Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

III,3(rarius III,1ut ; Platt; ; 1 ; )

1)societatem inire^la, societate^lavel communione junctum esse^la, socium esse^la, commercium habere^la, ምስለ፡ , ut: ኢተሳተፈ፡ ምስለ፡ ገበርተ፡ ዐመፃ፡ ; ; ተሳተፍከ፡ ምስሌሃ፡ ውስተ፡ ግብረ፡ ኀጢአት፡ ; ( Platt); plerumque : እምእለ፡ ይሳተፍዎ፡ ይገብሩ፡ ላዕሌሁ፡ ጽልሑተ፡ ; ተሳተፎሙ፡ commercium cum iis iniit^laF.M. 15,1; ለእመ፡ ፈቀደ፡ ተሳትፎታ፡ ( ለዕቅብቱ፡ ) ያውስባ፡ በሰብሳብ፡ ሕጋዊ፡ F.M. 8,1; ተሳተፈ፡ ዘማዊተ፡ እኪተ፡ F.M. 6,7. Saepissime et በ፡ rei: alicui vel cum aliquo socium^lavel participem^lavel consortem esse^lavel fieri^larei, communicare^laaliquid cum aliquo: Platt; ; ; ; (in Platt sine ); sine ; ; ; ; እመ፡ ኮንኩ፡ ምስሌክሙ፡ እምተሳተፍኩክሙ፡ በዐመፃክሙ፡ ; እምድኅረ፡ ዝንቱ፡ ይሳተፍ፡ በጸሎት፡ ባሕቲቱ፡ ዘእንበለ፡ ቍርባን፡ F.M. 4,4; F.M. 6,14; ዘይሳተፎሙ፡ ለሰብአ፡ ሥራይ፡ በማእድ፡ F.M. 15,2; rarius rei, ut ምስሌነ፡ ተሳተፍ፡ ደመ፡ ; vel , ut: ዘተሳተፈነ፡ ደመ፡ ወሥጋ፡ ὁ παραπλησίως ἡμῖν μετεσχηκὼς αἵματος καὶ σαρκός Cyr. c. In specie

a)de societate vel communione fidelium (Christianorum), ut: ይትከላእ፡ ቀታሊ፡ እምተሳትፎ፡ ምስለ፡ ምእመናን፡ F.M. 4,2.

b)sensu forensi de societate (negotiorum, mercaturae) ; በእንተ፡ ተሳትፎ፡ de societate^la(in Indice: ተሳትፎ፡ ንዋይ፡ ) F.N. 34; በእንተ፡ ፍትሐ፡ ልቃሕያት፡ ወተሳትፎታት፡ F.N. in Proleg.; አልቦ፡ ሱታፌ፡ ማእከለ፡ ፩ ወካልኡ፡ በዘአጥረይዎ፡ በአፍአ፡ እምንዋየ፡ ተሳትፎ፡ ( extra pecunias sociorum communes^la) F.N. 34.

c) ተሳትፎ፡ ጠቢወ፡ ጥብ፡ communcio lactis, societas collactaneorum^laF.N. 24,2.

2)communicare impertiendi causa^la ; ; (coll. ).

3)communicare altari^la, eucharistiae^la: እምድኅረ፡ ፲ዓመት፡ ዘንስሓሁ፡ ይሳተፍ፡ እምስጢር፡ ቅዱስ፡ F.M. 4,2; ዘይፈቅድ፡ ይሳተፍ፡ ምስጢረ፡ ( ); ; ኢተሳተፍነ፡ ቍርባነ፡

ዕበይ

, ዕበያት፡ magnitudo^la, domus ; corporis humani F.N. 10; ዕበየ፡ ሣህልከ፡ ; ; n. 987 ዕበየ፡ ኀይሉ፡ ; ; ዕበየ፡ ስብሐት፡ ; ; ; .

a)pars major^lavel potior^la lin. 5 et 7.

b)magnitudo dignitatis, honoris, potentiae, amplitudo^la: በአምጣነ፡ ዕበይከ፡ ; .

c)magnificentia^la, majestas^la, Dei, በከመ፡ ዕበይሁ፡ (v. ዕበዪሁ፡ ) ከማሁ፡ ዕበየ፡ ምሕረቱ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; regis ; በዕበይ፡ ወበክብር፡ Enc.

d)magnalia^la, ዕበያቲሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ; ዕበየ፡ ግብሩ፡ τὰ μεγαλεῖα τῶν ἔργων αὐτοῦ ; ገባሬ፡ዕበይ፡ Enc.

e)elatio^laet causa elationis^lavel gloriationis^la: ወይከውን፡ ፍሥሓ፡ ወክብረ፡ ወዕበየ፡ ለኵሉ፡ አሕዛብ፡ ; ለዕበይ፡ ወለክብር፡ ; አንቲ፡ ይእቲ፡ ዕበዮሙ፡ ለእስራኤል፡ .

ተሀየየ

III,2

1): sibi rem vilem vel levem aestimare, i.e. vilipendere^la, parvi facere^la, negligere^la, praetermittere^la, non curare^la, derelinquere^la( ἐξουθενεῖν , ἀμελεῖν , παρορᾶν {DiL παρορᾷν }, παρασιωπᾶν {DiL παρασιωπᾷν }, ἀπειπεῖν , ἐγκαταλείπειν ) vel rei: ኢትትሀየይ፡ ትእዛዘ፡ እምከ፡ ; ; ተሀየዩ፡ ሥርዐቶ፡ ; ኢይትሄየዮ፡ ( ለትእዛዝ፡ ) ; እሙንቱ፡ ተሀየዩ፡ ወኀለፉ፡ ἀμελήσαντες ἀπῆλθον ; አነ፡ ተሀየይክዎሙ፡ ; ; ትትሄየይ፡ ኀጣይኣ፡ ሰብእ፡ παρορᾷς ἁμαρτήματα ; ተሀየይኩኪ፡ παρορῶ σε ; ; ; ; ; ; παρελεύσεταί με ; ተሀየየኒ፡ ሣህሉ፡ ἀπείπατό με ἔλεος ; ; ἐγκαταλιπεῖν ; ለዕቡያን፡ ይትሄየዮሙ፡ እግዚአብሔር፡ ἀντιτάσσεται .

2): negligi^la, derelinqui^la: ብእሲ፡ ዐማፂ፡ ይትሄየይ፡ παρασιωπηθήσεται (Cod. Bodl. Bruc.; ይጌጊ፡ ). – Voc. Ae.^la: ተሀየየ፡ ዘ፡ ተደናቈረ፡

ቃህም

et ቅህም፡ ( m. ), et , formicarum^laspecies; μύρμηξ , ተመየጥ፡ ኀበ፡ ቃህም፡ ሀካይ፡ ; ( ቅህም፡ ed ); (nos quum in coelos sublati erimus,) ንሬእዮ፡ ለሰብእ፡ ከመ፡ ቃህም፡ ወዕፄያት፡ μύρμηκας ; ዘጊበ፡ መዛግብት፡ praedicatur de ቃህም፡ sicut ተመይኖ፡ ግብር፡ de ሣሬት፡ Fal. f. 17; Deus ፈጠረ፡ ለቅሀም፡ (sic) ወለአናኳዕ፡ በመትሕተ፡ ምድር፡ ወእንስሳ፡ በመልዕልተ፡ ምድር፡ – Ludolfus hoc vocabulum explicat fucus^la(„ignavum pecus“, quod Virgilius dicit) et huic interpretationi probandae affert ትጋሆሙ፡ ( sedulitas^la) ለዕብስት፡ n. 410 ንህብ፡ ወሀካይ፡ ቃህም፡ Enc.; sed praedicatum ሀካይ፡ cum ትጋህ፡ minime concordat et Sx. Tubing. exhibet ወትግህት፡ ቃህም፡ ; illud ሀካይ፡ e loco perperam intellecto sumtum videtur. – : ቃህም፡ ወሰኳዕት፡ ብ፡ ገብረ፡ ጕንዳን፡ ( ሰኳዕት፡ ). qāhm , qǝhm , ቃሕም፡ qāḥm

Grébaut
ቃህም፡ qāhm fucus^la, pecchione^it, formica^it, frelon^fr, guêpe^fr, fourmi^fr ― ድንጉል፡ frelon^fr; ገብረ፡ ጕንዳን፡ , «sorte de fourmi noire plus grosse et qui ne mord pas l’homme» 781, 863; Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p. 54.
169

Leslau
ቃህም፡ qāhm , ቅህም፡ qǝhm , (*) ቃሕም፡ qāḥm kind of ant^en, (*) drone^en (for which see 410) 425a

ምዕዋን

septentrio^la, plaga septentrionalis^la(coeli regio obscura, nubilosa): ; ; . – At ለዕውኒ፡ lectio corrupta est. mǝʿwān
ወአብአ፡ ቤተ፡ እሙ፡ እንተ፡ ይእቲ፡ ሐዳስ፡ መርዓት፡ ዘወረደ፡ ሎቱ፡ ወአንበረ፡ መንገለ፡ ምዕዋን፡ ‘fece entrare nella casa di sua madre che è la nuova sposa, quello che era disceso per lui lo pose verso il nord^it’ 205-206 (ed.), 67 (tr.) (‘O anche «sud», «sud-est» 328.’ 67 n. 288)

Grébaut
ምዕዋን፡ mǝʿwān «nord^fr (poétique)» ― ሰሜን፡ Ms. BNFabb217, fol. 44v.
107

Leslau
ምዕዋን mǝʿwān north side^en, south side^en, (OT) southeast^en 328a

ተርጐመ

quadril. I [ תַּרִגֵּם ܬܰܪܓܶܡ تَرْجَمَ ] transferre^lae lingua in linguam, transferendo exponere^la, exponere^ladicta et scripta, interpretari^la: διερμηνεύειν 1 Platt; ; apocr. (sub finem); እምነ፡ et ኀበ፡ vel ለ፡ linguarum: በእንተ፡ ተርጕሞቱ፡ (sc. libri) እምልሳነ፡ ጽርዕ፡ ኀበ፡ ዐረቢ፡ F.N. in Proleg.; ; interpretari:^la ኮነ፡ ዮሴፍ፡ ይተረጕም፡ ሎሙ፡ ( ለዕደው፡ ) ዘይትናገሮሙ፡ ጢጦስ፡ በልሳነ፡ ሮም፡ ወያየድዖሙ፡ በልሳነ፡ ዕብራውያን፡ ; ትርጓሜ፡ ዐሥሩ፡ ቃላት፡ ዘተርጐመ፡ ዮሐንስ፡ አፈ፡ ወርቅ፡ ( expositio decalogi^la) (in ); Chrysostomus ተርጐመ፡ መጻሕፍተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ ; Sx. ; ; clerici ዘኢያስተርክቡ፡ ተርጕሞተ፡ ቅዱሳት፡ መጻሕፍት፡ ; ተርጕሞ፡ ቃለ፡ መጻሕፍት፡ ; ሕልመ፡ ; Imperat. ተርጕም፡

ሐፀነ

(etiam per ጸ ) I,1[i.q. حَضَنَ incubavit ova; in ulnas cepit puerum; educavit; removit, impedivit^la; vicina ሐጸረ፡ q.v. et حَصَنَ ( ሐነጸ፡ ); notio prima est in circumdando et tuendo^la] ይሕፅን፡ (rarius ይሕፀን፡ ),

1)sinu fovere^la, in manibus gestare^la, ut: ውስተ፡ ሕፅን፡ ኢሐፀኑኪ፡ ( ἐν σπαργάνοις οὐκ ἐσπαργανώθης ) .

2)nutrire^la, nutricare^la, educare^laparvulos, pueros ( τρέφειν ἐκτρέφειν τροφεύειν ).

a)de hominibus, qui nutriunt

α)infantes lactentes^la, θηλάζειν ( lactare^la): ተሐፅን፡ ሳራ፡ ሕፃነ፡ ; ; ; ; ; እለ፡ የሐፅና፡ αἱ θηλάζουσαι ; እንተ፡ ተሐፅኖ፡ ወታጠብዎ፡ ; እንተ፡ ሐፀነተኒ፡ ( ἡ συλλαβοῦσά με ) .

β)pueros^lain genere: አሐፅኖ፡ እምንእሱ፡ ; ; ; ; ወለት፡ እንተ፡ ሐፀና፡ παῖς θρεπτή alumna ejus^la ; ; መፍትው፡ ሕዝበ፡ ክርስቲያን፡ እለ፡ አልቦሙ፡ ውሉድ፡ ይሕፅንዎሙ፡ ለእጓለ፡ ማውታ፡

γ)senes: የሐፅኖ፡ ለሢበትኪ፡ .

δ)animalia .

ε)capillum^la(alere): ለዕደው፡ ኢይደልዎሙ፡ ሐፂኖቱ፡ ወጸፊሮቱ፡ ለሥዕርቶሙ፡ F.N. 51.

b)de Deo: አምላክ፡ ዘሐፀነክሙ፡ ; ; .

c)de animalibus, in spec. de avibus ( fovere^la, incubare^la, nidulari^la, nutrire^la): ተሐፅን፡ ውስተ፡ መሬት፡ ( እጐሊሃ፡ ) ἐπὶ χοῦν θάλψει ; ርግብ፡ እለ፡ የሐፅና፡ ውስተ፡ ኰኵሕ፡ νοσσεύουσαι ; ከመ፡ ዖፍ፡ እንተ፡ ተሐቅፍ፡ አንቆቅሆ፡ ወተሐፅን፡ እጐሊሃ፡ እስከ፡ ሶበ፡ ይሰርራ፡

d)de inanimatis: ማይ፡ የሐፅኖ፡ ( ለዕፅ፡ ) .

ḥaḍana , ḥaṣana

Grébaut
ሐፀነ፡ ḥaḍana የሐፅን፡ , ይሕፅን፡ «élever^fr, nourrir^fr, allaiter^fr» ― አሳደገ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
67

Leslau
ሐፀነ ḥaḍana (yǝḥḍǝn) hold in the lap^en, nurse^en, nourish^en, suckle^en, feed^en, rear^en, bring up^en, train^en, educate^en, foster^en, take care of^en (one’s young) 226b

ስሑክ በልዐ ሐፀነ አልሀቀ

asper^la, scaber^la, horridus^la: ለእመኒ፡ ኮነ፡ ሥጋሆሙ፡ n. 332 ይቡሰ፡ ወስሑከ፡ κἂν τραχὺ λάβῃ σῶμα καὶ σκληρόν (tamen mollitie effeminari potest) ; እስመ፡ ቦቱ፡ ( ለዕፅ፡ ) ሦክ፡ ወስሕክት፡ ብዙኅ፡ ወባሕቱ፡ ፍሬሁሰ፡ ጥዑም፡ ውእቱ፡ ὁ μὲν φλοιὸς ἄποιός τίς ἐστι σχεδὸν καὶ τραχύς I,1[ בָּלַע ( ܒܠܰܥ ) بَلْعَمَ بَلِعَ deglutivit^la, devoravit^la; amh. በላ፡ ] ይብላዕ፡

1)edere^la, comedere^la

a)de hominibus; : ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ያደዊ፡ ብዙኀ፡ በሊዕ፡ ; ; ; በሊዕ፡ ወሰትይ፡ ; ; ; ብላዕ፡ በዐቅም፡ ; እምነ፡ vel እምውስተ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; 6,55; 6,56; 6,57; 6,58; al. innumeris in locis; nonnumquam: edere terram, arborem al. i.e. fructum ejus comedere ; በዕለት፡ እንተ፡ ትበልዕዎ፡ ( ለዕፅ፡ ) 10. In specie: በልዐ፡ እክለ፡ vel ኅብስተ፡ i.e. cibum sumere^la, prandere^la, coenare^la, epulari^la ; ; ; ; ; ; ; ; , passim በልዐ፡ ut ; Hen, 62,14.

c)do inanimatis ( absumere^la, consumere^la, vorare^la), ut de igne: በልዐቶሙ፡ እሳት፡ ; ; ; ; , gladio: በልዐቶሙ፡ መጥባሕት፡ ; ; de aerugine , ira ; zelo ; ; morte .

a) በሊዐ፡ ሥጋ፡ ሰብእ፡ non tantum sensu proprio ut , sed etiam usurpatur: calumniari^la, accusare^la(ut ܐܶܟܰܠ ܩܰܪܨܳܐ et أَكَلَ لَحْماً ): በሊዐ፡ ሥጋ፡ ቢጽ፡ በሐሜት፡ ;

b)consumere^lavel absumere^laaliquem vel opes ejus: በልዕዎ፡ ለእስራኤል፡ ; ይበልዑ፡ ሥጋሆሙ፡ ለሕዝብየ፡ ; pariter: በልዐ፡ ጥሪተ፡ ; ; ; .

c)devorare^la, ut መጽሐፈ፡ ; .

d)frui^la: ኢይበልዕ፡ ሠናየ፡ n. 490 ; .

1)sinu fovere^la, in manibus gestare^la, ut: ውስተ፡ ሕፅን፡ ኢሐፀኑኪ፡ ( ἐν σπαργάνοις οὐκ ἐσπαργανώθης ) .

2)nutrire^la, nutricare^la, educare^laparvulos, pueros ( τρέφειν ἐκτρέφειν τροφεύειν ).

a)de hominibus, qui nutriunt

γ)senes: የሐፅኖ፡ ለሢበትኪ፡ .

δ)animalia .

ε)capillum^la(alere): ለዕደው፡ ኢይደልዎሙ፡ ሐፂኖቱ፡ ወጸፊሮቱ፡ ለሥዕርቶሙ፡ F.N. 51.

b)de Deo: አምላክ፡ ዘሐፀነክሙ፡ ; ; .

d)de inanimatis: ማይ፡ የሐፅኖ፡ ( ለዕፅ፡ ) .

II,1

1)crescere facere^la( incrementum dare^la), , de plantis: ዕፅ፡ ዘበዝናም፡ አልሀቀ፡ ; ቀላይ፡ አልሀቆ፡ ( ለዕፅ፡ ) ; ; nutrire^la, alere^la, educare^la, capillos: ሥዕርተከ፡ ኢታልህቅ፡ Exp. F. Nic.; animalia ; infantes, pueros, puellas ; ; ; ; ; ; ; ( ὑψοῦν , ἐκτρέφειν , al.). Transl.: aliquem augere^laopibus

2)ad senectutem perducere^la: ; vel honores senectutis alicui tribuere^la: ኪያከ፡ አልሀቀ፡ እግዚአብሔር፡ σοὶ δέδωκεν ὁ θεὸς τὸ πρεσβεῖον ( a ሊቅ፡ , ልሂቅ፡ ); nec non ob senioratum majorem portionem^laalicui tribuere^la: (in distribuendis decimis et primogenituris) ኢያልህቅ፡ ቅድሜሁ፡ ቀዳሚ፡ ካህን፡ እምካህናት፡ ለርእሱ፡ዘእንበለ፡ ለካልኡ፡ አላ፡ ይኩን፡ ሥርዐተ፡ ክልኤሆሙ፡ ዕሩየ፡ ; III Const. Ap.

3)senectutem degere^la, Lud. ex Enc.

balʾa

Cross-references: for በልዐ፡ መሐላ፡ ማሕላ፡

ḥaḍana , ḥaṣana

Grébaut
ሐፀነ፡ ḥaḍana የሐፅን፡ , ይሕፅን፡ «élever^fr, nourrir^fr, allaiter^fr» ― አሳደገ፡ Ms. BNFabb217, fol. 31r.
67

ʾalhaqa

Grébaut
አልሀቀ፡ ʾalhaqa II,1 «élever^fr, faire grandir^fr» ― አሳደገ፡ Ms. BNFabb217, fol. 11v.
18

Leslau
አልሀቀ ʾalhaqa , አልህቀ፡ ʾalhǝqa bring up^en, rear^en make grow^en, make grow old^en 309a

ተስፋ

, m. et fem. , ተስፋት፡

1)spes^la, expsectatio^la ; ; ; ; ለዕፅ፡ ቦ፡ ተስፋ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; እለ፡ ቀብጹ፡ ተስፋሆሙ፡ desperantes^la ; ሠናየ፡ ተስፋ፡ εὔελπις ; per st. constr., ut: ተስፋ፡ ኀይል፡ ; አልቦ፡ ተስፋ፡ ወፂእ፡ እምጽልመት፡ ; ኀበ፡ ; ዲበ፡ ; ለ፡ et Infin., ut: እመቦ፡ ተስፋ፡ ለድኂን፡ ; ; n. 408 ተስፋት፡ ; Saepius: causa spei^la; id quod vel a quo speratur: ; ; እስመ፡ ውእቱ፡ ተስፋሁ፡ ; ; ; .

2)promissio^la, promissum^la, ἐπαγγελία ; ; ; ( ); ; ; ; ; እልክቱ፡ ተስፋት፡ ; Chrys. ho. 23; ፍኂር፡ ኪዳን፡ ውእቱ፡ ወተስፋ፡ F.N. 24,3. – : ተስፋ፡ ብ፡ አለኝታ።

ተመሰለ

III,2et

1)se assimilare^laalicui i.e.

a)imitari^la, aemulari^la, ; ; ; መነ፡ ትትሜሰል፡ በኑኅከ፡ ; Rel. Bar.; ከመ፡ vel በ፡ , ut ; .

b)similem fieri^la, aequiparare^la, vel በ፡ vel ከመ፡ , ut ; ; ተመሰልኪ፡ ብእሲተ፡ ዘማ፡ ; ; ; ; ; ኵሉ፡ ዘይትዔበይ፡ ይትሜሰል፡ በሰይጣን፡ F.M. 3,1; Org.; .

c)assimulare^la, simulare^la, speciem prae se ferre^la: ዘእንዘቦ፡ ንዋይ፡ ይትሜሰል፡ ከመ፡ ነዳይ፡

d)se transformare^la, speciem^lavel figuram alius induere^la, se convertere in alium^la: ተመሲሎ፡ ከመ፡ ገብር፡ ; ተመስለ፡ በአምሳለ፡ ንስር፡ Rel. Bar. ሰይጣን፡ ይትሜሰል፡ በኵሉ፡ አራዊት፡ -225; ተመሰለ፡ ኪያሃ፡ ( ለዖፍ፡ ) -225; etiam ተመሰለ፡ se transformavit^la, -225: በ፡ ; በከመ፡ ; ; ; ; ለ፡ .

2)similem putari^la, videri^la: ይትሜሰል፡ (v. ይመስል፡ ) ጠቢበ፡ δόξει φρόνιμος εἶναι .

3)comparari^la: ሙሴ፡ ተመሰለ፡ ከመ፡ ሊቀ፡ ጳጳሳት፡ ; p. 501, n. 35.

4)effigiari i.e. repraesentari^la, significari^la: ( አንተ፡ ) ኦንጉሥ፡ ዘተመሰልከ፡ በብጽሐተ፡ ጠሊ፡ (Dan.

8) ወዳራኒ፡ ( et Darius^la) ውእቱ፡ ዘተመሰለ፡ በበግዕ፡

tamassala

Grébaut
ተመሰለ፡ tamassala III,2 ይትሜሰል፡ , ይትመሰል፡ «être semblable^fr, être pareil^fr» ― ተመሰለ፡ Ms. BNFabb217, fol. 37v.
88

Leslau
ተመስለ tamasla , ተመሰለ tamassala be made similar^en, resemble^en, look like^en, be like^en, be likened^en, be similar^en, imitate^en, emulate^en, be compared^en, compare oneself^en, be equal to^en, take the appearance of^en, disguise oneself as^en, transform oneself^en, appear as^en, be formed in the likeness of^en, give the impression of^en (being), pretend^en, simulate^en, imitate^en 365b

Cross-references: also ተመስለ፡

ጸብሐ

I,2et I,1tributum^la, vectigal^la, stipendium pendere^lavel pensitare^la, stipendiarium esse^laalicui: ኰነኑ፡ ቄሌ፡ ዘሶርያ፡ ወፊንቂ፡ ወጸብሑ፡ ሎሙ፡ ; ለዘሂ፡ ጸባሕተ፡ ጸብሑ፡ ; ከመ፡ ይጸብሑ፡ ለያዕቆብ፡ (v. ይጽብሑ፡ ) et እንዘ፡ ይጸብሑ፡ ለያዕቆብ፡ ; oramus pro iis እለ፡ ፍሬ፡ ይጼብሑ፡ ለቅዱሳት፡ አብያተ፡ ክርስቲያናት፡ Lud. e Ssal. Req.

ዘላፍ ዘላፍ

et ዝላፍ፡ ( ዘለፍ፡ Laur., lapsu calami scriptum?) i.q. ዘልፍ፡ ; usurpatur ለዘላፉ፡ vel ለዝላፉ፡ ( gramm.§ 163,2)

b)prorsus^la, plane^la: ; ;

c)deinde semper^la: καὶ ἐπάνω ; እምይእተ፡ ዕለት፡ ወለዝላፉ፡ καὶ ἐπέκεινα .

et ዝላፍ፡ ( ዘለፍ፡ Laur., lapsu calami scriptum?) i.q. ዘልፍ፡ ; usurpatur ለዘላፉ፡ vel ለዝላፉ፡ ( gramm.§ 163,2)

b)prorsus^la, plane^la: ; ;

c)deinde semper^la: καὶ ἐπάνω ; እምይእተ፡ ዕለት፡ ወለዝላፉ፡ καὶ ἐπέκεινα .

ብእሰ

I,1[ بَؤُسَ strenuus et audax fuit^la, malis et damnis afflictus^la, miser fuit^la; بَئِسَ malus^la; ܒܺܝܫܳܐ displicuit^la; ܐܶܬܒܺܐܝܫ male oluit^la; amh. ባሰ፡ malum^lavel pejorem esse^lavel fieri^la; arab. etiam بَهْسٌ audacia^la, et بَاسَ asper fuit^la] ይብአስ፡

1)asperum^lai.e. acerbum^la, vehementem esse^la, de dolore: ወእመሂ፡ አርመምኩ፡ ይብእሰኒ፡ (mihi) ሕማምየ፡ .

2)malum^lavel pejorem esse^lavel fieri^la: ዘላዕለ፡ ኃጥኣን፡ ይብእስ፡ ምስብዒተ፡ ዝንቱ፡ ኵሉ፡ ; alicui^la,

a)male vertere^laalicui: ይብእሰከ፡ ረጊጽ፡ ውስተ፡ ቀኖት፡ በሊኅ፡ Platt; ; እስመ፡ ደኃሪታ፡ ( ለሐሰት፡ ) ትብእሰከ፡ οὐκ εἰς ἀγαθόν ἐστι .

b)malum videri^laalicui, displicere^la: ብእሶ፡ ለንጉሠ፡ ፋርስ፡ እስመ፡ εὗρεν ἀδικίαν 4 ; eundem in modum Lud. interpretatur locum .

c)adversum^la, infestum^la, noxium^la, perniciosum esse^laalicui, nocere^la: ለእመቦ፡ ዘብእሰከ፡ ἐάν εἰς σέ πλημμελήσῃ ; አእምር፡ ዘይብእሳ፡ τί πονηρὸν αὐτῇ ; ለዘላፉ፡ ኢይብአስከ፡ ; ; βλαβερός 1 ; ይብእሶሙ፡ βλαβερόν ἐστι ; Platt; ; ኢይብአስከ፡ ለሥጋከ፡

ዘልፍ

perpetuitas^la, tempus perpetuum^lavel sempiternum^la. Usitatum est

1)ad formanda adverbia:

a) ዘልፈ፡

α)continenter^la, perpetuo^la, indesinenter^la, semper^la, εἰς τέλος ; διὰ παντός ; ; ; ; ; ; ; ; ἐνδελεχεῖς ; ἀδιαλείπτως ; ; πάντοτε ; ; ; ; ; ; εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ዘልፈ፡ ለለዕለቱ፡ ; ኢ፡ – ዘልፈ፡ numquam^la, ዘኢይጸመሂ፡ ዘልፈ፡ Lud. ex Enc.

β)antea semper^lavel solito more^la( gewöhnlich ): እለ፡ ይሬእይዎ፡ ዘልፈ፡ οἱ θεωροῦντες αὐτὸν τὸ πρότερον ; ; በከመ፡ ይገብር፡ ዘልፈ፡ καθὼς ἦν ποιῶν ἔμπροσθεν ; διόλου ; ከመ፡ ዘልፈ፡ καθάπερ καθ ʼ ἡμέραν ; καθὼς χθὲς καὶ τρίτης ἡμέρας Dan. apocr. 1,15;

γ)pluries^la, multoties^la, saepe^la, crebro^la: πολλαχῶς ; πλεονάκις ; ; πολλοῖς χρόνοις ; πολλάκις ; ; ; .

b) ለዘልፍ፡ in perpetuum^la, perpetuo^la ; ; መሥዋዕት፡ ለዘልፍ፡ ; ዘለዘልፍ፡ ; ኢያዐርፍ፡ ለዘልፍ፡ ( numquam^la)

c) ከመ፡ ዘልፍ፡ ut semper^la, ut solitus erat^la( wie gewöhnlich ) ; ; .

2)ad formanda adjectiva: perpetuus^la, jugis^la, sempiternus^la, creber^la, statui constr. vel notae Genitivi subjunctum, ut: ሕግ፡ ዘዘልፍ፡ ; መሥዋዕት፡ ዘልፍ፡ ; ; መሥዋዕት፡ ዘዘልፍ፡ ; ሠናያት፡ ዘዘልፍ፡ bona aeterna^laLud. ex Enc. Patr.; vel ዘለዘልፍ፡ ; በእንተ፡ ደዌከ፡ ዘዘልፍ፡ διὰ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας .

ተመትረ

III,1

1)desecari^la, abscidi^la, amputari^la: ተመትሩ፡ አርእስቲሆሙ፡ ; ; ለዘመሐለ፡ በሐሰት፡ ኵነኔሁ፡ ሥጋዊ፡ ተመትሮ፡ ልሳን፡ F.M. 22,2; ይትመተር፡ ኵሉ፡ መዝራእት፡ ; ይትመተር፡ መዝራእትየ፡ እመትከፍትየ፡ ; (var. pro ተበትከ፡ ); decollari^la: እለ፡ በመጥባሕት፡ ተመትሩ፡ Enc.

2)dissecari^la ; ይሰትርዋ፡ እስከ፡ ይትመተር፡ ሥጋሃ፡ Vit. Barb.

3)concidi^la, excidi^la: ከመ፡ ትትመተሩ፡ ; ኢይትመተር፡ ብእሲ፡ ( יִכָּרֵת ) (hebr. 33,17) ; ;

4)Transfertur

a)praecidi^la, intercludi^la, n. 185sejungi^laab aliquo: ጠፍአት፡ ሃይማኖት፡ ወተመትረት፡ እምአፉሆሙ፡ ; ለብእሲት፡ ይትመተር፡ እምኔሃ፡ ዘርአ፡ ሥጋ፡ እምድኅረ፡ ፷ ዓመት፡ F.M. 5,7; ሊተ፡ ፴ ዓመት፡ እምዘ፡ ተመተርኩ፡ እመጻምርትየ፡ (a conjuge mea)

b)interrumpi^la, intermitti^la: እንበለ፡ ተመትሮተ፡ ተናግሮት፡ ምስለ፡ ሰብእ፡

c)removeri^laa munere, deponi^la: ለይትመተር፡ እመዓርጊሁ፡ (de clericis) F.M. 6,1; ; ; vel simpliciter: ይትመተር፡ ; alias saepissime.

tamatra

Grébaut
ተመትረ፡ tamatra III,1 ይትመተር፡ «être coupé^fr» ― ተቈረጠ፡ Ms. BNFabb217, fol. 40r.
95

Leslau
ተመትረ tamatra pass. {of መተረ matara } 372a

ሕሩም

1)Deo sacratus^la, sacer^la: ሕሩመ፡ ይኩንክሙ፡ ወቅዱሰ፡ ለእግዚአብሔር፡ ; ንዋዩ፡ ( ለዘመንኰሰ፡ ) ኮነት፡ ሕርምተ፡ ለእግዚአብሔር፡ F.N. 10.

2)in specie Deo devotus et anathematizatus^la ; ; ሕሩም፡ ዘሐረሙ፡ ; ; ሀገር፡ ሕርምት፡ (vers. una); ይኩን፡ ቅዉመ፡ ወሕሩመ፡ እምቤተ፡ ክርስቲያን፡

3)illicitus^la, vetitus^la, interdictus^la: ; ሥርወ፡ ሕሩም፡ ; ; ሰስሎ፡ እምነ፡ ሕሩም፡ recedere ab illicito^la ; ገባሬ፡ ሕሩማት፡ ; ዘተከልአ፡ እምተዋስቦ፡ ኀልዮ፡ ከመ፡ ሕርምት፡ ይእቲ፡ F.M. 9; ለ vel ላዕለ፡ pers., ut: ሕሩም፡ ለነ፡ F.M. 32,7; ዝንቱ፡ ሕሩም፡ ላዕለ፡ ምእመናን፡ F.M. 32,7;

4)abstinens^la: ሕሩመ፡ ሥጋ፡ ወወይን፡ Enc.; ከርሠ፡ ድንግል፡ ማርያም፡ ሕርምተ፡ ሩካቤ፡ ወዘርእ፡ ; ኄራን፡ ወሕሩማን፡ ወመስተጋድላን፡ n. 84

ḥərum , ኅሩም፡ ḫərum , ሕሩማን፡ ḥərumān
ኦነፍስ፡ ኦነፍስ፡ ተዘከሪ፡ ተድላሆሙ፡ ለመነኮሳት፡ ኅሩማን፡ ወለደናግል፡ መስተዓግሳን፡ ‘O anima, o anima, ricordati della delizia die monaci penitenti, a die vergini pazienti^it’ 38 (150) l. 20–21 (ed.), 39 (151) l. 24–25 (tr.) (‘Il termine ሕሩማን che in questo caso è stato tradotto con “penitenti”, possiede una gamma abbastanza ampia ed eterogenea di siginficati, come ascetic, persone che rinunciano e si astengono. Può significare anche “consacrati, separate” così come “scomunicati”, cf. 83; 462.’ 38 (150) n. 65)

Grébaut
ሕሩም፡ ḥərum , ሕሩማን፡ ḥərumān «illicitus^la, vetitus^la» ― እርም፡ Ms. Roma, Biblioteca Nazionale Centrale di Roma, Orientale 134, p.

Leslau
ሕሩም ḥərum not permissible^en, illicit^en, forbidden^en, consecrated^en, dedicated^en (to God), devoted^en (to God), anathematized^en, who abstains^en 242b

Cross-references: for ሥርው፡ ሕሩም፡ ሥርው፡

ሥዕል

, m. et fem. , ሥዕላት፡

1)imago^la(cujusvis generis: picta, delineata, sculpta, ficta), effigies^la, simulacrum^la, graphis^la ; ; ወሠዐለ፡ ሥዕለ፡ ኪሩብ፡ ; ሥዕለ፡ ቤት፡ διαγραφὴ τοῦ οἴκου ; ይረቅሙ፡ ሰብአ፡ አዝማና፡ ( aetatis illius^la) ሥዕላ፡ ዲበ፡ አልባሲሆሙ፡ ተነዲፎሙ፡ በፍቅራ፡ ; ሥዕለ፡ ጣዖት፡ ; ; ገብረ፡ ወልዱ፡ ( ለዘሞተ፡ ) ሥዕለ፡ አቡሁ፡ ዘወርቅ፡ ወአንበረ፡ ዲበ፡ መቃብሪሁ፡ ; elephantus aeneus appellatur ሥዕል፡ ; አስተርአየ፡ በአየረ፡ ሰማይ፡ ሥዕለ፡ መስተጽእናነ፡ አፍራሰ፡ እሳት፡

2)pictura^la, tabula picta^la: ሰሌዳ፡ ሥዕል፡ et ሥዕል፡ (ubi ሥዕል፡ fem. et masc. est); ሥዕላት፡ ወምስላት፡ ;

śǝʿl , ስዕል፡ sǝʿl śǝʿlāt picture^en, icon^en ፪ግምዘ[sic]፡ መንጦላዕት፡ ዘበዓላት፡ ፮ስዕለ፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ዘበዓላት፡ ‘2 stoffe colorate da tenda per le festività, 6 immagini di Nostra Signora Maria per le festività,^it’ 41 IV l. 2–3 (ed.), 30 IV l. 3–4 (tr.); ወኆልቈ፡ አልባስኒ፡ መንጦላዕት፡ ዘግምዛ፡ ፪ ወዘዶቲ፡ ፪ ወዘሥዕል፡ ፩፡ አልባሰ፡ ታቦት፡ ፫ ‘Ed anche il numero dei tessuti, 2 tende di stoffa colorata, 2 di doti, 1 dipinta, 3 paramenti per il tābot,^it’ 43 VI 19–20 (ed.), 36 l. 15–17 (tr.); [sic]፪ክደነ፡ ስዕል፡ ‘copertura per le immagini,^it’ 44 VII l. 3 (ed.), 38 VII l. 3–4 (tr.); ፳ ሥዕል፡ ዘወርቅ፡ ፪ ወዘካልእ፡ ሥዕል፡ ፰ ‘2 immagini d’oro, 8 altre immagini,^it’ 43 VI l. 24 (ed.), 36 l. 23–24 (tr.); ክዳነ፡ ሥዕል፡ ፩፡ ‘1 copertura per le immagini,^it’ 44 IX l. 4 (ed.), 39 IX 5–6 (tr.); ወሥዕል፡ እግዝእትነ፡ ማርያም፡ ፯፡ ወሥዕለ፡ ስቅለት፡ ፩[፡] ‘7 immagini di nostra Signora Maria, 1 immagine della Crocefissione,^it’ 64 l. 4 (ed.), 53 l. 9–10 (tr.)

Compounds

a) ሥዕለ፡ አንበሳ፡ sǝʿla anbassā meaning unknown ደጄ፡ ሰላም፡ ዘሥዕለ፡ አንበሳ። ናዕዴር። ላዕላይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ወውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም፡ ወቤተ፡ ግብር። ‘et la porte principale (daǧē salām) du seʿela anbasā. ― Le Nāʿdēr [aura soin] de la partie supérieure (?) du (?) daǧē salām, [du] daǧē salām intérieur, et [de] la maison réservée à la préparation des espèces eucharistiques (bēta geber)^fr’ 10 l. 24, 11 l. 1–2 (ed.), 11 l. 9–12 (tr.); ሰመረት፡ ዘቤተ፡ ጰንጠሌዎን፡ ይጸይሑ፡ ወይኰሰትሩ፡ እምሥዕለ፡ አንበሳ፡ እስከ፡ ውሣጣይ፡ ደጄ፡ ሰላም። ‘― Samarat de Bēta Panṭalēwon aplanira et balayera [le sol de Ṣyon] à partir du seʿela anbasā jusqu’à la porte principale (daǧē salām) de l’intérieur.^fr’ 11 l. 9–10 (ed.), 11 l. 22–25 (tr.), ዐንበሳ፡

Grébaut
ሥዕል፡ śǝʿl , ሥዕላት፡ śǝʿlāt «peinture^fr, image^fr, portrait^fr » ― ሥል፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v.
ሥዕለ፡ ስቅለት፡ śǝʿla sǝqlat «crucifix^fr» ― ሥዕለ፡ ስቅለት፡ Ms. BNFabb217, fol. 53v., ስቅለት፡
134

Leslau
ሥዕል śǝʿl picture^en, painting^en, image^en, icon^en, plan^en, model^en
ሥዕለ፡ ስቅለት śǝʿla sǝqlat icon^en, figure^en, ስቅለት፡ 525a

Cross-references: for ቤተ፡ ሥዕል፡ ቤት፡ (Leslau)

ጸገወ

I,2[non ad شكد شكم ( ዘገነ፡ ), sed ad זגג et זכך זכה , quibus vis puritatis^lainest, referendum videtur, a puritate^lafacile derivatur pietas^laet benignitas^la, زكا et برّ ] beneficia^lavel gratiam exhibere^la, gratificari^la, donare^la, dono dare^la, ለ፡ pers.: ለዘሞተ፡ ኢትኅድግ፡ ጸግዎ፡ μὴ ἀποκωλύσῃς χάριν ; ለነፍሱ፡ ይጠውዕ፡ ለመኑ፡ ሀለዎ፡ ይጸጉ፡ τίνι ἀγαθὸς ἔσται ; ; ( alicui^la): ; እምድኅረ፡ ጸገወከ፡ μετὰ τὸ δοῦναι ; ; ; ; ; ; ; ; ጸገዋ፡ ንጉሥ፡ ለአስቴር፡ ኵሎ፡ ዘቦ፡ ለሐማ፡ ; ጸገወኒዮ፡ ህየንተ፡ ዐስብየ፡ ; ; ጸግወነ፡ ነፍሰ፡ እለ፡ ባላሕከ፡ ; ; እስመ፡ ሠናየ፡ ጸጋ፡ እጼግወክሙ፡ ; ; ; ; ; እመ፡ ኢጸገወ፡ (v. ኢጸገዎሙ፡ ) እምሠናይቱ፡ ; n. 1317 ለብዙኃን፡ ዕዉራን፡ ጸገዎሙ፡ ይርአዩ፡ .

a)condonare^la, largiri^la: ጸግዉኒያ፡ ለዛቲ፡ አበሳየ፡ .

b)munificum esse^laerga aliquem, Lud. ex Hom. Greg.

አፍርሀ አእመነ

II,1

1)timere facere i.e. timorem^lavel metum^lainjicere^la, terrere^la, : አኮኑ፡ ኀይሉ፡ ያፈርሀክሙ፡ ; ቃለ፡ ፀዓዑ፡ ያፈርሃ፡ ለምድር፡ ; ; ; ራብዕሰ፡ አፍርሀኒ፡ ገጽየ፡ ; ; ; ; ኢያፈርሀኒ፡ መዊት፡ በእንተ፡ ትእዛዘ፡ እግዚአብሔር፡

a)deterrere^la: ፈቀደ፡ በዝንቱ፡ አፍርሆተ፡ እሙ፡ ; passim.

b)pavidum^lareddere^laaliquem, .

c)minari^la: በአፍርሆ፡ ስቅለት፡ ( durch Androhung der Kreuzigung^de)

2)vereri^lavel revereri^lafacere^la: ለዘረከባ፡ (sc. ለጥበብ፡ ) ታአምኖ፡ ወታፍርሆ፡ .

II,1

1)credere facere^lai.e.

a)persuadere^la, : ንሕነ፡ ናኣምኖ፡ ἡμεῖς πείσομεν αὐτόν ; ; .

b)ad fidem^la(Christianam) convertere^la: : ዘብዙኀ፡ አሕዛበ፡ አእመነ፡ Deg.; ; ; Enc.; ; በ፡ numinis: አእመኖ፡ በስመ፡ ኢየሱስ፡ ; እምነ፡ , ut: እለ፡ አእመነ፡ እምክሕደት፡ quos ab incredulitate ad fidem convertit^la

2)confiteri facere^la,

a)adigere^laaliquem ad confessionem^la: Herodes አእመኖሙ፡ ለዕደው፡ እለ፡ ፈነዎሙ፡

b)praedicare^lavel celebrare facere^la: ወያአምን፡ ከናፍሪሆሙ፡ ; ለዘረከባ፡ ( ለጥበብ ) ፡ ታአምኖ፡ ወታፈርሆ፡ τῷ εὑρόντι αὐτὴν δώσει ἐξομολόγησιν . – De loco dubito.

ተሐሰበ

III,1

1)computari^la, supputari^la: እለ፡ ተሐሰቡ፡ ወተኈለቁ፡ ምስለ፡ እለ፡ ኈለቈ፡ ዳዊት፡ ; እለ፡ ኢይትሐሰቡ፡ በሐሳበ፡ ዓመት፡ .

2)imputari^la, annumerari^la: ይትሐሰብ፡ ሎቱ፡ ጥበበ፡ (var.); ዘከመዝ፡ እምኢተሐሰበ፡ ምስለ፡ ኃጥኣን፡ homo talis inter peccatores non annumeratus esset^laCyr. c. Pall. f. 68; ዘኢተወክፈ፡ ንስሓ፡ ኃጥእ፡ ኀጢአተ፡ ዚአሁ፡ ( ለዘስሕተ፡ ) ይትሐሰብ፡ ላዕሌሁ፡ ; ; ኀበ፡ pers. M.M. f. 114.

taḥasaba

Leslau
ተሐሰበ taḥasaba , () ተሀሰበ tahasaba be computed^en, give an account^en, settle an account^en, ask for an account^en 244b

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose