Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, fem. et m. , laetitia^la, gaudium^la, εὐφροσύνη ; ; ; ; ቃለ፡ ፍሥሓ፡ ወቃለ፡ ሐሤት፡ ; ; ተፈሥሐ፡ ዐቢየ፡ ፍሥሓ፡ χαράν ; ; ; ; እምፍሥሓሁ፡ ; በፍሥሓ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እሴስዮ፡ ለላሖሙ፡ ፍሥሓ፡ χαρμονή ; ; ; ሕየው፡ በፍሥሓ፡ ἐν ἀγαθῷ ; ገብረ፡ በዓለ፡ ፍሥሓ፡ ዐቢየ፡ ; በፍሥሓ፡

a)solatium^la, consolatio^la, παράκλησις , ወሀብክዎ፡ ፍሥሓ፡ ጽድቅ፡ ; ነገረ፡ ፍሥሓ፡ ; ; ; .

b)salus^la: አልቦ፡ ፍሥሓ፡ ለኃጥኣን፡ χαίρειν ; ለዮሐንስ፡ ቄርሎስ፡ ፍሥሓ፡ Ἰωάννῃ Κύριλλος χαίρειν Epist. Cyr. (in praescr.),

ዮም

proprie dies^la[ יוֹם ܝܰܘܡܳܐ يَوْمٌ ], frequentatur pro Adv. hodie^la, hoc die^la, σήμερον ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ዛቲ፡ ዕለት፡ ዮም፡ ἡ σήμερον ἡμέρα ; ዮምሰ፡ ዕለት፡ ቅድስት፡ ይእቲ፡ ; ዮም፡ በዛቲ፡ ዕለት፡ ; ; ; በዕለተ፡ ዮም፡ ; ሠላሳ፡ መዋዕል፡ ዮም፡ (triginta dies sunt hodie i.e.) triginta jam diebus ; ዮም፡ ስሳ፡ ወስድስቱ፡ ዓመት፡ ኮነ፡ እምአመ፡ … Rel. Bar.; ደወይኩ፡ ሠሉስየ፡ ዮም፡ ; .

α)hac nocte^la ; ; .

β)hoc tempore^la, nunc^la ; ; ; νῦν ; ; ἐν τῷ νῦν καιρῷ ; ዮምኒ፡ በዝ፡ መዋዕል፡ .

b)cum

α) ለዮም፡ huic^lavel hujus diei^la: ንጉሥ፡ ለዮም፡ ወጌሠመ፡ ይመውት፡ ; in hunc diem^la , in hoc tempus^la

β) እምዮም፡ ex hoc die^la .

γ) እስከ፡ ዮም፡ usque ad hodiernum diem^lavel ad hoc tempus^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; .

δ) ቅድመ፡ ዮም፡ ante hoc tempus^la, Hom. Jac. Sarug. – : ዮም፡ ዘ፡ ዘሬ።

አስተቀጸለ

IV,2, etiam አስተቈጸለ፡ redimire^lavel cingere caput^laalicujus sertis, corona, coronare^la, imponere coronam^la, diadema^laalicui, ; n. 473 አክሊለ፡ ትፍሥሕት፡ ታስተቄጽለከ፡ ; ; vel capitis ; ትገብር፡ አክሊላተ፡ ወታስተቄጽሎ፡ (v. ወታስተቈጽሎ፡ IV,1) ለዮሴዕ፡ ; (ubi ex more librarii ቃ፡ pro ቀ፡ scriptum est); ; በ፡ coronae: እግዚአብሔር፡ አስተቀጸላ፡ ለርእሶ፡ በአክሊል፡ ሠላስ፡ Enc. Etiam vox architect.: አስተቀጸለ፡ አረፍቶ፡ በሜልንትራ፡ ; .

አወፈየ

II,2in Perf. ያወፊ፡ II,2et ያውፊ፡ II,1in ,

1)tradere^la, dedere^la, committere^la, in potestatem^laalicujus permittere^la, rei: እመ፡ ይፈቅድ፡ ያወፊ፡ ነፍሶ፡ (sc. Deo) ; ለ፡ pers.: ያወፍይዎን፡ ለኅፅወ፡ ንጉሥ፡ ; ; ; n. 950 አወፈይዋ፡ (Mariam) ለዮሴፍ፡ Vit. Mar.; , cui traditur: ; : ; ያወፍይዎሙ፡ ለደቂቀ፡ እስራኤል፡ ኪያሁ፡ ; ; ; አወፈዮ፡ ምሕፅና፡ Enc.; ውስተ፡ vel ላዕለ፡ እደ፡ , ut: አብ፡ ኵሎ፡ አወፈዮ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ; ; አወፈይናሆሙ፡ ላዕለ፡ እደ፡ … .

2)reddere^la, persolvere^la: ትጔጕእ፡ ምድር፡ ታውፊ፡ (v. ታወፊ፡ ) ማሕፀንታ፡ ; ታወፍዩ፡ ሐሳበክሙ፡ ; አወፈየት፡ ዕዳ፡ ዘላዕለ፡ ምታ፡ ; ( ኅቱም፡ ).

3)committere^lai.e. mandare^laalicui aliquid, : ወአወፈዮ፡ ከመ፡ ይሕንጽ፡ ቤተ፡ ἐνετείλατο ; .

ሐበለ

I,1[ חָבַל funem adstrinxit, ligavit; pignore obligavit; perverse egit^la; eas quae huic vicinae sunt radices, in Ges. thes. p. 438; حَبَلَ laqueo cepit^laferam; fune strinxit^la; خَبَلَ ligavit^la]

1)ligare^la, religare^lavel torquere^lacomam እምሐብሎታ፡ ( ለዮዲት፡ ) አኀዞሙ፡ ለሜዶን፡ ምምዓ፤ ወፋርስኒ፡ ደንገፁ፡ እምቅብዓ፡ tortis crinibus^la Enc. ( ሐብላት፡ ).

2)laqueos tendere alicui i.e. dolum intendere^la, dolo capere^la, insidiari^la: አኮ፡ ሠናይ፡ ለመኳንንተ፡ ጽድቅ፡ ሐቢል፡ ἐπιβουλεύειν ; , ut: የሐብሉ፡ አዕርክቲሆሙ፡ ἐνεδρεύειν .

3)prave agere^lain aliquem, perverse uti^la: ብእሲ፡ እኩይ፡ የሐብል፡ አዕርክተ፡ ἀποπειρᾶται φίλων ( ሕብል፡ et ሕቡል፡ ).

ḥabala

Grébaut
ሐበለ፡ ḥabala I,1 የሐብል፡ , ይሕበል፡ «tromper^fr, ruser^fr» ― አበለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 24v.
50

Leslau
ሐበለ ḥabala , ሐብለ፡ ḥabla (yǝḥbǝl, yǝḥbal) act craftily^en, deceive^en, tell a lie^en, use guile^en, plot^en, lie in wait^en, ensnare^en, () be dissolute^en, be lustful^en 223b

ደፈነ ሶጠ

I,1[ دَفَنَ ; צָפַן ጽፍነት፡ טמן ] ይድፍን፡

1)operire^la, cooperire^la, obtegere^la, obruere^la( καλύπτειν , κατακαλύπτειν , ἐπικαλύπτειν ): ጽልመት፡ ደፈና፡ ለምድር፡ ; ; ደፈነኒ፡ ቆባር፡ ; ይደፍነኪ፡ ጸበል፡ ; ; ይደፍኖሙ፡ ዕፄያት፡ ; ; እደፍና፡ ለምድር፡ ; ደፈነቶ፡ ለምድር፡ ነፍስከ፡ ; ; ደፈንክምዎ፡ በአንብዕ፡ ለምሥዋዐ፡ እግዚአብሔር፡ ; ደፈና፡ ለጽልመት፡ Lud. e Lit. Jac. Sar. (at ደፍዐ፡ ); Enc.; de aquis n. 1135quae obruunt aliquem ; ደፈነከ፡ ማይ፡ እንዘ፡ ትነውም፡ ; κατακλύζειν ; : ደፈነኒ፡ ኀጢአት፡ ἡ ἀνομία με βαπτίζει .

a)obruere^lavel obstruere^laputeum, foveam: ; ; ዘይደፍን፡ ዐዘቅተ፡ ; አዘዞሙ፡ ይድፍኑ፡ ውእተ፡ መቃብረ፡ ; አዘዘ፡ ይድፍኑ፡ ግበባተ፡

b)occultare^la .

2)defodere^lasub humo, abscondere^la, obruere^la: ድፍኑ፡ ደመ፡ ; በደፊኖቱ፡ ( ለደም፡ ) ; በመሬት፡ ይደፍኖ፡ ; ንድፍን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ብእሴ፡ ; ; እመ፡ ደፈንኩ፡ ወርቅየ፡ ውስተ፡ መሬት፡ ; ; ደፈነቶ፡ ( ለብሑእ፡ ) ውስተ፡ ሐሪፅ፡ ; mortuum .

3)recondere^la(in foveis subterraneis) frumentum: . 4) condere sub cinere^lapanem, placentam coquendi causa i.e. panem subcinericium coquere^la: ደፈነት፡ ናእት፡ ἔπεψεν ἄζυμα ( ዳፍንት፡ ).

I,1[ אֲשַׁד ܐܶܫܰܕ ܫܳܕ ] ይሱጥ፡

1)fundere^la, effundere^la, profundere^la, rei, እምነ፡ vasis, ውስተ፡ , ላዕለ፡ , ዲበ፡ rei vel , ; ; ይሰውጣ፡ ለበረዱ፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ሶጠ፡ ላዕሌሆሙ፡ መሥዋዕተ፡ ልውሰ፡ በቅብእ፡ ; ኢትሱጥ፡ እሳቶሙ፡ ለኃጥኣን፡ ; ኢሶጥክዎ፡ ( ለደም፡ ) ውስተ፡ ምድር፡ ; : እሰውጥ፡ መዐትየ፡ ላዕሌሆሙ፡ ; ; እሰውጥ፡ ለክሙ፡ በረከትየ፡ ; እሰውጣ፡ ለትምህርት፡ ; ኀፍረተ፡ ; ምሕረተ፡ ; መንፈሰ፡ ; ; ሶጠ፡ ቃለ፡ ልሳናቲሆሙ፡ ; ሶጣ፡ ለነፍሱ፡ ; omisso objecto: እመ፡ ሶጡ፡ ላዕሌሁ፡ ኢይትሐወስ፡ .

2)infundere^la, superfundere^la: ሶጠ፡ እምጻሕብ፡ ውስተ፡ ጻሕብ፡ ; ; ; ; ሶጠ፡ ቅብአ፡ ላዕለ፡ ርእሳ፡ ; ; ዲበ፡ ; ዘይሰውጥ፡ τῶν ἐπιχεόντων .

3)evacuare^la, exinanire^la: ሶጠት፡ ቀሡታ፡ ውስተ፡ ምስታይ፡ ἐξεκένωσε ; ሶጡ፡ አኅስሊሆሙ፡ ; ሶጥኪዮ፡ ( ለጽዋዕ፡ ) ἐξέπιες καὶ ἐξεκένωσας ; de τῷ Λόγῳ : ሶጠ፡ ርእሶ፡ በእንቲአነ፡ ἐκένωσεν ἑαυτὸν δι᾽ ἡμᾶς ; ቅድመ፡ ይሱጥ፡ ርእሶ፡ ; ኮነ፡ ሰብአ፡ ሰዊጦ፡ ርእሶ፡ በዘኢኮነ፡ ቀዳሚ፡ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς ὅπερ οὐκ ἦν f. (Ex Ludolfus significationem sepelire^laaffert; sed ibi ሶጠ፡ pro ሦጠ፡ reducere^lasignificat). – ሶጠ፡ ዘ፡ ጨመረ፡ አስራጨሂ፡ ይ።

ላኳ ቀደመ

(nonnumquam ላኳ፡ ) et ላኴ፡ ( ) m. et fem.

1)altercatio^la, rixa^la, jurgium^la, lis^la: ኢንክል፡ ላኳ፡ ወጋእዘ፡ ( μάχεσθαι ) ; ላኳሆሙ፡ ያጸምም፡ እዝነ፡ ; ( μάχη ) ; ( m. et fem. ); ; አብድ፡ እምከመ፡ ሰትየ፡ ያበዝኅ፡ ላኳ፡ (v. ላኴ፡ ) ወይስሕት፡ ወይጌጊ፡ ; ; de lite ( ἀντιλογία ) vel controversia .

2)convicium^la: ለደም፡ ይቀድም፡ ላኳ፡ ; ወጋእዝ፡ λοιδορίαι . – : ላኳ፡ ዘ፡ ጽልእ።

I,1, (raro I,2(ut ) [ קָדַם ܩܕܰܡ قَدَمَ ] ይቅድም፡

1)praeire^la, praecedere^la, antecedere^la, anteire^la, ; ; ; ; ; ሖሩ፡ ቅድሜየ፡ ቅድሙኒ፡ ; ; እምነ፡ pers.: ንቅድም፡ እምብእሲትከ፡ ; ; ለ፡ pers.: ለደም፡ ይቀድም፡ ላኳ፡ ; ለእሳት፡ ይቀድም፡ ይጠይስ፡ ተነ፡ ጢስ፡ .

2)praevenire^la, ante venire^la, antevertere^la: ; ይቀድመኒ፡ ወሪደ፡ ; ;

3)priorem esse^la, praestare^la, potiorem esse^la,

a)praecedere tempore: እለ፡ ቀደሙከ፡ ; .

b)ordine: እለ፡ ይቀድሙ፡ οἱ πρῶτοι ; ; እምኵሉ፡ ዘይቀድም፡ πρὸ πάντων ante omnia^la ; ; hinc ቀዲም፡ prioratus^la, jus praecipuum^la: አምላክ፡ ፩ ዘእንበለ፡ ቀዲም፡ ; ቀዲም፡ ዘኮነ፡ ሎቱ፡ በውስተ፡ ርስት፡ F.N. 42,3.

c)creberrime cum aliis verbis conjunctum significat adverbia ante^la, primum^la, primo^la, prius^la, vel praepositiones prae^la, pro^la, ante^lain verbis compositis: n. 461

α)alio verbo in eodem tempore, numero et persona, ut: ይቀድማ፡ ወያመጽኣ፡ አሕማረ፡ ተርሴስ፡ ደቂቀኪ፡ ἐν πρώτοις ἀγαγεῖν ; ; ቅድም፡ ወንሣእ፡ προκαταλήψῃ ; plerumque omissa copula: ; ትቀድም፡ ተሐውር፡ ምስሌሁ፡ πορεύεται μετ ’ αυτοῦ ἐν πρώτοις ; ይቄድሙ፡ (v. ይቀድሙ፡ ) ያወርዱ፡ እዴሆሙ፡ ; ለእለ፡ ቀደመ፡ አእመሮሙ፡ οὓς προέγνω Platt; et inverso ordine: ይሑሩ፡ ይቅድሙ፡ ውስተ፡ ; ; ንግር፡ አንተ፡ ቅድም፡ ;

β)Infin.: ቀደመ፡ ተምህሮ፡ መጽሐፍ፡ ; ቀደመ፡ ተወልዶ፡ ; ቦኑ፡ እምሰብእ፡ ቀደምከ፡ ተፈጥሮ፡ ; ; ቅድም፡ ለከ፡ ነሢአ፡ ብእሲት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

d) ይቀድመከ፡ ተሐምዎ፡ tibi primo convenit^la(jus affinitatis) .

4)initium facere^la, incipere^la: ቀደመት፡ ማርያ፡ ወትቤ፡ ἐξῆρχε ; ቅድሙ፡ እምቅዱሳንየ፡ ; ; Infin., ut: ቅድም፡ እምነ፡ ኵሉ፡ ኀዲገ፡ ; ኢትቅድም፡ አውርዶ፡ እዴከ፡ , vel verbi: ዝንቱ፡ ቀደመ፡ ይኩን፡ ረዐይተ፡ 1 ; ንቀድም፡ በረድኤተ፡ እግዚአብሔር፡ ንጽሐፍ፡ crebro ab initio librorum Mss.

ጋእዝ

( m. ), ጋእዛት፡

1)objurgatio^la, convicium^la: ለደም፡ ይቀድም፡ ላኳ፡ ወጋእዝ፡ λοιδορίαι ; ጋእዞሙ፡ ስራሕ፡ ለዘይሰምዖሙ፡ διαλοιδόρησις ; ; ὕβρις .

2)altercatio^la, inimicitia^la, jurgium^la, rixa^la, lites^la: ኅድጎ፡ ለጋእዝ፡ μάχη ; ; ; ኢንክል፡ ላኳ፡ ወጋእዘ፡ ; ; ; ; ; ነገረ፡ ጋእዝ፡ 1 ; ; νεῖκος ; κρίσεις ; ταραχή ; ἔχθρα ; ሰይጣን፡ ረሰየ፡ ጋእዘ፡ ኀቤሆሙ፡ ; ሰይጣን፡ አብአ፡ ፍልጠተ፡ ወጋእዘ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; መቲረ፡ ጋእዛት፡ diremtio litium F.N. 4. – : ጋእዝ፡ ዘ፡ ክርክር፡

ደርበየ

quadril. I [ דָּרְבָן stimulus^la, דָּרְבֹן aculeus^la, ذَرَبَ acuit^la]

1)jaculando infigere^la: ደርበያ፡ ለኵናቱ፡ ውስተ፡ አረፍት፡ .

2)jaculari^la, emittere^lavel jacere tela^la, በ፡ teli: ይደረብዩ፡ በአሕጻት፡ ; teli: ደርብዮ፡ ኰያንው፡ ኢይክህለኒ፡ ; ከመ፡ ብእሲ፡ ዘይደረቢ፡ ኵናተ፡ ይወግዖ፡ ለዘተፈነወ፡ ኀቤሁ፡ Chrys. ; etiam incutere^lagladium vel vibrare^lacontra aliquem: እሜጥዎ፡ ኵናትየ፡ n. 1095 ῥομφαίαν ወይደረብያ፡ ላዕለ፡ ግብጽ፡ .

3)telo ferire^la, configere^laaliquem: ይደረብዩኪ፡ በኰያንዊሆሙ፡ ; ; ለደርብዮቱ፡ Enc. — Voc^la. Ae^la.: ደርበየ፡ ዘ፡ ወጋ።

ሕፅን

[ חֹצֶן حِضْنٌ ] Plur. ሕፀን፡ ( )

1)margo circumdans^la አብጽሕዎ፡ ውስተ፡ ሕፅነ፡ ርእሰ፡ ደብር፡ ἕως τῆς ὀφρύος τοῦ ὄρους

2)gremium^la, sinus^la

a)corporis: አንበሮሙ፡ ውስተ፡ ሕፅኑ፡ ἐναγκαλισάμενος αὐτά ; ; ; እለ፡ ተወልዱ፡ ላዕለ፡ ሕፅኑ፡ ( ἐπὶ μηρῶν ) ; κόλπος ውስተ፡ ሕፅነ፡ እሞሙ፡ ; ; apocr.; ያመጽእዎሙ፡ n. 138 ለደቂቅኪ፡ ውስተ፡ ሕፅኖሙ፡ ; ; ; ; ; ; ብእሲተ፡ ሕፅንከ፡ ; ውስተ፡ ሕፅነ፡ አብርሃም፡ ወይስሐቅ፡ ወያዕቆብ፡ ; ; ኀባእኩ፡ ውስተ፡ ሕፅንየ፡ ነገሮ፡ ; ; ; ; ኣገብእ፡ ሎሙ፡ ውስተ፡ ሕፅኖሙ፡ ኀጢአቶሙ፡ ; ; ; .

b)vestis ;

c)maris: ሕፅነ፡ ባሕር፡ ; ሕፅነ፡ ልሳን፡

3)nutritio^la, tutela^la: ወለት፡ እንተ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ሕፅነ፡ ወላድያኒሃ፡ F.N. 24,3; ዘውስተ፡ ሕፅን፡ ወምግብ፡ F.N. 40. – : ሕፅን፡ ወመንቅዕት፡ ዘ፡ ብብት።

ḥǝḍn , ḥǝḍan
(Dillmann 2) ሕፅነ፡ ደብር፡ ḥǝḍǝna dabr ‘the bosom of the mountains’; the lowland layer of the mountains ወእምድኅረዝ፡ አመ፡ ፳ወ፬፡ ለወርኀ፡ ታኅሣሥ፡ ተንሥአ፡ ዝንቱ፡ ንጉሥ፡ መዋኢ፡ እምከተማሁ፡ ዘኅፅነ፡ ደብር። ወወፅአ፡ ኀበ፡ ከተማሁ፡ ዘመልዕልት፡ ኀበ፡ ሀለዉ፡ ጐዓዝ። ‘Ensuite, le 24 du mois tāḫsās, le roi victorieux partit du campement (établi) au milieu de la montagne et alla au campement d’en haut, où étaient les bagages^fr’ 98 l. 1–3 (ed.), 111 l. 17–19 (tr.)

Grébaut
ሕፀን፡ ḥǝḍan «sein^fr» ― ዕቅፍ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
68

Leslau
ሕፅን ḥǝḍn , ሕፀን፡ ḥǝḍan , () ሕጽን፡ bosom^en, womb^en, lap^en, embrace^en, tutelage^en, guardianship^en, midst^en, middle^en, (, KG) armpit^en, afterbirth^en 226b

ደብራን

vel ደበራን፡ sideris coelestis, sine dubio ٲَلدَّبَرَانُ hyades^laquinque in Tauro ( ; ; ), in specie, stella lucida in oculo Tauri: ዘገብሮ፡ ለትርያ፡ ወአስተጋብኦን፡ (v. አስተጋብኦሙ፡ et አስተጋብኦ፡ ) ለደብራንሂ፡ (v. ለደበራንሂ፡ ) (in quibusdam Codd.); ትክልኑ፡ ተአኀዛ፡ ለትርያ፡ ከመ፡ ኢትሑር፡ ወርኢከኑ፡ ፍኖተ፡ (v. ፍኖቶ፡ ለ ) ደብራን፡ ወሙጻኦ፡ (in quibusdam Codd.). In utroque loco Aethiops a textu LXX recepto recedit.

ደብራን

ሐረመ

I,1[i.q. حَرَمَ prohibuit^la, pec. a communi usu; rem fecit illicitam^la; حَرُمَ illicita fuit res^la; הֶחֱרִים ܐܰܚܪܶܡ أَحْرَمَ anathematizavit^la; amh. ሐረመ፡ et አረመ፡ ; cf. etiam aeth. ሐርተመ፡ ].

1)prohibere a communi usu^la, sacrare^lavel dicare Deo^la: ተሐርምዮሙ፡ (v. ታሐርምዮሙ፡ ) ለእግዚአብሔር፡ ; ኵሉ፡ ዘየሐርሙ፡ ἀφόρισμα ; ; Did. (ed Platt) p. 59.

2)sacra curare^lavel colere^la እለ፡ የሐርሙ፡ (Platt: የሐርምዋ፡ ) ለደብተራ፡ οἱ τῇ σκηνῇ λατρεύοντες .

3)illicitum censere^lavel dicere^la እለ፡ የሐርሙ፡ አውስቦ፡ κωλύοντες γαμεῖν ; n. 83 በእንተ፡ ዘሐረመ፡ አውስቦ፡ Lud. e Syn.; በእንተ፡ ዘየሐርም፡ ንጹሐ፡ (usitatior est stirps II,1).

ḥarama

Grébaut
ሐረመ፡ ḥarama I,1 የሐርም፡ , ይሕርም፡ «illicitum esse censuit^la» ― አረመ፡ , ተወ፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 11
46

Leslau
ሐረመ ḥarama (yǝḥrǝm) forbid^en, prohibit^en, abandon^en, set aside as sacred^en, declare sacred^en, consecrate^en, dedicate to a deity^en, (, ) serve a deity or a sacred thing^en 242a

ተደለወ

III,2

a)se parare^lavel praeparare^lavel expedire^la: ተደሎ፡ ; ; ; ለ፡ rei: ተደለዉ፡ አሕዛብ፡ ለፀብእ፡ ἡτοιμάσθη πᾶν ἔθνος εἰς πόλεμον apocr.; ተደለዉ፡ ለተሀጕሎ፡ apocr.; ; ከመ፡ : ተደለው፡ ከመ፡ ትሖር፡ ; .

b)parari^la, praeparari^la: ይዴለው፡ ; ተደለወ፡ ሎቱ፡ ክንፈ፡ ንስር፡ ; ወተደለወ፡ ወተፈጸመ፡ ኵሉ፡ ቅኔ፡ ; ; ; ; ; ተደሊዎ፡ .

c)destinari^la, constitui^la, dignum haberi^la(Lud.): Aaron ለደብተራ፡ መርጡር፡ ተደለወ፡

2)sibi parare vel paratas habere res ad vivendum vel fruendum i.e.

a)commode^la, jucunde^la, bene beateque vivere^la, omnibus rebus abundare^la, fortunatum^lavel locupletem esse^la, prospere agere^la: ባዕድ፡ ይዴሎ፡ በንዋየ፡ ዚአሁ፡ ἕτεροι ζήσονται ἐν τοῖς αὐτοῦ ; አመ፡ ትዴሎ፡ ἐν ἀγαθοῖς σου ; አመ፡ ይዴለው፡ ἐν πλούτῳ ( ይጼነስ፡ ) ; ; ከመ፡ ትደለው፡ አመ፡ ተድላሁ፡ ; ሕይወቱ፡ ለዘይዴለው፡ ζωὴ αὐτάρκους ; እለ፡ ከብሩ፡ በመዋዕሊሆሙ፡ ወተደለዉ፡ በሕይወቶሙ፡ ; περισσεύειν ; ዐቢየ፡ ይዴለዉ፡ μεγάλα εὐεργετηθήσονται ; ; እንዘ፡ በኵሉ፡ ይትፌሣሕ፡ ወይዴሎ፡ εὐθηνῶν ; እንዘ፡ ይዴለው፡ በኵሉ፡ εὐοδουμένῳ ἐν πᾶσιν ; ; እንዘ፡ እትፌሣሕ፡ ወእዴሎ፡ εὐθαλῶν .

b)in deliciis vivere^la, vitam mollem et delicatam^lavel voluptariam agere^la, voluptatibus frui^la, luxuriari^la: እምትደለው፡ ወትትፈጋዕ፡ ( ) በንዋየ፡ ነኪር፡ ἢ ἐδέσματα λαμπρὰ ἐν ἀλλοτρίοις ; τρυφᾶν , σπαταλᾶν ; ; ἡδοναί ; ἀπόλαυσιν ἔχειν ; (ubi pro ይዴልዉ፡ legendum est ይዴለዉ፡ ); ተደልዎ፡ ወተሐውዞ፡

ተደንገለ

III,1( ) virginitatem servare^la, in virginitate perseverare^la, virgineo modo vivere^la: coelestis voluptas promissa est non tantum ለደናግል፡ ( ταῖς παρθένοις ) አላ፡ ወለነፍሳትኒ፡ እለ፡ ተደንገላ፡ ταῖς ψυχαῖς ταῖς παρθένοις ; Maria ዘተደንገለት፡ Enc.; ዘተደንገለ፡ (de viro) M.M. f. 341; ተደንግሎ፡ status virginitatis^la ; Enc.;

ድንግል

, ደናግል፡ [radicibus دجّ دجل ܕܓܠ دحّ دغل omnibus vis primaria tegendi^laet occulendi^lainest; in specie دَقَلَ prohibuit^la, interdixit^laet absconditus fuit^la]

1)fem. virgo^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; creberrime de Maria virgine; ድንግለ፡ እስራኤል፡ ; ድንግል፡ ወለተ፡ ባቢሎን፡ ; ብእሲት፡ ድንግል፡ ; ; ወለት፡ ድንግል፡ ; ; ደናግል፡ ; ; ( ἐν τῇ νεότητι αὐτῶν ); ; ; ; ; አዋልድ፡ ደናግል፡ ; 2 ; ( κοράσια ἄφθορα ).

2)m. de viris castus^la, coelebs^la: ዮሐንስ፡ ድንግል፡ (Apostolus) Deg.; ብእሲ፡ ድንግል፡ ወብእሲት፡ ድንግልት፡ .

3)virginitatem professus^lavel professa^la, vir devotus^la, virgo devota^la n. 1118vel monialis^la: ለደናግል፡ መሀሮሙ፡ (Imperat.) ለእለ፡ ኢያውሰቡ፡ ከመ፡ ይዕቀቡ፡ ደናግሌሆሙ፡ (sic) ከመ፡ ብንተ፡ ዐይን፡ ; በእንተ፡ ደናግል፡ ዕደው፡ ; Enc.; ደናግል፡ ንጹሓን፡ ; ወራዙት፡ ደናግል፡ ;

dǝngǝl part of (personal name) ልብነ፡ ድንግል፡

ደንጻዊ

et ደንጸዊ፡ invidus^la, avarus^la, tenax^la, βάσκανος ደንጻዊ፡ (v. ደንጸዊ፡ , ደምጻዊ፡ in Cod. XXXV) ; ; ለደንጻዊ፡ ይረግምዎ፡ በእከየ፡ ግዕዙ፡ ; ባዕል፡ ደንጸዊ፡ (v. ደንጻዊ፡ ) πλούσιος ψεύστης (?) ; κυνικός . — Voc^la. Ae^la.: ደንጻዊ፡ ወቂቁይ፡ ዘ፡ ንፉግ።

ገብረ ደወየ

I,1[ גָּבֵר valuit^la, fortis fuit^la; de prima radicis significatione Ges. thes. p. 261] ይግበር፡

1)actuosum esse^la,

a)laborare^la, ; ; .

b)agere^la ; ; ; Platt; .

2)transit., facere^la,

b)ex^lase producere^lai.e. ferre^lafructum ; ; ; ; ; ; vel exigere^laradices ; ramos, frondes ; jacere^laumbram ገብረ፡ ጽላሎተ፡ .

c)conficere^la, fabricari^la, ut: arcam ; ; ferramenta ; vestes ; ; ; vas ; ; simulacrum ; ; flagellum ; varias n. 1160res -30; ; septum ; hortos et piscinas ; ; foveam ; መዛግብተ፡ ; libros ; al.; እምነ፡ materiae: ; ; ; vel Genitivo: ; ; ; vel : ; ; ; ትገብሮ፡ ( ለወርቅ፡ ) አክሊላተ፡ .

d)parare^la, apparare^la, ut: cibos ; ; ; ; ; ; ; ; ገብረ፡ ወይነ፡ እምፍሬ፡ ; ይገብር፡ ግብነተ፡ ; ማኅደረ፡ ; ; ምርፋቀ፡ ; መካነ፡ ; ቤተ፡ ; viam ; candelas ( ἐξάπτειν ) ; in specie victimam ad immolandum: ; ; ; ; ; ; ; .

e)comparare^la, acquirere^la, ut: ; ኀይለ፡ ; ስመ፡ ; ; ; ቈነማተ፡ , መዛግብተ፡ ; አዕርክተ፡ .

f)instituere^la, peragere^la, convivium, festum ; ; ; ; ; ; ; ; ; ግበር፡ በዓለከ፡ ; ገብረ፡ ተዝካሮ፡ Mavâs.; Enc.; ጉባኤ፡ Enc.; bellum ( gerere^la) ; ; ; ; .

g)exercere^la, subigere^la, ; euphemistice: (aliquem) ;

h)operari^la, opus^lavel negotium facere^la: ; ሰዱሰ፡ ዕለተ፡ ትገብር፡ ግብረ፡ ; ; ; ; ; ይግበር፡ ግብሮ፡ ; ቦኡ፡ ይግበሩ፡ ግብረ፡ በቤተ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; in specie: sacris operari^la, λειτουργεῖν , ; ; ; ; ; , al.

i)efficere^la, ( bewirken , verursachen ): ቍስለ፡ መቅሠፍት፡ ይገብር፡ አምግልተ፡ ; ; ; ; ; ሰላመ፡ ; ; ሀከከ፡ ; መድኀኒተ፡ ; ፍሥሓ፡ ; ማዕሌተ፡ ; vel ከመ፡ : ገብረ፡ ሎሙ፡ ይፍርህዎሙ፡ (v. ከመ፡ ይፍርህዎሙ፡ ) ኵሉ፡ ዘነፍስ፡ ; ; ; vel በዘ፡ .

k)perficere^la, peragere^la, perpetrare^la, ኢገበርከ፡ ሎቱ፡ መዐቶ፡ ; ዘፈቀደ፡ በልቡ፡ ይገብር፡ ; ; ገቢረ፡ ግበር፡ በከመ፡ አዘዝኩ፡ ( ἐπιτελέσεις ) ; (omisso Objecto); ; መንክረ፡ ; ; ዐበይተ፡ ; ; ተኣምረ፡ ; ; ; ; ኀይላተ፡ ; ግብረ፡ ; ; ፈቃዶሙ፡ ; በቀለ፡ ; ; ፍኖተ፡ ; judicium ; ; ንፈቅድ፡ ትግበር፡ ለነ፡ ዘሰአልናከ፡ ; ; .

l)facere^la, agere^la: ; ምንተ፡ እግበር፡ ; ; ዘንተኑ፡ ገከርኪ፡ ; ; ዘእገብር፡ አነ፡ ; ; እምዝ፡ ፈጺሞ፡ እግዚአብሔር፡ ዘንተ፡ ኵሎ፡ ገቢረ፡ ያመጽእ፡ ; ኢትግበር፡ ከመዝ፡ ; ታአምር፡ ዘከመ፡ ገብሩ፡ ; ; ; ; ; ; ሠናየ፡ ገበርከ፡ bene egisti^la ; 1 ; ; እንተ፡ ትኄይስ፡ ገብረ፡ ; etiam , ut: ኢይገብር፡ የሀባ፡ ለካልእ፡ (non faciet ut eam det alii) ; in specie

α)facere^la, exercere^labonum, virtutes: ገብረ፡ ሠናየ፡ ; ; ; ገብረ፡ ጽድቀ፡ ; ; ; ገቢረ፡ ፍትሕ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ገብረ፡ ምጽዋተ፡ ; ; ጸሎተ፡ Enc. n. 1161

β)exsequi^la, observare^lavoluntatem, praecepta alicujus: ; ; ; ; ገብረ፡ ሕገገ፡ ኦሪት፡ ; ; ዘይገብር፡ ፈቃዶ፡ ለአቡየ፡ ; ; ; .

γ)patrare^la, committere^lamalum, peccatum ; ; ; ገቢረ፡ እኩይ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; .

m)facere aliquid alicui^lavel contra aliquem^lai.e. praestare^la, exhibere^la, afficere^la, agere cum^laaliquo, tractare^laaliquem, committere in^laaliquem, ለ፡ , ut: ገቢረ፡ ሠናይ፡ ለጽኑስ፡ ; ምንተ፡ እንከ፡ እግበር፡ ዓዲ፡ ለወይንየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; በ፡ , ut: በከመ፡ አቍሰሎ፡ ይገብሩ፡ ቦቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ላዕለ፡ ( erga^lavel contra^la): ገብረ፡ ምሕረተ፡ ላዕለ፡ ; ; ; ; Dan. apocr. 1,61; ; ; ; ; ; ; ; ; ዲበ፡ ; ; ; ; ምስለ፡ pers.: ; ; ; ; vel rei: ሕዝበኒ፡ ግበር፡ ዘከመ፡ ፈቀድከ፡ ; ; ; ; ; .

n)facere^lavel reddere^laaliquem vel aliquid, , ut: ጽኑዐ፡ ይገብር፡ መሠረታተ፡ ምድር፡ ; ; ; ; vel et ውስተ፡ .

o)adhibere^la: ይደሉ፡ ከመ፡ ይግበሩ፡ ሎቱ፡ (sc. ለደዌ፡ ) ፈውሳተ፡ ልምሉማተ፡ ; ንሣእ፡ ኵሎ፡ ንዋየ፡ ዘውስቴቶን፡ ወግበር፡ ለሕንጸተ፡ አብያተ፡ ክርስቲያን፡ e

p)nonnumquam substituitur aliis verbis specialioribus, ut: ወይግበሩ፡ ውስተ፡ ማኅቶት፡ ቅብአ፡ (pro ይደዩ፡ ) ; ግበር፡ እዴከ፡ ዲበ፡ ዛቲ፡ ጻሕል፡ ; ; F.M. 14,10 ( ምራቅ፡ col. 898).

I,1[ دَوِىَ دَاءَ , דוה ܕܘܺܝ ] ይድወይ፡ acgrotare^la, morbo affici^la, morbo laborare^la: ; ; እመሂ፡ ደወየ፡ ኢይሴፎ፡ ሐይወ፡ ; ደወይኩ፡ ; ; 2 ; ደወየ፡ እገሪሁ፡ ; ; 2 ; ; ; ; ; ; ; ; n. 1125 ይድወይ፡ ; ; ; morbi: ደወየ፡ ደዌሁ፡ እንተ፡ ባቲ፡ ይመውት፡ ; ደወየ፡ ደዌ፡ ንስቲተ፡ ; ውስተ፡ morbi: ይደውዩ፡ ውስቴታ፡ (sc. ለደዌ፡ ) .

a): ደወየ፡ ልብነ፡ ἐγενήθη ὀδυνηρά ; ደወየት፡ ኢየሩሳሌም፡ ; de morbo incredulitatis: እለ፡ ደወዩ፡ ካሕደ፡ τοῖς νοσοῦσιν ἀπαιδευσίαν Cyr. ad

b)laborare^la: ልያ፡ ትደዊ፡ አዕይንቲሃ፡ .

c)affligi^la, male haberi^la: ልብ፡ እኩይ፡ ይደዊ፡ κακωθήσεται ; ደወዩ፡ ከመ፡ አባግዕ፡ ἐκακώθησαν .

ወለደ

I,1[ יָלַד ܝܻܠܶܕ وَلَدَ ] ይለድ፡ , Imperat. ለድ፡ ,

1)parĕre^la

a)de feminis (hominibus), : ወሊድ፡ ; ; , , , ; ; እንተ፡ ትወልድ፡ parturiens^la, puerpera^la ; ; ; ; ; ; ዕለተ፡ ወሊዶታ፡ ; ሶበ፡ ታለጽቅ፡ ትለድ፡ ; ; plerumque : ; ; ; ዘወለደት፡ እምከርሣ፡ ; ; ; ; ; ; al. crebro; ለ፡ patris ( cui^lafilius natus est): ወለደት፡ ሎቱ ወልደ፡ ; ; ; ; ; ; ኢወለደት፡ ሎቱ፡ ; በዲበ፡ auctoris (patris): ብእሲት፡ እንተ፡ ትወልድ፡ ወራሴ፡ በዲበ፡ መሐዛ፡ vel በላዕለ፡ .

b)de bestiis: ; ; .

c)de avibus: አስተጋብአት፡ ዘኢወለደት፡ .

d) ወለድክሙ፡ ዐመፃ፡ ; ; ኢታአምር፡ ዘትወልድ፡ ሳኒታ፡ ; .

2)gignere^la, procreare^la, generare^la, progignere^la:

a)de viris (hominibus): ኢወሊድ፡ ἀτεκνία ; ኢይወልዱ፡ ለመርገም፡ οὐδὲ τεκνοποιήσουσιν εἰς κατάραν ; ለዱ፡ ደቂቀ፡ ወአዋልደ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; በኀበ፡ mulieris ይወልድ፡ በኀበ፡ ዘማት፡

b)de Deo: ; ; .

c)spiritualiter: regenerare^la, sive de Deo (qui homines regenerat) ; sive de hominibus (qui alios regenerant): ; ; addito ዳግመ፡ , ut: sacerdotes ዳግመ፡ ወለዱክሙ፡ እማይ፡ ወእመንፈስ፡ ቅዱስ፡

d)de terra, plantis: ምድር፡ ትወልድ፡ ሣዕረ፡ ; ወርቀ፡ ወብሩረ፡ ; ;

e): ቍጥዓ፡ ወመዐት፡ ይወልዱ፡ ክሒደ፡ ; ( ዕሩቅ፡ ).

ገንሐ

I,1[ قَمَحَ , جَمَحَ ?] 1) superbum et vehementem se praebere^la, ግናሕ፡

2)imperiose objurgare^la, acriter increpare^la: ገሠጾ፡ እግዚአብሔር፡ ( ለዳዊት፡ ) በቃለ፡ ነቢይ፡ እንዘ፡ ይገንሕ፡ M.M. f. 283; Christus in extremo judicio ይገንሖሙ፡ ለኃጥኣን፡ በቃለ፡ ስክየት፡ Lit. Jac. Sar.

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose