Get involved
report issue

Search Help

Search

This app is built with exist-db, and uses Lucene as the standard search engine. This comes with several options available. A full list is here

Below very few examples.

sample result
* *custodir* add wildcards to unlimit your string search
? custodir? Will find any match for the position with the question mark.
~ ምሕረትከ~ Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
"" "ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡" Will find the exact string contained between quotes.
() (verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ Will find one of the two between brackets and the other string.

Input

If you want to transcribe some fidal into latin or update your transcription, you can have a go with our transcription tools.

If you are using the keyboard provided, please note that there are four layers, the normal one and those activated by Shift, Alt, Alt+Shift.

Normal and Shift contain mainly Fidal. Alt and Alt-Shift diacritics.

To enter letters in Fidal and the diacritics with this keyboard, which is independent of your local input selection, you can use two methods.

Orthographic variants of the Ethiopic language are searched as a standard if not otherwise specified. The following are the options considered by the search engine.

  • 's','s', 'ḍ'
  • 'e','ǝ','ə','ē'
  • 'w','ʷ'
  • 'ʾ', 'ʿ'
  • '`', 'ʾ', 'ʿ' (note that you can use the tick if you are not sure about the two, but none will be inferred for you)
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ', 'ሃ', 'ሓ', 'ኃ'
  • 'ሀ', 'ሐ', 'ኀ'
  • 'ሁ', 'ሑ', 'ኁ'
  • 'ሂ', 'ሒ', 'ኂ'
  • 'ሄ', 'ሔ', 'ኄ'
  • 'ህ', 'ሕ', 'ኅ'
  • 'ሆ', 'ሖ', 'ኆ'
  • 'ሠ','ሰ'
  • 'ሡ','ሱ'
  • 'ሢ','ሲ'
  • 'ሣ','ሳ'
  • 'ሥ','ስ'
  • 'ሦ','ሶ'
  • 'ሤ','ሴ'
  • 'ጸ', 'ፀ'
  • 'ጹ', 'ፁ'
  • 'ጺ', 'ፂ'
  • 'ጻ', 'ፃ'
  • 'ጼ', 'ፄ'
  • 'ጽ', 'ፅ'
  • 'ጾ', 'ፆ'
  • 'አ', 'ዐ', 'ኣ', 'ዓ'
  • 'ኡ', 'ዑ'
  • 'ኢ', 'ዒ'
  • 'ኤ', 'ዔ'
  • 'እ', 'ዕ'
  • 'ኦ', 'ዖ'

Some examples

  • If you search Taammera, you will not find Taʾammǝra or Taʿammera but only Taammera. Try Ta`ammera instead or use the keyboard provided to enter aleph and ayn.
  • If you are searching for Yāʿǝqob, you will not have a lot of luck searching Yaqob, unless some kind cataloguer has actually added it into the data as simplified spelling form. Try instead entering Yaqob~0.5 which is a fuzzy search, this will return also Yāʿǝqob. Also Ya`eqob is fine for example.

Keys Combinations

With this method you use keys combinations to trigger specific characters. Click here for a list of the available combos. This can be expanded, do not hesitate to ask (click here to post a new issue).

Hold and choose

If you hold a key optional values will appear in a list. You can click on the desiderd value or use arrows and enter to select it. The options are the same as those activated by combinations.

With this method you do not have to remember or lookup combos, but it does take many more clicks...

I,1et I,2[amh. ወገረ፡ lapidarela; vestigium hujus verbi habent Aramaei in יְגַר ܝܰܓܪܳܐ acervuslalapidum] SubjunctivusSubj.I,1 ይውግር፡ et ይገር፡ , Imperat. ውግር፡ et ግር፡ et ገር፡
1)jacerela, conjicerela, projicerela, cumc.Acc.rei jactae: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ትወርድ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; ንሣእ፡ እብነ፡ ወገር፡ ላዕለ፡ Hermae pastor, Aethiopice, ed. d’Abbadie 1860. 8°.Herm. p. 44 ; ወገሩ፡ ናእከ፡ ዐረር፡ ኀበ፡ ባሕር፡ Actus apostolorum.Act. 27,28 ; ወገሩ፡ አብትሮሙ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 7,12 ; ግርዎ፡ ውስተ፡ ተከዚ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,22 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 18,21 ; ወገሮ፡ ውስተ፡ እሳት፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,23 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ 2 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 20,21 ; ወወገረ፡ ( አሕባለ፡ , velv. በአሕባል፡ ) ኀበ፡ ኤርምያስ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 45,11 .
c)translatetransl.: conjicerelavel adjicerelaoculos ad aliquem: ዘያስተሓይጽ፡ ለድንግል፡ ወይወግር፡ ዐይኖ፡ ከመ፡ ያርኵሳ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 163.
2)
a)lapidibus peterelaaliquem, lapides conjicerelain aliquem, cumc.Acc.personapers., ወገረቶ፡ በስባረ፡ ማሕረፅ፡ Judicum liber.Jud. 9,53 ; ወገሮሙ፡ እግዚአብሔር፡፡ በእብነ፡ በረድ፡ Josuae liber.Jos. 10,11 ; ዘወገሮን፡ ለአዕዋፍ፡ βάλλων λίθον ἐπὶ πετεινά Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,20 ; ለእመ፡ ርኢከ፡ ከልበ፡ ኀደገ፡ እግዚኦ፡ ወተለወከ፡ ገሮ፡ በአእባን፡ Mashafa Falasfa.Fal. f. 17.
wag(g)ara
4) shooten (with sth.) ወሶቤሃ፡ ወገሩ፡ ነፍጠ፡ ወመድፍዓ፡ እስከ፡ ኮነ፡ ድምፁ፡ ከመ፡ ነጐድጓድ። Alors on tira des fusillades et des cannonades, telles que le bruit en était semblable au tonnerre.fr 77 l. 9-10 (ed.) , 90 l. 30-32 (tr.) , ወጊዜ፡ ፮ሰዓት፡ አዘዘ፡ ዝንቱ፡ ንጉሥ፡ ይውግሩ፡ መዳፍዓ። A six heures, le roi ordonna de faire feu avec les canons.fr 88 l. 10 (ed.) , 100 l. 29-30 (tr.) , ይትቄበልዎ፡ በወጊረ፡ ነፍጥ፡ ወመድፍዕ፤ils le reçoivent en tirant des coups de fusil et de canonfr 76 l. 35 (ed.) , 88 l. 14-15 (tr.)
not foundn. peregr., m. et fem. , pluralisPl. ክርታሳት፡ χάρτης chartala,
a)i.e. papyrusla, scribendo inserviens: ንሣእ፡ ክርታሰ፡ ወጸሐፍ፡ ኵሎ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; n. 838 ንሣእ፡ ክርታሰ፡ መጽሐፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,2 sequensseq.; ጦማረ፡ ክርታስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,1 ; 2 Evangelium Joannis.Joh. 12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,9 ; አምጽአ፡ ክርታሰ፡ ወማየ፡ ሕመት፡ Rel. Bar.
c)schedala, schedulala: አብጽሐ፡ ለነ፡ ክርታሰ፡ መጽሐፍክሙ፡ τὴν χάρτην (i.e. epistolae) Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 115 ; ኢታርእዮሙ፡ ዘንተ፡ ክርታሰ፡ ዘጸሐፍኩ፡ ለከ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 151 ; ጸሐፉ፡ አስማቲሆሙ፡ ውስተ፡ ፫ክርታስ፡ ንኡሳት፡ (schedulae in sortitione adhibitae, Looszettel ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 3 ; ይእቲ፡ ክርታስ፡ እሉ፡ ክርታሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 16 ; schedula magica Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 13 Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ክርታስ፡ ጦማር፡ ዘ፡ ክታብ፡
not foundn. peregr., m. et fem. , pluralisPl. ክርታሳት፡ χάρτης chartala,
a)i.e. papyrusla, scribendo inserviens: ንሣእ፡ ክርታሰ፡ ወጸሐፍ፡ ኵሎ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 46 ; n. 838 ንሣእ፡ ክርታሰ፡ መጽሐፍ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 43,2 sequensseq.; ጦማረ፡ ክርታስ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 8,1 ; 2 Evangelium Joannis.Joh. 12 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 69,9 ; አምጽአ፡ ክርታሰ፡ ወማየ፡ ሕመት፡ Rel. Bar.
c)schedala, schedulala: አብጽሐ፡ ለነ፡ ክርታሰ፡ መጽሐፍክሙ፡ τὴν χάρτην (i.e. epistolae) Cyrilli Alexandrini scripta (de recta fide; ad Reginas; ad Theodosium; colloquium cum Palladio; Homiliae; Epistolae).Cyr. f. 115 ; ኢታርእዮሙ፡ ዘንተ፡ ክርታሰ፡ ዘጸሐፍኩ፡ ለከ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 151 ; ጸሐፉ፡ አስማቲሆሙ፡ ውስተ፡ ፫ክርታስ፡ ንኡሳት፡ (schedulae in sortitione adhibitae, Looszettel ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MiyazyaSx. Mij. 3 ; ይእቲ፡ ክርታስ፡ እሉ፡ ክርታሳት፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 16 ; schedula magica Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 7 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 13 Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ክርታስ፡ ጦማር፡ ዘ፡ ክታብ፡
I,1[ גָּבֵר valuitla, fortis fuitla; de prima radicis significatione videasvid.Ges. thes. p. 261] SubjunctivusSubj. ይግበር፡
2)transit., facerela,
c)conficerela, fabricarila, ut: arcam Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,14 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,6 ; ferramenta Genesis liber Pentateuchi.Gen. 4,22 ; vestes Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 37,3 ; vas Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,4 ; simulacrum Deuteronomium.Deut. 27,15 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 11 ; flagellum Evangelium Joannis.Joh. 2,15 ; varias n. 1160res Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 25 -30; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 8,1 ; septum Genesis liber Pentateuchi.Gen. 33,17 ; hortos et piscinas Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,5 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,6 ; foveam Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 7,16 ; መዛግብተ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 41,34 ; libros Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,12 ; al.; cumc. እምነ፡ materiae: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,1 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,5 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,21 ; vel cumc.Genitivo: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 27,3 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 6,14 ; Hezekielis prophetia.Hez. 27,6 ; vel cumc.duplexdupl.Acc.: Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 39,13 ; Jesaiae prophetia.Jes. 44,17 ; ትገብሮ፡ ( ለወርቅ፡ ) አክሊላተ፡ Zachariae prophetia.Zach. 6,11 .
g)exercerela, subigerela, Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 31,4 ; euphemistice: (aliquem) Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,5 ;
k)perficerela, peragerela, perpetrarela, ኢገበርከ፡ ሎቱ፡ መዐቶ፡ Regum liber biblicum I.1 Reg. 28,18 ; ዘፈቀደ፡ በልቡ፡ ይገብር፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 8,15 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,28 ; ገቢረ፡ ግበር፡ በከመ፡ አዘዝኩ፡ ( ἐπιτελέσεις ) Judith liber apocryphus.Judith 2,13 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 51,9 (omisso Objecto); Judicum liber.Jud. 11,39 ; መንክረ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 77,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 97,1 ; ዐበይተ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,21 ; Lucae evangelium.Luc. 1,49 ; ተኣምረ፡ Judicum liber.Jud. 6,17 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 2,23 ; ኀይላተ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 7,22 ; ግብረ፡ Evangelium Joannis.Joh. 5,36 ; ad Timotheum epistola II.2 Tim. 4,5 ; ፈቃዶሙ፡ Marci Evangelium.Marc. 15,15 ; በቀለ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 12,12 ; Hezekielis prophetia.Hez. 25,11 ; ፍኖተ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 41,6 ; judicium Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 5,48 ; Evangelium Joannis.Joh. 5,27 ; ንፈቅድ፡ ትግበር፡ ለነ፡ ዘሰአልናከ፡ Marci Evangelium.Marc. 10,35 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,13 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,14 .
l)facerela, agerela: Matthaei Evangelium.Matth. 5,47 ; ምንተ፡ እግበር፡ Marci Evangelium.Marc. 10,17 ; Lucae evangelium.Luc. 3,10 ; ዘንተኑ፡ ገከርኪ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 3,14 ; ዘእገብር፡ አነ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,17 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,16 ; እምዝ፡ ፈጺሞ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ገቢረ፡ ያመጽእ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 10,12 ; ኢትግበር፡ ከመዝ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; ታአምር፡ ዘከመ፡ ገብሩ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 10 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 8,21 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 18,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,3 ; Lucae evangelium.Luc. 2,27 ; Evangelium Joannis.Joh. 14,31 ; ሠናየ፡ ገበርከ፡ bene egistilaLiber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 37,9 ; 1 not able to find explanation in abbreviation listCor. 7,37 ; ad Philippenses epistola Pauli.Phil. 4,14 ; እንተ፡ ትኄይስ፡ ገብረ፡ ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 7,38 ; etiam sequensseq.SubjunctivusSubj., ut: ኢይገብር፡ የሀባ፡ ለካልእ፡ (non faciet ut eam det alii) Tobit, liber apocryphus.Tob. 6,13 ; in specie
m)facere aliquid alicuilavel contra aliquemlai.e. praestarela, exhiberela, afficerela, agere cumlaaliquo, tractarelaaliquem, committere inlaaliquem, construitur cumc.c. ለ፡ , ut: ገቢረ፡ ሠናይ፡ ለጽኑስ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 3,27 ; ምንተ፡ እንከ፡ እግበር፡ ዓዲ፡ ለወይንየ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 5,4 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 24,44 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,31 ; Matthaei Evangelium.Matth. 5,44 ; Matthaei Evangelium.Matth. 20,32 ; Marci Evangelium.Marc. 5,19 ; Marci Evangelium.Marc. 5,20 ; Marci Evangelium.Marc. 7,12 ; Marci Evangelium.Marc. 10,51 ; Marci Evangelium.Marc. 15,8 ; Lucae evangelium.Luc. 6,27 ; Evangelium Joannis.Joh. 13,15 ; cumc. በ፡ , ut: በከመ፡ አቍሰሎ፡ ይገብሩ፡ ቦቱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 24 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 22,12 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 6,1 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 22,2 ; Deuteronomium.Deut. 3,6 ; Deuteronomium.Deut. 4,3 ; Lucae evangelium.Luc. 23,31 ; cumc. ላዕለ፡ ( ergalavel contrala): ገብረ፡ ምሕረተ፡ ላዕለ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 64,4 ; Lucae evangelium.Luc. 10,37 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 48 ; Dan. apocr. 1,61; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 12,18 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 20,9 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 34,7 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,11 ; Judicum liber.Jud. 15,11 ; Regum liber biblicum I.1 Reg. 31,11 ; Evangelium Joannis.Joh. 15,21 ; cumc. ዲበ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 9,24 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 14,4 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 18 ; Actus apostolorum.Act. 9,13 ; cumc. ምስለ፡ pers.: Ruth liber biblicus.Ruth 2,11 ; Judicum liber.Jud. 15,3 ; Danielis prophetia.Dan. 1,13 ; Lucae evangelium.Luc. 1,72 ; cumc.Acc.personapers.vel rei: ሕዝበኒ፡ ግበር፡ ዘከመ፡ ፈቀድከ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 3,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 19,8 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 27,45 ; Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 16,15 ; Deuteronomium.Deut. 31,4 ; Josuae liber.Jos. 8,2 .
o)adhiberela: ይደሉ፡ ከመ፡ ይግበሩ፡ ሎቱ፡ (sc. ለደዌ፡ ) ፈውሳተ፡ ልምሉማተ፡ Faus Manfasâwi; numerus significat sectiones et capita.F.M. 3,3 ; ንሣእ፡ ኵሎ፡ ንዋየ፡ ዘውስቴቶን፡ ወግበር፡ ለሕንጸተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያን፡ Lud.e not able to find explanation in abbreviation listVit. Theoph.
p)nonnumquam cumc.praepositiopraep.substituitur aliis verbis specialioribus, ut: ወይግበሩ፡ ውስተ፡ ማኅቶት፡ ቅብአ፡ (pro ይደዩ፡ ) Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TeqemtSx. Teq. 20 ; ግበር፡ እዴከ፡ ዲበ፡ ዛቲ፡ ጻሕል፡ Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 158,4 ; Liturgiae in N. T. romano impressae; numeri significant folia et columnas.Lit. 159,1 ; F.M. 14,10 ( videasvid. sub ምራቅ፡ col. 898).
Substantivumsubst., m. et fem. , pluralisPl. አዕጹቅ፡ { pluralisPl.etiam አዕጽቅት፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 13,13 in d'AbbadieAbb.LV}, pluralisPl.pluralisPl. አዕጹቃት፡ [ ܥܶܕܩܳܐ عِذْقٌ ; semel scriptum inveni ዐስቅ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 24,2 varia lectiovar.]
1)ramusla, ramulusla, sarmentumla, palmesla, ኢሥርዎሙ፡ ወኢዐጽቆሙ፡ κλῆμα Malachiae prophetia.Mal. 3,19 ; ዐጽቀ፡ ቈጽል፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 16 ; κλάδος Matthaei Evangelium.Matth. 24,32 ; κλῆμα Evangelium Joannis.Joh. 15,2 sequensseq.; አዕጹቅ፡ στέλεχος liber Jobi.Job 14,8 ; Danielis prophetia.Dan. 4,8 ; Danielis prophetia.Dan. 4,9 ; Hezekielis prophetia.Hez. 17,6 ; Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 16 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,10 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,20 ; አዕጹቂሃ፡ ኢይፈርዩ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 23,25 ; ኖኃ፡ አዕጹቂየ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 24,16 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 14,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 40,15 ; ውስተ፡ አዕጹቂሃ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 17,6 ; Jesaiae prophetia.Jes. 55,12 ; Jeremiae prophetia.Jer. 11,16 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,8 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 14 ; አዕጹቃት፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 19 ; Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 14 ; አዕጹቃተ፡ ወይን፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 1.
2)rami arte factila, i.e. brachialacandelabri Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,14 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 38,15 , vel scapus cum brachiisla, Numeri, liber Pentateuchi.Num. 8,4 .
3)racemusla, uvarum: ቈላተ፡ ዐጽቅ፡ φάραγξ βότρυος Numeri, liber Pentateuchi.Num. 13,23 ; Deuteronomium.Deut. 1,24 .
a)racemus uvarum passarumla: ፻ ዐጽቀ፡ ዘቢብ፡ σταφίδες Regum liber biblicum II.2 Reg. 16,1 .
b)fasciculusla(aliâs: massala) ficuumla(aridarum): ንሣእ፡ ዐጽቀ፡ በለስ፡ παλάθην ἐκ συκῶν Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 20,7 ; ክልኤ፡ አዕጹቀ፡ በለስ፡ δύο καλάθους συκῶν Jeremiae prophetia.Jer. 24,1 . (Legitne interpres παλάθας an κλάδους ?la).
vel ሐረጸ፡ (etiam per ) I,1[i.q. עָרַס (in עֲרִיסָה farina crassiorla), הִגרִיס comminuitla, ܓܪܺܝܣܳܐ גְּרִיס comminutusla, جَرَشَ comminuit in partes grossioresla] SubjunctivusSubj. ይሕርፅ፡
1)contererela, comminerela ሐረፆ፡ ወአድቀቆ፡ κατήλεσεν αὐτὸν λεπτόν Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 32,20 ; λεπτύνειν Danielis prophetia.Dan. 2,34 ; Danielis prophetia.Dan. 2,45 ; Danielis prophetia.Dan. 7,7 ; Regum liber biblicum IV.4 Reg. 23,15 ; Paralipomenon liber II.2 Par. 23,17 ; ተሐርፅ፡ እምኔሁ፡ ድቁቀ፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 30,36 ; hostes Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 17,46 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 23,23 ( ἐκτρίβειν ); Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 11,20 ( συνεκτρίβειν ); ንሣእ፡ ዐጽቀ፡ በለስ፡ ወሕርፅ፡ τρῖψον Jesaiae prophetia.Jes. 38,21 ; ያደክም፡ አድባረ፡ ወየሐርፅ፡ አውግረ፡ ( ἁλοήσεις ) Jesaiae prophetia.Jes. 41,15 .
2)In specie mola frangerelavel comminuerela, molerela: ክልኤቲ፡ የሐርፃ፡ በ፩ ማሕረፅ፡ ( ἀλήθουσαι ) Matthaei Evangelium.Matth. 24,41 ; Lucae evangelium.Luc. 17,35 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 12,3 ; Judicum liber.Jud. 16,21 ; Jesaiae prophetia.Jes. 47,2 ; Numeri, liber Pentateuchi.Num. 11,8 ; አንስት፡ የሐርፃ፡ τρίβουσι σταῖς Jeremiae prophetia.Jer. 7,18 . Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሐረፀ፡ ደሐየ፡ ዘ፡ ፈጨ።
vel ጤአ፡ I,1[ טוּחַ طاخ ( طَيْخٌ )] SubjunctivusSubj. ይጢዕ፡
1)linerela, oblinerela, collinerela, illinerela: ንሣእ፡ ዐጽቀ፡ በለስ፡ ወጢዕ፡ (v. ወደይ፡ ) ቦቱ፡ ኀበ፡ ተሐምም፡ Regum liber biblicum IV.4 Reg. 20,7 ; አልቦ፡ ከመ፡ ዘይጠይዕዎ፡ ሥራየ፡ οὐκ ἔστι μάλαγμα ἐπιθεῖναι Jesaiae prophetia.Jes. 1,6 .
2)linendo opplerela, obturarela: ወይጠይዑ፡ እዘኒሆሙ፡ Michaei prophetia.Mich. 7,16 ; ጤዑ፡ (v. pro አጽመሙ፡ ) እዘኒሆሙ፡ ከመ፡ ኢይስምዑ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 6,10 . Radices Abbadianae (collectio radicum Geez linguae Mss.).Rad. Abb.: ጤዐ፡ ዘ፡ መረገ፡
I,1(etiam per et ) [amh. ሣለ፡ ; יָצַר , צוּר , ܨܳܪ , صَوَّرَ ( سَوَّلَ )] SubjunctivusSubj. ይሥዐል፡
1)formarela, figurarela, effigiarela: (Deus filius) ዘይሥዕሎሙ፡ ለሕፃናት፡ ውስተ፡ ማኅፀን፡ ተወልደ፡ Deg.; እግዚአብሔር፡ ፈጠረ፡ ሥጋክሙ፡ ወመንፈሰክሙ፡ ወሠዐለክሙ፡ በክሂሎቱ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 290.
2)delinearela, designarela, describerela, adumbrarela, ( insculperela): ንሣእ፡ ግንፋለ፡ ወሠዐል፡ ውስቴቱ፡ ሀገረ፡ ኢየሩሳሌም፡ διαγράψεις Hezekielis prophetia.Hez. 4,1 (cfr. Hezekielis prophetia.Hez. 43,11 ); ናሁ፡ በእደዊየ፡ ሠዐልኩ፡ አረፋቲከ፡ ἐζωγράφηκα Jesaiae prophetia.Jes. 49,15 ; Regum liber biblicum III.3 Reg. 6,27 ; አዘዘ፡ ይግበሩ፡ ጻሕለ፡ n. 259 ዘወርቅ፡ ወይሥዐሉ፡ ላዕሌሁ፡ ሥዕለ፡ ምድረ፡ ግብጽ፡ በምልኣ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 287.
3)pingerela, effingerela: እፈቅድ፡ ከመ፡ ትሥዐሊ፡ ሊተ፡ ሥዕሎሙ፡ Josippon vel Pseudojosephus, Josephi Ben Gorion Historia Judaeorum.Jsp. p. 322 ; ለዛቲ፡ ሥዕል፡ ሠዐላ፡ ሉቃስ፡ ወንጌላዊ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: MaskaramSx. Masc. 10. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ሠዐለ፡ ዐለመ፡ ብ፡ ጻፈ።
śaʿala , ሠአለ፡ śaʾala
Grébaut
ሠዐለ፡ śaʿala I,1 ይሥዕል፡ , ይሥዐል፡ «peindrefr» ― ሣለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
134
Leslau
ሠዐለ śaʿala (yǝśʿal), () ሠአለ śaʾala formen, shapeen, fashionen, carveen, depicten, portrayen, painten 524b
Substantivumsubst.m. , raro fem. (ut Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 13 ), pluralisPl. ጽዋዓት፡ [ صُوَاعٌ ]
1)calixla, poculumla, ποτήριον Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,11 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,13 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 40,21 ; ጽዋዕ፡ ዘብሩር፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 43 ; Regum liber biblicum II.2 Reg. 12,3 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 20,1 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 15,5 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 22,7 ; ጽዋዐ፡ ኢያሰትይዎሙ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 16,7 ; ጽዋዐ፡ ወርቅ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 28,7 ; ንሣእ፡ ጽዋዐ፡ ወይን፡ Jeremiae prophetia.Jer. 32,1 sequensseq.; Ezrae Apocalypsis; citatur secundum capita et commata editionis Laurentianae.4 Esr. 14,41 ; Matthaei Evangelium.Matth. 10,42 ; ጽዋዐ፡ ማይ፡ ቈሪር፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 269 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,25 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,26 ; Matthaei Evangelium.Matth. 26,27 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 17,4 ; ኢይምላእ፡ ጽዋዐ፡ ውስተ፡ ከንፈራ፡ Fetḥa Nagast; numeri significant capita capitumque partes.F.N. 13 ; ጽዋዓት፡ ዘወርቅ፡ Esther, liber biblicus.Esth. 1,7 ; Jeremiae prophetia.Jer. 42,5 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 23,31 ; Marci Evangelium.Marc. 7,4 ; Marci Evangelium.Marc. 7,8 .
ṣǝwwāʿ chaliceen (Dillmann 1) ጽዋዕ፡ ዘወርቅ፡ ፩፡ ዕርፈ፡ መስቀል፡ ዘወርቅ፩፡1 calice d’oro, 1 cucchiaio eucaristico d’oro,it 44 VII l. 3 (ed.), 38 VII l. 4–5 (tr.); ጽዋዕ፡ ዘማህዉ፡ ፭፡5 calici di vetro,it 44 VII l. 4 (ed.), 38 VII l. 5–6 (tr.); ፩ወጽዋዕ፡ ዘወርቅ፡ ፩ጻሕል፡ ዘማህው፡ ፪[፡] ወጽዋዕ፡ ዘማህው፡ ፬[፡] ጻሕል፡ ዘብርት፡ ፫[፡] ወጽዋዕ፡ ዘብርተ፡ ፩[፡]1 calice d’oro, 2 vassoi di vetro, 4 calici di vetro, 3 vassoi di metallo, 1 calice di metallo,it 64 l. 9–10 (ed.), 53 l. 15–16 (tr.)
Leslau
ጽዋዕ ṣǝwwāʿ cupen, gobleten, chalice used in service of the Eucharisten 566a
I,2( denominatesdenom.a ሠላስ፡ )
1)tertiaela, terlavel tertio facerelaaliquid: ይቤሎሙ፡ ሠልሱ፡ ወሠለሱ፡ Regum liber biblicum III.3 Reg. 18,34 ; { Regum liber biblicum IV.4 Reg. 1,13 varia lectiovar.;} ሠሊሶ፡ ጾመ፡ postquam ter jejunavitlaMaʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 7 ; ሶበ፡ ሠለሰ፡ ብሂሎታ፡ ዘንተ፡ Athan. de Trin.; ንሤልስ፡ ለከ፡ ዘንተ፡ ስብሐተ፡ tertias has tibi laudes dicimusla, Prec. Mat.; Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 11 et Maʃshafa Kidân Za-egziena IjasusKid. f. 12 ; p. 501.
2)triplicarela: አመክዕባ፡ ለኲናት፡ ወሠልሳ፡ ለኲናት፡ Hezekielis prophetia.Hez. 21,14 varia lectiovar.; trinum dicerelavel crederelaDeum: ለዋሕድ፡ አምላክ፡ እንዘ፡ ይሤልሶ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium GenbôtSx. Genb. 27 Enc.
3)tertium locum tenerelavel tertium esselaRegum liber biblicum I.1 Reg. 20,20 (quamquam hoc comma corruptum et obscurum est).
4)in tres partes dividerelaExodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,7 .
śallasa
Grébaut
ሠለሰ፡ śallasa I,2 ይሤልስ፡ , ይሠልስ፡ «triplerfr, faire troisfr» ― ሶስት፡ አደረገ፡ Ms. BNFabb217, fol. 49r.
121
Leslau
ሠለሰ śallasa tripleen, trebleen, do for the third timeen, act thriceen (denominative) 529b
nomen actionisn. act.sumtiola, assumptiola, receptiola, susceptiola, acceptiola, ἀνάληψις Cyr. cumc.not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 76 (pluries); ቦእለ፡ ይቤሉ፡ ከመ፡ ይከውን፡ ንሥአተ፡ መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ውስተ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕፃናት፡ እምንፍሐተ፡ መንፈሱ፡ ለእግዚአብሔር፡ n. 639M.M. f. 3; ንሥአተ፡ ቅዱስ፡ ምስጢር፡ acceptio s. sacramentila, Lit. Joh.; Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 21.
nomen actionisn. act.sumtiola, assumptiola, receptiola, susceptiola, acceptiola, ἀνάληψις Cyr. cumc.not able to find explanation in abbreviation listPall. f. 76 (pluries); ቦእለ፡ ይቤሉ፡ ከመ፡ ይከውን፡ ንሥአተ፡ መንፈሰ፡ ሕይወት፡ ውስተ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕፃናት፡ እምንፍሐተ፡ መንፈሱ፡ ለእግዚአብሔር፡ n. 639M.M. f. 3; ንሥአተ፡ ቅዱስ፡ ምስጢር፡ acceptio s. sacramentila, Lit. Joh.; Constitutiones Apostolorum.Const. Ap. 21.
nomen actionisn. act.flatusla, venti Actus apostolorum.Act. 27,40 romanae editionisrom.; Jeremiae prophetia.Jer. 52,23 varia lectiovar.; ፈትለ፡ ሣሬት፡ ኢይክል፡ ተዐግሦ፡ ንፍኀተ፡ ነፋስ፡ Chrysostomi Tagsâʃs.Chrys. Ta. 34.
a)afflatusla, inspiratiola: ተውህቦ፡ ንፍኀተ፡ መንፈስ፡ ቅዱስ፡ not able to find explanation in abbreviation listClem. f. 243 ; ንፍኀተ፡ እስትንፋሰ፡ አፉሁ፡ Organon Mariae, numerus significat lectionem.Org. 2 ; ነሥአ፡ እመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ንፍኀተ፡ Synaxaria; sequuntur nomina mensium HamlêSx. Haml. 7 Enc.; not able to find explanation in abbreviation listM.M. f. 3 ( videasvid. ንሥአት፡ ).
gǝmzā Substantivumsubst. cloth made of precious and high quality fabricen ንሥኡአ፡ ዘንተ፡ ወርቀ፡ ወግምዛ፡ ለቤተ፡ ክርስቲያን፡Recevez cet or et ce vêtement de prix pour l’églisefr 62 l. 28 - 63 l.1 (ed.), 50 l. 25-26 (tr.) (‘Il s’agait d’un vêtement ou d’une étoffe de prix, cf. les dictionnaires amhariques et tigraï s.v. gemǧā et 169 n. 4, 50 n. 103)
praepositiopraep.[sive a ደበበ፡ sive a ዴበ፡ propagata] antiquitus ዲቤ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 14,26 et Matthaei Evangelium.Matth. 24,2 romanae editionisrom.; Evangelium Joannis.Joh. 12,15 et Evangelium Joannis.Joh. 13,25 romanae editionisrom.) quae forma ante pronomina suff. semper retinetur ( gramm.§ 167,3), dein plerumque ዲበ፡
1) ዲበ፡ simplex: superla, suprala, inla, plerumque ἐπί , de statu quietis et de motu (cum ላዕለ፡ multis in locis permutatur, sed proprie ab eo distinguitur, sicut ἐπί auf ab ὑπὲρ über , ita quidem, ut ዲበ፡ magis de iis quae in superiore rei parte posita sunt, ei insistunt vel incumbunt, minus de iis, quae rei imminent et super eam suspensa sunt, usurpetur: ዘይወግር፡ እብነ፡ ላዕሌሁ፡ ({über sich}) ትወርድ፡ ዲበ፡ ( auf ) ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 27,25 ; አዕረፈት፡ በረከት፡ ላዕለ፡ ያዕቆብ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 44,23 ): እብን፡ ዲበ፡ እብን፡ Marci Evangelium.Marc. 13,2 ; አግብርት፡ ዲበ፡ አፍራስ፡ Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 10,7 ; ርእስኪ፡ ዘዲቤኪ፡ Canticum Canticorum.Cant. 7,6 ; እደውኪ፡ ዲበ፡ ርእስኪ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 2,36 ; Apocalypsis Joannis.Apoc. 4,4 ; መንፈሰ፡ ዚአየ፡ ውእቱ፡ ዘዲቤከ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 59,21 ; ይነብር፡ ዲበ፡ መንበር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 19,28 ; Matthaei Evangelium.Matth. 23,2 ; ያንብርዋ፡ ዲበ፡ ተቅዋማ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 5,15 ; Evangelium Joannis.Joh. 19,19 ; ቆመት፡ ዲበ፡ ምድር፡ Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; ይሰክብ፡ n. 1104 ዲበ፡ ምስካቡ፡ liber Jobi.Job 33,15 ; Ezrae liber apocryphus (Graecus)1 Esr. 3,6 ; ይርፍቁ፡ ዲበ፡ ሣዕር፡ Marci Evangelium.Marc. 6,39 ; እለ፡ የኀድሩ፡ ዲበ፡ የብስ፡ Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 54,9 ; ይጼዐን፡ ዲበ፡ አድግ፡ Evangelium Joannis.Joh. 12,15 ; አስመኩ፡ ዲቤከ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 29,7 ; ያሰክምዎ፡ ዲበ፡ መታክፍቲሁ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,4 ; ወድቀ፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 13,5 ; Matthaei Evangelium.Matth. 21,44 ; ዲበ፡ ዘይወርድ፡ መንፈስ፡ Evangelium Joannis.Joh. 1,33 ; ዲበ፡ ኰኵሕ፡ አሐንጽ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 16,18 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 2,20 ; ዘይወዲ፡ እብነ፡ ዲበ፡ ሞጸፍ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,8 ; ንሥኡ፡ አርዑትየ፡ ዲቤክሙ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 11,29 ; ሶጠት፡ ዲበ፡ ርእስየ፡ Matthaei Evangelium.Matth. 26,12 ; ተክዕወ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Matthaei Evangelium.Matth. 23,35 ; ወሀብኩ፡ መንፈስየ፡ ዲቤሁ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 42,1 ; አፍሓመ፡ እሳት፡ ታስተጋብእ፡ ዲበ፡ ርእሱ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 25,22 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,20 ; ጽሑፍ፡ ዲበ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 17 ( videasvid. sub ተድባብ፡ ); እንስሳ፡ ዘሀሎ፡ ዲበ፡ ምድር፡ Leviticus, liber Pentateuchi.Lev. 11,2 ; Genesis liber Pentateuchi.Gen. 1,28 .
a)post verba tegendi et vestiendi: ክዱን፡ እብን፡ ዲቤሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 11,38 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 14,24 ; liber Jobi.Job 39,19 ; Evangelium Joannis.Joh. 20,7 ; de vestibus alicui superindutis: ኢየሀሉ፡ ዲቤሆሙ፡ ፀምር፡ Hezekielis prophetia.Hez. 44,17 ; ሀሎ፡ ዲቤሁ፡ ልብስ፡ ጥቁብ፡ Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 136, vel de tutela, qua quis protegitur Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,16 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 102,17 ; vel precari prolaaliquo Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,5 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 8,24 .
b)de onere, quod est super aliquem: ጌጋይነ፡ ወኀጢአትነ፡ ዲቤነ፡ ውእቱ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 33,10 ; ከብደ፡ ቀትል፡ ዲበ፡ ሳኦል፡ Paralipomenon liber I.1 Par. 10,3 .
d)nonnumquam: perlavel trans superficiemlarei, {darüber hin}: Matthaei Evangelium.Matth. 14,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 6,19 ; ሐመር፡ ዲበ፡ ሞገድ፡ እንተ፡ ተሐውር፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ፍኖተ፡ አርዌ፡ ምድር፡ ዲበ፡ ኰኵሕ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 24,54 ; ሰፍሐ፡ እዴሁ፡ ዲበ፡ ባሕር፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 14,21 ; et passim adla, inlavertere licet: እደዊሃ፡ ትሰፍሕ፡ ዲበ፡ ዘይበቍዕ፡ ἐπὶ τὰ συμφέροντα Proverbiorum liber biblicus.Prov. 28,37 ; ከልብ፡ ዘይገብእ፡ ዲበ፡ ቂያኡ፡ Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,11 ; not able to find explanation in abbreviation list2 Petr. 2,22 ; ነፍኀ፡ ዲበ፡ ገጹ፡ መንፈሰ፡ Genesis liber Pentateuchi.Gen. 2,7 ; ዕፃ፡ በጽሐ፡ ዲበ፡ ማትያስ፡ Actus apostolorum.Act. 1,26 .
e)de imminendo et suspendendo rei: ( an ) adla, inla: ነበረ፡ ዲበ፡ ዐዘቅት፡ Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 2,15 ; በከየ፡ ዲበ፡ ክሳዱ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 31 ; ኢይቢታ፡ ዲበ፡ መሳቅል፡ Evangelium Joannis.Joh. 19,31 ; ተሰቅለ፡ ዲበ፡ ዕፅ፡ not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 2,24 ; ረፈቀ፡ ዲበ፡ እንግድኣሁ፡ Evangelium Joannis.Joh. 13,25 ; Evangelium Joannis.Joh. 21,20 ; ከመ፡ እስልጥ፡ መቅሠፍትየ፡ ዲቤሆሙ፡ ἐν αὐτοῖς Hezekielis prophetia.Hez. 20,8 .
2)
d)addendo et cumulando: superla, insuperla, adla, ይዌስክ፡ ዓዲ፡ ዲቤሁ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,15 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,31 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 70,15 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 1,10 ; መቅሠፍት፡ ዲበ፡ መቅሠፍት፡ ወጽልእ፡ ዲበ፡ ጽልእ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. 23 ( videasvid. በዲበ፡ ); ወዲበ፡ ዝኒ፡ ወሰከ፡ ላዕለ፡ ሥጋሁ፡ ቅሥፈተ፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TahsasSx. Tachs. 24 Enc. II) Componitur cum aliis praepositionibus:
3) በዲበ፡ superla, suprala, inla
b)adjiciendi et cumulandi: ወሰከ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 68,32 ; Jesaiae prophetia.Jes. 1,5 ; Jesaiae prophetia.Jes. 30,1 ; liber Jobi.Job 34,37 ; ደገመ፡ liber Jobi.Job 29,22 ; ወይሌ፡ በዲበ፡ ወይሌ፡ ወድንጋፄ፡ በዲበ፡ ድንጋፄ፡ Hezekielis prophetia.Hez. 7,26 ; n. 1105 ድቀት፡ በዲበ፡ ድቀት፡ liber Jobi.Job 16,14 ; Jesaiae prophetia.Jes. 28,10 ; Jesaiae prophetia.Jes. 57,19 ; ሠናይት፡ በዲበ፡ በረከት፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 26,15 .
5) እንተ፡ ዲበ፡
a)translaet superla( über hin , über hinüber ) Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 32,2 ; Matthaei Evangelium.Matth. 14,28 ; ይወግሩ፡ ርእሶ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ Regum liber biblicum II.2 Reg. 20,21 .
b)perla: እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ የሐውር፡ Sapientia Salomonis, apocr.Sap. 7,24 .
Substantivumsubst., i.q. ርእስ፡ , pluralisPl. ራእሳን፡ , ut: ሰዐሞ፡ ራእሶ፡ ( ejus caputla) Philexius; numerus significat quaestiones.Phlx. 3 ; ዘራእሶሙ፡ ኢያድኅኑ፡ Epistola Jeremiae, apocrypha.Ep. Jer. 49 ; ንሥኡ፡ ለራእስክሙ፡ ἑαυτοῖς Jeremiae prophetia.Jer. 30,7 varia lectiovar.; ራእሳኒሆሙ፡ ለክርስቲያን፡ principes ChristianorumlaLud. e Libr. Myst.; capitulumlacolumnae not able to find explanation in abbreviation listLud. e 3 Regum libri biblici I, II, III, IV.Reg. 7,16 varia lectiovar. rāʾs , rāʾǝs , pluralisPl. rāʾǝsān , አራእስ፡ ʾarāʾǝs
1) ወእምይእዜሰ፡ ለራእስ፡ ዜናይ፡ ወከማሁ፡ ለእለ፡ እምድኅሬሁ፡ ከመ፡ ሥዩመ፡ ሲሬ፡ ወከመ፡ ሥዩመ፡ ተንቤን፡ ይበልዎ፡ ሥዩመ፡ እምባ፡ ሠነይት፡Mais à partir d’aujourd’hui, le rāʾes Zēnāy et ses successeurs seront appelés chefs (seyum) d’Embā Sanayt, à l’instar du chef du Sirē et du chef du Tanbēnfr 31 l. 7–9 (ed.), 36 l. 11–13 (tr.)
a) ራእስ፡ ምፄኒ፡ rāʾǝs mǝḍeni precise meaning unknown: kind of official ከመ፡ ኢይባእ፡ መኰንን፡ ወራእስ፡ ምፄኒ።Que ni le gouverneur ni le rāʾes meṣēni n’entrent [dans ce fief].fr 33 l. 17 (ed.), 39 l. 1–2 (tr.), videasvid. ምፄኒ፡
Grébaut
ራእስ፡ rāʾs , pluralisPl. ራእሳን፡ rāʾǝsān et አራእስ፡ ʾarāʾǝs «préfetfr, premier cheffr» ― አለቃ፡ , ራስ፡ Ms. BNFabb217, fol. 60r.
153
Leslau
ራእስ፡ rāʾ(ǝ)s (pluralisPl. ራእሳን rāʾǝsān ) headen, chiefen, principalen, capitalen (of column); (Lt) title below the king (Amh. ‘ras’) 458a–b
Cross-references:
a) for ሕዱግ፡ ራእስ፡ videasvid. ኅዱግ፡ (TraCES)
b) for ነጋድ፡ ራእስ፡ videasvid. ነጋድ፡
Substantivumsubst.[ לוּחַ tabula lapidealavel ligneala, ܠܽܘܚܳܐ , لَوْحٌ idemid., amh. ሉኽ፡ ] tabulala( ligneala), asserla, secundumsec.Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.etiam tabula pictorialavel scriptoriala: ንሥኡ፡ ለውሐ። ሑሩ፡ ውስተ፡ የብስ፡ Actus apostolorum.Act. 27,44 romanae editionisrom.; ዕፀወ፡ ለውሕ፡ tabulae ligneaelaKebra Nagast; numerus significat sectiones.Kebr. Nag. 56 ; አሐቲ፡ ለውሕ፡ እምዕፀ፡ ሐመር፡ Encomia Synaxarii, Actis singulorum dierum addita; citantur secundum menses et dies: TerrSx. Ter 14. (Aliâs ሰሌዳ፡ q.v.). De etymo consulas Ges. thes. p. 748. Vocabularium Aethiopicum, -a -aVoc. Ae.: ለውሕ፡ ዘ፡ ገበታ፡ ዘይሥዕል፡ ቦቱ። lawḥ , ለውህ፡ lawh , pluralisPl. አልዋህ፡ ʾalwāh
Grébaut
ለውህ፡ lawh , pluralisPl. አልዋህ፡ ʾalwāh «parcheminfr, pagefr» ― ብራና፡ Ms. BNFabb217, fol. 16v.
ለውህ፡ lawh «asserla, tabulala, paginala, pergamenala» Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 6.
39
Substantivumsubst.[ לֵב et לֵבָב , ܠܶܒܳܐ , لُبٌّ amh. ልብ፡ ; de etymo videasvid.Ges. thes. p. 738] m. et fem. (ut Proverbiorum liber biblicus.Prov. 6,18 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,13 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 15,14 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 17,22 ; Proverbiorum liber biblicus.Prov. 26,23 ; liber Jobi.Job 36,34 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 1,16 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 2,23 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 7,22 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 8,17 ; Koheleth (Ecclesiastes), liber biblicus.Koh. 9,3 ; Jeremiae prophetia.Jer. 18,12 ) pluralisPl. አልባብ፡ (ut Matthaei Evangelium.Matth. 9,4 ) est
2)animusla, corla, quatenus est sedes sensuum et affectuumla, agendi sentiendique ratiola, voluntaslaet consiliumla, innumeris in locis (secundum usum loquendi biblicum): ንብብዋ፡ ውስተ፡ ልባ፡ Jesaiae prophetia.Jes. 40,2 ; ናዝዛ፡ ለልብከ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 30,23 ; Jesaiae prophetia.Jes. 35,4 ; ደይ፡ ቃሎ፡ ውስተ፡ { ልብከ፡ }; ለአብዳን፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ ልቦሙ፡ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,26 ; ዘይፈትን፡ ልበ፡ ወኵልያተ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 11,20 ; እስመ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ውእቱ፡ ልቡ፡ Deuteronomium.Deut. 1,36 ; ኖሎት፡ ዘከመ፡ ልብየ፡ Jeremiae prophetia.Jer. 3,15 ; በኵሉ፡ ልብ፡ toto animolasaepissime (ut Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 7,27 ); በክልኤቱ፡ ልብ፡ ἐν καρδίᾳ δισσῇ Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 1,28 ; ዘክልኤ፡ ልቡ፡ δίψυχος Jacobi epistola.Jac. 1,8 ; በልብ፡ ወልብ፡ Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 11,2 ; Henochi liber, Aethiopice, ed. Dillmann 1851. 4°.Hen. 91,4 ; τὰ ἐντὸς , τὰ ἔγκατα Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 19,26 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 21,14 ; ኀብአ፡ ያዕቆብ፡ ልቦ፡ ለላባ፡ Kufâle sive Liber Jubilaeorum Aethiopice, ed. A. Dillmann 1859. 4°; citantur capita libri; nonnumquam, praemisso p., paginae.Kuf. p. 105 ; praeterea videasvid. አዕበየ፡ , ኀየለ፡ , ጸንዐ፡ , አጽንዐ፡ , አግዘፈ፡ , አንበረ፡
3)praecipue summae animi facultates: mensla, ratiola, intellectusla; conscientiala, ልብየ፡ ገብአኒ፡ αἱ φρένες μου Danielis prophetia.Dan. 4,31 ; Danielis prophetia.Dan. 4,33 ; ገብኦ፡ ልቡ፡ σωφρονῶν Lucae evangelium.Luc. 8,35 ; Actus apostolorum.Act. 12,11 ; σύνεσις Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 31,11 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,11 ; ዘአልቦ፡ ልብ፡ ἀσύνετος Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 22,13 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 25,2 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 42,8 ; Liber Siracidae (Ecclesiasticus).Sir. 6,20 ; Jeremiae prophetia.Jer. 5,21 ; Psalmi, ex editione Ludolfi.Ps. 91,6 ; ልበ፡ ሰብእ፡ ( oppositum, -o, -nituropp. ልበ፡ አርዌ፡ ) Danielis prophetia.Dan. 7,4 ; Danielis prophetia.Dan. 4,13 ; Danielis prophetia.Dan. 5,21 ; ὁ νοῦς liber Jobi.Job 33,16 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 1,28 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 7,23 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 12,2 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 14,5 ; ad Titum epistola.Tit. 1,15 ( romanae editionisrom.); ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,14 ; ad Corinthios epistola Pauli I.1 Cor. 14,15 ; ad Ephesios epistola Pauli.Eph. 4,17 ; not able to find explanation in abbreviation listCyr. ad Theod. f. 13 ; διάνοια Jesaiae prophetia.Jes. 14,13 ; Exodus, liber Pentateuchi.Ex. 28,3 ; not able to find explanation in abbreviation list1 Petr. 1,13 ; 1 Evangelium Joannis.Joh. 5,20 ; συνείδησις ad Romanos epistola Pauli.Rom. 2,15 ; ad Romanos epistola Pauli.Rom. 9,1 ; ad Timotheum epistola I.1 Tim. 3,9 .
lǝbb imaginationen, ‘Phantasiedeዘንተሰ፡ አኮ፡ እምልብነ፡ ዘንብል፤ አላ፡ በዘ፡ ሰማዕነ፡ ንነግር፡ ወበዘርኢነ፡ ሰማዕተ፡ ንከውን።Dies schreiben wir nicht aus unserer Erfindung heraus, sondern wir schildern, was wir gehört haben, und wir bezeugen, was wir gesehende 29 l. 16–18 (ed.), 33 l. 31–32 (tr.) (‘Hier ist schon lebb deutlich im Sinne von Phantasie gebraucht, eine Notion aufgrund derer Afa-Warq Gabra-Iyasus seinen berühmten Neologismus lebbwallad geprägt hat.’ 33 n. 152)
Grébaut
ልብ፡ lǝbb
1) intelligence profonde des chosesfr ኮነ፡ ለሰብአ፡ ዝንቱ፡ ዘመን፡ ወዝንቱ፡ ትውልድ፡ አገበረነ፡ መፍቅድ፡ ኀበ፡ ትርጓሜ፡ ዛቲ፡ መጽሐፍ፡ ከመ፡ ታብርሃነ፡ ወትክሥት፡ ለነ፡ ልበ፡ መጻሕፍት፡ አምላካዊያት፡ ዘተኀብአ፡ እምኔነ፡ እምብዝኀ፡ ዑረተ፡ ሕሊናነ። Ms. BNFet110, fol. 1ra.
31–32
2) caractèrefr, sentimentsfr, idéesfr, impressionsfr ወለጠ፡ ኪዳነ፡ ዘተካየደ፡ ምስለ፡ ለኪኑስ፡ ወተግሀ፡ ከመ፡ ይግበር፡ ምግባረ፡ ዘይከውን፡ ለአሕጕሎቱ፡ በፍርሃት፡ ወወለጠ፡ ልቦ። 199
ልብ፡ ጽኑን፡ lǝbb ṣǝnun «cœur lâchefr» ንሥኡ፡ ሕፃነ፡ ወአሰርዎ፡ ላዕለ፡ መስቀል፡ ወተሳለቁ፡ ቦቱ፡ ወኮነ፡ ልቦሙ፡ ጽኑነ፡ ወቀተልዎ፡ ለሕፃን፡ ዘተቀትለ፡ ዘእንበለ፡ ፍርሃት። 237, videasvid. ጽኑን፡
Locution አሠነየ፡ (II,2) ልበ፡ ʾaśannaya lǝbba «déterminerfr, faire fléchirfr», faire prendre une décisionfr በውእቱ፡ ዘመን፡ ኮነ፡ ፍቁሩ፡ ለንጉሥ፡ ዘይኑን፡ አካክዮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘቍስጥንጥንያ፡ ወአሠነየ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ ከመ፡ ይጽሐፉ፡ ባቡኒቆን፡ ዘበትርጓሜሁ፡ መጽሐፈ፡ ሃይማኖት፡ ፫፡ ጉባኤያት፡ ዘውእቶን፡ በኒቅያ፡ ወቍስጥንጥንያ፡ ወኤፌሶን። 251; አይልሉስሰ፡ ኮነ፡ ይልእክ፡ ኀበ፡ ንግሥት፡ ዋሪና፡ ሐሞቱ፡ እንዘ፡ ይብላ፡ ታሠኒ፡ ልበ፡ ንጉሥ፡ በእንቲአሁ፡ ወይእቲሰ፡ ኢክህለት፡ አሠንዮቶ፡ ልቡ፡ ለንጉሥ። 251; አሠነዩ፡ ልቦ፡ ከመ፡ ይኩን፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ህየንተ፡ ወይሉስ፡ ወአሰፈውዎ፡ ብዙኀ፡ ሀብታተ፡ ከመ፡ ያቅም፡ ሃይማኖተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን። 251; ወከላጂኒ፡ ወሀቦ፡ ለቴዎድሮስ፡ ብዙኀ፡ ንዋየ፡ ፈሪሆ፡ ከመ፡ ኢይቅትልዎሙ፡ (sic) ለእሙ፡ ወለብእሲቱ፡ ሀለዉ፡ ተኀቢኦሙ፡ በእለ፡ እስክንድርያ። ወቴዎድሮስ፡ መኰንን፡ አሠነየ፡ ልቦ፡ ለከላጂ። 251, videasvid. አሠነየ፡
32
ልብ፡ ቅጥቁጥ፡ lǝbb qǝṭquṭ contritionfr (cœur brisé), dans la langue ascétique. Texte et référence: ... ምስለ፡ ረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ወጽንዑ፡ በልብ፡ ቅጥቁጥ፡ በከመ፡ መሐረነ፡ በዘቀደመ፡... …Avec l’aide du Seigneur et sa puissance dans la contrition, comme il nous l’a enseigné auparavant par (ses) paroles…fr Ms. BNFet110, fol. 14ra. 446–447
3) servant d’élément de composition
a) Joint à des noms:
ሕማመ፡ ልብ፡ ḥǝmāma lǝbb «mélancoliefr» ወድቀ፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ ሕማመ፡ ልብ። 184, videasvid. ሕማም፡
ኀዘነ፡ ልብ፡ ḫazana lǝbb «regretfr» አዕረፈ፡ እንበለ፡ ኀዘነ፡ ልብ፡ ወሀከክ። 201, videasvid. ሐዘን፡
ስሕተተ፡ ልብ፡ sǝḥtata lǝbb «foliefr» ተወለጠ፡ ልቡናሁ፡ ወኮነ፡ የዐውድ፡ ውስተ፡ አብያተ፡ ዘቅጽር፡ በስሕተተ፡ ልብ። 287, videasvid. ስሕተት፡
ትግሀተ፡ ልብ፡ tǝghata lǝbb «générositéfr» ገብረት፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ በትግሀተ፡ ልብ፡ ለሕይወተ፡ ሀገር። 169, videasvid. ትግሀት፡
ትዕቢተ፡ ልብ፡ tǝʿbita lǝbb «orgueilfr» ኮነ፡ አኃዜ፡ ዓለም፡ ኵላ፡ ወወለጠ፡ ስሞ፡ በትዕቢተ፡ ልብ። 169, videasvid. ትዕቢት፡
ጽንዐተ፡ ልብ፡ ṣǝnʿata lǝbb «tyranniefr» ወሰከ፡ ጽንዐተ፡ ልብ፡ እምነ፡ እኅወ፡ አቡሁ፡ ዘኮነ፡ እምቅድሜሁ። 279, videasvid. ጽንዐት፡
b) Joint à des adjectifs:
ትሑተ፡ ልብ፡ tǝḥuta lǝbb «modestefr» ኮነ፡ የዋሀ፡ ወትሑተ፡ ልብ። 195, videasvid. ትሑት፡
ትኩዘ፡ ልብ፡ tǝkkuza lǝbb «plein de tristessefr» ሰከበ፡ ወኖመ፡ እንዘ፡ ኅዙን፡ ውእቱ፡ ወትኩዘ፡ ልብ። 195, videasvid. ትኩዝ፡
ኅዙነ፡ ልብ፡ ḫǝzuna lǝbb «affligéfr» ኢትኩን፡ ኅዙነ፡ ልብ፡ በከመ፡ ትኄሊ፡ አንተ፡ ወትብል፡ በእንተ፡ ኀጢአትየ፡ ኢባረከኒ፡ ዝንቱ፡ አረጋዊ። 257, videasvid. ሕዙን፡
ድኩመ፡ ልብ፡ dǝkuma lǝbb «découragéfr» ወዓዲ፡ ሮምሎስ፡ ፈርሀ፡ ወኮነ፡ ድኩመ፡ ልብ፡ ወእምብዝኀ፡ ፍርሃቱ፡ ተጠየቀ፡ እምኀበ፡ ማእምራን፡ ወመናፍስት፡ ርኩሳን። 175, videasvid. ድኩም፡
ዕቡየ፡ ልብ፡ ʿǝbbuya lǝbb «orgueilleuxfr» ወአክሪሱስሰ፡ ኮነ፡ ግዙፈ፡ ክሳድ፡ ወዕቡየ፡ ልብ። 167, videasvid. ዕቡይ፡
ጽኑዐ፡ ልብ፡ ṣǝnuʿa lǝbb «(homme) de mauvais cœurfr» ወይጣሉስሰ፡ ዓዲ፡ ዘኮነ፡ ሊቀ፡ ሐራ፡ ዘሀገረ፡ አብራኪ፡ ጽኑዐ፡ ልብ፡ ኮነ፡ ይጸልኦ፡ ለሳዊሮስ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ዘሀገረ፡ አንጾኪያ። 265, videasvid. ጽኑዕ፡
ፍሡሐ፡ ልብ፡ fǝśśuḥa lǝbb «(ayant) le cœur satisfaitfr» ቅንአ፡ ላዕለ፡ ሑረቶሙ፡ እኩይ፡ ወኢኮነ፡ ፍሡሐ፡ ልብ፡ ከመ፡ ቀዳሚ፡ 200, videasvid. ፍሡሕ፡
33
Leslau
ልብ፡ ጽኑን lǝbb ṣǝnun ( 32 ) cowardly hearten 561a
Cross-references:
a) for ሁከተ፡ ልብ፡ videasvid. ሁከት፡ (Grébaut)