድቅ፡ οὐχ ὅσιοι ; ; .

d)beneficentia^la, misericordia^la: በምጽዋት፡ ትሰረይ፡ ኀጢአትከ፡ ወበጽድቅ፡ ትድኅን፡ ; ምጽዋትከ፡ ወጽድቅከ፡ (v. ወጸሎትከ፡ ) ; ; ; ለነዳያን፡ ዘረወ፡ ወለምስኪናን፡ በጽድቅ፡ ; ጽድቃት፡ eleemosynae^la: ሀበኒ፡ ለዘአልብየ፡ እምጽድቃቲከ፡ አሐደ፤ በከመ፡ ወሀብከ፡ ለመካን፡ ወልደ፡

e)restitutio juris^la, absolutio^la: ; al. n. 1313

f) በጽድቅ፡ juste^la: ; ; ; al.

3)salus^la: ከመ፡ ይኩንከ፡ ጽድቀ፡ ἵνα εὖ σοι γένηται . (Qui usus loquendi huic interpreti proprius videtur, ጻድቅ፡ 1, et አጽደቀ፡ n. 1,d).

4)veritas^la, ἀλήθεια , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢውፁእኑ፡ ነገሮሙ፡ እምጽድቅ፡ Cyr. c.

a)verum^la: ኢተናገርክሙ፡ ጽድቀ፡ ἀληθές ; ; እመ፡ ነገርክዎሙ፡ ጽድቀ፡ ይቀትሉኒ፡ ; ; ; ; ጽድቀ፡ ትቤ፡ ; ኢኮነ፡ ጽድቀ፡ ቃልክሙ፡ ዘነበብክሙ፡ ; አሐተ፡ ጽድቀ፡ τὶ ῥῆμα ἀληθινόν .

b)Statui constructo subjunctum vel ዘጽድቅ፡ vel ዘበጽድቅ፡ , vel ubi praedicati vice fungitur, verus^la: ; ; ; ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ἀληθινή ; ወይን፡ ዘጽድቅ፡ ; ዘበጽድቅ፡ ; ; ; ;

c) በጽድቅ፡ vere^la, recte^la, revera^la ; ; ; *Lit. Joh.*; eodem pertinet: ጽድቀ፡ ፈከረ፡ ὀρθῶς συνέκρινεν . – : ጽድቀ፡ ዘ፡ ዕውነት።

ተነሥአ

III,1(Pass. a ነሥአ፡ ; differt a ተንሥአ፡ , sed in libris Mss. crebro cum ተንሥአ፡ confunditur)

3)accipi^la, excipi^la: ኢተነሥአ፡ (v. ኢተንሥአ፡ ) ገጾሙ፡ Raro pro ተንሥአ፡ ut (coll. )

አበሰ

I,2[etymo convenit cum خَبُثَ , significatu cum אָשֵׁם , أَثِمَ , sicut ሐሠመ፡ etymo cum أَثِمَ , significatu cum خَبُثَ ; quamquam Arabes etiam sub أَبَسَ similes quasdam significationes habent] crimen^lacommittere^la, peccare^la, ἀσεβεῖν , ἀνομεῖν , ἀδικεῖν , plerumque ἁμαρτάνειν , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አብሶ፡ አበሰት፡ ; ኢይደግሙ፡ አብሶ፡ ; ; ; ; ; ; ; አቢሶሙ፡ ; ኢአበሰ፡ ወኢጌገየ፡ ግሙራ፡ ; ( πλημμελίαν ἐπλημμέλησαν ); ; ; peccati: አበስኩ፡ ዐቢየ፡ ጌጋየ፡ ; ሰማርያ፡ መንፈቀ፡ ኀጢአትከ፡ ኢአበሰት፡ ; በ፡ instrumenti: ኢተአብስ፡ በቃልከ፡ ; እመ፡ አበስነ፡ እመሂ፡ በቃል፡ አው፡ በምግባር፡ ወእመሂ፡ በኅሊና፡ ኅድግ፡ ; ለ፡ ejus, in quem peccatur: ኢተአብስ፡ ለሀገርከ፡ ; ዘአበሰ፡ ኢተ፡ አበሰ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; vel ላዕለ፡ ejus rei vel personae, in qua peccatur: ; ; ; አበሱ፡ ላዕለ፡ ሕግየ፡ ; ; ዘይገብር፡ ኀጢአተ፡ ይኤብስ፡ ላዕለ፡ ነፍሱ፡ ( πλημμελήσει ). ; ; vel ዲበ፡ Platt; vel በ፡ , ut: ; ዳዊት፡ አመ፡ ይኤብስ፡ በብእሲተ፡ ኦርዮ፡ ; ; ; ; ምስለ፡ cum^laaliquo: መላእክት፡ አበሱ፡ ምስለ፡ አዋልደ፡ ሰብእ፡ ; እምነ፡ , ut: አበስከ፡ እመሐላ፡ (peccasti contra jusjurandum i.e. mutando j.)

አበሰ

ተአተተ

III,1et III,2

1)se^laamovere^la(sich entfernen) i.e. procul^laire^la, discedere^la, abscedere^la, recedere^la, ኢትትኤተቱ፡ ወርሑቀ፡ ኢተሐውሩ፡ ; ተአተተ፡ ሕቀ፡ እምህየ፡ ; ; ኢይትአተቱ፡ እምኔሁ፡ ; Stephanus ኢተአተተ፡ ወኢተዐደወ፡ እምነ፡ ዚአሁ፡ ዐቅም፡ ( አላ፡ ሥርዐተ፡ ዲያቆን፡ ዐቀበ፡ ) Mavâs. 12; etiam desistere^lavel absistere^laincepto, እምነ፡

2): amoveri^la, removeri^la, submoveri^la, auferri^la, tolli^la: ተአተተ፡ እምኔየ፡ በትር፡ ; ; ሶበ፡ ጥቀ፡ ይትሌዐል፡ ሰማይ፡ ወይትአተት፡ ; ; ይትአተት፡ በትረ፡ ግብጽ፡ ; . – : ተአተተ፡ ዘ፡ ረሐቀ።

አኀዘ

I,1[ אָחַז ܐܶܚܰܕ أَخَذَ ; amh. ያዘ፡ ] Imperf. ይእኅዝ፡ (I passim እኅዝ፡ pro እእኅዝ፡ ut ; ; in uno libro), ይእኀዝ፡ ( ; ; ; ; in ; FH.), plerumque የአኀዝ፡ ( eosdem locos in Platt; ; ; ; , al.; at forma የአኅዝ፡ ; intempestiva Ludolfi emendatione nititur), n. 767Imperat. አኀዝ፡ ( ; ; ; ; , al.), Infin. እኂዝ፡ , እኂዞት፡ .

1)prehendere^la, comprehendere^la, apprehendere^la, ; ; : ; ; አኀዘቶ፡ ወሰዐመቶ፡ ; አኀዘተ፡ ሥዕርተ፡ ርእሱ፡ ; አኀዞ፡ ለውእቱ፡ ዓሣ፡ ἐπιλαβοῦ ; ; ; ; ትእኅዞሙ፡ ከመ፡ ነምር፡ ; et membri: አኀዝከኒ፡ እዴየ፡ ; አኀዛ፡ እዴሃ፡ , vel በ፡ membri: ; ; ; ; ; በ፡ rei vel : አመ፡ አኀዝኩ፡ በእደዊሆሙ፡ ; ከመ፡ የአኀዝ፡ በእዴሁ፡ .

a)timor, terror, calamitas, dolor, morbus prehendit^lai.e. corripit^laaliquem: ; ; ምምዓ፡ ይእኅዞ፡ ; ; ; አኀዞ፡ ሕማም፡ ; ይእኅዞሙ፡ ማሕምም፡ ከመ፡ እንተ፡ ትወልድ፡ ; ; ; አኀዘኒ፡ ምንዳቤ፡ ; ; አኀዞ፡ ለኢዮብ፡ ዝልጋሴ፡ ; ግርማ፡ እግዚአብሔር፡ አኀዘኒ፡ ; ignis corripit^laaliquid .

b)comprehendere^la, deprehendere^laaliquem captivum^la: ; አኀዝዎ፡ ሕያዎ፡ ; ; 4 ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

c)capere^la, ; ; venando ; ; piscando ; ኢያመስጥ፡ እምእኂዞቱ፡ (v. እምእኅዞቱ፡ ) .

d)capere^laradices: ዘእንበለ፡ የአኀዝ፡ ሥርወ፡ ወኀይለ፡ ; አኀዘ፡ ሥርወ፡ ;

2)prehensum tenere^la, tenere^la: ; አኀዝዮ፡ ለሕፃን፡ በእደዊኪ፡ ; አኀዝኩከ፡ በእዴየ፡ ; ; ይእኅዝ፡ ሐቌሁ፡ ; አኀዛ፡ ወኢትኅድጋ፡ ; እኂዝ፡ ; ; ከመ፡ ኵሉ፡ የአኀዝ፡ እዘኒሁ፡ ; .

a)tenere^lamemoria, animo .

b)continere^la, coërcere^la: ኢይእኅዙ፡ ልሳኖሙ፡ ἀκρατεῖς γλώσσῃ ; ዘይእኅዝ፡ ኵሎ፡ ፍጥረተ፡ τὸ συνέχον τὰ πάντα ; FH.

c)occupare^la, potiri^la, possidere^la, dominari^la, obtinere^la, raro በ፡ rei ; plerumque ; ; ይእኅዙ፡ ምድረ፡ ; እለ፡ ይእኅዝዋ፡ ለምድር፡ ; ; ; እግዚእ፡ ዘኵሎ፡ ይእኅዝ፡ ὁ παντοκράτωρ Rel. Bar.; ; መኑ፡ አኀዘ፡ ኵሎ፡ አጽናፈ፡ ምድር፡ ; ዘአኀዞ፡ ጋኔን፡ daemoniacus^la ; ; in tit.; dominari^la ; እኂዝ፡ potentia^la, dominatio^la ; ;

d)detinere^la, retinere^la, inhibere^la: ኢተአኀዙኒ፡ ; ; ትክልኑ፡ ተአኀዛ፡ ለትርያ፡ ከመ፡ ኢትሑር፡ ; .

3)incipere^la, coepisse^la, በዝንቱ፡ ዓመት፡ አኀዘ፡ ዐባር፡ ውስተ፡ ምድር፡ (si non: obtinuit^la) ; እምነ፡ ab aliqua re ; ; ; ; (aliquid), ut: አኀዙ፡ ፀብአ፡ ; verbo finito asyndeto: አኀዝ፡ ኈልቍ፡ ; plerumque verbi: አኀዘ፡ ይግበር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; vel ; lin. 1; Kuf. p. 47 4; FH; annot.; ; ; vel ከመ፡ : አኀዘ፡ ከመ፡ ይሕንጽ፡ ; ; vel እንዘ፡ Indic., ; ; vel ለ፡ Infin. ይእኅዙ፡ ለአቅሞ፡ ቃል፡ ; አኀዙ፡ ይጼውዉ፡ ወለሠይጥ፡

4)recipere^la, accipere^la, ; n. 768 በእኂዘ፡ ሥጋሁ፡ ወደሙ፡ ለክርስቶስ፡

5)pignus capere^lavel pro pignore capere^laaliquid ab aliquo, ; rei ; ኢይደልዎ፡ ለካህን፡ ከመ፡ ይትወሐስ፡ ፩ሂ፡ ወየአኀዝ፡ ንዋየ፡ F.N. 27. — Voc^la. Ae^la.: አኀዘ፡ ወጠነ፡ ዘ፡ ዠመረ፡

ተአንተለ

III,1( taedet^la), taedio fessum^la, pertaesum^la, impatientem esse^lavel fieri^la, indignari^la, fastidire^la: ኢተአንተለት፡ ሎቱ፡ ነፍሱ፡ ; ኢይትአነተል፡ በቃለ፡ አፉሁ፡ ; ከመ፡ ኢይትአንተሉ፡ ወኢይበሉ፡ ከብደነ፡ ; ; ጸምአ፡ ወኢተአንተለ፡ Org.; Enc.; ኢይኩን፡ ምዩጠ፡ ገጽ፡ እምስእለትየ፡ እንዘ፡ ይትአነተል፡ በእንተ፡ ኀጣውእየ፡ ; አንጐርጐሩ፡ ወተአንተሉ፡ ἠγανάχτουν ; rei vel : ኢትትአንተል፡ ተግሣጸ፡ እግዚአብሔር፡ μὴ ὀλιγώρει παιδείας ; Deus ተአንተለ፡ ጸሎቶ፡ (sc. Pharisaei, ) ; ያፈጥን፡ ለረድኤትየ፡ ወኢይትአነተለኒ፡ ; ተአንትሎ፡ taedium^la, fastidium^laF.N. 43,4; impatientia^la Enc.; (cod. Tubing.). — : ተአንተለ፡ ብ፡ ተታተለ።

ተአዛዚ

1)jussus^la, mandato instructus^la, praefectus^la: ተአዛዚ፡ ዲበ፡ ሕዝብ፡ ; Michael archangelus ተአዛዚ፡ ለትፍሥሕት፡ ወለኑዛዜ፡ Enc.

2) ተአዛዚ፡ ሎቱ፡ (ex Arabismo) i.q. ዘእዙዝ፡ ሎቱ፡ is cui quid testamento legatum est^laF.N. 41,5.

3)obediens^la, obsequens^la, obtemperans^la, se subjiciens^laimperio alicujus: Deg.; Lud. Comm. hist.p. 32 ; ረድኡ፡ ወተአዛዚሁ፡ Enc.; ወትከውን፡ ተአዛዚተ፡ ለከ፡ Fal. f. 14; ተአዛዝያን፡ F.N. 7,1; ኢተአዛዚ፡ inobediens^la, Lud.; filius Herodis ዘኮነ፡ ተአዛዜ፡ ለሮም፡ ወመፍቀሬ፡ ሎሙ፡ ; አይድዖ፡ ከመ፡ ውእቱ፡ ተአዛዚ፡ ሎቱ፡ ( se se ei subjecturum esse^la)

ተከሥተ

III,1

1)se retergere^lavel nudare^la, Kuf. p. 15; ; .

2)Pass.

a)retegi^la, detegi^la: ግላ፡ ; ተከሥተ፡ ሰኰናኪ፡ ; አልቦ፡ ክዱን፡ ዘኢይትከሠት፡ ; ይትከሠት፡ መሠረታቲሃ፡ ; .

b)aperiri^la, patefieri^la: መቃብራት፡ ተከሥቱ፡ ; ; አፍ፡ ; እዘን፡ ; አዕይንት፡ ; ; ተከሢቶ፡ ; ; ; ; ልብ፡ ; n. 833 መጻሕፍት፡ ; .

α)revelari^la(de revelatione divina): ኢተከሥተ፡ ሕግ፡ እስከ፡ አሜሃ፡ ; ተከሥተ፡ ሎቱ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ; ; ; ; ; ; 1 . .

β)manifestum fieri^la, patefieri^la, apparere^la: ተከሥተት፡ ምሕረትየ፡ ; ኅቡኣት፡ ኢተከሥቱ፡ ለክሙ፡ Hen.16,3; ; ምድር፡ ተከሥተት፡ ; ; .

ፍጹም

1)impletus^la, plenus^la: ; ; ሥርናይ፡ ፍጹም፡ πλήρης ; ወርኅ፡ ፍጹመ፡ ብርሃን፡

a)plenus^la, de tempore, infra sub. n. 2,e.

b) ፍጹመ፡ መዋዕል፡ plenus dierum i.e. qui^lavitae suae tempus explevit^la

c)expletus^la: .

2)perfectus^la, absolutus^la, plenus^la:

a)ad^lafinem^laperductus^la, consummatus^la: ; ወገብረ፡ ፍጹመ፡ ኪራም፡ ኵሎ፡ ቅኔ፡ (v. ፈጸመ፡ ) ; .

b)( vollkommen^de) τέλειος ; ፍጹመ፡ ግብረ፡ ይገብር፡ እግዚአብሔር፡ ምስሌከ፡ ; πλήρης ; ከመ፡ ፍጽምተ፡ ትኩን፡ በረከትከ፡ ; እስመ፡ ፍጹም፡ ውእቱ፡ ላሕይኪ፡ ; ብእሲ፡ ዘሠናይ፡ ራእዩ፡ ኀያል፡ ወጽኑዕ፡ ወፍጹም፡ በራእይ፡ ; ቀላይ፡ ፍጹም፡ ; ፍት፡ ፍጹም፡ ; ለእመ፡ ነስሐ፡ ንስሓ፡ ፍጽምተ፡ F.M. 6,13.

α)scientia et arte: ኬንያ፡ ፍጹም፡ ; ፍጹማን፡ ወምሁራን፡ ( Meister und Lehrlinge^de) .

β)ethice: ; ፍጹም፡ በጽድቁ፡ ; ፍጹም፡ በኵሉ፡ ምግባራቲሁ፡ ምስለ፡ እግዚአብሔር፡ ; ፍጹም፡ በሃይማኖት፡ ; ኖኅ፡ ተረክበ፡ ፍጹመ፡ ጻድቀ፡ (v. ጽድቅ፡ ) ; ፍጹም፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሥርዐተ፡ ኄራን፡ ወሥርዐተ፡ ፍጹማን፡ ; in malam partem: ፍጹማነ፡ አበሳ፡ .

c)maturus^la, de fetu: ብእሲት፡ ዘቀተለት፡ ሕፃነ፡ ፍጹመ፡ ዘወለደት፡

d)sanus^la, labis^laexpers^la: ዕፀው፡ ፍጹም፡ ; በግዕ፡ ፍጹም፡ .

e)integer^la, plenus^la, totus^la: ፈለሰ፡ ፍጹመ፡ ፍልሰተ፡ ; ይነጽሕ፡ ንጽሐ፡ ፍጹመ፡ ; ; በልብ፡ ፍጹም፡ ; ; ; ; in specie de temporis spatiis: ; ; ዓመት፡ ፍጹም፡ ; ፴ ዓመት፡ ፍጽምት፡ ; ዓመተ፡ ፍጹመ፡ .

f)solidus^lavel probus^la, de metallis: ወርቅ፡ ፍጹም፡ ; ብሩር፡ ፍጹም፡

g)germanus^la: አኀው፡ ፍጹማን፡ .

3)Accipitur pro : perfectio^la, ; ትሕትና፡ ውእቱ፡ ፍጹመ፡ ጽድቅ፡

4)Adv. ፍጹመ፡

a)plene^la, perfecte^la: ኢተከሥተ፡ ሕግ፡ ፍጹመ፡ n. 1389 ; ; ; ይትጋደል፡ ፍጹመ፡ ; „exacte“ Lud. ex

b)prorsus^la, plane^la, ; ፍጹመ፡ ኢ፡ omnino^lanon^la: Lud. e Lit. Mss.; ወማየሰ፡ ፍጹመ፡ ኢይሰቲ፡

c)jam^la, ἤδη

ከደነ

I,1[amh. , hujus verbi vestigia quaedam in caeteris linguis relicta sunt sub כתן ( ክታን፡ ) et كدن ይክድን፡ n. 875

1)tegere^la, obtegere^la, operire^la, cooperire^la,

a)aliquem vel aliquid, : አንበጣ፡ ይከድን፡ ገጻ፡ ለምድር፡ ; ከደኖሙ፡ ባሕር፡ ; ; ; ; ; ; ; ፍርሀት፡ ከደነኒ፡ ; ; ከደኖሙ፡ ንዋም፡ Enc. (Lud.); ውስተ፡ ut: ከደኑ፡ ውስተ፡ ኵሉ፡ ገጸ፡ ምድር፡ ; ዲበ፡ , ut: አምጽኡ፡ እብነ፡ ወከደኑ፡ ዲበ፡ አፈ፡ ግብ፡ .

b)aliquem vel aliquid aliqua re, in specie veste, et በ፡ , ut: ከደነት፡ ኀፍረታ፡ በቈጽል፡ ; በክልኤ፡ ይከድኑ፡ ገጾሙ፡ ; ; ይከድንዎሙ፡ በሜላት፡ ; ; እከድን፡ ኵሎ፡ ገጸ፡ ምድር፡ በእግረ፡ ኀይልየ፡ ; ; ; ; ከደኑኒ፡ እብነ፡ ; ; ; ትከድኖሙ፡ ክዳነከ፡ ; ; ; ; omissa re, qua tegitur: (v. ካደኑ፡ ); እንተ፡ ኢትክል፡ ኀፍረታ፡ ከዲኖታ፡ (v. ከዲነ፡ ) ; ፈጺሞሙ፡ ከዲነ፡ ዘቅድሳት፡ ; ; .

c)velare^lafaciem, obtegere^la, claudere^laoculos, aures: ወይከድንዋ፡ ገጸ፡ መደልዋን፡ ; ከደኑ፡ አዕይንቲሆሙ፡ ἐκάμμυσαν ; ; ; ; ከደኑ፡ እዘኒሆሙ፡ συνέσχον .

d)complicare^lavel convolvere^lalibrum, .

e)operire^lapeccatum ; i.e. condonare^la .

2)occultare^la, celare^la: ከናፍር፡ ልሙጻት፡ ይከድና፡ ጽልአ፡ ; ዘይከድን፡ አበሳሁ፡ .

3)protegere^la, ; ከደነኒ፡ ታሕተ፡ ጽላሎተ፡ እዴሁ፡ ; ; .

kadana cover oneself^en አኮ፡ ልብሰ፡ ዓለም፡ ሣዕረ፡ ወቈጽለ፡ ኢከደንክዎ። ‘ma non è solo di vesti mondane che non mi sono coperto^it’ 391 (ed.) , 134 (tr.) (‘ ኢከደንክዎ፡ che assumiamo con significato riflessivo equivalente a ኢለበስክዎ፡ («l’ho indossato», «me ne sono rivestito» ), non attestato in 874-875 né in 275 ; alcuni codici, imbarazzati, integrano con ሥጋየ፡ ; altri transformano il verbo nel più usuale riflessivo ኢተከደንኩ፡ .’ 134 n. 39 )

ጽፉቅ

1)densus^la:

a)de sylvis, arboribus, frondibus, ( opacus^la): ታሕተ፡ ኵሉ፡ ዖም፡ ጽፉቅ፡ ዘቦ፡ ጽላሎተ፡ ; ; ረከበ፡ ዕፀ፡ ጽፍቅተ፡ ወነበረ፡ ወአጽለለ፡ Rel. Bar.; ዕፅ፡ ዘጽፉቅ፡ ቈጽሉ፡ ; ; ; አዕዋም፡ ጽፉቃት፡ እለ፡ ያጸልሉ፡ .

b)de nubibus, tenebris ( spissus^la, crassus^la): ከመ፡ ጽፉቅ፡ ደመናት፡ ; ጽልመት፡ ጽፉቅ፡ ; ; .

c)de hominibus: confertus^la, ጽፉቅ፡ ሰብእ፡ ; ; ጻዕቀ፡ ሰብእ፡ ጽፉቅ፡ ; ጽፍቅት፡ ከመ፡ ሮማን፡ ቅድስት፡ ሀገረ፡ ናግራን፤ ምዕዝት፡ ከመ፡ ዕጣን፡ Deg.

d)de concione, urbe: frequens^la, ማኅበር፡ ጽፉቅ፡ Enc.;

e)de rebus: multitudine abundans^la, አመ፡ ጽፉቅ፡ ንዋይየ፡ ὅτε ἤμην ὑλώδης λίαν .

f)aptus^la: ጽፉቅ፡ ድዶሙ፡ συμφωνοῦσιν αἱ ἁρμογαὶ αὐτῶν

2)frequens^la, creber^la, perpetuus^la: ጽፉቅ፡ በዋኤ፡ ቤታ፡ ; Did. ; ኢተክህሎሙ፡ (sc. Hasmonaeis restauratio templi) በእንተ፡ ጸብእ፡ ጽፉቅ፡ ዘኮነ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; – Adv. ጽፉቀ፡ crebro^la, frequenter^la, continenter^la: ; ; ; ; ; ἐκτενῶς . – : ጽፉቅ፡ ዘ፡ ግንኙ፡ ; aliud^la: ጽፉቅ፡ ጽዑቅ፡ ጥዉቅ፡ ዘ፡ ጭንቅ፡

ሆከ

I,1 ይሁክ፡

1)motum rei afferre^la, movere^la, agitare^la, versare^la: ሆኮሙ፡ ከመ፡ ማዕበለ፡ ባሕር፡ ; የሀውኮ፡ ነፋስ፡ ለማየ፡ ባሕር፡ ; ነፋሳት፡ የሀውክዋ፡ ለሐመር፡ ; ; (Laur.); ; ; ተመሰሎሙ፡ ለእለ፡ ይለክፉ፡ ምንተኒ፡ በአጽባዕቶሙ፡ ወየሀውኩ፡ ኵለንታሁ፡ καὶ ποιούντων περιφέρεσθαι ; እመካን፡ loco movere^la, ut ኢተክህሎሙ፡ ከመ፡ ይሁክዋ፡ ለሐመር፡ እምካን፡

2)concitare^la, commovere^la, exciere^la, perturbare^laanimum alicujus. ( σαλεύειν , ταράσσειν , συνταράσσειν , θορυβεῖν ) ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ኢትሁክ፡ ርእሰከ፡ μὴ στρέβλου σεαυτόν ; ; in bonam partem: ሆከቶ፡ ጸጋ፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ ይሑር፡ ኀበ፡ ገዳመ፡ አስቄጥስ፡

3)turbare^la, disturbare^la, obturbare^la, ; ; ; (Johannes Antiochenus absentia sua) ፈቀደ፡ ይሁክ፡ ቅድስተ፡ ሲኖዶስ፡ synodum obturbare voluit^la, ; ሆከ፡ ለክብረ፡ ሞቱ፡ turbavit exequias ejus^la

4)excitare^laad seditionem^la, turbas^la ; ; .

5)labefactare^la, vacillare facere^laanimum: ሰይጣን፡ ሆከ፡ ሕሊናሃ፡ ; πλανῶν τὰ ἔθνη ( የሀውኮሙ፡ ለአሕዛብ፡ ) .

አጣእጥአ

II (etiam አጠአጥአ፡ scriptum)

1)bene disponere^lavel componere^la, ordinare^la, concinnare^la, ornare^la, exornare^la: Deus ያጠአጥእ፡ በከመ፡ ፈቀደ፡ Lit. Epiph.; ; እንዘ፡ ያጠአጥእ፡ ቃለ፡ Enc.; አጣእጥኡ፡ (Imperat.) ንብረተክሙ፡ ; Judaeis tempore Cyri ኢተክህሎሙ፡ ያጣእጥኡ፡ ሕንጸተ፡ (templi) በእንተ፡ ኅጽረተ፡ እደዊሆሙ፡

2)parare^la, condire^la, temperare^lacibos, potulenta: አምያስ፡ ዘአጠአጥእዎ፡ (sic) በሶከር፡ F.M. 26,1. (sed haec significatio nequaquam primaria est, sicut Lud. censuit).

ነሶሰው

ambulatio^la, incessus^la, ingressus^la, profectio^la: ተናገሩ፡ በነሶሳው፡ ἐν περιπάτοις ; ዘእንበለ፡ ነፍስ፡ ወኢነሶሳው፡ ; ; ዘፍጡን፡ ነሶሳዉ፡ εὐκίνητος ; ጸበለ፡ ነሶሳዎሙ፡ (pulvis quem eundo excitant) ; ኢኀደገ፡ ነሶሳወ፡ በምድር፡ ; ኢተክህሎ፡ ለህርቃኖስ፡ ነሶሳው፡ (sc. cum suo exercitu) በእንተ፡ ሰንበት፡ ; ውስተ፡ አየራት፡ ነሶሳዉ፡ sc. Dei, Lit. Epiph.;

ተክህለ

III,1

1)possibile esse, fieri posse, posse^laverbo passivo vel intransitivo: ኢይትከሀልዝ፡ , ኵሉ፡ ይትከሀል፡ ; Nom. vel Infin.: እምእደ፡ ዚአከ፡ ጐይይ፡ ኢይትከሀል፡ ወኢይደሉ፡ ; ኢይትከሀል፡ ረቲዐ፡ ; ; ; ; ለ፡ Infin.: ኢይትከሀል፡ ለኈልቆ፡ ( non^lapotest^lanumerari^la) ; verbi: ኢይትከሀል፡ ከመዝ፡ ይኩን፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ከመ፡ ; በኀበ፡ pers. ; ለ፡ pers. ; ( possibile est alicui i.e. potest aliquis^la): ኵሉ፡ ይትከሀለከ፡ ; በከመ፡ ይትከሀለከ፡ ; ኢተክህተሙ፡ በዊአ፡ ውስተ፡ ሀገር፡ ; ; ; .

a)potentiâ^lasuperare^laaliquem: ኢትሕትት፡ ዘይትከሀለከ፡ μὴ ἐξέταζε τὰ ἰσχυρότερά σου .

b)impersonaliter: ኢተክህሎ፡ ላዕሌሃ፡ ei non obtigit potentia super eam (mulierem) i.e. eam (resistentem) superare non potuit^la, (bis).

ተክህለ

III,1

a)potentiâ^lasuperare^laaliquem: ኢትሕትት፡ ዘይትከሀለከ፡ μὴ ἐξέταζε τὰ ἰσχυρότερά σου .

b)impersonaliter: ኢተክህሎ፡ ላዕሌሃ፡ ei non obtigit potentia super eam (mulierem) i.e. eam (resistentem) superare non potuit^la, (bis).

ተወልደ

III,1

1)nasci^la: ተወሊዶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ወልድ፡ ጻድቅ፡ ይትወለድ፡ ለሕይወት፡ ; መዋዕልየ፡ ዘእምአመ፡ ተወለድኩ፡ ; ዕለተ፡ ተወለድከ፡ ( dies natalis tuus^la) ; ; ቀዳሚ፡ ተወልዶ፡ vel ቀዲመ፡ ተወልዶ፡ primogenitura^la ; ዘቀደመ፡ ተወልዶ፡ primogenitus^la ; ለ፡ patris, ; ; ; ; etiam: እስመ፡ ሕፃን፡ ተወልደ፡ ለነ፡ ; እምነ፡ matris: ; ; ; መዋቲ፡ ዘይትወለድ፡ እምአንስት፡ ; ; ተወልዱ፡ እምከርሠ፡ እሞሙ፡ ; ዘተወልደ፡ እምሥጋ፡ ; et viri: ወእምኔሁ፡ ኵሉ፡ ጻድቃን፡ ተወልዱ፡ ; ; et causae: n. 886 ኢተወለድነ፡ እምዝሙት፡ Joh.8,41; እምላዕለ፡ matris: ; ; vel viri ; ; vel በላዕለ፡ mulieris, .

a)natum esse e Deo^la: እምእግዚአብሔር፡ ተወልዱ፡ ; ; .

b)regenerari^la: ; ዘኢተወልደ፡ ዳግመ፡ ; ; እለ፡ ተወልዱ፡ ዳግመ፡ በቅድስት፡ ጥምቀት፡

c)gigni^la, de Filio Dei: ቃል፡ ( ὁ Λόγος ) ዘበአማን፡ ተወልደ፡ ወኢተገብረ፡

2)de rebus: nasci^la, gigni^la, oriri^la, ; ይትወለድ፡ ብሩር፡ እምጸበለ፡ ምድር፡ ; በተካሕዶ፡ ይትወለድ፡ ለነ፡ ባቍዕ፡ ; እምስካር፡ ይትወለድ፡ ምርዐት፡ ወዝሙት፡ ; እምልብ፡ ይትወለድ፡ ኵሉ፡ ኀጢአት፡ ; እምዛቲ፡ ግብር፡ ይትወለድ፡ ቀትል፡ F.M. 24,1; ; ሰዐል፡ ይትወለድ፡ እምነ፡ ቍር፡ Lud. ex Gregorii.

3)prolem nancisci^la, liberos suscipere^la, .

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose