Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, m. et fem. (ut ), ፍትሓት፡ et አፍታሕ፡ ,

1)judicium^la,

a)actus judicandi: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ፍትሐ፡ ጽድቅ፡ ; ይከውን፡ ፍትሕ፡ ላዕለ፡ ኵሉ፡ ; ከመ፡ ይግበር፡ ፍትሐ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; ; ; አድኀሩ፡ ፍትሐ፡ ላዕሌሁ፡

b)sententia^lajudicis: ; ; ; ሰምዑ፡ ዘንተ፡ ፍትሐ፡ ዘፈትሐ፡ ንጉሥ፡ ; ; ; ; ( አፍትሐ፡ ); ኰነንከ፡ ፍትሐ፡ ዐመፃ፡ ; አግብኡ፡ ፍትሐ፡ ; ; ኢያቅልሉ፡ ፍትሓቲሁ፡ ( ለፈታሒ፡ ) F.N. 43,2; ለ፡ seu comm.: እግዚአብሔር፡ ይሁብ፡ ፍትሐ፡ ለነዳያን፡ ; ይገብር፡ ፍትሐ፡ ለግዩር፡ ; ; ; በከመ፡ ክብሩ፡ ያገብኡ፡ ሎቱ፡ ፍትሐ፡ .

c)causa^laforensis^la, lis^la: በአፍታሒሆሙ፡ ; ( ቅሥት፡ ); ፍትሐ፡ ከናፍርየ፡ κρίσις ( litigium^la) .

d)„ praemium^laex^lasententia^lareportatum^la“: አንበሩ፡ ፍትሐ፡ ለዘ፡ ሞአ፡ በምሳሌሁ፡ Lud. ex

2)jus^la, quod^lajustum^lavel legitimum^laest^la, n. 1366 ; ; ; ; ; ; ; ; በርትዕ፡ ወፍትሕ፡ ወጽድቅ፡ ; ; ; ዳዊት፡ ይገብር፡ ፍትሐ፡ ወጽድቀ፡ ; ; ; ; ; ወለጠ፡ ፍትሐ፡ .

a)causa^lajusta^la: ; ሜጠ፡ ፍትሐ፡ የዋሃን፡ ; ዘይፈቱ፡ ያዕምፅ፡ ፍትሐ፡ ; ; ; ; ከመ፡ ያስተራትዕ፡ ፍትሖ፡ ለቢጹ፡ .

b)jus^laquatenus est norma^lajudicandi^laet complectitur leges^laet statuta^la: ፍትሕየ፡ δικαιώματα καὶ κρίσεις ; ; ፍትሐ፡ ሕግ፡ ያአምሩ፡ ; ; ፍትሐ፡ ኵነኔየ፡ ; ; ; ; ; ; በከመ፡ ዝንቱ፡ ፍትሕ፡ ; ትእዛዝ፡ ወፍትሕ፡ . p. 305 n. 16; ፍትሓተ፡ ሕገጊሁ፡ ; ፍትሓት፡ F.N. in prol.; ፍትሐ፡ ነገሥት፡ inscriptus est Nomocanon Abyssinorum celeberrimus.

c)jus^laquatenus opponitur gratiae: አኮ፡ በፍትሕ፡ non jure (sed gratia),

ፈውስ

( m. ), ፈውሳት፡

1)medela^la, sanatio^la, curatio^la: ፈውስ፡ ይከውነከ፡ ለሥጋከ፡ ; ; ; ደዌ፡ ከርሥ፡ ዘኢተረክበ፡ ሎቱ፡ ፈውስ፡ ; አልባቲ፡ ፈውስ፡ ለቍስላ፡ ; ቈጽሉ፡ ይከውን፡ ለፈውስ፡ ; ; ; ለገቢረ፡ ፈውስ፡ ( ዐቃር፡ ); ዘአልቦ፡ ፈውሰ፡ insanabilis^la ; : አልባ፡ እንከ፡ ፈውሰ፡ ሞአብ፡ ἰατρεία ; ይሁበኒ፡ ፈውሰ፡ ; ; ለፈውስ፡ ወለሰላም፡ ወለበረከት፡ ; ; .

2)medicamen^la, medicamentum^la, remedium^la, ; ፈውሰ፡ ደዌሆሙ፡ et ፈውሳት፡ ; አብዛኅኪ፡ ፈውሰኪ፡ ; ፈውስ፡ ጽኑዕ፡ φάρμακον ἰσχυρόν ; ፈውስ፡ መሪር፡ ; n. 1377 ἰατρικὰ βοηθήματα ( ዐቃር፡ ); ; ; መጽሐፈ፡ ፈውስ፡ inscriptus est libellus Amh. Aethiopicus, in quo varia medicamenta variis morbis praecipiuntur; ፈውስ፡ መንፈሳዊ፡ inscriptus est liber de disciplina ecclesiastica,

a)herba^la( radix^la, fructus^la) medicinalis^la: die creationis tertio creavit Deus ሣዕረ፡ ወሐመልማለ፡ ወዕፀወ፡ ወዘርአ፡ ወፈውሰ፡ ; terram peragrabo ከመ፡ ኣእምር፡ ዕፀወ፡ ወፍሬያተ፡ ወፈውሳተ፡ ዘሀለወ፡ ሀየ፡

b)incantamentum^la: ዘይሰምዕ፡ ነገረ፡ ፈውሳት፡ ወይትአመን፡ ቦቱ፡ ; ዘይገብር፡ ሥራየ፡ ወሰገለ፡ ወይሰምዕ፡ ነገረ፡ ፈውሳት፡ ወይትአመን፡ ;

c)abortivum^la(medicamentum) F.M. 4,4 ( አድኀፀ፡ ).

d)collyrium^la(medicamen) ; እበነ፡ ፈውስ፡ stibium^lasupra 759.

ለፈየ

I,1[vicina sunt לָפַת لَفَتَ inflexit, avertit, deflexit^la, unde لِفْتٌ dimidium rei, latus^la, ܠܦܽܘܬ juxta^la) et لَفَأَ amovit, avertit^la; deinde לָוָה לְוָא ܠܘܳܐ لَوَى et supra ሌለየ፡ et ለየ፡ ] in duas partes dirimere^la: ኢትልፍይዎ፡ (sic legendum pro ኢትልፍዎ፡ ) ለ፩ ክርስቶስ፡ ወኢትረስይዎ፡ ለወልድ፡ ለፌ፡ ወለሥጋ፡ ዘነሥአ፡ ለፌ፡

ፈለየ ሌለየ ለበየ

I,1[ פלה , פלא ( فلا significatus speciales habet); vicinum est ፈለጠ፡ ; at ለፈየ፡ a ፈለየ፡ distinguendum videtur] separare^la, dividere^la, distinguere^la, – : ፈለጠ፡ ሌለየ፡ ፈለየ፡ ዘ፡ ለየ፡ n. 1344quadril. I [reduplicatum e simplici ለየ፡ , quod Amharenses in usu habent ( etiam መለየ፡ ); huic ut cognato ለወወ፡ ( supra 53) prima notio flectendi^laet inclinandi^lainest (cfr. لَوَى et وَلِيَ ). Ab hac primaria notione derivantur adhaerere, propinquum, adjunctum esse^la وَلِيَ לָוָה 2) avertere, declinare, retrocedere^laut لَوَى عَنْ devertit^laet occultavit^la, وَلَى عَنْ II V (et لَوْلَى ) retrocessit^laIII separavit alios ab aliis^la; inde ሌለየ፡ reduplicatum duas^lavel plures res a se invicem avertere^lai.e. separare^la. Vicinum est ለፈየ፡ q.v.]

1)a se invicem separare^la, dividere^la, disjungere^la, dissociare^la: ይሌሊ፡ ሥርወ፡ እመሌሊት፡ ; ዘሌሌከ፡ τὰ διχοτομήματα ; ; ከመ፡ እፍልጥ፡ ወእሌሊ፡ ; ሌለዮሙ፡ ለሠራዊት፡ ( διεχώρισεν ) ; ይሌሊ፡ አዕርክተ፡ διαχωρίζει φίλους ; .

2)distinguere^la, secernere^la, discrimen facere^la(inter plures): ኢፈለጠ፡ ወኢሌለየ፡ ( οὐ γάρ ἐστι διαστολή ) ; ወሌለዮ፡ እግዚአብሔር፡ ( ለእጓለ፡ እመሕያው፡ ) discriminia inter eos fecit^la ; ( eleemosynas largiamur^la) እንዘ፡ ኢንሌሊ፡ ጽኑሳነ፡ (non distinguentes inter egenum et alios) ; ይሌሊ፡ ማእከሎሙ፡ ; { ወሌለየ፡ ማእከለ፡ ቃላቲሁ፡ ለእግዚእነ፡ ወማእከለ፡ ቃላቲሆሙ፡ ለዮናናዊያን፡ ወረከበ፡ ማእከሌሆሙ፡ ርሕቅና፡ ዐቢየ፡ }. Voc. Ae.^la: ፈለጠ፡ ፈለየ፡ ሌለየ፡ ዘ፡ ለየ፡ ; aliud^la: ፈለጠ፡ ሌለየ፡ ገለየ፡ ፈለየ፡ አሰሰለ፡ አዕለወ፡ በዐደ፡ ሰዘየ፡ ለዘየ፡ ነከረ፡ ብ፡ ለየ።

I,2[rad. in caeteris linguis haud obvia, quae non cum ለወየ፡ et ለፈየ፡ ( ), sed cum ܠܰܒܠܰܒܬܳܐ balbuties, blaesitas^la, لَبَالِبُ balatus ovium^la, deinde cum لَغَبَ לָעַב ܠܥܰܒ componenda esse, et propr. lingua hesitare^la, errare in dicendo^lasignificasse videtur, quam notionem Arabes verbo لَغَا significare solent] errare^la, offendere^la, labi^lain re, pec. in dicendo: Severianus in homilia sua cum alia tum haec praefatur: እመ፡ እሌቢ፡ ውስተ፡ ነገራትየ፡ ስረዩ፡ ሊተ፡ እስመ፡ እለ፡ ይነግሩ፡ እምአፉሆሙ፡ ድንቀተ፡ (ex tempore) ወኢቀደሙ፡ ጽሒፈ፡ ዮጊ፡ ይሌብዩ፡ ወኢይክሉ፡ ለብዎ፡ ወነገረ፡ አሰርግዎ፡ in

ለፈጸ

i.q. ሎሰ፡ . Hinc

ሎሠ

vel ሎሰ፡ I,1[i.q. amh. ለወሰ፡ , hebr. לוּשׁ , aram. ܠܳܫ ; arab. لُوَاثٌ farina, quae sub massa in mensa spargitur^la; لَاثَ miscuit, contaminavit vestem luto^la; volutavit buccam in adipe^la; etiam عَلَثَ et ለፈጸ፡ ] subigere massam^la, depsere^la: ነሥአት፡ ኀሪጸ፡ ወሎሰት፡ ; ; ለዊሶሙ፡ ; ሎሰ፡ ጽቡረ፡ ልምሉመ፡ (v. አጽበረ፡ ).

ለፈፈ

i.q. لَفَّ obvolvit, convolvit, conjunxit,^la ܠܰܦ complicuit, conjunxit^la, talm. לַפֵּף convolvit, infasciavit^la. Hinc

ለፌ

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

a)bis repetitum significat: utrimque^la, hic-illic^la, huc-illuc^la, hinc-illinc^la, ultro citroque^la: ነጸረ፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ περιβλεψάμενος ὧδε καὶ ὧδε ; ; ; ; ; ያንቀለቅል፡ ሐመር፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ ; አንጌገየ፡ ለፌ፡ ወለፌ፡ ; እምለፌሂ፡ – ወእምለፌሂ፡ ἔνθεν καὶ ἔνθεν ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እምለፌ፡ ለለፌ፡ ; በለፌ፡ – በለፌ፡ ( ἐντεῦθεν καὶ ἐντεῦθεν ); 2 ; ( ἔνθεν καὶ ἔνθεν ); እንተ፡ ለፌ፡ – ወእንተ፡ ለፌኒ፡ ἔνθεν καὶ ἔνθεν ; ( ἔνθα καὶ ἔνθα ). Alterius ለፌ፡ vicem implere potest ከሐ፡ vel ከሐከ፡ , ut ለፌ፡ ወከሐከ፡ ὧδε καὶ ὧδε (hebr.); እልክቱ፡ እምከሓ፡ ወእሉሂ፡ እምለፌ፡ . Etiam genitivum sibi subjungere potest ለፌ፡ , ut: ፩ እምለፌ፡ ድንጋገ፡ ፈለግ፡ ወ፩ እምከሐ፡ ድንጋገ፡ ፈለግ፡ ἐντεῦθεν τοῦ χείλους – ἐντεῦθεν τοῦ χείλους ; እምለፌ፡ ፈለግ፡ ወእምከሐክኒ፡ .

b)Omisso geminorum altero, ለፌ፡ semel positum, prout sensus postulat, aut hic^la, huc^la, hinc^laaut illic^la, illuc^la, illinc^laintelligendum est: ወገጾሙ፡ ለፌ፡ ይመይጡ፡ ὧδε τὸ πρόσωπον αὐτῶν δώσουσι ; ትመጽእ፡ ለፌ፡ ኀበ፡ አነ፡ እቀውም፡ .

c)ultra^la, supra^la, inde a^la: ወኍልቆሙ፡ እምአምጣነ፡ ፳ ዓመት፡ ወለፌ፡ ἀπὸ εἰκοσαετοῦς n. 66 καὶ ἐπάνω ; ወለፌ፡ et deinde^lavel ab altera parte^la ; Paulus Samosatenus docet^la ከመ፡ ክርስቶስ፡ ለፌ፡ እማርያም፡ ἐκ Μαρίας λέγων τὴν ἀρχὴν αὐτὸν ἐσχηκέναι Christum existere inde a Maria^la, ; ለፌ፡ እምጥምቀት፡ inde a baptismo^laM.M. f. 2; (cfr. etiam ከሐ፡ እምነ፡ ); Photinus docet^la: እማርያም፡ እሙ፡ እምለፌ፡ ውእቱ፡ ወልድ፡ ወአኮ፡ እምቅድመ፡ ዓለም፡

ዝየ ለፌ ለፌ ለፌ

( gramm.§ 160,b)

1) ዝየ፡ nudum

a)hic^la, hoc loco^la: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ምንት፡ አቀመክሙ፡ ዝየ፡ .

2)Praepositiones sibi praemissas fert:

a) በዝየ፡ hic^la, hoc loco^la: ; ; ; ; ; ; ተፈጸመ፡ በዝየ፡ ሲራክ፡ Sir. in subscr.

b) እምዝየ፡ vel እምነ፡ ዝየ፡ hinc^la: ; ; ; ; .

c) እስከ፡ ዝየ፡ usque huc^la: ; ; እስከ፡ ዝየ፡ ኵነኔ፡ ሞአብ፡ (hebr. 48,47); እስከ፡ ዝየ፡ ነገረ፡ ኤርምያስ፡ (sec. text. hebr.).

d) ኀበ፡ ዝየ፡ ad haec^la, in hunc^la(mundum): ኢንኔጽር፡ ኀበ፡ ዝየ፡

3)Opponuntur: ዝየ፡ et ከሐክ፡ hic – illic^la, huc – illuc^la: ; ; ; ; በህየ፡ – በዝየ፡ in illa – in hac (vita^la) ; ; እምዝየ፡ ወእምዝየ፡ hinc illinc^la ; . – ( ለፌ፡ ).

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

ክዋኔ

( ክዋንያት፡ vid. sub ከዋኒ፡ )

1)ortus^la, generatio^la: እምጥንተ፡ ክዋኔሃ፡ ἀπ᾽ ἀρχῆς γενέσεως ; ገባሬ፡ ክዋኔሁ፡ ὁ γενεσιουργὸς αὐτῶν ; (Photinus docet:) ለፌ፡ እማርያም፡ ክዋኔሁ፡ ለወልድ፡ M.M. f. 41.

2)essentia^la, natura^la: ኅሊና፡ ፍጡር፡ ይኄሊ፡ አእምሮ፡ ክዋኔሁ፡ ( ለእግዚአብሔር፡ ) ወባሕቱ፡ ይስእን፡ Phlx. sub. fin.; Deus አልቦ፡ ማኅለቅተ፡ ክዋኔሁ፡ Lit. Epiph.; personae S. Trinitatis ዘኢይትአመር፡ ክዋኔሆሙ፡ Org.; ክዋኔ፡ ፀሓይ፡ Fid. Jac. Bar.

3)status^la, conditio^la, qualitas^la: F.M. 5,7; በእንተ፡ ክዋኔ፡ ተመጣዌ፡ ቍርባን፡ F.M. 26,8; ክዋኔ፡ ንዋይ፡ ዘይሠየጥ፡ (qualitas mercis quae venditur) F.N. 33. n. 865

ለፌ

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

አንጌገየ

V hinc inde oberrare^la, circumerrare^la, vagari^la: Hagar ታንጌጊ፡ በገዳም፡ ; አንጌገዩ፡ ውስተ፡ አውግር፡ ; ; ኢያንጊግዩ፡ (sic) ለፌ፡ ወለፌ፡ ከመ፡ ሐመር፡ ዘይዘብጥዋ፡ መዋግድ፡ Clem. f. 128; ጸሎት፡ ዘእንበለ፡ ፅርዐት፡ ወኢአንጌግዮ፡ ; ; አንጌገዩ፡ ፍኖተ፡ በዳ፡ Enc. (Lud.). – : ሰኰየ፡ አንጌገየ፡ ብ፡ ተቅበዘበዘ፡ ; aliud^la: አንጌግያ፡ ዘ፡ አስሐታ፡ አዘውቃሂ፡ ይ።

ለፌ

latus^larei, quae duo habet latera (cfr. لِفْتٌ ); plerumque in Accusativo loci positum vel praepositioni cuidam subjunctum (adverbii vice) usurpatur.

ወረቀ

I,1, rarius I,2[ רָקַק יָרַק , ܪܰܩ רוּק , رِيقٌ ] I,1 ይውርቅ፡ , spuere^la, exspuere^la, inspuere^la, adspuere^la, conspuere^la: ለምንት፡ ዘኢወረቀ፡ አባ፡ መቃራ፡ (per sexaginta annos) ; ኵሉ፡ ዘርእየኪ፡ ይወርቅ፡ (v. ይዌርቅ፡ ) እምኔኪ፡ (v. ላዕሌኪ፡ ) ἀπὸ σοῦ ; ወረቀ፡ ምድረ፡ (v. ውስተ፡ ምድር፡ ) χαμαί ; sputi: ኢይውርቅ፡ ምራቆ፡ ዲበ፡ ምድር፡ ዘእንበለ፡ ላዕለ፡ ልብሱ፡ ; ኢይውርቅ፡ ምራቆ፡ F.N. 12; ውስተ፡ alicujus, ut: አንዘ፡ ይወርቁ፡ ውስተ፡ ገጹ፡ ; ኢይትሀከዩ፡ ወሪቀ፡ ውስተ፡ ገጽየ፡ ; vel ላዕለ፡ , ut ; ; ወረቀ፡ ላዕለ፡ መቅደስ፡ ; vel rei: ይወርቅዎ፡ (v. ይዌርቅዎ፡ ) ; ; ; እመ፡ ወረቃ፡ ( ለፍሕም፡ እንተ፡ ትነድድ፡ ) ትጠፍእ፡ . – : ቄአ፡ ወወረቀ፡ ዘ፡ ተፋ።

ጐየ

, rarissime ጐየየ፡ I,1[ جَأْجَأَ كَأْكَأَ كَاءَ timidus recessit^la, pavidus fuit^la, fugit^la] ይጕየይ፡ et ይጕይይ፡ , fugere^la, aufugere^la: ጐየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ጐየይኪ፡ ; ; ; ; ; ; ; formam ጐየየ፡ Lud. affert ex Enc. et Enc. (at Cod. Tubing. habet ጐየ፡ ); ይጐይይ፡ ; ; ; ; ; ; ይጐይያ፡ ; ይጐዩ፡ et ይጐይዩ፡ ; ; 16; ከመ፡ ይጕየዩ፡ ; ; ይጕየዩ፡ et ይጕይዩ፡ ; ; ; ; ጕይይ፡ et ጕየይ፡ ; ; ; ; ጕይዩ፡ ; ጕዩ፡ ; ; ጕየዩ፡ ; ; ; ; ; Infin. ጐይይ፡ ; ; እምነ፡ rei vel : ከመ፡ ዘይጐይይ፡ እምአርዌ፡ እኩይ፡ ከማሁ፡ ጕይይ፡ እምኀጢአት፡ ; ; ; ; ; ; ; ጐየ፡ እምገጸ፡ ዔሳው፡ ; vel እምቅድመ፡ ; ; ; ; ; vel rei vel : ጕይያ፡ (v. ጕየያ፡ ) ለፍትወት፡ ; ; እለ፡ ይጐይይዋ፡ ለጸባብ፡ አንቀጽ፡ ; ; vel adverbiis loci: ጕዩ፡ እማእከለ፡ ባቢሎን፡ ; ጕዩ፡ እምብሔረ፡ ደቡብ፡ ; ጐዩ፡ እስከ፡ በሴጣ፡ ; ውስተ፡ ; ; ; ጕየይ፡ ኀበ፡ ላባ፡ ; ጐየ፡ አፍአ፡ ; አይቴ፡ ትጐይዩ፡ ; . gʷayya run^en ወሶበ፡ ሰምዑ፡ ዘንተ፡ ጐዩ፡ ኀበ፡ ቤተ፡ መስፍን፡ ʻQuand ils eurent entendu cela, ils coururent à la maison du gouverneur^frʼ 14 (626) (ed.); 15 (627) (tr.) (ʻÉthiopien ጐየ፡ «sʼenfuirent», d’après Dillmann, Lexicon c. 1198. Mais 209b a bien le sens de «run» attesté dans les textes éthiopiens relatifs à Mercure de Césarée.ʼ 15 (627) n. 5/1 )

ስእነ

I,1[contigua sunt יָשֵׁן et שָׁאֵן ( ሰንአ፡ ); amh. ሳነ፡ ] Imperf. ይስእን፡ (sed raro usitatum; magis frequentant ኢይክል፡ ); ይስእን፡ ; impotentem^la, rei imparem esse^la, non posse^la, nequire^la; Infin.: ስእኑ፡ አውሥኦቶ፡ ለኢዮብ፡ ; ; ርእሶሙ፡ ስእኑ፡ አድኅኖ፡ ; ; ; ስእንኩ፡ ጸዊሮቶ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ስኢነነ፡ ተዐግሦ፡ ; nec raro , ad objectum Infinitivi relatum, verbo ስእነ፡ adjicitur: ስእንዋ፡ ቀቲሎታ፡ ; ንሕነሰ፡ ሎቱ፡ ስእናሁ፡ እኂዞ፡ (v. እኂዞቶ፡ ) ; ; rarius verbi: ዐናብስት፡ ስእኑ፡ ይግሥሥዎ፡ ; { ከመ፡ et , ( መንገድ፡ )}; rei vel : ጻድቃን፡ የሐውርዎን፡ ( ለፍናዊሁ፡ ) ወኃጥኣን፡ ይስእንዎን፡ ἀσθενήσουσιν ἐν αὐταῖς ; ስእኖሙ፡ iis non praevaluit^la ; ስእኑ፡ ሕይወተ፡ ዘለዓለም፡ nequiverunt^la(acquirere) vitam aeternam^la, Lud. e ; passim (omisso Infin. vel Obj.) ut: ኀሠሥኩ፡ ኣእምር፡ ወስእንኩ፡ ; in specie de impotentia utriusque sexus^la: ለእመ፡ ስእነ፡ ብእሲ፡ ሰኪበ፡ ምስለ፡ ብእሲቱ፡ ለአቅሞ፡ ዘርእ፡ ወዝንቱ፡ ስኢን፡ ይከውን፡ እም፫ምክንያት፡ ; በእንተ፡ ስኢነ፡ ውሉድ፡ quod nullos poterant^la(procreare) liberos^la, Lud. e – Stirpis I,2esemplum Ludolfus affert e : ይሴእንዋ፡ ለርኅራኄ፡ incapaces erant mansuetudinis^la(nisi hanc formam, sicut in gramm.p. 145, ex analogia formae ይሬኢ፡ explicare malueris).

ጽንፍ

(raro ጸንፍ፡ ; per ዝ scriptum Laur.) plerumque m. , ጽነፍ፡ et አጽናፍ፡ [ صِنْفٌ ora^la, margo^lavestis]

1)ora^la

a)vestis; ጽነፍ፡ ; ጽንፈ፡ ልብስ፡ ἄκρον ; ጽነፊሁ፡ ለልብስ፡ ἀρχαί .

α)lacinia^la: ጽንፈ፡ (v. ጸንፈ፡ ) ልብስ፡ πτερύγιον ; ; ; ; ἀναβολή ; ጽነፈ፡ አልባስ፡ .

β)fimbria^la, limbus^la, κράσπεδον ; ; ; ; κροσσωτά ጽነፍ፡ et ጽንፍ፡ ; ; ጽነፍ፡ λῶμα .

b)aliarum rerum i.e. margo^la, labrum^la, vasis ; ጽንፈ፡ ውሒዝ፡ χεῖλος ; ጽንፈ፡ ማዩ፡ ለዮርዳንስ፡ ; litus^la: እንተ፡ መልዕልተ፡ ጽንፈ፡ ባሕር፡ ἡ παραθαλασσία ; ጽንፋ፡ ለባሕር፡

2)extremitas^la, finis^la, terminus^la; plerumque አጽናፍ፡ (raro ጽነፍ፡ ut ; ): ጽንፎን፡ ( ለፍናው፡ ) τελευταῖα ; እምጽንፈ፡ ደቡብ፡ ἐσχάτου ; ውስተ፡ ጽንፈ፡ ምድር፡ ; ἄκρον ; ; አልቦ፡ ጽንፈ፡ ዕበየ፡ ዚአሁ፡ πέρας ; συντέλεια ; ጽንፈ፡ አጽባዕት፡ ; ጽነፊሁ፡ ; እምአዝናፈ፡ ( , አጽናፈ፡ in caet.) መሠረተ፡ ሰማይ፡ ; አጽናፈ፡ ሰማይ፡ ; ; አጽናፈ፡ ምድር፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ( τὸν γῦρον τῆς γῆς ); ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; አጽናፈ፡ ዓለም፡ ; ; etiam (omisso ምድር፡ vel ዓለም፡ ) ውስተ፡ ኵሉ፡ አጽናፍ፡ ; ; n. 1295 መላኬ፡ ኵሉ፡ አጽናፍ፡

a)passim finis^lai.e. limes^la: ; ; ; ወአጽናፈ፡ ኢትዮጵያ፡ τοὺς ὁμόρους confinia^la, .

b)errore interpretum, pro ἡ ἄκρα , acropolis^la, arx^la: ; – Scholion Voc. Ae. ከንፊፍ፡

Cross-references: ● ጽንፈ፡ ṣǝnfa part of (personal name) e.g. ጽንፈ፡ አስግድ፡ ● አጽናፍ፡ ʾaṣnāf part of (personal name) e.g. አጽናፍ፡ ሰገድ፡

ፍና ሰርክ

, m. et fem. , (sed nonnisi apud scriptores inferioris aetatis) ፍናት፡ ; de forma ፍናዌ፡ , quae nescio an ad ፍና፡ referenda sit, ፍኖት፡ ; proprie conversio^la, directio^la, inde

1)crebro in formula ፍና፡ ሰርክ፡ appropinquatio^lavesperae^la, tempus^lavespertinum^la(coll. לפְנוֹת עֶרֶב ): ወፍና፡ ሰርክ፡ ውእቱ፡ ; ፍና፡ ሰርክ፡ sub^lavesperam^la: ; ; ; ; ; እንተ፡ ፍና፡ ሰርክ፡ tempore^lavespertino^la ; እስከ፡ ፍና፡ ሰርክ፡ ad^lavesperam^la ; ; ለፍና፡ ሰርክ፡ n. 1374tempori^lavespertino^la .

2)via^la: ብክዩ፡ በውስተ፡ ፍና፡ በድው፡ ; በፍና፡ in^lavia^la Enc.; ዘጽድቅ፡ ፍና፡

a) በፍና፡ versus^la, ut: በፍና፡ ብሔሮሙ፡ .

b)latus^la, pars^la: ; ; ውስተ፡ አርባዕቱ፡ ፍናሃ፡

c)locus^la, τόπος ; ; ; መንገለ፡ ይትፈቀድ፡ ፍና፡ in quocumque opus fuerit loco, Enc. (Lud.: Enc.).

d)ratio^la, modus^la: በአይ፡ ፍና፡ τίνα τρόπον ; Cyr. c. ; Cyr. ad ; በካልእ፡ ፍና፡ F.M. 11; ለትሕትና፡ ክልኤ፡ ፍና፡ ; Maria ወላዲተ፡ እግዚአ፡ ኵሉ፡ በሐዲስ፡ ፍና፡ Ssal. Req.; በእንተ፡ ሠላስ፡ ፍናት፡ ;

vespera^la, vesperus^la, tempus vespertinum^la( ἑσπέρα , δείλη ) መስዋዕተ፡ ሰርክ፡ ; እምሰርኩ፡ ; እምንግህ፡ እስከ፡ ሰርክ፡ ; ; ; ; ; ወፍና፡ ሰርክ፡ ውእቱ፡ ; ለፍና፡ ሰርክ፡ ; vespere^lavel vesperi^la በሰርክ፡ ; በበሰርክ፡ ; vel in ሰርከ፡ , ut: በጽልመት፡ ሰርከ፡ ; ሰርከ፡ ወነግሀ፡ ; ; ; ; ; ሰርከ፡ ሰንበት፡ ; ሰርከ፡ ሰርከ፡ ትበልዕ፡ ; ; ፍና፡ ሰርክ፡ sub vesperum^la ; ; ; ; . [An a שָׁחַר nigrescere^la?]

አብጽሐ ደኃሪ ዔለ ጸድፍ ሞፃእት

II,1

1)pervenire facere

a)adducere^la, ducere^la, deducere^la, ; loci: ; ፈነወ፡ ሰብአ፡ ፈረስ፡ ያብጽሕዎሙ፡ ኢየሩሳሌም፡ ; ውስተ፡ , ut: ብእሲት፡ ኄርት፡ ሠናይ፡ መክፈልታ፡ ወታበጽሖ፡ ለፈራሄ፡ እግዚአብሔር፡ ውስተ፡ መክፈልቱ፡ ; ኀበ፡ ; ; ; ወሰደኒ፡ ኢየሩሳሌም፡ ወአብጽሐኒ፡ ኀበ፡ አንቀጽ፡ .

α)venire jubere^la: ፈነወ፡ ወአብጽሖ፡ ኀቤሁ፡

β)mira est versio ἐκδου θυγατέρα አብጽሓ፡ ለወለትከ፡ በዐቅማ፡ ወዕቀባ፡ .

b)afferre^la, perferre^la, epistolam ; አብጽሐ፡ መጽሐፈ፡ ኀበ፡ ባሮክ፡ ; ; nuntium: ትክልኑ፡ እላንተ፡ ነገረ፡ አብጽሖ፡ ኀበ፡ ኤርምያስ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; n. 547alias res, ut: አዘዘ፡ በአብጽሖተ፡ ቃራራ፡

c)de viis, causis: ducere^la, ferre^la, inducere^la, adducere^laad aliquid: ስምዐ፡ ሐሰት፡ ላዕለ፡ ነፍስ፡ ዘያበጽሕ፡ ለሞት፡ ; ያበጽሕ፡ ለሞት፡ ሐዘን፡ ወትካዝ፡ ; ደኃሪታ፡ ( ለፍኖት፡ ) ታበጽሕ፡ ውስተ፡ ሲኦል፡ ; መዐት፡ ያበጽሕ፡ ኀበ፡ ቀቲል፡ .

d)adducere^laad finem: ከመ፡ ለፍጻሜ፡ ያብጽሕ፡ ወይግበር፡ ኵሎ፡ .

2)appetere^lavel appropinquare^lafacere^la: አቅረብኪ፡ መዋዕለኪ፡ ወአብጻሕኪ፡ ዕድሜ፡ ዓመትኪ፡ .

a)attingere facere^la(vel evehere^laaliquem ad^la): ያበጽሕዎ፡ እስከ፡ ደመና፡ .

b)assequi facere^la, et ኀበ፡ rei, ut: አብጻሕክዎ፡ ኀበ፡ ዘተመነየ፡

c)omisso objecto (sicut in Latino ad annum C perduxit^laet in Germano es auf 100 Jahre bringen^de): perducere^lai.e. pervenire ad^la, assequi^la, ኀበ፡ , ut: ኢያብጻሕኩ፡ ኀበ፡ ሥርዐቱ፡ ad gradum ejus nondum perveni^la ; , ut: እንተ፡ ኢያብጽሐት፡ መጠነ፡ አካል፡ (aliis in locis በጽሐት፡ ) maturam aetatem non assecuta^la ; ሶበ፡ አብጽሐ፡ ዝኩ፡ ሕፃን፡ ዐቅመ፡ ውርዛዌ፡

a)referre^lavel deferre^laaliquid ad aliquem i.e. indicare^la, nuntiare^la: ናብጽሕ፡ ለከ፡ ὑποδεικνύομέν σοι .

b)facere ut aliquid redundet ex aliqua re i.e. argumentis efficere^la, demonstrare^la, probare^la, convincere^la: ለእመ፡ አብጻሕክሙ፡ ሊተ፡ ከመ፡ ቤል፡ ይበልዕ፡ ἐὰν δείξητε ὅτι ; ἐπιδεικνύναι ; παρατίθεσται ; συμβιβάζειν Platt; ኢይክሉ፡ አብጽሖ፡ ሊተ፡ በዘ፡ ኵሉ፡ ዘያስተዋድዩኒ፡ ; Platt.

, fem. ደኃሪት፡ , m. ደኃርያን፡ fem. ደኃርያት፡ , ደኀርት፡

1)Adj.

a)posterior^la( priori), de loco: ; ; ; de ordine et tempore: ; ; ; እለ፡ ተርፉ፡ ቃላተ፡ አዝያስ፡ ደኀርት፡ ወቀደምት፡ al.; ደኃርያን፡ ; ; መጻሕፍት፡ ዘቀዳሚ፡ ወዘደኃሪ፡ i.e. V. et N. Testamenti, Syn. in 313 .

b)postremus^la, ultimus^la, novissimus^la, de loco: ደኃርያን፡ ; de ordine: ደኀርት፡ ; ; ; ደኃርያት፡ ; de tempore: ; ; አግሪጳስ፡ ውእቱ፡ ደኃሪ፡ እምእለ፡ ነግሡ፡ ላዕለ፡ አይሁድ፡ ; ድኃሪት፡ ዕለት፡ dies novissimus^la ; ; ; ; እስትንፋስ፡ ደኃሪት፡ ; በደኃሪት፡ ትውልድ፡ ; ; በደኃሪ፡ መዋዕል፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እስከ፡ ደኃሪ፡ መዋዕል፡ ; ደኀርት፡ ; ; .

2)Pro usurpatur

a)rarius m. ደኃሪ፡ novissimum^la, finis^la, exitus^la: ; ; ደኃሪሃ፡ ለፍርሀተ፡ እግዚአብሔር፡ ጥበብ፡ συντέλεια ; ወዘሂ፡ ይከውን፡ በደኃሪ፡ ; ትዘከር፡ ዘደኃሪ፡ Lud. e Vit. Barb.; አመ፡ ደኃሪ፡ postremo^la Enc.

b)crebro fem. ደኃሪት፡ novissimum^la, finis^la, exitus^la: ደኃሪት፡ τὰ ἔσχατα ; በደኃሪት፡ ἐπ ʼ ἐσχάτου ; ደኃሪታ፡ ( ለፍኖት፡ ) τὰ τελευταῖα αὐτῆς ; ; ; ደኃሪታ፡ ( ለሐሰት፡ ) ; ደኃሪቱ፡ ለስም፡ እኩይ፡ ኀሳር፡ ; sermonis ; in specie

α)tempus posterius^la, sors posterior^la, finis vitae^la: ; ; ; በደኃሪቱ፡ ለሰብእ፡ ይትዐወቅ፡ ምግባሩ፡ ; ተዘከራ፡ ለደኃሪትከ፡ ; አመ፡ ትበጽሕ፡ ደኃሪትከ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; n. 1111 .

β)posteritas^la, posteri^la: ኢይተርፍ፡ ዘርእ፡ ሎቱ፡ ወደኃሪት፡

I,1et ዐየለ፡ I,2(quamquam equidem Perf. nonnisi ዔለ፡ inveni), I,1 ይዒል፡ [ عال ( عَيْلٌ ) peragravit^laregionem; pauper^la(proprie: vagus, bonis expulsus) fuit^la] circumerrare^la, per^laerrare^la, oberrare^la, palari^la, vagari^la, pervagari^la, vagum et profugum esse^la, de bestiis ; ; de hominibus (in specie de iis qui domo emigrarunt, ex hominum commercio vel in desertum secesserunt): በውስተ፡ በድው፡ ኀበ፡ n. 1005 ዔልክሙ፡ በበ፡ መራዕይክሙ፡ ; ; ; ; ; እምነ፡ viae ( aberrare^la): ወኢየዐይሉ፡ እምኔሃ፡ ( ለፍኖት፡ ) ; vel ውስተ፡ viae: ኢትኅድገኒ፡ እዒል፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ ; loci: ዔልኩ፡ ገዳመ፡ ; እንዘ፡ ይዔይል፡ አድባረ፡ ወአውግረ፡ et ; ውስተ፡ loci: የዐይል፡ (v. ይዔይል፡ ) ውስተ፡ ገዳም፡ ይትረዐይ፡ ; ; ዔሉ፡ ውስተ፡ ገዳም፡ ; የዐይሉ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ; ; ; de anachoretis: አበው፡ ቅዱሳን፡ እለ፡ ዔሉ፡ ውስተ፡ አድባር፡ ወበአታት፡ ; Org.; Sx. Enc.; ንዒል፡ ውስተ፡ አድባር፡ ወበአታት፡ ወግበበ፡ ምድር፡ Deg.; de animo: የዐይል፡ እንተ፡ ኵለሄ፡ ; de inanimatis: ከመ፡ ኢይርከብ፡ ቂም፡ መካነ፡ በውስቴትነ፡ አላ፡ ይዒል፡ ውስተመካነ፡ በድው፡ ; : ውስተ፡ ኀልዮ፡ ኀጢአት፡ ከመ፡ ኢይዒል፡ Ssal. Req. – : ዔለ፡ ዘ፡ ዞረ። , plerumque m. , አጽዳፍ፡ , locus praeceps^lavel praeruptus^la, praecipitium^la, hiatus^la, vorago^la, abyssus^la: እስመ፡ ጸድፍ፡ ብሔሩ፡ ወንቁዕ፡ ምድሩ፡ ; ; ; ; ( ጐጻጕጽ፡ ); χάσμα ; ; ወይከውን፡ ዐቢየ፡ ጥቀ፡ ጸድፈ፡ χάος ; በውስተ፡ ጸድፍ፡ አጥፍኦሙ፡ ἐν καταβάσει ; ጸድፍ፡ ሙፃእታ፡ ( ለፍኖት፡ ) βόθρος ᾅδου ; ፍርሀት፡ ወጸድፍ፡ ወመሥገርት፡ βόθυνος ; ; ( פַּחַת ); βάθος ; እግዚአብሔር፡ አውደቆ፡ ለሰይጣን፡ ውስተ፡ ጸድፈ፡ ገሃነም፡ F.M. 3,1; አጽዳፍ፡ κρεμαστά ; ( ጐጻጕጽ፡ ). (minus bene ሙፃእት፡ ) exitus^la

a)termini ; ; ; viae: ሙፃእታ፡ (v. ሙፃኣታ፡ ) ለፍኖት፡ .

b)finis^la: ሞፃእቱ፡ ለቅሥቶሙ፡ .

c)discessus^la .

d)amolitio^lai.e. expiatio^la: ቤተ፡ ሞፃእት፡ (v. ሙፃእት፡ ) οἶκος ἐξιλασμοῦ (at ቤተ፡ ስርየት፡ ). { forma መዋፅእ፡ occurrit in LV}

ዕሴት

, rarius ዕስየት፡ , , fem. et m. (ut ), ዕሴያት፡ ( ), retributio^la, remuneratio^la, praemium^la, gratia^la( relata^lavel referenda^la): ይመጽእ፡ (Christus) ለፍዳ፡ ኃጥኣን፡ ወለዕሴተ፡ ጻድቃን፡ M.M. f. 71; እግዚአብሔር፡ ያገብእ፡ ዕስየተ፡ ( ἀνταποδιδούς ) ; ትረክብ፡ ዕሴተከ፡ n. 975 ; μισθός ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ያሀጕሉ፡ ዕሴቶሙ፡ ; ይረክብ፡ ዕሴቶ፡ ; καρπός ; χάρις ትረክብ፡ ዕሴተከ፡ በኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ዘይፈዲ፡ ዕሴተ፡ ; ዕስየቱ፡ ለሰብእ፡ ; ዕሴቶ፡ ለዘተሐበየከ፡ ኢትርሳዕ፡ ; ዕሴተ፡ ዘሞአ፡ ἐπινίκιον praemium victoris^la . – : ዕሴት፡ ዘ፡ ዋጋ።

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose