Lexicon Linguae Aethiopicae

	sample	result
*	custodir	add wildcards to unlimit your string search
?	custodir?	Will find any match for the position with the question mark.
~	ምሕረትከ~	Will make a fuzzy search. you can decide also how much fuzzy, by saying for example ምሕረትከ~0.9 which will match only 90% similar terms.
""	"ምሕረትከ፡ ይትኖለወኒ፡"	Will find the exact string contained between quotes.
()	(verbo OR notionem) AND ይትኖለወኒ	Will find one of the two between brackets and the other string.

, m. et fem. [ שִׁבֹּלֶת ܫܶܒܠܳܐ سَبَلٌ ], et ,

1)spica^la(qua continentur grana frumenti): στάχυς ; ሀለዉ፡ ውስተ፡ እዴሁ፡ ፯ ሰብል፡ ዘሠዊት፡ ዘሠረፁ፡ እም፩ ብርዕ፡ ; ሰብሉ፡ ይከውን፡ ውስቴታ፡ ፴ ኅጠት፡ ; ሰብለ፡ ሥርናይ፡ ወሰብለ፡ እክል፡ ;

2)„De botro^laacinos ferente usurpavit Gregorius in carmine: እምሰብላ፡ e botro ejus^la“ (sc. vitis), Lud. – : ሰብል፡ ዘ፡ ብቋያ፡ ወቦ፡ እሸት፡ ; aliud^la: ሰብል፡ ዘ፡ ዝርዝር፡

ኮሞል

, nomen arboris cujusdam ignotum: ቀነውዎ፡ ውስተ፡ ሥጋሁ፡ ፻ወ፶ወ፫ ቅንዋተ፡ ዲበ፡ ዕፀ፡ ኮሞል፡ ; ; ሀለዉ፡ ህየ፡ (in Aegypto circa urbem እስሙናይ፡ ) ዕፀወ፡ ኮሞል፡ ወሰገዱ፡ ሎቱ፡ ለእግዚእነ፡ ኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ (sc. Jesulo infanti) ወኮኑ፡ ድኑናነ፡ እስከ፡ ዛቲ፡ ዕለት፡ ; in Actis Susannae presbyterorum alter respondet: ታሕተ፡ ዕፀ፡ ኮሞል፡ ( σχῖνος ), alter: ታሕተ፡ ዕፀ፡ ጵርዮን፡ ( πρίνος ) – Voc. Ae.:^la ኮሞል፡ ዘ፡ እሻ፡ ( እሾ፡ ?) komol type of tree^en ወአስከብዎ፡ ዲበ፡ ዕፀ፡ ኮሞል፡ ‘on le coucha sur un arbre-komol^fr’ 90 l. 12 (ed.); 91 l. 12 (tr.) (‘rend lʼarabe ﺒﻟﻎ qui serait un perséa ou une sorte dʼacacia 91 n. 1 ’)

Leslau
komol ኮሞል (T), komal ኮመል (Lt) ‘kind of tree’ (rendered by T as Amh. ǝše ‘tree of the hot lowlands which has edible berries’); 285a

ሀለወ

I,2(rarius per ሐ et ኀ ) Imperf. ይሄሉ፡ , የሀሉ፡ , ሀሊው፡ ( ), ሀልዎ፡ et ሀልዎቶ፡ ; in Perf. 3 masc. praeter formam ሀለወ፡ etiam forma contracta ሀሎ፡ usitatissima est ( gramm.p. 142 2), nec non in 3 fem. ሀሎት፡ efferri et scribi potest ( ). Sed erravit J. Ludolfus, cum inter formas ሀሎ፡ et ሀለወ፡ significationis discrimen interesse censeret (in 1 et 2), nam omnibus fere in locis, ubi ሀለወ፡ vel ሀሎ፡ occurrit, diversi libri mss. utramque formam promiscue usurpatam exhibent. [Radicem ሀለወ፡ comparandam propono cum arab. حَالَ ( حَول ) et substantivo حَالٌ ; eodem modo literae radic. secundae et tertiae ordo permutatus est inter ኀለወ፡ et خال ( خَول ), ኀለየ፡ et خال ( خَيْل ), al. Sed quamvis prima radicis significatio in vertendo, mutando, circumagendo^lasit, tamen miro quodam genii linguae innati lusu verbo notio existendi^laaddicta est, alteri autem verbo ኮነ፡ , cujus notio prima a stando^lapetita est, significatio oriendi, fiendi, accidendi^lacontigit. Amh. sonat አለ፡ ]. Significat:

1)esse^la, existere^la. Neque tamen ad praedicatum cum subjecto copulandum adhiberi solet, sed existentiam subjecti nudam ponit, aut absolute, aut tamquam in aliquo loco, statu, tempore, actione versantis: ሀሎ፡ ፩ ብእሲ፡ ; . ኢትፍቱ፡ ሀልዎ፡ ምስሌሆሙ፡ . ሀሎኩ፡ ውስተ፡ ባቢሎን፡ ; በአምጣነ፡ ሀለውኩ፡ ; ኢትፍራህ፤ ሀሎኩ፡ ምስሌከ፡ ; n. 4 ; ; እግዚኦ፡ ሀሎከ፡ ማእከሌነ፡ ; ይከውኑ፡ ከመ፡ ዘኢሀለዉ፡ ; ውስተ፡ እዴሆሙ፡ ሀለወት፡ ሠናይቶሙ፡ ; ኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ ዲበ፡ ምድር፡ .

a)Creberrime ipsum Perf. ሀለወ፡ notionem temporis praesentis suggerit: አንበሳ፡ ሀሎ፡ ውስተ፡ ፍኖት፡ λέων ἐν ταῖς ὁδοῖς ; አይቴ፡ ሀሎ፡ ubi est?^la ; ; ; ; አነ፡ ውእቱ፡ ዘሀሎ፡ ἐγώ εἰμι ὁ ὤν ; ሀለወ፡ ወኢሀለወ፡ ἦν καὶ οὐκ ἔστι ; sed haud minus frequenter ሀለወ፡ tempore praeterito vertendum est: ጸሐፍ፡ ኵሎ፡ ነገረ፡ ዘሀሎ፡ ውስተ፡ ክርታስ፡ ; ሀሎኩ፡ አነ፡ ኀበ፡ ፈለግ፡ ; ; ; ; ; . Imperfectum tempus futurum significat: ወለዓለምኒ፡ ትሄሉ፡ ; ; ; ; ; sed etiam de tempore praesenti usurpatur: ዘሀሎ፡ ወይሄሉ፡ ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν ; ; የኀልፍ፡ ከመ፡ ጽላሎት፡ ወኢይሄሉ፡ እንከ፡ . De enuntiationibus conditionalibus conferre licet exempla ; ; ; ኀበ፡ ሀሎ፡ ደመና፡ ህየ፡ ሀሎ፡ መንፈስ፡ ; et al.

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

c)Nonnunquam ope verbi ሀለወ፡ praedicatum subjecto copulatur; quod si fit, praedicatum in ponere licet ( gramm.p. 346): ለዘ፡ ሀለወ፡ ድልወ፡ ei, qui paratus fuerit^la ; ; sed notio existendi huic verbo tam firmiter inhaeret ut praedicatum appositionis instar saepius in Nomt. ponatur: ሀለወ፡ ድፉን፡ ; ; ወእሙንቱሂ፡ ሀለዉ፡ ቅዉማን፡ al.

d)Aethiopes verbum ሀለወ፡ cum Imperfecto alius verbi componunt, ut durationem actionis denotent, sive in tempus praeteritum incidat: ሀሎኩ፡ እሰክብ፡ dormiebam^la ; ; ; ; ; ; ; ; ; sive in Praesens: ሀሎ፡ ይነብር፡ በየማነ፡ እግዚአብሔር፡ , vel praesens instans: ይመጽእ፡ ሀሎ፡ venturus est^la ; ትሠጠም፡ ሀለወት፡ ; ሀለወት፡ ትወልድ፡ ; sive in futurum አንተ፡ ሀለወት፡ ትትፌጸም፡ ; Platt; ዘይከውን፡ ሀሎ፡ . Simili modo cum alius verbi Infinitivo verbali coniungitur, eodem sensu: ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ ἴσθι πεποιθώς et al.; nec non እንዘ፡ Imperf. sequi potest: በኵሉ፡ መዋዕለ፡ ሕይወትየ፡ ሀለውኩ፡ እንዘ፡ እዜከሮ፡ ለእግዚአብሔር፡

e)Opponitur ዘሀሎ፡ id quod est^lai.e. praesens^laei quod venturum vel futurum est ( ዘይመጽእ፡ , ዘይሄሉ፡ , ዘይከውን፡ ) ; ( τὰ ἐνεστῶτα ) , quamquam aliis in locis ዘሀሎ፡ id, quod factum est^la τὸ γεγονός , significat, .

f)Theologis et philosophis ሀልዎ፡ et ሀልዎት፡ est existentia^la, essentia^la, ut እግዚአብሔር፡ አምጻኤ፡ ኵሉ፡ ዓለም፡ እምኀበ፡ ኢሀልዎ፡ ኀበ፡ ሀልዎ፡ Deus qui totum mundum^la ἐκ τοῦ μὴ εἶναι εἰς τὸ εἶναι perducit^laFal. f. 83; እግዚአብሔር፡ ለሰብእ፡ እምሀልዎ፡ አግብኦ፡ ውስተ፡ ሞት፡ ; Hippocrates et Galenus docent: ነፍስሰ፡ ኢትሄሉ፡ ዘእንበለ፡ ዳእሙ፡ በሀልዎተ፡ ሥጋ፡ ወተኀልፍ፡ በኅልፈታ፡ ሀልዎታት፡ entia^la( τὰ γεγονότα ) saepissime in Chrys., ut

2)instare^la, futurum esse^la: ክልኤቱ፡ ዓመት፡ ኀለፈ፡ ዘረኃብ፡ ወዓዲ፡ ሀሎ፡ ኀምስቱ፡ ዓመት፡ ; . Construi solet cum , verbi, ut conveniat Graeco μέλλειν Infin. n. 5( gramm.p. 138): እለ፡ ሀለዎሙ፡ ይእመኑ፡ ቦቱ፡ οἱ μέλλοντες πιστεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ ; ; ; ; ; ; vel simplici Futuro Graeco: ; ; ; ; . Haud raro ሀልዎ፡ post verbi collocatur; ያእምርዎ፡ ሀለዎሙ፡ ; ; ; . Sed multis aliis in locis haec phrasis Graeco δεῖ seq. Infin., Latino oportet^la, necesse est^larespondet, quippe cum ሀለወ፡ cum conjunctum significare possit convenit ei, ut^lavel oportet^la( infra ). Ita legitur: ሀለወክሙ፡ ትትወለዱ፡ δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ; ; ; ; . Etiam ከመ፡ subjunctivo praeponere licet: ሀለወኒ፡ ከመ፡ እዜንዎን፡ Rarius libri et mss. et impressi in hac phrasi pro verbi Imperf. praebent: ሀለዎ፡ ይትሌዐል፡ Caeterum non modo ሀለወ፡ cum , sed etiam verbum ሀለወ፡ personaliter flexum, Subjunctivo praepositum, idem significare potest: ዘሀለወ፡ ይኩን፡ ; ; ; ሀሎነ፡ ኵልነ፡ ንብጻሕ፡ ; Polygl., ሀለውነ፡ ንሕምም፡ { : Weninger, Verbalsystem^lap. 271, n. 430}.

3)exstare^la, reperiri^la, esse^la: እስመ፡ ሀሎ፡ ዘያሐምም፡ ἔστι γὰρ ὁ ταπεινῶν ; ሀለወ፡ ዘይብዕል፡ በብዝኀ፡ ጠዊዕ፡ ; ; ; ; ; ; ልሂቅኒ፡ ወአእሩግኒ፡ በኀቤነ፡ ሀለወ፡ ; ; ; ; ; ኢሀሎኑ፡ ህየ፡ ዐቃቤ፡ ሥራይ፡ ; ኢሀለወት፡ ኀበ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡ οὐχ εὑρέθη ; ; ኵሉ፡ ዝንቱ፡ ኢሀለወ፡ ኀበ፡ ጻድቃን፡ haec omnia apud justos non reperiuntur^la( accidunt^la) ; ሀሎ፡ ኀቤከ፡ πάρεστί σοι , subest tibi^la, .

4)durare^la, manere^la, vivere^la, esse^la: ዘይሄሉ፡ ለዓለም፡ μένων εἰς αἰῶνα ; ; ዘሀለወ፡ ዘልፈ፡ 1 ; ወአንተሰ፡ ትሄሉ፡ σὺ δὲ διαμένεις ; አብያተ፡ ጻድቃን፡ ይሄልዉ፡ οἶκοι δικαίων παραμένουσι ; ; ሕሊና፡ ልብከ፡ ኢይሄሉ፡ ; ኢይሄሉ፡ በመሐላሁ፡ jusjurandum non servat^la ; ሀልዎትከ፡ በዝ፡ ἀντέχεσθαι ἐν τούτῳ ; ሀልዉ፡ በመንፈስ፡ ቅዱስ፡ ; ኢትሄሉ፡ ለዓለም፡ οὐ κατοικηθήσεται εἰς τὸν αἰῶνα ; ; ; perdurare^la ; opponitur ተሀጕለ፡ ; nonnunquam synonymum est verbo ሐይወ፡ ut ወቦ፡ እለሂ፡ ሀለዉ፡ እስከ፡ ይእዜ፡ ; እመ፡ ሀሎኩ፡ ትሬኢ፡ ወእመ፡ ሐየውከ፡ ታአምሮ፡ , nec non ይሄሉ፡ በተስፋ፡ κατασκηνώσει ἐπ᾽ ἐλπίδι .

5)versari in aliqua re^la: ውስተ፡ መስሎ፡ ነገር፡ ኢይሄልዉ፡ ; እንዘ፡ ሀለወት፡ ውስተ፡ ማሕምመ፡ ወሊድ፡ ; ኢሳይያስ፡ ሀሎ፡ በራእየ፡ እግዚእ፡ .

6)se habere^la(de valetudine, conditione, caet.), quo sensu ኮነ፡ usitatius est: ከመ፡ ይስማዕ፡ ዜናሃ፡ ዘከመ፡ ሀለወት፡ ; ናአምር፡ ዘከመ፡ ሀለዉ፡ πῶς ἔχουσι ; እፎ፡ ሀሎከ፡ quomodo vales?^laLud.

7)adesse^la, praesentem esse^la: ኢሀሎ፡ ምትየ፡ ውስተ፡ ቤቱ፡ πάρεστι ; ; ; ; ለእመ፡ ኢሀሎኩ፡ ἀπὼν ; ; ሀልዎ፡ በሥጋ፡ παρουσία τοῦ σώματος ; ; ; ; ; በሀልዎተ፡ ሰብእ፡ coram hominibus^la ; ኵልነ፡ እለ፡ ሀሎነ፡ ዝየ፡ omnes qui adsumus^la ; ለኵሎሙ፡ እለ፡ ሀለዉ፡ omnibus, qui aderant^la

8)Ubi subjunctum habet, ሀለወ፡ pariter ac ኮነ፡ significare potest: convenit ei^la, decet eum^la, cadit in eum^la, ut እመቦ፡ ዘስሕተ፡ ውስተ፡ ዘከመዝ፡ ግብር፡ ሀለዎ፡ n. 6 ንስሓ፡ ፫ ዓመት፡ ፍጹም፡ poenitentia triennii integri ei injungenda est^la b. Ita saepissime cum Subjunctivo verbi construitur, supra Etiam sine pronomine subjuncto eundem sensum habet : ዘኢሀሎ፡ τὰ μὴ δέοντα (Platt: ዘኢህልው፡ ).

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ኀበ

; in libris Mss. antiquioribus et impressis nonnumquam ኀቤ፡ (ut: በኀቤ፡ አንቀጽ፡ ; ኀቤአ፡ ; ; gramm.§ 167,3); suff.: ኀቤየ፡ , ኀቤከ፡ ኀቤሁ፡ ኀቤነ፡ al. ( gramm.§ 167,3); significat

A)propinquitatem et contiguitatem: ad^la, apud^la, juxta^la; conjungitur cum nominibus loci, rei, personae: ኀበ፡ ተከዚ፡ παρά τὸν ποταμόν ; ; ; ቆመት፡ ድኅሬሁ፡ ኀበ፡ እገሪሁ፡ ; ; ; ኀበ፡ ዐዘቅት፡ ἐπί τῇ πηγῇ ; ሀሎ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ ; ሀለዉ፡ ኀቤሁ፡ ሰብእ፡ ብዙኃን፡ ; ቆመ፡ አፍአ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ πρὸς τῇ θύρᾳ ; πρὸς τὸ μνημεῖον ; እነብር፡ ኀቤክሙ፡ ; 2 ; ቃል፡ ሀለወ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ; እንተ፡ ኀቤየ፡ ἡ πλησίον μου ; ; ነፋኄ፡ ቀርን፡ ኀቤየ፡ ሀሎ፡ ἐχόμενά μου ; .

a)apud^laaliquem i.e. in domo^laejus: ቦቱ፡ ኀቤነ፡ ሣዕረ፡ παρ᾽ ἡμῖν ; ንበር፡ ኀቤሁ፡ οἴχησον μετ᾽ αὐτοῦ ; አኀድር፡ ኀቤክሙ፡ κατοικιῶ ὑμᾶς .

b)in potestate alicujus i.e. penes^la: ኵሎ፡ ዘሀሎ፡ ኀቤሆሙ፡ τὰ ἐν ταῖς χερσίν αὐτῶν ; ብየ፡ ኀቤየ፡ ራብዕተ፡ እዴሃ፡ ለሰቅል፡ ; ; ዝንቱ፡ እምከመ፡ ሀለወ፡ ኀቤክሙ፡ ταῦτα ὑμῖν ὑπάρχοντα ; ኀቤየ፡ ሀሎ፡ መራኁት፡ ἔχω ; ኀቤከ፡ ውእቱ፡ Kuf. p. 136.

c)in animo alicujus i.e. in^la, penes^la: ኢሀለወት፡ ጽድቅ፡ ኀቤነ፡ ἐν ἡμῖν ; ; ; ትእዛዘ፡ ዚአየ፡ ኅባእ፡ኀቤከ፡ παρά σεαυτῷ ; ፈቂደ፡ ገቢረ፡ ሠናይ፡ ሀሎ፡ ኀቤየ፡ παράχειταί μοι .

B)motionem vel directionem ad locum, rem, personam: ad^la, versus^la, in^la, ἐπὶ , πρός al.: አዕይንቲሁ፡ ለእግዚአብሔር፡ ኀበ፡ እለ፡ ይፈርህዎ፡ ; ; ; ; 1 ; ወእምድኅሬሁ፡ ኀበ፡ ምውታን፡ ; ወፅአ፡ ኀበ፡ ኆኅት፡ ; ኣሌዕል፡ እዴየ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ኣቀውም፡ ሥርዐትየ፡ ኀቤሁ፡ ; frequentissime usurpatur post verba eundi: መኑ፡ የሐውር፡ ኀበ፡ ዝንቱ፡ ሕዝብ፡ ; exeundi: ይወጽእ፡ ኀበ፡ ማይ፡ ; ; ; intrandi , ascendendi ; veniendi እመጽእ፡ ኀቤከ፡ ; ; ; ; ; ; ; mittendi ; ; currendi ; ; appropinquandi ; ; tradendi et vendendi (alicui) ; ; ; ferendi ; deponendi et jaciendi ; ; ; fugiendi, se recipiendi ; ( ጕየይ፡ ኀበ፡ ላባ፡ ); revertendi et reducendi ; ; ; attingendi ; inclinandi ; ; monstrandi ( አመረ፡ , መርሐ፡ ); aspiciendi ይኔጽሩ፡ ኀበ፡ ; ; clamandi, rogandi, precandi: ጽራኅ፡ ኀቤየ፡ ; ይስእሉ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; ጸሊ፡ ለነ፡ ኀበ፡ እግዚአብሔር፡ ; querendi, accusandi ; ; transmutandi: ተወለጠ፡ ፍሥሓሆሙ፡ ኀበ፡ ሐዘን፡ ; ወለጡ፡ ግዕዞሙ፡ ኀበ፡ ሥርዐተ፡ መላእክት፡ Org. — De usu vocis ኀበ፡ post ከፈለ፡ vid. ክፈለ፡ — Pronomini relativo postponere licet praepositionem ኀበ፡ , ut: ምድር፡ ዘኀበ፡ ነበርክሙ፡ ; ; ; n. 593 አንቀጽ፡ ዘኀበ፡ ይክዕዉ፡ እዳወ፡ ; ( gramm.§ 202,2). Componitur cum aliis praepositionibus: ለኀበ፡ , quod accuratius, quam ኀበ፡ , directionem in locum, rem, personam notat

1)ad^la, versus^la, in^la ; ባሕታውያን፡ ተመያጥያን፡ ለኀበ፡ ዓለም፡ anachoretae in mundum revertentes^la, ; መርሕ፡ ለኀበ፡ ክርስቶስ፡ παιδαγωγὸς εἰς Χριστόν ; ; ዝንቱ፡ ጾታ፡ ይትከፈል፡ ለኀበ፡ ብዙኅ፡ ክፍል፡ F.M. 23,2.

2)adhibetur designandis rationibus, quae inter res vel personas intercedunt:

a)cum^la, inter^la, erga^la: ከመ፡ ትሑሩ፡ በኂሩት፡ ለኀበ፡ እለ፡ አፍአ፡ εὐσχημόνως πρὸς τοὺς ἔξω ; .

b)in iis quae pertinent ad^la: ለኀበ፡ እግዚአብሔር፡ τὰ πρὸς τὸν θεόν (at ለመንገለ፡ ).

c)in modum^la, tamquam^la, instar^la: አንተ፡ ትከውኖ፡ ሎቱ፡ ለኀበ፡ እግዚአብሔር፡ σὺ δὲ αὐτῷ ἔσῃ τὰ πρὸς τὸν θεόν (at በኀበ፡ ).

d)ad modum^la, normam^la: ተላውያን፡ ለኀበ፡ ቃሉ፡

ንቡር

1)sedens^la: ትዜሀር፡ ንቡረከ፡ ውስተ፡ ቤትከ፡ ; ; Org.; ይሰክቡ፡ ንቡረ፡ dormiunt sedentes^laReg. Pach.

2)positus^la, ; ; ; n. 653 ; ; መልዕልተ፡ ኵሉ፡ ሰማያት፡ መንበርከ፡ ንቡር፡ ; ; ሀለዉ፡ ንቡራን፡ መልዕልተ፡ አርእስቲሆሙ፡ .

a)impositus^la: አርዑት፡ ዘንቡር፡ ዲበ፡ መትከፍቶሙ፡ .

b)repositus^la, ; ; ; ; .

c)constitutus^lavel usu receptus^laF.N. 12 ( ቅዳሴ፡ ).

d) ንቡረ፡ እድ፡ cui manus sunt impositae^lai.e. manuum impositione consecratus^lavel ordinatus^la ; V.S. (Praeterea ንቡረ፡ እድ፡ appellatur antistes ecclesiae laicus^la, Axumae, Bruce I p. 521; ; 109, et aliorum oppidorum, 87).

3)manens^la, durans^la: ንቡር፡ ጌጋይክሙ፡ μένει .

a)is qui est^la: እስመ፡ ንቡር፡ ውስተ፡ አፉሆሙ፡ መጥባሕት፡ ; ዘንቡር፡ ውስተ፡ ዝንቱ፡ አንቀጽ፡ id quod est^la(i.e. scriptum legitur^la) in hoc capite^la, F.N. 37.

b)perseverans^la: Maria ኮነት፡ ንብርተ፡ ትሰምዕ፡ ቃለ፡ እግዚእነ፡

a)habitans^la, incolens^la: ንቡራን፡ ውስተ፡ ምድር፡ ; ; .

b)habitatus^la: ;

(Dillmann 2 d)

1) ንቡረ፡ እድ፡ nǝbura ʾǝd

a) head of the Aksum Ṣǝyon Church (see also the comment below) ወሶበ፡ ርእዩ፡ ካህናት፡ ሐዘኑ፡ ፈድፋደ፡ ወነገርዎ፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ገብረ፡ ኢየሱስ፡ ‘Quando i sacerdoti videro, si rattristarono moltissimo, e lo dissero al nebura ʾed Gabra ʾIyasus^it’ 90 § 229 (ed.), 55 § 229 (tr.); ወአቃጽንሂ፡ ይሠይም፡ ንቡረ፡ እድ፡ እምደብተራ፡ ‘Le ʾaqāṣen élira le nebura ed en le choisissant parmi les dabtarā^fr’ 9 l. 21–22 (ed.), 9 l. 30–31 (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ኖብ፡ ‘et pendant que le nebura ed était Nob^fr’ 26 l. 31 (ed.), 30 l. 20 (tr.); ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡ ‘le nebura ed Arām^fr’ 53 l. 16 (ed.), 64 l. 10 (tr.); ወሀብኩ፡ አነ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አራም፡ እምነ፡ አሹር {it should be እሹር፡ according to the ms. Éthiopien d’Abbadie 225 p. 147} ከመ፡ ትኩነኒ፡ መርሐ፡ በመንግሥተ፡ ሰማያት፡ ፭፡ ዘአድ፡ አስሕትያ፡ ‘Moi, le nebura ed Ara{sic}m, afin que [cela] me conduise au royaume des cieux, j’ai donné, sur le ašur, 5 [champs] de Ad Asḥatyā^fr’ 56 l. 5–7 (ed.), 67 l. 17–19 (tr.) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ፍስሐ፡ ጽዮን፡ ‘pendant que le nebura ed d’Aksoum était Fesḥa Ṣyon^fr’ 26 l. 3–4 (ed.), 29 l. 10–11 (tr.); እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወራቅ፡ መአሰሬ፡ ኖብ፡ ‘pendant que le nebura ed d’Aksoum et le rāq maʾasarē était Nob^fr’ 31 l. 11–12 (ed.), 36 l. 15–16 (tr.); ወንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ አዝማች፡ ይስሐቅ፡ ‘le nebura ed d’Aksoum, l’azmāč Yesḥaq^fr’ 43 l. 29–30 (ed.), 52 l. 11–12 (tr.); ወካዕበ፡ ሠራዕነ፡ ሎሙ፡ ወሐገግነ፡ ሐዲሰ፡ ሕገ፡ በዘመንነ፡ ዘኢነበረ፡ በቀደምት፡ አበዊነ፡ ነገሥታት፡ ለንቡረ፡ እድ፡ ዘአክሱም፡ ወለሊቀ፡ አክሱም፡ ‘De plus, de notre temps, nous avons édicté et établi pour le nebura ed et pour le chef d’Aksoum une loi nouvelle, qui n’existait pas sous les anciens rois, nos pères^fr’ 74 l. 12–14 (ed.), 88 l. 33–35 (tr.) (‘Propriamente «colui su cui si sono imposte le mani», è in senso specifico la maggioge autorità di ʾAksum (vd. 653; 386; 621), attestata però anche per altre località, per es. nel Liber Axumae, per Madarā Bankʷal (vd. rispettivamente 33 l. 1, 38 l. 13, doc. nr. 31; 38 l. 16, 45 l. 12. doc. nr. 42).’ 55 n. 22)

b) head of an important monastery (see also the comment above) እንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘበንኰል፡ ተንሥአ፡ መድኅን፡ ‘pendant que le nebura ed de Bankual était Tanseʾa Madḫen^fr’ 45 l. 11–12 (ed.), (tr.); ወእንዘ፡ ንቡረ፡ እድ፡ ዘመደራ፡ አባ፡ ኤፍሬም፡ ‘et pendant que le nebura ed de Madarā était abbā Ēfrēm^fr’ 33 l. 1–2 (ed.), 38 l. 13 (tr.)

Cross-references: for አፈ፡ ንቡረ፡ እድ፡ አፍ፡ (TraCES)

2) ንቡረ፡ እድነት፡ nǝbura ʾǝdǝnnat the function of nǝbura ʾǝd በ፸ወ፪፡ ዓመት፡ ሜጥነ፡ ላቲ፡ ለእምነ፡ ጽዮን፡ ገበዘ፡ አክሱም፡ ኵሎ፡ ሕጋጋቲሃ፡ ወሥርዓታ፡ ወኵሎ፡ ጕልታቲሃ፡ ወሢመተ፡ ንቡረ፡ እድነትሂ፡ ዘእንቲአሃ። ‘L’année 72 après l’abrogation [décrétée] par les rois précédents, nous avons rendu à notre mère Ṣyon, cathédrale d’Aksoum, toutes ses lois et ordonnances, tous ses fiefs et la charge de nebura ed^fr’ 48 l. 27–29 (ed.), 58 l. 19–22 (tr.)

ተረወየ

III,1et III,2, ተረውየ፡ Lud.

1)potu satiari^la, inebriari^la: ሀለዉ፡ እለ፡ ኢተረወዩ፡ ( ἐμπιπλάμενοι νάμασι ) Cyr. ho. f. 107; ንትረወይ፡ እምዘመድኅን፡ አንቅዕት፡ ( ἀρύσασθαι ) Cyr. ho. f. 104; ይትረወዩ፡ ይትሬወዩ፡ ሕጎ፡ .

2)irrigari^la, de arbore, Lud. ex Sx. Enc.

tarawaya , tarawwaya , tarawya

Leslau
ተረወየ taraw(w)aya , ተረውየ tarawya be satisfied with drink^en, be inebriated^en, be irrigated^en 478a

እንተ

(i.e. እንት፡ in et st. constr.) vice praepositionis fungitur, sed pronomina suffixa non admittit ( gramm.§ 166,19; gramm.§ 167,2).

1)de loco et spatio

a)in^la, ad^la, versus^la, a^la(vel variis nominum casibus latine vertendum), ut: እንተ፡ አይ፡ ፍኖት፡ ሖረ፡ (qua via, welchen Weg ) ; ; ; ኢይክል፡ መኑሂ፡ ኀሊፈ፡ እንተ፡ ይእቲ፡ ፍኖት፡ ; እንተ፡ የብስ፡ ; እንተ፡ መንጸር፡ ; ሀለዉ፡ እንተ፡ ካልእ፡ ገቦሁ፡ (in vel ab altero ejus latere) ; ; እንተ፡ ዐውዱ፡ (in circuitu ejus i.e. circum undique^la) ; እንተ፡ ውስጡ፡ intrinsecus^la ; ; ; ; ; እንተ፡ አፍኣ፡ extrinsecus^la ; ; ; ; ; እንተ፡ ኵለሄ፡ undique^laet ubique^la ; ; እንተ፡ ባዕድ፡ ἄλλοθεν aliunde^la ; እንተ፡ ክልኤቲ፡ bifariam^la ; እንተ፡ ገጸ፡ ደቡብ፡ a parte septentrionis^la ; እንተ፡ ምዕራበ፡ ግብጽ፡ ad occidentem Aegypti^la, Lud. e Vit. Baam.; እንተ፡ የማንየ፡ ad dextram meam^la, Org.; እንተ፡ ኀበ፡ (v. ኀበ፡ እንተ፡ ) ኢተሐዘብከ፡ ὅπου ( ubi^lavel unde^la) ; ( ኀበ፡ ).

b)per^la: ይበውኡ፡ እንተ፡ መስኮት፡ ; ; ; ይሔውጽ፡ እንተ፡ መሳክዊሃ፡ ; ; ; ; n. 775 ሮጸ፡ እንተ፡ መርሕበ፡ ሀገር፡ ; ኀለፈ፡ እንተ፡ ገዳም፡ ; ; ሖሩ፡ ባኡ፡ እንተ፡ አናቅጽየ፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ሖረት፡ እንተ፡ አውሎና፡ ርቱዐ፡ ; ; ; ; ; ; ኢየኀልፍ፡ እንተ፡ ህየ፡ ርኩስ፡ ; ; .

2)Transfertur

a)ad tempus,

α)per^lavel , ut: እንተ፡ ምዕር፡ ὥραν ; እንተ፡ ቀዲሙ፡ antea^la, prius^la ; ለእንተ፡ ምዕር፡ ( auf einmal ) .

β)adverbiis vel conjunctionibus temporalibus praemittitur: እንተ፡ ይእዜኒ፡ ዓዲ፡ ἔτι νυν ( auch diesesmal noch ) ; እንተ፡ አመሰ፡ (v. ከመሰ፡ ) καὶ ἐάν ( so oft als aut so bald als ) ; እንተ፡ ሶበ፡ ( so oft als aut {so bald als}) (at in exemplis እንተ፡ ጊዜ፡ et እንተ፡ ጸብሐት፡ a Ludolfo allatis እንተ፡ fem. est).

b)ad rationem et modum: more^la, sicut^la, vel Abl., ut: ሖሩ፡ እንተ፡ እግር፡ πεζῇ pedibus^la ; ዘእንበለ፡ ይቅረብዋ፡ እንተ፡ (v. ከመ፡ ) ብእሲ፡ ወብእሲት፡ .

α)in specie post ከመ፡ , ut: ሠርዐኒ፡ እግዚአብሔር፡ ከመ፡ እንተ፡ አቡሁ፡ ለፈርዖን፡ ( constituit me quasi patrem^la) ; .

β) እንተ፡ ባሕቲቱ፡ seorsum^la, separatim^la, κατ᾽ ἰδίαν ; ( ባሕቲት፡ col. 497).

3)Variis praepositionibus praemittitur, ut subtiliora significationum discrimina iis injiciat:

a) እንተ፡ ኀበ፡

α)praeter^la: ( ኀለፈ፡ ) እንተ፡ኀቤሃ፡ .

β)per^la: ያመጽኦሙ፡ እንተ፡ ኀበ፡ አንቅዕተ፡ ማይ፡ διὰ πηγῶν ὑδάτων ἄξει αὐτούς ; ኢየኀልፍ፡ እንከ፡ እንተ፡ ኀቤኪ፡ ቈላፍ፡ διελθεῖν διὰ σοῦ ; etiam ubi causa efficiens vel instrumentum significatur: እንተ፡ ኀቤየ፡ δι᾽ ἐμοῦ ; .

b) እንተ፡ ማእከለ፡ per mediam^larem, ; ; እንተ፡ ማእከለ፡ ቀላይ፡ ( አኅለፎሙ፡ ) ; ; .

c) እንተ፡ ዲበ፡ super^la, trans^la, desuper^la, per^la: እምጻእ፡ ኀቤከ፡ እንተ፡ ዲበ፡ ማይ፡ ἐπὶ τὰ ὕδατα ; ; ርእሶ፡ ይወግሩ፡ እንተ፡ ዲበ፡ አረፍት፡ διὰ τοῦ τείχους ; ተሐውር፡ እንተ፡ ዲበ፡ ኵሉ፡ χωρεῖ διὰ πάντων .

d) እንተ፡ ላዕለ፡ super^la, per^la ; ; .

e) እንተ፡ መንገለ፡ juxta^la, praeter^la, per^la, versus^la, circa^la መንገለ፡ col. 686.

f) እንተ፡ ድኅረ፡ a tergo^la, pone^la ; .

g) እንተ፡ ውስተ፡ per mediam^larem: ወወፅአ፡ ሐጹ፡ እንተ፡ ውስተ፡ ልቡ፡ ; ; .

h) እንተ፡ ቅድመ፡ a parte antica^la ; .

እስመ፡ ኅሉቅ፡ ወምቱር፡ ምክረ፡ እግዚኣብሔር፡ እንተ፡ ይቤ፡ እከውን፡ ሰብአ፡ ወኣስተርኢ፡ ለኵሉ፡ ዘፈጠርኩ፡ በሥጋ፡ እትገሰስ። ‘Denn entschieden und bestimmt war der Entschluss des Herrn, da er sprach: „ich will Mensch werden und meiner ganzen Schöpfung offenbar werden, im Fleische berührbar“.^de’ 1b l. 17 (ed.) ወተሀየይዎ፡ እስራኤል፡ ወፈቀዱ፡ ይድፍኑ፡ ብርሃኖ፡ ወሠረቀ፡ እንተ፡ መትሕተ፡ ምድር፡ እንተ፡ እምኀበ፡ ኢተሐዘብዎ፡ ‘die Israeliten aber vernachlässigten sie und wollten [63 a] ihr Licht verhüllen, da ging sie unter der Erde auf, da, von wo sie sie nicht erwarteten …^de’ 62b l. 27–63a l. 3 (ed.)

ሐጋይ

, plerumque m. , ver et aestas^la[Dubium est, utrum a verbo ሐገየ፡ (coll. ܚܓܳܐ festum celebravit^la) an terminatione adjectivorum âvi^lavel âi^laa nomine ሐግ፡ ( חָג ) a verbo חגג derivatum sit. Illud quoque in medio relinquimus, utrum ejus notio prima tempus festi^lavel festorum solemnium^laan tempus anni revertentis^la(coll. حِجَّةٌ annus^la) fuerit. Sed Geez populum hac voce pariter atque caeteris mensium et anni partium nominibus, prius quam suas in Abyssinia sedes occupavisset, usum ess satis constat]. Primitus መጸው፡ ver^laet ጸዳይ፡ aestas^lacommuni nomine ሐጋይ፡ comprehenduntur, nec nisi ubi (per libros in Geez linguam translatos) tria vel quatuor anni tempora distinguuntur, nomen generis in nomen speciei abiit.

a)Respondet θέρος aestas^la በሐጋይ፡ ; ; ወሐጋይ፡ ውእቱ፡ ; n. 131 ; ቤተ፡ ሐጋይ፡ ὁ οἶκος ὁ θερινός ; ( ክረምት፡ ).

b)Ubi duo anni tempora distinguuntur ሐጋይ፡ semestre aestivum, ክረምት፡ hibernum significat: ሐጋይ፡ ወክረምት፡ ( θέρος καὶ ἔαρ , קַיִץ וָחֹרֶף ) ; ; ; ; Aliis in locis θέρος καὶ ἔαρ ( קַיִץ וָחֹרֶף ) ክረምት፡ ወሐጋይ፡ redditur ; ; Ex his locis tempus ሐጋይ፡ tempori ክረምት፡ oppositum esse apparet.

c)Inveniuntur loci, ubi ሐጋይ፡ a ማእረር፡ ( messe^la) distinctum vel tempus vernum et aestatis initium^lavel autumnum^lasignificet: ኢክረምት፡ ወኢሐጋይ፡ ወኢማእረር፡ ; ወፈለጠ፡ እምውስቴቶሙ፡ ክረምተ፡ ወማእረረ፡ ወሐጋየ፡ በበኍልቆሙ፡ ወበበ፡ ጊዜሆሙ፡ .

d)Quatuor tempora distinguuntur: ክረምት፡ መጸው፡ ማእረር፡ ሐጋይ፡ ; ጸዳይ፡ መፀው፡ ሐጋይ፡ ክረምት፡ ; ጸዳይ፡ ሐጋይ፡ መጸው፡ ክረምት፡ ; unde መፀው፡ ሐጋይ፡ ጸዳይ፡ ab Aethiopibus (ut qui in sua terra quatuor tempora distinguere non consueverint) promiscue usurpari elucet. ubi accuratius de hac re disputatur, ait: ሀለዉ፡ ፬ ዘመናት፤ ቀዳሚሆሙ፡ ዘመነ፡ መጸው፡ ወውእቱ፡ እልሐምል፡ ወልተውር፡ ወልዠውዛ፤ ወዘመነ፡ ሐጋይ፡ እልሰርጣን፡ ውአልሰድ፡ ውሰንብላህ፤ ወዘመነ፡ ጸዳይ፡ እልሚዛን፡ ወአቅረብ፡ ወቀውስ፤ ወዘመነ፡ ክረምት፡ እልዠድይ፡ ወደልው፡ ወልሑት፡ , unde ሐጋይ፡ aestatem esse^laapparet.

e)Denique notandum est, Μαζουρώθ ክረምት፡ , Ἕσπερος ሐጋይ፡ vertisse Aethiopem. – Videre licet, quae J. Ludolfus in Hist. Aeth. I, 5, 26–33 et Isenbergius in amh. p. 93 sub voce በጋ፡ de temporibus anni, quae in Aethiopia distinguuntur, eorumque initiis annotaverunt. – : ሐጋይ፡ ዘ፡ መዋዕለ፡ በጋ፡

ḥagāy

Grébaut
ሐጋይ፡ ḥagāy « deuxième partie de l’année abyssine; commence le 25 du mois de ታኅሳስ፡ , 2 janvier, (et va) jusqu’au 24 du mois de መጋቢት፡ , (1er avril). Contre Ludolf qui la met après la 3e partie ጸዳይ፡ »
65

Leslau
ሐጋይ ḥagāy , () ኀጋይ፡ summer^en, dry season^en (January-March) 228a

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ኀሠሠ

I,1[pertinet ad familiam radicum late propagatam ܠܰܣܶܣ عَشَّ , نَحَسَ II V X; نَجَثَ نَقَشَ , قَسَّ , sine dubio etiam בִּקֵּשׁ al. ይኅሥሥ፡

1)quaerere^la, absentem ; ; ; amissum ( ኀሢሥ፡ ); ኅሡ፡ አእዱጊነ፡ ; ተኀሥሦሙ፡ ወኢትረክቦሙ፡ ; ; ; የኀሥሡ፡ ዘይበልዑ፡ σῖτον ζητοῦντες ] ; ; ; ሖረ፡ ይኅሥሥ፡ ሎቱ፡ መካነ፡ ; ኅሥሡ፡ ብእሴ፡ ዘየሐውር፡ ምስሌከ፡ ; ; ኅሥሣ፡ አሠራ፡ ; ; መነ፡ ተኀሥሥ፡ ; ; ኢየኀሥሥኑ፡ ለኪ፡ ዕረፍተ፡ ; ኅሡ፡ ውስተ፡ መርሕባ፡ እመቦ፡ ዘይገብር፡ ፍትሐ፡ .

a)Ubi de rebus invisibilibus agitur, quaerere^la, sectari^la, petere^la, studere^la: sapientiam ; ; ; ; 1 ; ሐሰተ፡ ; የኀሥሥ፡ ጽድቀ፡ ; ; ; ኅሥሡ፡ ሰላማ፡ ለምድር፡ ; ኅሡ፡ አእምሮ፡ ; ሕገ፡

b)raro: ኀሠሥኩ፡ idem est quod ፈቀድኩ፡ mihi opus est^lare, ut: አኮ፡ ጥዑያን፡ ዘየኀሥሥዎ፡ ለዐቃቤ፡ ሥራይ፡ .

c)insidiari^la: ኀሠሥዋ፡ ለነፍስየ፡ ; ; ; ; .

d)Deum quaerere^la, adire implorando^lavel consulendo^la ; ; ; ; ; ኀሠሥኩ፡ ገጸከ፡ ; al.

2)percontari^la, sciscitari^la: ኅሥዎሙ፡ ; እለ፡ የኀሡ፡ በእንተ፡ ሕያዋን፡ እምኀበ፡ ምውታን፡ ; ኢትኅሥሥ፡ እፎ፡ ይትኴነኑ፡ .

3)anquirere^la, investigare^la, explorare^la, scrutari^la, perscrutari^la: n. 585{ ኢትኅሥሥ፡ አጽሕልተ፡ } ኀሠሡ፡ ወሐተቱ፡ ; ከመ፡ ትኅሥሣ፡ ለኀጢአትየ፡ ( ἀναζητεῖν ) ; ለኀሢሥ፡ ወለፈቲን፡ በጥበብ፡ ; ; የኀሥዎ፡ ( ለሕግ፡ ) ; ከመ፡ ትኅሥሥ፡ ውስተ፡ መጻሕፍት፡ ; ; ኀሢሥየ፡ ፍኖቶሙ፡ ነበርኩ፡ ; ; ; ; የኀሥሥ፡ ዘከመ፡ ያቀውም፡ ምስሎ፡ ; ይኅሥሡ፡ ነገረ፡ .

4)poscere^la, postulare^laet reposcere^lavel requirere^laab aliquo, rei et በኀበ፡ vel እምነ፡ pers.: የኀሥሡ፡ ትእምርተ፡ በኀቤሁ፡ ; ; ; መኑ፡ ኀሥሦ፡ ለዝንቱ፡ እምእዴክሙ፡ ; ; ኀሢሠ፡ ዕዳ፡ pecuniam creditam repetere^la, ; እምውስተ፡ እደ፡ ኵሉ፡ አኀሥሥ፡ ለደመ፡ ሰብእ፡ ; , a qua poscitur: ኪያየ፡ ኅሥሥ፡ a me reposce^la ; : ብዙኀ፡ የኀሥሥዎ፡ ; ከመ፡ , ut: መኰንን፡ ኀሠሠ፡ ከመ፡ ይክሀዶ፡ ለክርስቶስ፡ ( ተኀሠ፡ ).

5)contendere^la, operam dare^la, studere^la ከመ፡ et , ut: ሀለውኩ፡ እንዘ፡ አኀሥሥ፡ በኵሉ፡ ልብየ፡ ከመ፡ እግበር፡ ፈቃዳተ፡ እግዚአብሔር፡ ; vel ኀሠሥኩ፡ ኣእምር፡ ; ኢትኅሥሥ፡ ታእምር፡ ; ; ; ; ኅሥሥ፡ ትግበር፡ ኵሎ፡ ዘያሠምሮ፡ ለእግዚአብሔር፡ – Voc. Ae.: ኀሠሠ፡ ዘ፡ ሻእ።

ምኵናን

1)locus^la

a)judicii^lai.e. tribunal^la, forum^la, praetorium^la, βῆμα ; κριτήριον ; ; ውስተ፡ ግሩም፡ ዐውደ፡ ምኵናንከ፡ (Dei) ; ሀለዎሙ፡ ይቁሙ፡ ቅድመ፡ ምኵናነ፡ እግዚአብሔር፡ ; በእንተ፡ ሰማዕታት፡ እለ፡ ይወስድዎሙ፡ ኀበ፡ ምኵናን፡ ; πραιτώριον ; ; ; ; etiam

b)locus poenae^la, ubi condemnati coërcentur, ; .

2)territorium jurisdictioni^lavel potestati^laalicujus subjectum^la, ditio^la, provincia^la, dominium^la, praefectura^la, imperium^la, ደወለ፡ ምኵናኑ፡ ; ἐξουσία በኢየሩሳሌም፡ ምኵናንየ፡ ; ; አኮኑ፡ ዐቢይ፡ ንጉሥ፡ በምኵናኒሁ፡ ; ; ; ; ; κυρεία ; ; ; τυραννίς ተናፈቀ፡ ምኵናኒከ፡ ; δεσποτεία ; κατάσχεσις ; ; ; ; ἀρχή ; መንበረ፡ ምኵናን፡ θρόνος ἀρχῆς ; ትሰዐር፡ እምግብከ፡ ወእምኵናንከ፡ στάσις , οἰκονομία ; ; .

a)thronus principis^la, .

b)sedes principis^la, ; አህጉረ፡ ምኵናኑ፡ .

c)principes^la, magistratus^la (v. መኳንንት፡ ἄρχοντες ).

d)subjecti^la, ምኵናኒከ፡ ይኩኑ፡ ὑπήκοοι .

3)instrumentum judiciale^la, rationale^la: ምኵናን፡ ዘፍትሕ፡ λογεῖον τῆς κρίσεως ( ኵናኔ፡ ).

ኅብስት

( fem. , pro ኅብዝት፡ , gramm.§ 57), plerumque m. , ኀባውዝ፡ ,

1)panis^la(nomen generale) et panes^la, ; ( ኅብስት፡ ይቡስ፡ , ሥሕቡብ፡ , ንቁዝ፡ , ምዉቅ፡ ); ; ; ሰአሉ፡ ኅብስተ፡ ; ኅብስት፡ ሐዲስ፡ ; ኅብስተ፡ ስገም፡ ; ἄρτοι ; ; ; ; ኅብስተ፡ ስንዳሌ፡ ; ኅብስት፡ ርኩስ፡ ; ትገብሮ፡ ለከ፡ ኅብስተ፡ ; ቅዱስ፡ ኅብስት፡ ; ኅብስተ፡ ናእት፡ ; ኅብስተ፡ ቍርባን፡ ; ; ኅብስተ፡ ምሥያም፡ ; ኅብስተ፡ በረከት፡ panis benedictionis^laseu eucharisticus^la, Syn. (cfr. ); ኅብስት፡ ዘተርፈ፡ እምትማልም፡ ,1; ሀለዎ፡ ንስሓ፡ ፫ዓመት፡ በኅብስት፡ ወማይ፡ ; መብልዑ፡ ለንሱሕ፡ አልቦ፡ ዘእንበለ፡ ኅብስት፡ ወማይ፡ ወጼው፡

2)placenta panis^la, ኀባውዝ፡ , ut: ኅብስተ፡ ናእት፡ አሐቲ፡ ; ; ; ፲ኅብስት፡ ; ፪፻ኅብስት፡ ; ኀባውዘ፡ ቍርባን፡ ; ; (ubi ኀባውዝ፡ pro cibo et hominum et brutorum usurpatum est). – : ኅብስት፡ ብ፡ እንጄራ፡

ḫǝbǝst , ḫǝbāwǝst
(Dillmann 1)

a) ኅብስተ፡ በረከት ḫǝbǝsta barakat ʻbread of blessingʼ^en (see also the comment below) ወበቀዳሚት፡ ሰንበት፡ ወዓለ፡ እንዘ፡ ይሜህር፡ ዘእንበለ፡ ይጥዓም፡ እከለ፡ ዘእንበለ፡ ንስቲት፡ ኅብስተ፡ በረከት ʻOn the first Sabbath he spent the day teaching, without tasting food except a little bread of blessingʼ^en 36 (332) l. 13–15 (ed.); 37 (333) l. 15–16 (tr.) (ʻThe bread of blessing or awlogǝya { አውሎግያ } is the blessed bread which is distributed among the clergy at the end of the Eucharistic celebration, cf. 207.ʼ 37 (333) n. 32)

b) ኅብስት፡ ሥሩዕ፡ ḫǝbǝst śǝruʿ bread arranged, served^en (in a certain way to be eaten), (see also the comments below) ወዓዲ፡ በኢየሩሳሌም፡ ተበስለ፡ ለርኁባን፡ መብልዕ፡ ኅብስት፡ ሥሩዕ፡ ‘E inoltre a Gerusalemme venne cotto del pane apparecchiato come cibo per gli affamati^it’ 150 (ed.), 50 (tr.) (‘Cf. Giovanni 21:9 {123} (stessa espressione ኅብስት፡ ሥሩዕ፡ , con l’equivalente di ሥሩዕ፡ mancante nel testo greco).’ 50 n. 215. In the Gǝʿǝz-Amharic Bible, 471a, the word ኅብስት፡ in ኅብስት፡ ሥሩዕ፡ is translated into Amharic as ማዕድ ‘table’ . Hence the meaning of ኅብስት፡ ሥሩዕ፡ can be rendered as ‘the table which is laid/set.’, ሥሩዕ፡ )

Leslau
ኅብስተ፡ ምሥያም፡ ḫǝbǝsta mǝśyām shrewbread^en lit. ‘bread of setting’; it translates Heb. lęhęm hammaʿǎrękęt; perhaps rather under śym II ( ሤመ፡ ) 540a

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ሀለደ

ኀለደ፡

ኀለደ ኀለደ ኀለደ ኀለደ

ḫallada , ሐለደ፡ ḥallada , ሀለደ፡ hallada I,2; ሀለደ፡ halada I,1

Grébaut
ሀለደ፡ halada I,1 «ordonner^fr». ― አዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4

Leslau
ኀለደ፡ ḫallada (), ሐለደ፡ ḥallada , ሀለደ፡ hallada (, , ) accomplish^en, exterminate^en, appoint to the office of the executioner^en, ( 4) order^en 260b

ḫallada , ሐለደ፡ ḥallada , ሀለደ፡ hallada I,2; ሀለደ፡ halada I,1

Grébaut
ሀለደ፡ halada I,1 «ordonner^fr». ― አዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4

ḫallada , ሐለደ፡ ḥallada , ሀለደ፡ hallada I,2; ሀለደ፡ halada I,1

Grébaut
ሀለደ፡ halada I,1 «ordonner^fr». ― አዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4

ḫallada , ሐለደ፡ ḥallada , ሀለደ፡ hallada I,2; ሀለደ፡ halada I,1

Grébaut
ሀለደ፡ halada I,1 «ordonner^fr». ― አዘዘ፡ Ms. BNFabb217 fol. 9v.
4

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

ተወከለ

III,2fiduciam^lavel spem ponere^lain aliquo, fretum esse^la, fidere^la, confidere^laalicui, በ፡ pers. vel rei: ; ; ; ሀሉ፡ ተወኪለከ፡ በእግዚአብሔር፡ ; ; ተወከልኪ፡ በሐሰት፡ ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ተወከል፡ ቦቱ፡ ; ; ; ; ; ; ዲበ፡ ; : ተወከልናሆሙ፡ ; ዘኪያሁ፡ ተወከልነ፡ ; ; ; ; ; ; በተወክሎ፡ መጻሕፍት፡ .

ንቅሀት

1)evigilatio^la, vigilatio^la, vigilia^la: ኑኀ፡ ንቅሀትከ፡ ወኢሰኪቦትከ፡ Fal. in proëm.; ወተንሥአት፡ በሰዓት፡ እምድኅረ፡ ንቅሀተ፡ ሌሊት፡ πρὸς τὴν ἑωθινὴν φυλακήν .

2)alacritas^la, cautio^la, attentio^la, Lit. Joh.; ሀሉ፡ ወትረ፡ በንቅሀት፡ ወተዐቅቦ፡ እንዘ፡ ትጸንሕ፡ ምጽአተ፡ ቀትል፡ (belli) ; Christiani ይቁሙ፡ ውስተ፡ ቤተ፡ ክርስቲያን፡ በህድአት፡ ወበንጽሕ፡ ወበንቅሀት፡ ዐቢይ፡ ለሰሚዐ፡ ነገረ፡ እግዚአብሔር፡ F.N. 12.

ሀሊባ

ሐሊባ፡

ሀለወ

b)Construi potest cum loci: ሀለዉ፡ ሐቅለ፡ erant in agro^la ; ; ; ; 2 ; እንዘ፡ ሀሎ፡ ዐጸደ፡ ሞቅሕ፡ . .

Cross-references: also ሀልዎ፡ (TraCES)

Search

Input

Keys Combinations

Hold and choose